Vạn Lý Tình - Thơ Hoàng Xuân Thảo - Ngọc Sang Diễn Ngâm

Thơ & Youtube: Hoàng Xuân Thảo

Ngọc Sang Diễn Ngâm

Nhớ Gò Công

( Riêng tặng “người Gò Công”, với những địa danh thân thương còn in dấu)

Thương về em gái đất Gò Công
Màu mắt thơ ngây má ửng hồng
Những buổi trưa hè tan lớp học
Đón em cho thỏa nỗi chờ mong

Dòng sông uốn khúc nắng chang chang
Long Chiến qua cầu vội bước ngang
Từ đó hai dòng đời cách biệt
Thôi rồi tan hết giấc mơ vàng…

Những lần hò hẹn Ao Trường Đua
Phố vắng đường khuya tiếng guốc khua
Tà áo ai bay vương nắng hạ
Phất phơ trong gió lạnh giao mùa

Nhớ những chiều xuân trên phố vắng
Một mình ngồi uống tách cà phê
Lặng nghe tiếng hát hờn vong quốc
Chinh chiến hành nhân mấy kẻ về?

Trường cũ ơi, môi hồng tuổi ngọc
Tiễn em đi mấy nẻo đường quê
Để Tân Tây nhớ màu hoa nắng
Gọi mãi tên người giấc ngủ mê

Mưa đổ Cầu Tàu qua Bến Bắc
Bãi Bùn Đen, nước đỏ phù sa
Theo ta gặm nhấm hồn xa xứ
Vẫn đợi sang sông những chuyến phà

Thuyền ai tách bến xuôi Bao Ngược
Xào xạc ven bờ mấy bụi lau
Bìm bịp giã chài kêu nước lớn
Giục lòng lữ khách thấy nao nao

Đò hỡi đưa ta về chốn cũ
Để ta thăm lại chiến trường xưa
Nhỏ đôi dòng lệ thương người mất
Đốt nén hương lòng thỏa ước mơ

Kỷ niệm cũ giờ đây mờ ký ức
Bể dâu từng mảnh rớt đời tan
Đừơng trần gian khổ thương ai khóc
Vạt nắng chiều tàn, lệ chứa chan!

Thuyền nhỏ chồng chềnh con nước lớn
Đón ta đi Chợ Mới Gò Công
Thăm trường cũ, viếng lăng Trương Định
Có còn ai đứng đợi bên sông?!

Kim Dung
August 18, 2020

 

Bụi Hồng Vương Gót

Tiếng khóc xa nhau thật não lòng
Trăm năm hò hẹn cũng thành không
Mai sau trăng rụng trên dòng tóc
Mắt có long lanh môi có hồng

Duyên nợ ba sinh quá mơ hồ
Cho nên dệt mãi chưa thành thơ
Mười năm gặp gỡ bao nhiêu mộng
Tình vẫn nổi trôi vẫn dật dờ

Mây tự nghìn xưa như áo màu
Lững lờ để gió gọi chiêm bao
Không bờ không bến không thuyền mộng
Quanh quẩn mê say chẳng lối vào

Có lẽ người chỉ là mây hồng
Cho nên áo lụa quá bềnh bồng
Cho nhìn một chút rồi tan biến
Vóc dáng mơ hồ mắt hư không

Có lẽ người chỉ là khói bay
Cho nên mờ mịt nhớ thương hoài
Không hình không bóng không cho gặp
Hờ hững bỏ quên kẻ lưu đày

Có lẽ người chỉ là giọt sương
Cho nên không giữ một chút hương
Chưa quen đã thẹn thùng quay mặt
Đã tan nhanh như một giọt đường

Có lẽ người chỉ là gió trưa
Mơ màng đem lại chút hương xưa
Thẩn thờ hồn dạo chơi rừng núi
Văng vẳng bên tai tiếng cợt đùa

Có lẽ người chỉ là trăng non
Cho nên còn mãi lo dỗi hờn
Không lo trang điểm buồn son phấn
Chờ đến bạc đầu vẫn cô đơn

Có lẽ người chỉ là ánh sao
Cho nên xa cách vẫn ngọt ngào
Hư hư thực thực lòng như tuyết
Trong trắng ngọc ngà đến nghìn sau

Có lẽ người chỉ là hương hoa
Cho nên chưa đượm đã phôi pha
Ngẩn ngơ tình vội bay theo áo
Áo cũng lạnh lùng vội tránh xa

Có lẽ người chỉ là bướm vàng
Cho nên chưa hợp đã vội tan
Giấc sầu lận đận tàn hương phấn
Mờ mịt vòng bay khóc lỡ làng

Người là tiên hay tiên là người
Mà sao nghìn kiếp vẫn xa xôi
Có gần thì cũng như hư ảo
Chưa hẹn mà sao lỗi hẹn rồi

Mây khói trăng sao đã nhạt nhòa
Gió sương hoa bướm tiên quá xa
May còn hạt bụi hồng vương gót
Kiếp khác dẫn đường ta gặp ta…

MD 03/31/03
LuânTâm
(Trích trong TT”HƯƠNG ÁO”, MinhThư xuất bản ,MD/USA.2007, tr.296-298)

Xót Hoa

Buồn buồn nhìn bóng chiều sa
Hoàng hôn lởn vởn xóm nhà giải duyên
Xứ trần lạc bước thuyền quyên
Em là ma nữ hay tiên đọa đầy?

Thương sao một cánh hoa bay
Trăm con bướm lượn vui vầy sắc hương
Là Lan, là Cúc hay Hường
Là Mai, Thược dược, Hướng dương hay Nhài

Cũng là phận bạc hôm, mai
Cũng là má phấn lạc loài như nhau
Bán sương thân xác dãi dầu
Nhìn về cố lý mắt sầu lệ tuôn

Nụ cười em đượm hoàng hôn
Ai người tiếc ngọc xót thương cứu người
Cùng chung lận đận bên trời
Thương hoa viết tạ ít lời xót hoa

Locphuc.

Trường Can Hành Kỳ 3 và 4 長 干 行 其 三 & 四 - Thôi Hiệu

長 干 行 其 三 & 四   Trường Can Hành Kỳ 3 và 4

3/
下 渚 多 風 浪     Hạ chử đa phong lãng
蓮 舟 漸 覺 稀     Liên chu tiệm giác hy
那 能 不 相 待     Na năng bất tương đãi
獨 自 逆 潮 歸。 Độc tự nghịch triều quy.

4/
三 江 潮 水 急      Tam Giang triều thuỷ cấp
五 湖 風 浪 湧      Ngũ Hồ phong lãng dũng
由 來 花 性 輕      Do lai hoa tính khinh
莫 畏 蓮 舟 重。  Mạc uý liên chu trọng.
崔顥                      Thôi Hiệu

***

Dịch nghĩa:

Khúc ca Làng Trường Can Kỳ 3&4

3/

Bến nước bên dưới có nhiều sóng gió

Nên ít thấy thuyền chở sen qua lại

Sao không đợi em cùng đi chung

Mà một mình chàng đi ngược con nước

4/

Con nước sông Tam Giang có lên rất nhanh

Con sóng Ngũ Hồ có đánh dữ dội

Nhưng vì hoa nhẹ và anh cũng thường đi

Nên dù thuyền chở sen có nặng mấy cũng không sợ.

Dịch Thơ 3

                                     1/                                          

          Trên sông nhiều sóng gió            

         Chẳng thấy thuyền sen nào        

          Sao chàng không đợi thiếp         

Đi nước ngược đành sao.

  2/          

Dưới sông sóng gió còn nhiều

Thuyền sen vắng bóng bến chiều ủ ê

Sao không đợi thiếp cùng về

Mà đi ngược nước chẳng nề hiểm nguy.

Dịch Thơ 4

                                     1/                                         

             Tam Giang nước lớn nhanh            

         Ngũ Hồ sóng dẫu mạnh             

               Hoa nhẹ chẳng lo gì                         

Thuyền sen nặng vẫn đi.   

2/    

Tam Giang nước có dâng trào

Ngũ Hồ sóng gió chẳng xao xuyến lòng   

Chở hoa việc đó như không

Thuyền sen dù khẳm chớ hòng cản anh.

Quên Đi

***

Trường Can Hành Kỳ 3

Bến nước đầy sóng gió

Thuyền sen thưa ngại vì

Có em sao chẳng đợi

Ngược nước chàng vẫn đi

Trường Can Hành Kỳ 4

Tam Giang nước chóng lên

Ngũ Hồ sóng đánh dữ

Anh đi hoa vốn nhẹ

Lo gì nặng thuyền sen

Kim Phượng

***

其 三                Kỳ Tam

下 渚 多 風 浪   Hạ chử đa phong lãng

蓮 舟 漸 覺 稀   Liên chu tiệm giác hy

 那 能 不 相 待    Na năng bất tương đãi

       獨 自 逆 潮 歸。Độc tự nghịch triều quy ?

其四                  Kỳ Tứ

       三 江 潮 水 急      Tam Giang triều thuỷ cấp

      五 湖 風 浪 湧     Ngũ Hồ phong lãng dũng

由 來 花 性 輕     Do lai hoa tính khinh

  莫 畏 蓮 舟 重。 Mạc uý liên chu trọng.

崔顥                    Thôi Hiệu

***

2. Chú thích:

- Hạ Chử 下渚: là tên hồ HẠ CHỬ HỒ 下渚湖，nằm ở phía đông nam huyện Đức Thanh, thuộc tỉnh Chiết Giang.

- Tam Giang 三江: là tên gọi chung ba con sông lớn của Trung Hoa là Trường Giang , Hoàng Hà và Lạng Thương Giang; nếu chỉ miền Đông bắc thì là Hắc Long Giang, Tùng Hoa Giang và Ô Tô Lý Giang. Còn...

- Ngũ Hồ 五湖 : là Động Đình Hồ, Ba Dương Hồ, Hồng Trạch Hồ, Sào Hồ và Thái Hồ, 5 hồ lớn nhất của Trung Hoa. Nhưng ý ở trong bài thơ trên thì...

TAM GIANG NGŨ HỒ 三江五湖 là chỉ chung vùng đồng bằng sông nước của xứ giang nam Trung Hoa, như Việt Nam ta nói vùng đồng bằng sông nước của Sông Tiền Sông Hậu vậy.

3. Nghĩa hai bài thơ:

Bài 3

Hồ Hạ Chữ vốn nhiều sóng to gió lớn lúc về chiều, mà thuyền hái sen cũng đã dần dần thưa đi (vì đã về sớm hết rồi!). Sao có thể không cùng đợi chờ nhau mà lại ngược con nước để đi về một mình chứ ?

