Mùa Thu Và Cây Ngô Đồng

 

Đây là bài số sáu trăm ba mươi tám (638) của người viết về chủ đề Thiền Nhàn trong khu vườn Một Cõi Thiền Nhàn của trang văn nghệ Oregon Thời Báo, Portland, Oregon.

Ở Portland, Oregon không có lá cây ngô đồng rơi rụng như trong hai câu thơ nổi tiếng:

“Ngô đồng nhất diệp lạc.

Thiên hạ cộng tri thu”

Tạm dịch là:

“Một chiếc lá ngô đồng rụng, ai cũng biết thu sang”

Thật tình người viết cũng chẳng biết cây ngô đồng ra sao mà chỉ biết qua thơ văn khi đi tìm tài liệu viết bài. Xin chia sẻ một trích đoạn về cây ngô đồng mà người viết sưu tầm được đem về đây cùng đọc với Bạn để mở mang kiến thức nhé.

“Cổ thi Trung Hoa thường đề cập đến một loại cây quí phái ,có hoa thuộc loại “vương giả chi hoa “,đó là cây Ngô Đồng qua câu cổ thi :

Ngô Đồng nhất diệp lạc

Thiên hạ cộng tri thu

Trong văn chương VN,nhà thơ Bích Khê có hai câu thơ thật đẹp về cây này:

Ô hay, buồn vương cây ngô đồng

Vàng rơi! Vàng rơi! Thu mênh mông.

(Tỳ Bà – Bích Khê )

(Nguồn: Sưu tầm trên internet)

Thú thật người viết cũng đã cố công tìm kiếm tài liệu về cây ngô đồng để đem về đây chia sẻ với quý bạn, nhưng tôi chỉ thấy được hình ảnh hoa ngô đồng trên website www.flickr.com mà thôi. Hôm nay được duyên may tốt đẹp, người viết tìm được tài liệu về cây ngô đồng dưới đây.

Người viết xin được trích trong tài liệu này một vài chi tiết hay lạ để chia sẻ với các bạn nhé.

Mùa Hoa Ngô Đồng Xứ Huế

… “Ở Huế xưa kia, Ngô Đồng chỉ được trồng ở chốn vương giả. Sách Đại nam nhất thống chí còn ghi lại: "Các tỉnh ven núi đều có. Đời Minh Mạng được đưa từ Quảng Đông đem về, trồng ở hai bên góc điện Cần Chánh. Lại sai biền binh đem lá lên các núi để tìm khắp, tìm được, đem trồng ở các góc điện". Cầm lá lên núi tìm cây ngô đồng về xuôi, khác nào mang cây ngô đồng trong huyền sử, trong thi ca về trồng trên đất Thần Kinh.

Theo truyền thuyết, thuở xưa vua Phục Hy tình cờ trông thấy có năm sắc sao rơi xuống cụm ngô đồng và chim phượng hoàng đến đó đậu. Nhà vua biết phụng là chúa của các loài chim, do vậy cây ngô đồng này hấp thụ tinh hoa của trời đất, là 1 gỗ linh có thể chế được đồ nhã khí được, liền cho người hạ cây, cắt làm ba đoạn để phân tam tài (thiên-địa-nhân). Đoạn ngọn, tiếng quá trong và nhẹ, đoạn gốc tiếng đục và nặng, chỉ có đoạn giữa tiếng vừa trong vừa đục, có thể dùng được. Nhà vua cho ngâm đoạn giữa thân cây giữa dòng nước, đúng bảy mươi hai ngày đêm, vớt lên phơi trong mát cho thật khô, chọn ngày tốt, gọi người thợ khéo Lưu Tử Kỳ chế làm nhạc khí, bắt chước nhạc Cung Dao Trì, đặt tên là Dao cầm. Đàn lên, có thể làm hổ nghe nín kêu, vượn nghe nín hót…(theo truyện tích Bá Nha &Tử Kỳ ).

Cũng do xuất phát từ một huyền thoại "vương giả" như vậy nên cây ngô đồng xưa kia chỉ trồng những nơi quyền quý thiêng liêng, đó là trong Hoàng thành và ở các lăng vua nhà Nguyễn. Thậm chí, cây Ngô Đồng quý đến nỗi vua Minh Mạng cho khắc hình lên Du đỉnh của Cửu Đỉnh.

Hoa ngô đồng như một tấm màn hoa, sắc hồng phấn chen lẫn tím phớt nhạt nhìn giống đuôi chim phượng hoàng nhảy múa khoe sắc kiều diễm. Chiêm ngưỡng hoa ngô đồng hay nhất chính là lúc nắng ấm. Cánh hoa uốn cong và chụm lại như lồng đèn. Hoa nhỏ, thường mọc thành từng chùm. Phân biệt tuổi đời của ngô đồng bằng cách quan sát số lượng lá trên cây. Ngô đồng còn non lúc ra hoa có chen lấn lá. Ngô đồng già thì không, cả cây trút hết lá để dồn sức cho những “tấm áo hoa” đẹp đến mê hoặc.

Theo nhà nghiên cứu Đỗ Xuân Cẩm, cây ngô đồng Huế thuộc chi Firmiana, là một thứ biến chủng (Variety) của loài ngô đồng, có điểm nổi bật là hoa đực tạo thành chùm hoa hơi khác, toàn bộ trục hoa tự và đài hoa đều được phủ đầy lông màu tím. Do vậy khi hoa nở rộ, cả cây nhuộm một màu hồng tím giống cây anh đào, trông rất đẹp. Ở những cây đã thành thục sinh học, hoa nở rộ sau khi cây đã rụng lá toàn phần, do vậy toàn cây chỉ có hoa. Khác hẳn cây ngô đồng vẫn mọc ở phía bắc Việt Nam và miền nam Trung Quốc, có hoa vàng và trắng vàng.