Bài 4

Tam Giang thì thủy triều lên xuống rất nhanh, rất gấp; còn Ngũ Hồ thì sóng gió rất to rất mạnh. Tính cách của hoa vốn dĩ đã nhẹ rồi, nên không sợ là thuyền hái sen bị nặng ! Ý nói :

...Mặc dù thuyền hái được rất nhiều sen nhưng hoa sen vốn dĩ rất nhẹ, nếu muốn về chung thuyền cùng nhau thì cũng không phải sợ là thuyền hái sen phải chở quá nặng !(Dư sức chở hai đứa cùng đi về chung ! Tình tứ và âu yếm chán !).

Diễn Nôm:

Song Thất Lục Bát:

Bài 3

Hồ Hạ Chữ vốn nhiều sóng gió,

Thuyền hái sen lúc có lúc không.

Sao ta chẳng đợi chung cùng...

Một mình ngược nước về trong nắng chiều?

Bài 4

Nước Tam Giang thuỷ triều rất gấp,

Gió Ngũ Hồ dồn dập sóng lên.

Hoa kia vốn dĩ nhe tênh...

Cùng về chớ ngại lênh đênh nặng thuyền!

杜紹德

Đỗ Chiêu Đức

***

Trường Can Hành
Dịch ngũ ngôn

3.
Dưới bến nhiều sóng gió
Thuyền sen cũng dần thưa
Sao ta không cùng đợi
Xuôi ngọn nước triều đưa?

4.
Tam Giang triều lên vội
Ngũ Hồ sóng gió to
Cành hoa luôn nhẹ hẫng
Thuyền sen chẳng nặng lo?


Dịch lục bát

3.
Dưới hồ sóng táp gió lùa
Thuyền sen rồi cũng dần thưa đi nhiều
Sao ta chẳng đợi chung dìu
Cùng theo nhau lúc con triều về xuôi

4.
Tam Giang triều dậy theo hồi
Ngũ Hồ gió mạnh sóng nhồi nước dâng
Cành hoa cánh mỏng nhẹ tâng
Thuyền sen không nỗi bâng khuâng nặng lòng!

Mai Thắng 
2102020

Xem Link: Bài Dịch Trường Can Hành 1&2

 

Chữ Hiếu Qua Các Điệu Hò Miền Trung

Cũng như ca dao, những câu hò trong dân gian thuộc loại văn chương bình dân nên rất phổ cập trong dân chúng. Tác giả của nó có thể là những nhà thơ dân gian, thường không lưu lại tên tuổi như những nhà thơ của văn học thành văn, nhưng cũng đóng góp đời mình vào sự phát triển của ngôn ngữ thơ ca trong lãnh vực văn chương bình dân.

Những câu hò thường tồn tại do sự truyền khẩu trong dân gian và thường lưu trữ trong ký ức của con người, cho nên khi con người từ giã cõi đời, đã mang theo phần vốn liếng lưu trữ ấy. Do đó không tránh khỏi sự thất thoát và cũng do đó, việc sưu tầm các thể loại hò cũng phải có giới hạn, không thể nào được hoàn toàn đầy đủ.Ngày nay, thời đại văn minh khoa học, văn hoá dân gian cũng không tránh được sự đổi thay. Khi mà phong trào Karaoké thịnh hành trong dân gian, từ thành thị đến thôn quê, liệu rằng chúng ta có còn nghe tiếng hò ru em, tiếng hò khoan, tiếng hò giã gạo, hò mái nhì, mái đẩy hay hát hố... thường văng vẳng đâu đây trên quê hương yêu dấu như những ngày đằm thắm xa xưa?

Tuy nhiên, chúng ta cũng không lấy làm ngạc nhiên khi thấy văn học dân gian có thể thất thoát, nhưng không thể mai một được, vì nó phát xuất từ sự hồn nhiên của con người. Dù ở thời đại văn minh khoa học, siêu thông tin, con người đã lên cung trăng, nhưng con người vẫn là con người, không thể biến thành cái máy, không thể đánh mất tính hồn nhiên, không thể đánh mất bản sắc văn hoá dân tộc.Bài này tôi chỉ xin đề cập đến chữ hiếu qua vài điệu hò miền Trung và không đủ khả năng để đào sâu nguồn gốc đã có hơn ba ngàn năm trước mà cho đến nay người ta không rõ những từ ngữ như “hố rị”, “hố hụi”... là ngôn ngữ của dân tộc Việt hay Chàm.

Trong những hoàn cảnh địa lý khắc nghiệt, người dân miền Trung, nhất là ở nông thôn, phải luôn chịu đựng để mưu sinh, để vươn lên, những câu ca dao, hò vè ở vùng đất nầy không được trau chuốt, có vẻ chân quê, mộc mạc nhưng đằm thắm tình người. Những câu hát điệu hò nói chung thường biểu hiện ngôn ngữ, tín ngưỡng, tình cảm và sắc thái của từng vùng đất.Những điệu hò miền Trung có hò mái nhì, hò mái đẩy, hò giã gạo, hò ru em, hò bả trạo, hò hố... Bài nầy tôi chỉ đề cập đến một vài câu hò ru em và hò giã gạo theo sự hiểu biết rất hạn hẹp của mình, với cốt ý nói lên lòng hiếu kính của con cái đối với cha mẹ bàng bạc trong các câu hò. Từ ngàn xưa, tổ tiên ta đã có kinh nghiệm về giáo dục bình dân đại chúng. Ngay từ lúc nằm nôi, con trẻ đã được người lớn dỗ dành qua tiếng hò à ơi... để ru ngủ. Tiếng hò ngân nga dịu dàng êm ái hoà nhịp với tiếng võng kẽo kẹt đẩy đưa đều đặn như tiếng nhạc êm dịu, đưa trẻ con vào giấc ngủ say.

Hầu hết những câu hò đều đơn sơ giản dị, nhưng chất chứa tình cảm của cha mẹ đối với con cái và ngược lại, sự biết ơn của con cái đối với bậc sinh thành:

Ru hời ru hỡi ru hời

Công cha như núi ngất trời

Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông

Núi cao biển rộng mênh mông

Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi! 

Công cha nghĩa mẹ thật là cao dày, bổn phận làm con phải biết đền đáp:

Ơn cha ba năm lai láng 

Nghĩa mẹ chín tháng cưu mang 

Bên ướt mẹ nằm, bên ráo con lăn 

Biết lấy chi đền nghĩa khó khăn  

Thôi thì hai đứa mình lên non gánh đá xây lăng phụng thờ. Khác với hò ru em, hò giã gạo không theo bài bản sẵn có đã thuộc nằm lòng mà phải có tài ứng khẩu linh động tại chỗ để đối đáp tức thời giữa bên nam và bên nữ, thông thường có hai nam và hai nữ. Gọi là hò giã gạo vì ở nông thôn những lúc giã gạo người ta hay cất tiếng hò cho vui theo nhịp chày nện xuống cối gạo để thêm hăng hái và bớt thấy mệt nhọc. 

Nhưng trong những buổi hò có tính cách trình diễn trước công chúng thì tiếng hò kèm tiếng gõ nhịp trên chiếc cối tượng trưng mà thôi. Rạp Đồng Xuân Lâu ở thành phố Huế là rạp hát bội nổi tiếng lâu đời mà đôi lúc còn là nơi tổ chức hò giã gạo có tiếng tăm. Những nơi làng mạc, hò giã gạo thường tổ chức ngoài trời, thường là ở trước sân đình hay những địa điểm có thể tập trung dân chúng đông đảo trong những đêm trăng thanh gió mát. Các cặp nam nữ luân phiên hò đối đáp qua lại từ tối cho đến gần sáng mới chấm dứt. Càng về khuya lời đối đáp càng gay cấn, càng hấp dẫn và đôi khi có những cặp trai gái phải lòng nhau để rồi sau đó đi đến chỗ: “đôi ta nên vợ thành chồng”.

Trong những điệu hò giã gạo, qua lời đối đáp giữa nam và nữ, luôn nhắc nhở đến đạo lý cương thường, đến bổn phận thiêng liêng của con người. 

Và đây là chàng trai cất lời ướm hỏi:

- Đêm khuya trăng dọi thềm đình

Hỏi người bạn gái thương mình hay không? 

Người con gái luôn dè dặt thận trọng tìm lời đáp lại:

- Thương em thì nhờ thầy mẹ tính toan

Không phải em vô sòng giã gạo hát hò khoan mà thành!

Hay là:

-Em thương còn bụng mẹ thầy

Đèn treo trước gió biết xoay ngã nào?

Không được trả lời dứt khoát chàng trai phải đánh đòn tâm lý:

- Trao duyên gởi số cho chàng

Kẻo cô đơn mình thiếp, có khối vàng cũng như không!

Xét mình chưa đền đáp ơn sâu nghĩa nặng đối với các bậc sinh thành, nàng đáp ngay:

- Chàng ơi! Ơn cha ba năm cúc dục. 

Nghĩa mẹ chín tháng cù lao 

Ai đền ơn cho thiếp mà nhủ thiếp trao ân tình?

Hay là:

-Thầy mẹ sinh em ra đựơc chút má đào.

Biết lấy chi đền ơn đáp nghĩa mà khiến thiếp trao ân tình?

Người con trai vẫn viện thêm cớ để tiếp tục tấn công:

- Em ra lấy chồng mà kiếm chút con trai

Kẻo một mai măng già tre rụi lấy ai bạn cùng?

Em ra lấy chồng chừ được chừ, mai được mai Sợ mai tê mẹ yếu cha già, bát cơm ai đỡ, chén trà ai bưng? Dù không được đáp ứng nhưng chàng trai vẫn dùng đòn tâm lý để tấn công tới tấp:

- Em ra lấy chồng mà kiếm chút con

Kẻo một mai người ta có mình không cũng buồn!

Nhưng nàng vẫn khăng khăng từ chối vì nàng còn còn bổn phận phải phụng dưỡng mẹ già:

-Em ra lấy chồng biết bỏ mẹ cho ai

Chiều hôm quạnh vắng khuya mai một mình!

Hay là:

-Em ra lấy chồng bỏ mẹ cho ai

Thu đông tiết lạnh mẹ ngồi hoài trông con!

Người con trai nhắm vào chỗ yếu của phái nữ, thường sợ muộn màng ế ẩm, bèn tiếp tục dụ dỗ:

-Xấp hàng Tàu để lâu cũng ế

Răng em không kiếm nơi chiếu cố thân lại lập thân

Thầy mẹ già không sống mãi để cầm cân cho em hoài? Cho dù người con trai có tìm đủ mọi cách để thuyết phục, nàng cũng chẳng mềm lòng, nghĩ mình còn son trẻ, chẳng lo chi tới chuyện muộn màng mà chỉ nghĩ đến hoàn cảnh hiện tại cha già mẹ yếu không ai phụng dưỡng:

- Ơn thầy nghĩa mẹ nặng lắm anh ơi

Nghĩa phu thê sớm muộn nhờ trời

Tiết thanh xuân em hãy còn nở,

Chưa muộn thời mà anh lo!

Đối với nàng, sớm muộn nhờ trời, dẫu có ế ẩm cũng cam đành. Nàng xem chữ hiếu là trọng:

- Chỗ mô nghiêm trang bằng chốn Bến Ngự

Chỗ mô lịch sự bằng chốn Đông Ba

Một lòng kính mẹ, một dạ kính cha

Dẫu mà bóng xế trăng qua cũng đành!

Tán tỉnh mãi không xong chàng bèn đánh bạo ngỏ ý với nàng là sẽ cậy người mang cau trầu rượu đến dạm hỏi, nhưng nàng vẫn một mực chối từ; không phải là nàng có ý chê bai chàng mà chỉ vì muốn giữ tròn chữ hiếu

- Ai bưng cau trầu tới đó, chịu khó bưng về

Em đây vốn thiệt không chê

Nhưng muốn ở làm ri nuôi thầy với mẹ cho trọn bề hiếu trung.

Để cho chàng còn nuôi chút hy vọng, nàng khuyên chàng nên lo học hành và hứa sẽ một lòng chờ đơi:

- Thầy mẹ sinh em phận gái giữ đạo cương thường

Anh lui về học lấy văn chương

Nghìn thu em vẫn đợi, không vấn vương nơi nào.

Được lời như cởi tấm lòng, chàng cũng muốn tỏ ra mình vốn là người biết trọng đạo lý cương thường:

Khuyên em giữ lấy chữ cang thường

Anh đây con người quân tử không bỏ ruồng mà lo!

Nhưng cũng có trường hợp người con trai dụ dỗ không xong, bèn tìm cách xúi dại người con gái bỏ nhà ra đi:

-Núi sơn lâm nuôi nhân đào tản

Biển Tây Hồ trợ kẻ lâmnguy

Thương nhau dắt lấy nhau đi

Công ơn thầy nghĩa mẹ lo chi trả đền?

Là người con hiếu thảo, nàng không thể nghe lời chàng xúi bậy làm điều thất hiếu, trái với luân thường đạo lý. Tốt hơn là khuyên chàng nên cậy người mai mối, mang trầu rượu đến hỏi cho đẹp mặt mẹ cha:

-Anh lui về sửa cậy mối dong

Trầu mâm rượu hũ đẹp lòng mẹ cha

Kể từ ngày mẹ đẻ con ra

Mem cơm trún sữa lớn mà từng ni

Em nghe anh mà bỏ ra đi

Thất hiếu với phụ mẫu, tội ni ai đền?

Cũng có trường hợp đôi trai gái yêu nhau nhưng cha mẹ không bằng lòng:

-Anh thương em mà thầy mẹ thoái thác, chú bác cản ngăn

Thôi dành huệ héo theo lan bận này!

Không muốn thấy cảnh lan tàn huệ héo, nàng bèn bày mưu tính kế cho chàng:

-Anh muốn gần, em vẽ chước cho

Cầm một buồng cau, chai rượu, anh giả đò tới chơi.

Nghe lời em, nhưng vì chàng mặc cảm nhà nghèo, e rằng sẽ gặp trở ngại:

-Tay anh cầm chai rượu buồng cau

Đi ngã đằng sau thầy mẹ chê khó

Đi ngã cửa ngõ chú bác chê nghèo

Nhắm chừng duyên nợ cheo leo

Sóng to, thuyền nặng, chẳng biết chống chèo có qua không?!

Để trấn an chàng, nàng khơi niềm hy vọng là cha mẹ vì thương con gái, sẽ không nỡ từ chối lời cầu hôn của người yêu con mình:

-Thầy mẹ không thương thì miệng bẩm chân quỳ

Thầy mẹ thương em chừng nào thì thương anh chừng nấy chứ can gì mà anh lo!

Nhưng nhiều khi thấy duyên nợ khó thành, chàng chỉ còn cách tự an ủi:

-Sông mô sâu bằng sông An Cựu

Hói mô quanh quẹo bằng hói Châu E

Công bất thành, danh bất toại, anh xách nón ra về

Mất thầy mất mẹ khó kiếm chứ đạo nghĩa phu thê thiếu gì?

Có khi người con gái cũng phân vân khó nghĩ, bởi bên tình bên hiếu biết nghiêng bên nào:

-Không nghe lời thân phụ thì bất hiếu với thân phụ

Nghe lời thân phụ thì bỏ nghĩa anh ơi!

Tấm thân em như cây khô chết đứng giữa trời, tội chưa!

Tâm trạng đau khổ của chàng cũng chẳng khác gì tâm trạng của nàng, thôi thì chỉ biết an ủi nhau là chúng mình còn trẻ, hãy an tâm lo phụng dưỡng mẹ cha cho tròn đạo hiếu, còn duyên tình rồi sẽ hạ hồi phân giải:

-Tấm thân em như cây khô chết đứng

Tấm thân anh đây tựa lá rụng trên cành

Thôi hai đứa mình tuổi hãy còn xanh

Cứ an tâm trở về nuôi thầy với mẹ để trả nợ dưỡng dục sinh thành ngày xưa.

Thường thì những người trai làng khi thấy gái làng đi lấy chồng xa cũng buông lời tiếc trách: “Sao em không lấy chồng gần mà đi lấy chồng xa?”.Thực tình thì đa số gái làng thường ái ngại cái cảnh phải đi lấy chồng xa, bỏ cha mẹ già không ai cưu mang,“chén cơm ai xới, chén trà ai bưng?”.Tuổi thầy mẹ gần đất xa trời không lo chăm sóc, phụng dưỡng, đến khi chết đi dù có làm heo cúng giỗ cũng chỉ là cảnh“làm văn tế ruồi”:

-Thiên hạ có câu“Đói khó ở làng hơn giàu sang hàng xứ”

Bát cơm dĩa muối cũng trung hiếu đạo đường

Em đi lấy chồng xa xã, ngái hương

Một mai em có làm con heo cúng giỗ có đặng lẽ cương thường hay không?

Đôi khi người con gái cũng có nhận xét tinh tế, thấy tình nhân mình không biết trọng lễ nghĩa, nên phải tỏ thái độ bất bình, không muốn phí công chờ đợi:

-Ba mươi anh không đi Tết

Mồng một anh không tới lạy bàn thờ

Hiếu trung chi anh nữa mà bảo em chờ cho uổng công?

Lễ giáo ngày xưa khắt khe, với quan niệm “nam nữ thọ thọ bất thân”, trai  gái chỉ ngồi kề nhau cũng bị rầy la huống chi là chạm đến xác thịt. Nhưng rồi cảnh “lửa gần rơm lâu ngày cũng bén”, chuyện động trời không mong mà lại đến, chẳng phải lỗi riêng ai, nàng chỉ còn cách cầu mong chàng lo liệu thế nào kẻo thầy mẹ thả bè trôi sông thì chết mất:

-Vì anh một thỉ, vì em một thỉ cho nên chi lỡ dĩ ra rồi

Thầy mẹ đánh mắng, chú bác đòi lăn sáo thả trôi

Có mưu chi thì cứu vớt kẻ khổ em rồi anh ơi!

Nghe lời kêu cứu của nàng, chàng chỉ biết tìm cách trấn an rằng chuyện đã lỡ dĩ, nếu có bề gì thì chàng sẽ xử sự sao cho trọn nghĩa vẹn tình:

-Vì anh một thỉ, vì em một thỉ cho nên chi lỡ dĩ ra ri

Ví dầu thầy với mẹ có lăn sáo thả trôi anh cũng liều mình vọt xuống tức thì

May còn sống dương gian thì trọn nghĩa

Rủi có thác xuống âm ti cũng trọn tình.

Nhưng tình thương con vô bờ bến, thầy mẹ nàng nỡ nào lăn sáo thả sông mà chỉ đánh nàng trăm roi rướm máu để phạt tội “gái hư thân trắc nết”.

-Tưởng thầy mẹ đánh thiếp hai ba roi,

Không ngờ thầy mẹ đánh thiếp một trăm roi

Thiếp phải giơ lưng thiếp chịu, e không trọn đời với anh?

Trước tình huống đó, chàng trai chỉ biếtkhuyên nàng ráng chịu đòn, rồi chàng sẽ tìm cách an ủi, xoa dịu:

-Thầy mẹ đánh em trăm roi vô một chỗ, máu mủ đổ ra

Anh khuyên em đừng khóc đừng la

Ra ngoài đồng quạnh quẽ, ta lại bóp với xoa lần hồi

Nàng bị đòn rướm máu đau đớn lắm nhưng được chàng an ủi bằng cách đưa nàng ra chốn đồng không mông quạnh để lấy dầu cù là thoa bóp, chắc rằng cả hai chẳng còn thấy gì là đau khổ trên trần gian. Người viết xin được phép chấm dứt.

Nguyễn Đức Tăng

(199/09-05)

Thơ Tranh Nghệ Sĩ: Nhật Trường Trần Thiên Thanh-Người Bạn Trẻ Đã Đi Rồi!

 

Thơ: Hoàng Ngọc Liên

Thơ Tranh: Kim Oanh

Sáng Tác: Trần Thiện Thanh
Hoà Âm: Trúc Hồ
Trình Bày: Quốc Khanh

Kiếp Hoa

 

Nửa đời hơn sống với cô đơn
Khao khát tiếng yêu để dỗi hờn
Một kiếp hoa sầu ôm phận số
Tạ người trả lại chữ keo sơn

Lầm lũi một mình đi dưới mưa
Vùi trong giá lạnh chút hương thừa
Lá thu còn đắm lòng thi sĩ
Ta đã... mong gì chuyện đón đưa

Kim Phượng 

 

Cảnh Có Đeo Sầu?

Hoa Thịnh Đốn hôm nay tuyết rơi
Bên ngoài buốt giá lạnh ghê nơi
Dãy phong dọc phố phô trơ trụi
Hàng kiểng sân vườn rũ tả tơi
Nỗi nhớ quê xưa khi ẩn hiện
Niềm thương bạn cũ lúc đầy vơi
Buồn đời thấy cảnh buồn theo nhỉ
Chứ cảnh nào đâu có hiểu đời

Nhất Hùng

Ngọt Bùi Sẻ Chia

Tay cầm chén súp bốc hơi
Sáu Trang nấu kỹ bằng nồi Amway
Con ơi hết bố bệnh hoài
Giờ lo cho mẹ tháng ngày ốm o.
Bà ơi! ráng ăn thật no
Vượt qua quan ải chuyến đò thế gian.
Sáng nay nắng ấm ngập tràn
Chỉ hơn tuần nữa mùa Xuân đến rồi.
Cha con tôi dạ rối bời
Mong bà xuất viện cho đời thêm vui
Cho gia đình hết bùi ngùi
Cùng nhau ăn Tết ngọt bùi sẻ chia…
Cầu trời hết bệnh ra “dìa”
Tôi ngồi hầu quạt mỗi trưa bà nằm!