Lá ngô đồng có hình trái tim hay giọt lệ - những trái tim biết bay, những giọt lệ xoay xoay trong buổi chiều đầy gió khiến ai bắt gặp đều không khỏi thấy lòng bâng khuâng. Lá vàng mấy tháng liền rồi rụng hẳn vào cuối mùa đông. Sang xuân cây mới nở hoa, từ xa nhìn lại là cả một vòm sáng thanh tao giữa đất trời, như làn mây tím trùm lên thành phố. Những buổi sáng ban mai khi sương còn ướt lá, hoa ngô đồng càng thêm huyền ảo, lung linh.

Ngô Đồng thực sự lộng lẫy và sang trọng vào thời kỳ đơm hoa . Lúc đó, Ngô Đồng trút hết lá rồi phô kết những chùm hoa nho nhỏ, dày đặc trên cành, từ màu tím nhạt rồi dần ửng hoa cà. Từ xa, đứng ngắm thấy cả một vòm hoa làm sáng đẹp không gian. Cũng chính vì vậy nên nếu Ngô đồng trồng riêng trên một con đường thì tuy sẽ rất đẹp lúc ra hoa nhưng sẽ không đủ bóng để che mát cho người ở xứ sở nắng nóng này. Sẽ đẹp hơn nếu Ngô đồng được trồng xen kẽ, tô điểm các chùa chiền, các cung điện trong thành nội, những công viên trong thành phố.

(Nguồn:dophuongthanh.blogspot.com -Mùa Hoa Ngô Đồng xứ Huế- Nguyễn Văn Liêm-Đại Dương)

Thế là hôm nay chúng ta đã được mở mang kiến thức về những điều hay lạ của mùa Thu, đặc biệt là cây Ngô đồng. Bạn có vui không?

Người viết cũng đôi lần bâng khuâng nhớ kỷ niệm xưa, hình ảnh cũ mỗi lần nhìn chiếc lá thu rơi:

Mùa Thu Có Buồn Không Nhỉ?

Mùa Thu đến với lá vàng đầy ngõ

Với sương lam mờ đỉnh núi xa xa

Với mưa buồn như nước mắt nhạt nhòa

Với kỷ niệm của ngày xưa thân ái

Bạn đã sống vui buồn thời con gái

Thuở học trò áo trắng tuổi thư sinh

Ôi mộng mơ! Ôi tuyệt đẹp! Diễm tình!

Yêu sách vở, yêu chàng trai oai dũng

Bài thơ nhỏ, lời tỏ tình dại vụng

Dấu vào trang sách nhỏ lén trao nhau

Gặp mặt nhau, nhưng nào dám hỏi chào

Nhưng len lén nhìn nhau cười nhè nhẹ

Trao vội vã thư tình, người nói khẽ:

“Em đẹp như nàng công chúa ngày xưa

Nhớ em nhiều, bao thương mến cho vừa

Anh yêu lắm em môi hồng má đỏ!”

Rồi pháo cưới reo vui ngoài đầu ngõ

Nhưng cô dâu không phải bé ngày xưa!

Chuyện đổi thay làm sao biết mà ngừa

Tình dẫu đẹp, không duyên, đành dang dở!

Như chiếc lá mùa Thu khi trở gió

Phải lìa cành rơi nhẹ xuống vườn thôi

Chuyện tình yêu không duyên nợ kết đôi

Thì đôi ngã đôi ta là thế đó!

Hôm nay ngắm lá rơi ngoài sân nhỏ

Nhớ ngày xưa, nhìn lá rụng vô tư

Bây giờ đây nhìn lá rụng từ từ

Ngẩn ngơ hỏi: Mùa Thu buồn không nhỉ?

Sương Lam

(Trích trong Tuyển Tập Thơ Hoa Nắng - Phụ Nữ Việt)

Mời xem youtube "Mùa Thu Có Buồn Không Nhỉ -thơ Suong Lam -Thu Vàng -Cung Tiến -Vĩnh Lạc Piano -TNP BP.mp4 - YouTube.flv" on YouTube https://youtu.be/OxxFv8slACg

Tuy nhiên cuộc đời trần thế có những vui buồn lẫn lộn. Bên cạnh nỗi buồn man mác “Tôi buồn không hiểu vì sao tôi buồn” này, người viết cũng có những niềm vui, nụ cười khi được sống những phút giây thương yêu, thân ái bên cạnh người thân gia đình, với bạn bè thân hữu khi mùa Thu đến vì “em đã được sinh ra đời” trong cảnh đẹp mùa Thu.

Tôi đã nhận được những món quà tình cảm, những lời chúc thân thương của người thân trong gia đình, của những bạn bè trong “cõi thật” cũng như trong “cõi ảo”, của những độc giả yêu mến thơ văn SL trên ORTB, trên các diễn đàn mà tôi góp mặt góp lời. Tất cả đã nói lên tình cảm thân mến trao cho nhau. Xin cám ơn tất cả những cảm tình thương yêu của quý vị đã dành cho người viết khiến cho tôi cảm thấy yêu đời yêu người thêm lên. Thế mới biết con người không phải chỉ sống bằng “bánh mì, cơm gạo” cho “no bụng” mà cũng cần được vun xới thêm bằng “tình cảm thương yêu” cho “no tim” nữa đấy! “Smile”

Xin chúc quý bạn có nhiều sức khỏe, thân tâm an lạc, sống vui từng ngày trong hiện tại với duyên nghiệp của mình nhé.

Người giữ vườn Một Cõi Thiền Nhàn

Sương Lam

(Tài liệu và hình ảnh sưu tầm trên mạng lưới internet, qua điện thư bạn gửi-MCTN 638-ORTB 1067-11162022)