Dương hồngThủy
28/01/2021 (16/12 âl)

Tình Người Trong Viện Dưỡng Lão

Đẹp quá! Nụ cười Em như đài hoa nhân ái
từ trong tim tỏa hương thắm tình người
Cánh áo Em như bướm lượn ngàn khơi
tô sắc thắm cho đời vơi dâu bể.

Bàn tay Em mang cam lồ Quán Thế
chan tưới từng giọt mát xóa niềm đau
Tấm lòng Em là nhánh huệ tươi màu
là từ ái của trái tim Vô Nhiễm.

Em, hạnh phúc từng ngày trong dưỡng viện
Đời đẹp thêm trên ánh mắt, môi cười
bởi Em mang mầm sống lẫn nguồn vui
vào thế giới của trầm kha dịch, bệnh.

Em, biểu tượng của Tình Thương tuyệt đối
Trên tay ngà hoa nở đóa từ tâm
Bóng dáng Em là tia sáng cuối đường hầm
soi dẫn lối an bình cho bừng thêm hy vọng!

Lòng nhân hậu của Em trong cuộc sống
là hành trang thầm lặng để dấn thân
Không phải Lương Y, nhưng với tất cả ân cần
Em xứng nhận danh xưng là ...Từ Mẫu!

Huy Văn
(Để thay lời cảm ơn tất cả Y tá, Trợ Tá và Y Công
tại Garden Grove Convalescent, Kindred, Orange Coast,
Fountain Valley và Garden Grove Hospitals, OC/CA)

Mùa Xuân Hoa Thịnh Đốn

(Hoa đào tại Washington DC - Ngọc Hạnh)

Tạo hóa thật nhiệm mầu. Chiều hôm trước cây đào trước nhà toàn nụ, chẳng có cái hoa nào, sáng hôm sau mở mắt ra hoa trắng đầy cành, đong đưa theo gió. Hoa daffodil sáng sớm hãy còn nụ búp búp mủm mỉm, đến trưa nở hoa màu vàng hay trắng, trông thật dể thương. Tuy thế sân nhà không có lấy một hoa uất kim hương (Tulip) nào. Bao nhiêu uất kim hương sân trước, sân sau bị nai hay sóc ăn hết sạch. Đành chịu thua thôi. Gia đình nai hay sóc mỗi năm gia tăng nhân số đến mức hết chiu nổi. Chúng chỉ chỉ thích uất kim hương, còn daffodil chúng chê nên mới có chút ít màu sắc cho mùa xuân.

Hôm nay là thứ hai, mấy chị em tôi rủ nhau đi Washington DC xem hoa đào. Hôm qua chủ nhật dể gì tìm được chỗ đậu xe, và đi bộ chen chúc rất cực. Năm vừa qua vào mùa hoa anh đào chi Ngọc cũng đưa Thư, Phiệt và tôi đi một vòng bờ hồ Tidal Basin ở Washington xem hoa, nhìn thiên nga bơi lội dưới hồ, và những chiếc thuyền con xuôi ngược trên dòng nước, xem dập dìu tài tử giai nhân đi lại nơi bờ hồ. Bạn bè ở xa hay hẹn hò gặp nhau vào cuối tháng 3 hay đầu tháng tư ở Washington DC vừa thăm bạn vừa xem anh đào. Có người còn chịu khó xem diễn hành hoa đào cho bỏ công đi xa.Chúng tôi tuy cách thủ đô chừng 20 phút lái xe nhưng chưa năm nào xem diễn hành hoa đào (cherry blossom parade) ở Washington DC tuy có nhiều trò hấp dẫn ngoạn mục.Thiên hạ đông quá, đi metro cũng chen chúc mà lái xe dễ gì tìm được chỗ đậu. Thôi thì xem diễn hành trên màn ảnh TV vậy. Năm nay trời lạnh nên hoa nở muộn. Mọi năm tuần lễ đầu tháng tư hoa đã tàn.Thời tiết thật khó đoán trước. Có gia đình mua vé máy bay từ nửa năm trước về thủ đô xem hoa đào nhưng khi đến nơi khi thì hoa chưa nở, khi thì hoa đã tàn.

Nghĩ trời lạnh vì có mấy trận tuyết trái mùa, hoa sẽ nở muộn nên mấy chị em tôi nhẩn nha, không ngờ ra bờ hồ phần lớn đào đã nhú lá xanh. Ông an ninh công viên cho biết cách đây vài ngày hoa đào nở rộ rất đẹp. Bên kia bờ hồ còn hoa nhưng thiên hạ đông quá, tìm chỗ đậu xe đâu có dễ.

Virginia chỉ cách Washington con sông nhưng hoa đào Virginia bắt đầu ra hoa, đào Washington sắp tàn. Dù hoa không còn bao nhiêu nhưng chị Ngọc cũng tìm nơi thả 3 chị em tôi xuống để chụp ảnh kỷ niệm. Chị định cho xe chạy vài vòng rồi trở lại đón chúng tôi nhưng chờ mãi không thấy chị trở lại. Chi Thư gọi điện thoại di động mới biết chị bị dòng xe đưa đi không thể tách rời quay xe lại được.

Đứng bờ hồ gió thổi mạnh, những cánh hoa bay lả tả như đàn bướm đậu trên áo, trên tóc du khách. Dưới hồ hoa rơi bị gió thổi dồn lại thành từng cụm nhấp nhô trên mặt nước.Trên bãi cỏ xanh dưới tàn những cây đào, trẻ con gom hoa đào rơi rụng trên cỏ, nhiều lắm xong hốt chúng trong hai bụm tay bé nhỏ và tung lên cao hay ném lẫn nhau. Đầu tóc và áo các trẻ đầy hoa đào.Thiên hạ đi bộ trên bờ hồ và bên bên kia bờ, Jefferson Memorial đông như trảy hội. Người đi thăm đủ mọi sắc dân, mọi lứa tuổi. Các xe bán thức ăn nhanh, nước giải khát bận tíu tít. Dù du khách đông đúc như thế nhưng các bãi cỏ vẫn sạch, không thấy ai …xả rác.

Sau cùng chị em tôi cũng trở lên xe rời bờ hồ đi một vòng qua phía bên kia bờ hồ xem từng khu vực các công viên trồng các loại hoa khác nhau. Hoa pensées vàng tươi hay tím thẫm, hoa uất kim hương đủ màu sắc xanh đỏ tím hồng, daffodil vàng hoặc trắng, cánh hoa mỏng manh như tơ lụa… trồng rải rác trong các công viên.

Mùa Xuân thủ đô Hoa kỳ đẹp nhất trong 4 mùa. Các thảm cỏ xanh biếc như nhuộm phẩm. Đó đây hoa lê, hoa đào lấm tấm những nụ non hay đã ra hoa. Hoa lê màu trắng, be bé xinh xinh, trông quá dễ thương. Các cành cây to dọc đường trước trơ trụi khẳng khiu nay đã nhú chút xíu lộc xanh, có cành lá non ra dài được khoảng 1 phân, mạnh mẽ đầy sức sống. Tôi nhớ ở Việt Nam, mai ra hoa vào dịp Tết, thiên hạ cắt cành vào bày bàn thờ cho đẹp và lấy may nhưng tại Hoa kỳ mai trổ vào mùa Xuân. Những khóm mai vàng đầy hoa trồng hàng rào hay trước sân nhà quyến rũ bướm ong, thêm màu sắc tươi vui cho gia chủ, bỏ công cắt lá tỉa cành. Ở Việt Nam người ta lặt lá mai cho hoa ra nhiều vào dip Tết. Ở Hoa kỳ chỉ cần cắt cành cho gọn gàng, xinh xắn, không cần phải lặt lá. Riêng tôi thích mai Việt Nam vì hình dáng thanh tú, cánh hoa mỏng manh yểu điệu. Hoa đào tàn đến hoa dogwood trắng và hồng đầy cành chẳng thấy lá. Tiếp theo là hoa đỗ quyên (azalea ) rực rỡ đủ màu: hồng, đỏ, trắng rất đẹp.

Hoa Đào:

Xin được nói chút ít về hoa đào. Ở Hoa kỳ những tiểu bang tôi được đi qua hầu như nơi nào cũng có hoa đào: California, Missouri, Hawai, Washington State, Ohio, Maryland…, trồng ở công viên hay tư gia nhưng nổi tiếng nhất có lẻ ở Tidal Basin, Washington DC. Tôi nói thế vì năm nào vào mùa hoa đào, thủ đô Hoa kỳ cũng tràn ngập du khách từ các tiểu bang khác và các nơi trên thế giới tới xem. Dĩ nhiên không thể so sánh hoa đào thủ đô Hoa kỳ với hoa anh đào xứ Nhật bản. Ngoài ra hoa anh đào Hoa kỳ và Đại hàn không có hương thơm như hoa đào Nhật. Anh đào tượng trưng cho sự thanh cao, tính khiêm nhường và sự phù du chóng phai tàn…

Theo tài liệu công viên năm 1912 Nhật tặng Hoa kỳ 3020 cây anh đào gồm 12 loại (hồng, trắng, hoa đơn, hoa kép, đào rũ…) trồng chung quanh bờ hồ và khu vực lân cận. Những cây này có một số bị sâu phải đốt bỏ và thay thế. Năm 1986-1988 có 676 cây mới được trồng thế vào. Đến nay chung quanh bờ hồ và khu vực lân cận có tất cả 3750 cây hoa đào. Đào trồng ở Thủ Đô có chuyên viên canh nông chăm sóc, chọn phân, chọn đất, giết côn trùng để cây chóng lớn có nhiều hoa… Ở tư gia chúng tôi mua cây ở tiệm về đào đất trồng đại, chỉ tưới nước tuần lễ đầu, đào vẫn sống và ra hoa.

Có thời kỳ khoảng 1999, cây đào ở Tidal basin là nạn nhân con hải ly (beaver). Chúng biết bơi, có thể lặn dưới nước 15 phút liền, răng cứng và rất bén. Chúng gậm nhấm vỏ cây, cắn sâu vào thân cây đào ở gần Jefferson Memorial lúc đào đang trổ hoa. Thế là phải đốn cây đào tận gốc vì sợ cây ngả và du khách vấp vào gốc cây. Bẫy nó cũng chẳng ăn thua. Lúc đó báo thủ đô loan tin con beaver phá hoại cây đào hằng ngày khoảng 1 tuần hay 10 ngày rồi im. Có lẽ người ta đã đuổi chúng đi nơi khác.

Ở Hoa Kỳ nai trông hiền lành ngơ ngác nhưng phá hại hoa màu hơn hết, hơn cả loài sâu bọ. Chúng ăn lá non các loại rau và hoa đến tận gốc. Sóc cũng thế, bới đất tung tóe tìm các loại củ.Trông chúng hiền lành nhưng không loại lá non nào chúng chừa. Trái lê, trái đào, trái táo chúng không từ loại nào. Tuy vậy nhưng không ai được giết hại chúng. Săn nai có mùa và phải có giấy phép ở khu rừng đặc biệt nào đó. Tôi nghe lóm mấy ông nói chuyện với nhau không biết có đúng chăng.

Thường đào ra hoa vào tuần lễ cuối tháng 3 đến tuần lễ đầu tháng 4, tùy thời tiết. Khi đó thủ đô có lễ hội hoa đào (Cherry blossom festival ) gồm nhiều tiết mục vui chơi hấp dẫn. Muốn xem hoa đào nên đi vào sáng sớm khoảng 6 giờ sáng hay chiều tối. Ban đêm khu vực bờ hồ đèn sáng rực, dưới nước còn có những chiếc thuyền nhỏ ( tidal basin paddle boat) có thể thuê để bơi quanh hồ thưởng thức gió mát, không khí trong lành. Nên tránh những ngày cuối tuần thường đông đúc khó tìm chỗ đậu xe, tốt hơn là đi xe công cộng, metro hay bus vừa nhanh vừa đở lo cảnh sát đuổi vì đậu trái phép. Hôm ấy chúng tôi về đến nhà vào 14 giờ thay vì 13 giờ,vì kẹt xe làm người nhà mong mãi. Xin ghi ra đây để đọc giả biết đi Washington DC vào mùa hoa đào thì khó về nhả đúng giờ. Đến thủ đô Hoa kỳ vào tháng 5 nên xem vườn hồng khá lớn nhiều hoa đẹp nằm gần Botanical Garden, nơi có hoa, cây nhiệt đới, và thỉnh thoảng triễn lãm hoa lan. Nhớ năm nào em Tùng, học sinh cũ học Nguyễn Trãi Saigon, lúc em còn làm việc White House , đưa gs Kim Ph., các bạn ở xa, tôi đi viếng NHÀ TRẮNG và xem vườn hồng. Có em đưa đi không cần phải lấy hẹn và chờ đợi lâu.Tiếc năm đó tôi bị đau chân không đi bộ nhiều được nên ngồi chờ bên ngoài ở Tourist Center xem người ta lũ lượt từng đoàn, từng nhóm đi ngang qua để vào White House. Dù ngoài vòng rào nhưng cũng có các bồn hoa tươi đẹp, cảnh vật, phố phường vui mắt…

Nghĩ ra chúng tôi may mắn khỏe mạnh được nhìn cảnh đẹp thiên nhiên, viếng thăm phố phường, công viên sạch sẽ, hoa cỏ tươi tốt,hít thở không khí trong lành... Cám ơn Hoa kỳ đã tạo cơ hội cho chúng tôi đến trường, có nghề nghiệp, an ninh bảo đảm, y tế tốt tuy lúc mới định cư chúng tôi đã làm việc 7 ngày một tuần, mặc kệ trời mưa, tuyết lạnh để có thể đứng vững trên đôi chân của mình. Cầu mong đồng bào Việt Nam quê nhà có cơ hội viếng thăm thủ đô Hoa kỳ xinh đẹp, trung tâm văn hóa, hành chánh đất nước văn minh như tôi thường mơ ước lúc còn là sinh viên Văn Khoa.

Bên ngoài trời trong, nắng ấm, chim hót líu lo hứa hẹn ngày mai tươi đẹp cho những ai có óc cầu tiến, chịu khó học hành, siêng năng làm việc…

Nắng ấm Xuân về đẹp thấy thương
Cỏ hoa tươi thắm khắp trong vườn.
Tulip, thủy tiên khoe sắc thắm,
Đào hồng nở rộ mặc phong sương .
Líu lo chim hót, bướm vờn quanh,
Đó đây hoa nở đẹp như tranh.
Quê hương nhớ lại tháng ngày cũ,
Ao cá vườn cây ruông lúa xanh.

Ngọc-Hạnh

Một Lối Về - Lời & Nhạc Đỗ Bình - Hòa Âm & Phối Âm David Đông

Lời &Nhạc: Đỗ Bình 

Hòa Âm & Phối Âm: David Đông   

Giọng Hát: Mai Thảo

Thực Hiện: Hồ Minh Đào

Bỗng Dưng Lại Nhớ Sông Hàn

( Tranh vẽ: Tuyết Phan)

Hôm qua sương phủ hồn thơ 

Đất trời trãi mộng trăng mơ nhạt vàng
Màn đêm mắc võng địa đàng
Ầu ơ như có tiếng Chàng gọi ta

Đêm Thu bóng ngã dương tà
Cỏ cây chết lặng mình ta giữa trời
Hồn thơ một góc chơi vơi
Bóng đêm phủ xuống buông lơi gót hài

Bỗng dưng lại nhớ Sông Hàn
Những chiều tắt nắng thu tàn lướt qua
Sang sông đón chuyến phà xa
Hỡi người sao nỡ bỏ ta một mình ?!

Ầu ơ ... con nước tràn biên
Khuyên kêu Sáo gọi triền miên u sầu
Lỡ thương như chỉ kim khâu
Như cau bổ miếng với trầu hương bay !

Tuyết Phan 

13 tháng 12 năm 2020

Cô Gái Hái Trà

Dịu ngát hương trà, nước biếc xanh 

Nhắp môi tưởng vọng lá rung mình 

Bàn tay nhuộm nắng hong mầu gió 

Mười ngón tay ngà đua lướt nhanh 

Nhẹ gió mơn man, nắng dậy thì 

Sương mai lá đọng , thấm đường đi 

Hái xanh đồi núi hương huyền hoặc 

Chiếc giỏ bên người, búp Vũ Di ...

Một ngày em bỏ núi và mây 

Thôi vớt lung linh nắng hoe này 

Đồi núi đợi chờ ai người hái 

Hương đành thả gió, giã thơ ngây

Trà có thiếu hương, nhạt chút nồng?

Cô gái hái trà đã sang sông 

Mang theo hương vị trên mái tóc 

Với cả làn mi, má rám hồng!

Thương em cô gái hái nương trà 

Chút hương trinh nữ gửi rừng xa 

Uống hương lại nhớ viền môi mặn 

Và đọc câu thơ " ...nhất trản trà "

Locphuc

Dã Quỳ Phố Thị

Dã Quỳ đâu chỉ ở vùng cao
Dallas nơi đây cũng sắc màu
Vàng óng hướng dương khoe vẻ đẹp
Cây trồng,vun xới thích làm sao!

Mặt trời rọi chiếu sắc lung linh
Ong bướm lượn quanh đượm thắm tình
Lá biếc rung rinh theo gió thoảng
Thoáng nhìn ngây ngất bóng hoa xinh

Gởi đến người em thích Dã Quỳ
Màu vàng như áo buổi phân ly
Bên trời lãng đãng vầng mây trắng
Gió cũng hờn ghen thuở mộng thì

Song Quang

Con Đường Đến Trường

Xe từ từ đi vào phố quận Long Thành.

Em tôi nói với con gái và thằng rể Mỹ

- Xe gần tới trường ngày xưa ba đi học rồi đó.

- Trường high school phải không ba?

- Đúng rồi. Nó nằm bên tay phải của con. Chị ơi! Gần tới chưa?

Tôi nhướng người nhìn qua cửa xe. Long Thành bây giờ thay đổi nhiều quá, tôi không thể đoán được là tới đâu rồi. Nhà nối tiếp nhà, xa lạ như nhiều nơi tôi đã đi qua ở VN hơn nửa tháng nay. Nó lạ đến phũ phàng và tàn nhẫn cho những người yêu phố quận như chị em tôi.

Tôi nhớ ngôi trường có cái cổng ngay trước quốc lộ 15 mà bây giờ đã đổi thành 51. Nhưng qua một số hình ảnh các bạn đăng ở Facebook, cổng trường đã thay tên và dời sâu vào bên trong, như nhường sự quan trọng của ngành giáo dục cho sự đi lên của kinh tế thị trường.

- Em chú ý bên tay phải, chỗ nào có cái bồn nước cao cao, nhìn vào con hẻm. Trường mình và cái cống nằm sâu trong đó.
Đứa cháu chạy chầm chậm để chị em tôi tìm về kỷ niệm của thuở học trò.
- Kìa! Kìa bồn nước kìa! Nó đó, trường của ba ngày xưa học đó con. Em tôi hí hửng đưa tay chỉ vào con đường có cái cổng trường và thấp thoáng dãy lầu chưa kịp nhìn kỹ đã chạy khuất lần sau dãy phố. Trong xe bao nhiêu cái đầu đều quay về hướng đó, cả chục đôi mắt mở to để nhìn.
Xe chạy lướt qua, em tôi còn cố gắng quay đầu lại nhìn, như nhìn tuổi thơ mình vụt mất. Đường vào trường vắng ngắt vì là nghỉ Tết, nhưng dường như ở đó có tiếng cười giòn giã của các em tôi và tôi. Có những tà áo trắng, áo xanh hay áo trắng quần xanh một thuở học trò. Có những niềm vui nỗi nhớ không thể nào quên. Có những ... tội nghiệp em tôi và tôi mãi mãi không quên ngôi trường Long Thành trong kỷ niệm.
Không gian và thời gian dường như dừng lại để quay về quá khứ. Không ai nói với ai câu nào. Cả xe dành một phút im lặng cho hai chị em tôi truy điệu tuổi thơ. Một thời tuổi thơ đã mất và một khoảng thời gian rất dài vì cuộc sống không cho phép chúng tôi trở lại nơi này.

Ngôi trường Trung Học Long Thành của những người con phố quận.
Chúng tôi có 4 năm học tập nơi đây. Bốn năm rất ngắn nhưng ở cái tuổi mới lớn nó là kỷ niệm vàng son. Là những bậc thang học hỏi để vào đời, là cung bậc của ước mơ và hoài vọng.
Tôi như thấy lại em tôi thật dễ thương, thật đẹp trai trong bộ đồng phục quần xanh áo trắng, phù hiệu trên túi áo và nụ cười thật tươi của cậu con trai vừa mới lớn. Bộ ba Trí-Thanh-Thông trên ba chiếc xe Honda của một thuở nào. Ngoài ra còn có Nguyễn văn Sẽ, Hồ văn Rốt, Thanh Hải,
Ngọc Anh, Thanh Thủy, Đoàn Lê Dung... Những đứa em thật ngoan, xinh đẹp và học giỏi. Có tiếng hát của Trần thị Ngọc cao vút bài Hòn Vọng Phu. Có Phạm Thị Thuận và các bạn múa nhịp nhàng trong bài hát Chiều Lên Bản Thượng Những cô sơn nữ vai mang gùi thật xinh xắn dễ thương.
- Chị ơi! Mình đã tới rạp hát Thuận Thiên chưa chị?
Câu hỏi của em lôi tôi về thực tế. Phố xá bây giờ khác quá nên tôi không biết mình đã đến chỗ nào, đã tới Cầu Quản Thủ hay chưa? Đây là con đường đưa chúng tôi về Ngã Ba Phước Thiền để chúng tôi ghé đốt hương cho người chú ruột. Hai bên đường những ruộng lúa thật đẹp, gió đồng đội trong lành đã mất dấu. Tất cả đều đô thị hóa. "Nước ta là một nước nông nghiệp; đã không còn trên khắp lãnh thổ VN.

Xe ngừng trước một tiệm là đại lý của hãng điện thoại và đồ điện tử.
Đứa cháu nói: Cô Chú xuống đây trước, con tìm chỗ đậu xe.Tôi ngỡ ngàng nhìn quanh. Đúng là chỗ này. Ngã ba Phước Thiền quán nước và cũng là nhà của chú tôi nằm ngay tâm điểm. Nhưng nhà đâu mất rồi tôi không thấy. Một hành lang nhỏ dẫn sâu vào bên trong, con trai chú tôi đã cho người ta thuê phía trước mặt tiền nhà làm cửa tiệm. Tiền thuê hàng tháng là lợi tức để sinh sống.

Tôi nghĩ đến những căn nhà lầu, những biệt thự bị đánh tư sản sau 30/4/1975. Nhà đang ở bị chiếm đoạt tức tưởi. Gia đình chủ nhà phải năn nỉ để được sống chui rúc trong chái bếp sau hè để khỏi phải đi kinh
tế mới. Bây giờ thì khác rồi, em tôi tình nguyện ký hợp đồng cho thuê.
Thôi thì đành lùi ra sau ở để sống còn. Đồng tiền có giá trị vạn năng thay đổi tất cả. Đành thôi: "Gặp thời thế thế thời phải thế.
....
Xe quẹo vào con đường đi vào Bình Sơn. Tôi mơ hồ nhớ lại .Đây là con đường quen thuộc đến trường của chị em tôi. Ngay góc này cái lầu cao cao là nhà của gia đình Dáo Nga mà người Long Thành gọi thân mật là Ông Tồn. Giao điểm của ngã ba là cây xăng ông Tồn. Đi tới một chút có một căn phòng nhỏ là nơi học tập của Châu Dáo Nga và Châu Đỉnh
Sanh lớp tôi. Chúng tôi thường tập trung nơi này để ôn bài, tán gẫu và chờ nhau về Bình Sơn một lượt. Kế đó là tiệm sách Châu Hải và nhà của anh Châu Hải ba của Châu Chương Thành. Con đường dẫn về sẽ ngang qua nhà cô Hai Nhơn má của Ngọc Nhẫn. Ngôi nhà mà ngày xưa các cô giáo dạy Long Thành ở trọ. Là nơi cô nữ sinh nào cũng muốn ghé mà không dám bước vô. Các cô giáo là biểu tượng cho sự xinh đẹp, văn minh, tài giỏi và sang trọng. Là hình ảnh mơ ước của chính tôi và nhóm
bạn.

Long Thành của tôi, phố chợ của tôi và con đường về nhà tôi đó. Bây giờ 72 tuổi tôi đi qua nơi này để tìm dấu vết của riêng tôi- Ngôi nhà màu tím của thuở tôi tròn 20 tuổi- Căn nhà với các rèm cửa màu tim tím do chính tôi may. Cái máy may ba tôi đặt mua từ nước Nhật bằng chính tiền học bổng của tôi. Ngày tôi khoe ba tôi chứng chỉ đậu Tú Tài của mình cũng là ngày tôi mở tung kiện hàng đựng cái máy may hiệu Singer này.
Trong đời chưa bao giờ tôi có niềm vui lớn như lúc đó. Trong căn nhà này, tôi đã tự may cho mình những bộ đồ mặc ở nhà, tự cắt may áo dài bằng cách rập khuôn từng phần một. Nơi này tôi đã bước qua thời con gái để thành đàn bà bằng một đám cưới. Có học trò đến trang trí phòng cô dâu, có hướng đạo đến dựng rạp và cổng vu quy. Có biết bao là kỷ niệm.

Xe đã chạy qua khỏi cầu rồi mà tôi vô phương tìm thấy cái ngõ nhỏ quen thuộc vào nhà mình. Không cách chỉ nhìn ra nhà của Khưu Thị Xuân,
Khưu thị Hoa hay nhà của Trương Phượng. Tôi tự nhủ với mình:" Soi vào gương, mình còn không nhìn ra mình bảo sao phố xá còn nguyên hình dạng cũ. "
Ngày xưa trên con đường này ngày hai buổi đi về, tôi đã cùng các bạn đạp xe từ Bình Sơn ra Long Thành để học. Chúng tôi là con em của những công nhân cao su thuộc sở Bình Sơn. Dân phu đồn điền đa số là miền Bắc di cư được Tây tuyển mộ. Trường sở chỉ tới lớp nhì là hết. Lên tới lớp nhất là chúng tôi được ra trường quận để học năm cuối thi lấy bằng Tiểu học. Kỳ thi tuyển vào đệ thất Trung Học Long Thành năm xưa ấy, tôi được đậu thủ khoa và được học bổng suốt bốn năm liền. Bạn bè tôi rất ít được cha mẹ cho học lên cao. Lên tới Trung học chúng tôi chỉ còn đâu sáu đứa. Tôi, Quỳ, Nhạ, Tú, Lê thị Ngọc, Phất (nếu tôi nhớ không lầm).
Trời chưa sáng tiếng kẻng vang vang, dân phu dậy nấu cơm ăn để ra lô đi làm là chúng tôi dậy học bài. Kẻng hồi hai phu xách thùng cạo mủ ra điểm dân là chúng tôi cũng chuẩn bị đi học. Con đường đến trường mấy đứa đi xe đạp lỉnh kỉnh tập vở và gà mên cơm. Con đường lô Bàu Ngỗng chạy dài những hàng cao su thẳng tắp. Trên con lộ dài, người ta cất những chòi canh để gát lửa. Chúng tôi thả xe đạp dưới chân chòi và leo lên chòi ngồi ăn cơm sáng. Xong lại tiếp tục đạp xe tới trường. Mùa lá cao su rụng, chúng tôi dừng xe, chạy rượt những lá cao su bay bay, hoặc hốt từng bụm lá vàng tung lên không gian. Mùa hè rủ nhau đi lượm hột cao su kiếm tiền mua vở học.

Đường đến trường phải đi qua Bình Lâm. Nhà của Huỳnh Thạch Sa, Phạm Thị Của, Nguyễn tấn Hưng, Ngô Văn Bông hình như ở nơi này.
Tôi nhớ khi học sinh Bình Sơn ra trường quận Long Thành học khá đông, chủ tây cho xe đưa rước mỗi ngày. Xe ở trên trống trơn, thùng xe có hai dãy ghế ngồi. Chúng tôi thủ sẵn một cây cù móc dài. Chôm chôm Bình Lâm trái thật sai, xòe ra cả ngoài đường lộ. Thế là cứ đứng ở trên
xe giựt chôm chôm thật mạnh. Trái rớt xuống sàn xe, chia nhau ăn thật vui. Có một lần má Huỳnh Thạch Sa ra đón xe mắng vốn. Chúng tôi bị la một trận. Nhưng học trò mà, ăn không phải là chính, phá mới là niềm vui của lũ quỷ phá nhà chay.
Tuổi thơ của chúng tôi cũng bị nhiều vết hằn thương đau không thể xóa do chiến tranh. Có khi xe đang chạy trên đường để đến trường. Bỗng nhiên dừng lại. Trước mặt hai hoặc ba cây sao su bị cưa ngã xuống chắn ngang đường. Hồi đó chúng tôi gọi là Đường bị đắp mô chỉ chờ lính ngoài quận vào dẹp và mở đường cho dân đi lại. Vì ở đó có gài lựu đạn hay mìn cho nên ai cũng sợ. Lần nào cũng vậy, tài xế phải tìm cách chạy luồn lách vào trong lô cao su để tìm lối ra cho chúng tôi đến trường kịp giờ. Vì phải chạy trên khoảng trống giữa hàng cây cao su và leo lên những ụ đất nên giằng, xốc rất nguy hiểm. Thường thì mỗi lần như vậy chúng tôi đều bị trễ giờ. Điều ám ảnh tuổi thơ của tôi là những người bị giết chết treo lên nhánh cây, hay bị bắn ngồi dựa gốc cao su với bản án trước mặt. Thật ghê rợn và tàn nhẫn.
Điều không thể ngờ được là sau 1975 tôi lại nằm trong đội ngũ công nhân trồng lại lô cao su Bàu Ngỗng. Người làm tổ trưởng của tôi lúc bấy giờ lại chính là học trò cũ của tôi. Có nhiều khi trên con đường này, với chiếc xe đạp cà tàng trở về nhà, tôi đã gặp các bạn cùng lớp Trung học ngày nào, ì ạch thồ những bao bắp, khoai mì từ Cẩm Đường về Long
Thành. Mệt, vất vả và chua xót quá nên chúng tôi như kẻ xa lạ đường ai nấy đạp. Con dốc đời còn gập ghềnh và cao hơn con dốc Bàu Ngỗng hay Cầu Ông Trữ mà chúng tôi phải vượt qua.
Năm nay tôi về quê ăn Tết. Con đường từ Bình Sơn về Long Thành cũng dài ngần đó, nhưng đã thay đổi nhiều vì gần 60 năm đã trôi qua. Con đường Bàu Ngỗng rợp bóng cao su thuở xưa giờ đã cưa sạch sẽ. Một khoảng đất trống chạy dài mút tầm mắt chói chang. Nông Trường Bình
Sơn sẽ là một phần của kế hoạch “ Sân Bay Quốc tế Long Thành”. Nghe nói năm 2025 sẽ đưa vào sử dụng. Xã Suối Trầu đã bị xóa sổ. Đội Hai Cầu Ông Trữ nằm trong diện bồi thường và di đời. Nông Trường An Viễng, Xã Cẩm Đường cũng nằm trong kế hoạch. Người dân chỉ chờ đợi chính phủ có chính sách thỏa đáng. Quận Long Thành rồi sẽ có một bộ mặt khác khi tôi về thăm lại lần thứ nhì không biết lúc nào.
Bảy mươi hai tuổi đời, tóc tôi đã bạc, cuộc đời truân chuyên như gương mặt đầy những vết chân chim. Bạn bè tôi kẻ còn người mất và tản mạn trên khắp thế giới. Chúng tôi thường liên lạc với nhau qua phone và internet. Sợi dây liên kết để giữ tình bạn của chúng tôi mãi mãi bền chặt chính là ngôi trường Trung học Long Thành.
Mỗi con người Việt Nam khi ra đi đều mang theo mình hình ảnh quê hương và vô cùng trân trọng. Dẫu tôi có chết trên xứ người, thân xác có thành tro bụi, nhưng trái tim tôi vẫn yêu nơi này: Làng quê Bình Sơn nghèo nàn, phố quận Long Thành thân thiết và ngôi trường Trung Học một thời mới lớn.

Nguyễn Thị Thêm

Cho Nhau Lần Cuối - Lê Uyên & Phương

Sáng Tác: Lê Uyên Phương

Ca Sĩ: Lê Uyên & Phương

Thực Hiện: Đặng Hùng

Tự Thuật

Tỉnh mộng rồi ta lại thấy mình
Miệt mài trôi nổi giữa nhân sinh
Thân luôn lẩn quẩn cùng cơm áo
Hồn vẫn lao đao với ái tình
Sự nghiệp long đong, cười cả thẹn
Đường đời dằng dặc, nghĩ mà kinh
Tóc xanh điểm bạc bao nhiêu sợi
Là ở trong ta bấy khổ hình!

Nguyễn Kinh Bắc

Lãng Đãng Cõi Thơ

Chút gì trong nắng phù du
À ơi!… đứt ruột lời ru Mẹ hiền
Chút gì lảo đảo cành nghiêng
Nhớ cha vời vợi, khối miên man sầu
Chút gì trong sóng bể dâu
Mặn môi son nhạt vạn câu đoạn trường
Chú gì giữa cõi tuyết sương
Giá băng tim lạnh, phố phường ngủ yên
Chút gì đắng giọt lệ huyền
Vàng tay khói trắng lạc miền cô đơn
Chút gì trong gió chập chờn
Đèn khuya soi bóng cầu vòng tử sinh
Chút gì nghiệt ngã điêu linh
Sao đành câm nín lặng thinh giữa đời…?
Chút gì bàng bạc mây trời
Sử xanh ấn tượng một thời đã qua
Chút gì trong mắt nhạt nhòa
Mù tăm mồ mẹ, la đà gió bay
Chút gì thao thức miệt mài
Gò xưa ngủ với hình hài cha ông
Chút gì réo gọi ngàn thông
Lời thề buổi ấy, núì sông đợi chờ
Chút gì lãng đãng cõi thơ
Cố nhân hun hút, ngẩn ngơ người còn
Chút gì còn với mỏi mòn
Liêu trai hư thực, vuông tròn trong tranh
Chút gì đáy cốc long lanh
Rằng đây vẫn gọi… âm thanh cõi về
Chút gì huyễn mông lê thê
Không câu giã biêt mà tê tái lòng
Chút gì thương thuở long đong
Trở trăn về mãi đường cong quê mình
Chút gì vùi giữa cuộc tình
Người ơi nỗi nhớ lênh đênh phương này

Vũ Hối

Trường Can Hành Kỳ 1& 2 長 干 行 其 一 & 二 - Thôi Hiệu

Trường Can Hành của Thôi Hiệu có 4 bài Tứ Tuyệt Cổ Phong. Gồm 2 bài của người nữ hỏi và hai bài người nam đáp. Tuy những điều hỏi cũng như đáp có vẻ bình thường, nhưng lại đầy tình ý.

長 干 行 其 一 & 二 Trường Can Hành Kỳ 1& 2

1/
君 家 在 何 處        Quân gia tại hà xứ
妾 住 在 橫 塘        Thiếp trú tại Hoành Đường
停 船 暫 借 問        Đình thuyền tạm tá vấn
或 恐 是 同 鄉。    Hoặc khủng thị đồng hương.

2/
家 臨 九 江 水       Gia lâm Cửu Giang thuỷ
來 去 九 江 側       Lai khứ Cửu Giang trắc.
同 是 長 干 人       Đồng thị Trường Can nhân
生 小 不 相 識。   Sinh tiểu bất tương thức.
崔顥                       Thôi Hiệu

***
Hoành Đường: Thời Tam Quốc, Ngô xây đê ở đầu sông, gọi là Hoành Đường, giờ là huyện Giang Tô, tỉnh Giang Ninh.
Cửu Giang: con sông ở tỉnh Giang Tây.
Trường Can: Một làng ở phía nam sông Tần Hoài, thuộc tỉnh Giang Tô.

Dịch Nghĩa: Khúc Hát Làng Trường Can 1&2

1/

Nhà anh ở nơi nào
Còn nhà em ở tại đê Hoành Dương
Xin tạm dừng thuyền cho hỏi
Có lẽ chúng ta vốn chung một làng

2/
Nhà anh kề bờ sông Cửu Giang
Anh thường qua lại bên sông Cửu Giang này
Đúng là hai ta là người cùng làng Trường Can
Sống ở đó lúc còn nhỏ nên bây giờ không biết nhau.

Dịch Thơ:

Trường Can Hành 1&2

1/

Nhà anh vốn tại nơi đâu

Còn em thì ở tận đầu con đê 

Dừng thuyền cho hỏi khoan về

Trường Can có lẽ là quê bọn mình.

2/

Cửu Giang nhà vốn chẳng xa

Đôi bờ bến nước lại qua thường ngày

Trường Can quê của cả hai

Sống thời nhỏ dại nên nay lạ người. 

Quên Đi

***
Đỗ Chiêu Đức tham gia với 2 bài dịch sau đây:

Ghi Chú:

Trường Can Hành: Tên một khúc hát trong Nhạc Phủ dựa theo điệu hát dân gian của xứ Trường Can,thuộc huyện Giang Ninh tỉnh Giang Tô hiện nay.
Hoành Đường: thuộc huyện Giang Ninh kể trên, vào đời Tam Quốc nước Ngô cho đắp đê dọc theo giang khẩu ngang qua song Hoài, nên có tên là Hoành Đường.
Cửu Giang: tức Huyện Cửu Giang, nay thuộc tỉnh Giang Tây.

Nghĩa Bài Thơ: 

Bài 1: Nhà chàng ở nơi nào? Nhà thiếp thì ở tại Hoành Đường đây. Dừng thuyền cho thiếp hỏi thăm xem, hoặc giả chúng ta là đồng hương của nhau chăng!?.

Bài 2: Nhà anh ở trên dòng Cửu Giang đây, và anh cũng hay thường lui tới bên cạnh dòng Cửu Giang nầy. Chúng ta đều là người xứ Trường Can cả, vì sanh sau đẻ muộn nên không biết nhau đó mà thôi!

Diễn nôm:

Khúc Hát Trường Can 

1/

Nhà chàng ở tận nơi đâu?

Thiếp thì ở mãi sâu trong Hoành Đường.

Dừng thuyền thiếp hỏi tỏ tường,

Hoặc là có phải đồng hương chăng là !? 

2/

Nhà anh ở phía Cửu Giang.

Ra vào sông Cửu khi nàng còn thơ.

Sanh sau đẻ muộn ơ thờ, 

Trường Can chung xứ, ai ngờ... chẳng quen!

Đỗ chiêu Đức

 ***

       Trường Can Hành Kỳ 1 & 2

1/

Ở đâu chàng gọi là quê

Còn em sống tại con đê Hoành Đường

Dừng thuyền cho thiếp tỏ tường

Láng giềng hàng xóm như dường cùng nơi

2/

Nhà anh kề cận nơi đây

Hay thường qua lại sông nầy Cửu Giang

Hai ta người ở Trường Can

Khi xưa còn bé chung làng chẳng quen

Kim Phượng 

***

Trường Can Hành

1/

Nhà chàng có phải cùng quê ?

Thiếp cư ngụ ở bên đê Hoành Đường

Dừng ghe cho thiếp tỏ tường

Biết đâu hàng xóm đồng hương chăng là... !...

2/

Nhà anh gần Cữu Giang đây

Cũng thường lưu tới nơi nầy Cữu Giang

Biết đâu cùng ở Trường Can ?

Khi còn nhỏ dại, xóm làng chưa quen...!

Mai Xuân Thanh 

***

Trường Can Hành Khúc

1/

Này anh! Quê ở nơi nào?

Nhà em ở khúc sông sâu Hoành Đường

Đậu thuyền cho hỏi tận tường

Biết đâu mình lại đồng hương một làng!

2/

Anh thì ở cận gần đây

Chèo qua chèo lại khúc nầy Cửu Giang

Hẳn là chung xứ Trường Can

Ai ngờ một xứ cùng làng (mà) ....chả quen

songquang 

***

Trường Can Hành

Dịch ngũ ngôn 

1/

Nhà chàng nơi nào vậy? 

Nhà thiếp ở Hoành Đường 

Dừng thuyền cho thiếp hỏi 

Ta có phải đồng hương? 

2/

Nhà tôi trên sông Cửu 

Bên lối ngõ ra vào 

Là người Trường Can đấy 

Sinh thời chả biết nhau. 

Dịch lục bát 

1. 

Nhà chàng ở tận nơi đâu? 

Riêng nhà thiếp ở nơi sau Hoành Đường 

Ngưng thuyền xin hỏi tỏ tường 

Hai ta có phải đồng hương không nào? 

2. 

Nhà anh sông Cửu tươi màu 

Đến đi lối ngõ ra vào bên gian 

Cùng là người xứ Trường Can 

Sinh ra sau trước đôi đàng chửa quen.

Mai Thắng

 210119

Đường Nào Em Đi...

Ái Khanh hết hồn khi thấy con gái của mình vừa đi vô nhà vừa khóc sướt mướt, theo sau là thằng anh mặt mày lầm lỳ, một vết bầm trên gò má trái, quần áo xốc xếch lấm lem. Hai anh em nó từ trường về. Chưa kịp hỏi thì con Bảo Ngọc đã mếu máo: 

- Anh hai đánh lộn với tụi thằng Chánh đó mẹ... 

Ái Khanh trợn mắt: 

- Chuyện gì đến nỗi đánh lộn? 

Thằng Bảo Khánh vẫn cúi gằm mặt, cặp môi mím chặt, gương mặt còn hằn vẻ tức tối. Bảo Ngọc liếc qua anh rồi rụt rè nói: 

- Tụi nó nói hai đứa con là con hoang!... 

Nói rồi con nhỏ lại thút thít khóc. Ái Khanh chết lặng. Nàng cảm thấy mình bất lực. Tuổi của thằng Khánh và con Ngọc lẽ ra chỉ ăn rồi học, chơi đùa vui vẻ với bạn cùng trường. Ðàng này, vì lỗi của nàng mà tụi nó phải chịu khổ... Thằng Khánh với con Ngọc là một cặp song sanh. Khánh ra trước con em mười lăm phút nên được làm anh hai! Ái Khanh thương con đứt ruột. Cô dang tay ôm gọn hai đứa vào lòng, hôn lên tóc con rồi dịu dàng nói: 

- Thôi vô nhà sau mẹ rửa mặt cho rồi sửa soạn ăn cơm. Lần tới tụi nó có chọc ghẹo nữa thì tụi con cứ làm như không nghe. Riết rồi tụi nó chán. Con đánh lộn kiểu này coi chừng bị đuổi học đó. Khánh thương mẹ thì phải nghe lời. 

Thằng Khánh không nói không rằng chỉ gật đầu. Ðêm đó ngồi một mình dưới ánh đèn khuya Ái Khanh âm thầm khóc. Thương con, thương mình... Cái câu hỏi oái oăm hiện ra hàng trăm lần trong đầu khiến cô mất ăn mất ngủ từ ngày mẹ cô qua đời cách đây sáu tháng, lại làm khổ cô một lần nữa: mình phải chọn lựa con đường nào đây? Bán tiệm này để đi nơi khác làm ăn? Nhận lời lấy Ðức để cho các con nàng có một người cha như những đứa trẻ khác? Chao ôi là khó! Con đường nào cũng chông gai. Ái Khanh tự hỏi không biết có phải cô sanh ra đời dưới ngôi sao… chổi? Nếu không tại sao?.... 

Tám năm về trước Ái Khanh là một cô thiếu nữ vừa tròn đôi mươi. Cô xinh đẹp, giỏi giang nhưng tính tình rất lãng mạn. Ba mất sớm, má cô có tiệm tạp hóa khá lớn ở chợ Mỹ Luông. Khanh học hết lớp Đệ tứ rồi nhảy qua học nữ công gia chánh và sau đó về nhà phụ mẹ buôn bán. Xã Mỹ Luông giàu nhờ kỹ nghệ đóng đồ gỗ. Bàn ghế, giường tủ sản xuất ở đây được chở đi bán khắp các tỉnh lân cận. Dưới bến sông của mấy trại mộc ít khi nào vắng bóng những chiếc ghe cắm sào chờ ăn hàng. 

Một hôm Ái Khanh tiếp một người khách lạ tới mua pin cho cái radio của anh ta. Chàng thanh niên trên dưới ba mươi, cao lớn, rắn chắc với nước da rám nắng. Anh ta hơi sửng sốt trước cái nhan sắc mặn mà của cô gái quê. Khanh hơi đỏ mặt vì cặp mắt sáng như sao đang nhìn cô chăm chú. Anh ta còn tỏ vẻ thích thú trước sự lúng túng của cô chủ tiệm bằng nụ cười nửa miệng. Trả tiền xong, trước khi bước ra khỏi tiệm, ông khách còn thòng một câu: 

- Cô chủ ơi, chắc tôi còn trở lại đây để mua thêm vài thứ cần thiết nữa đó. Tạm biệt cô. 

Hắn đi rồi mà Ái Khanh còn thấy bàng hoàng. Cô tức tối, tự cú lên đầu mình:

- Khanh ơi là Khanh. Bữa nay u mê ám chướng gì mà mở miệng không ra. Hồi nào tới giờ có ai làm khó được mi đâu chớ?! Ông ta là ai mi còn chưa biết tên bỗng dưng vô cớ đỏ mặt tía tai. Vô duyên hết chỗ nói! 

Ở đây, xét về gia cảnh thì cô thua nhiều người, nhưng phần tài mạo thì tuy không đứng nhứt nhưng cũng quyết không cho ai bóp kèn qua mặt. Hai năm rèn luyện ở trường nữ công Mỹ Ngọc dưới chợ Sa Ðéc đủ cho cô nổi tiếng với tài làm bánh mứt, đủ sức may cho mình những bộ đồ vừa vặn, thêu thùa trang nhã. Nhiều người làm mối, nhưng tới giờ này Ái Khanh vẫn chưa để ai lọt vô cặp mắt nâu to tròn của mình. Bà già cứ rên rỉ là Khanh sắp "hăm" tới nơi rồi, cứ ở đó mà kén cá chọn canh! 

Vậy mà bữa nay trước mặt một chàng trai lạ hoắc, con tim của cô đã phản bội cô. Nó đành lòng đập loạn xạ trước cặp mắt sáng và cái nụ cười nửa miệng dễ ghét kia! Cô để tay lên ngực, chỗ trái tim, dặn dò: lần sau anh ta tới, mi phải biết điều ngoan ngoãn nằm yên nghe chưa! 

Nhưng những lần sau đó "nó" vẫn tiếp tục phản bội cô. Tệ hơn nữa cặp mắt cũng a tòng theo luôn. Nó cứ hướng ra ngoài cửa, như ngóng như trông cái bóng dáng cao cao của ai đó. Ngày nào anh ta cũng ghé mua một món gì đó. Hắn là chủ chiếc ghe chài đậu dưới bến sông nhà ông Tám Ðịnh chờ ăn hàng. Hắn nói: 

- Thiệt cám ơn ông Tám hết sức. Hôm trước tôi rất bực mình vì ổng bắt chờ cho xong bộ bàn ghế bằng cẩm lai. Cô thử nghĩ tôi phải trả lương cho mấy người bạn chèo để họ cứ ăn rồi ở không. Nhưng nhờ vậy mà tôi mới được gặp cô Khanh. Cô có thấy là hữu duyên thiên lý năng tương ngộ không? Quê tôi tuốt trong Rạch Giá lận đó. 

Khanh chỉ mủm mỉm cười. Hắn nhìn sâu vào mắt cô thôn nữ: 

- Người ta ca tụng gái Nha Mân đẹp nhứt. Nhưng tôi khẳng định rằng cái người tuyên bố câu này chưa từng gặp các cô gái Mỹ Luông! Cô Khanh có thấy như vậy không? 

Ái Khanh không hiểu tại sao mỗi lần đưa ra một nhận xét nào đó, "hắn ta" à quên Long, đều có thói quen chấm câu "cô Khanh có thấy như vậy không?". Thiệt tình mà nói, cô còn thấy gì nữa ngoài cái cằm vuông đầy nghị lực, cặp mắt sáng ngời khiến người ta bối rối và cái miệng dẻo quẹo như kẹo mạch nha của hắn? 

Ba ngày sau thuyền rời bến ông Tám Ðịnh, để lại một chút gì như lưu luyến, như nhớ nhung trong lòng cô thôn nữ. Long không nói chừng nào trở lại, nhưng Ái Khanh cũng biết thời gian tùy thuộc vào việc bán hàng nhanh hay chậm. Tuy nhiên với cái tài ăn nói đó... 

( Chợ Mới Mỹ Luông)

Hai tháng sau Long trở lại Mỹ Luông. Vừa thấy cái dáng cao cao của hắn từ đầu cầu sắt đi xuống là trái tim phản chủ của Ái Khanh đã bắt đầu... tăng nhịp. Cô khổ sở nhủ thầm bình tĩnh, bình tĩnh. Ðừng để người ta biết mình mừng khi gặp lại người ta, mà tại sao lại mừng? Thầy giáo Tú dạy trường Trung học quận Chợ Mới theo đuổi Khanh đã hai năm nay. Cô thấy mình cũng có cảm tình với ông ta. Nhà thầy Tú ở Vĩnh Long. Những lần về thăm nhà trở lên thầy đều có mang quà cho Ái Khanh, nhưng cô có thấy vui mừng lẫn hồi hộp như lần này đâu? Kỳ lạ! Thầy giáo Tú đẹp trai, lại nho nhã. Ăn nói lịch sự lễ phép. Nhưng hiện tại nếu so sánh hai người, Ái Khanh thấy cán cân nghiêng hẳn về phía Long. Chàng ta ăn nói chẳng những có duyên mà trong phong cách có pha một chút ngang tàng. Bên cạnh chàng, thầy giáo Tú đâm ra lạt như nước ốc! Nghĩ tới đây Khanh hơi mắc cỡ khi chợt nhớ lại mình đã ăn ít nhứt cả trăm trái ổi xá lị vừa giòn vừa ngọt của anh chàng thầy giáo "lạt phèo" kia. 

Long khôn ngoan lựa lúc Ái Khanh thay thế bà má đi ngủ trưa để đến chơi. Chỉ có hai người ăn nói tự nhiên hơn. Long bước vô tiệm, tay đưa cho Ái Khanh một gói giấy, miệng nở một nụ cười tươi rói như mặt trời vừa rạng đông: 

- Chào Ái Khanh (Xí, làm như thân lắm vậy đó. Dám kêu tên người ta cụt ngủn! Ái Khanh nghĩ thầm). Có chút quà mọn biếu cô và bác gái. Mong cô không chê. 

Thấy Ái Khanh ngần ngừ không cầm, Long để gói đồ xuống mặt bàn, rồi tự nhiên kéo chiếc ghế đẩu gần đó ngồi xuống, đối diện với cô gái. 

- Gặp lại tôi cô Khanh không vui sao? Vậy mà tôi còn tưởng... 

Thấy nét mặt lộ vẻ thất vọng của Long, Ái Khanh buột miệng: 

- Dạ vui chớ! 

Cô nàng bỗng đỏ mặt khi thấy chàng ta reo lên đắc thắng: 

- Vậy mới phải. Cô Khanh có biết tôi khổ lắm không. Bận buôn bán thì thôi, ngoài ra trong lòng tôi lúc nào cũng... nhớ tới cô. Chỉ trông cho mau hết hàng để trở lại đây. Anh ta thở ra một hơi dài đầy vẻ sảng khoái, bây giờ thì vui rồi! 

Ái Khanh chỉ ngồi nghe, miệng cười tủm tỉm. Cô không biết nói gì. Chẳng lẽ nói gặp lại anh tui vui lắm. Ngày nào tui cũng ngó ra đầu cầu sắt để... ngóng anh? Dị òm! Tuy không "phát biểu cảm tưởng" ra miệng, nhưng nhìn nét mặt nàng Long cũng biết tâm trạng Ái Khanh ra sao. Chàng thấy trong lòng phơi phới. 

- Ghe vừa cặp bến là tôi lật đật tới đây liền. Một ngày không gặp dài như ba thu. Cô Khanh tưởng tượng hai tháng trời không được gặp cô. Sáu mươi ngày nhơn ba, vị chi là... 

Ái Khanh bật cười: 

- Một trăm tám chục năm. Anh làm như mình là ông Bành Tổ vậy đó! 

- Tôi chỉ nói "dài như" thôi mà. Có nghĩa là dài lê thê...dài thảm thiết...Trong trường hợp tôi, nó còn dài hơn cả một đời người. Tôi là một người rất... đáng thương! Cô Khanh có thấy như vậy không? 

- Tôi thấy anh vui vẻ khỏe mạnh, không có gì đáng tội nghiệp hết... 

- Trời ơi, tôi nói đây là về tinh thần chớ không phải vật chất. Gặp lại cô tất nhiên là tôi vui rồi. Bao nhiêu phiền não trước kia giờ đã tan biến hết. Chỉ cần thấy cô cười là tôi hạnh phúc. Cô có nụ cười đẹp lắm. Tôi nói thiệt đó. 

Ái Khanh đang cười vội ngậm miệng lại. Thấy anh chàng tán khéo quá cô đâm sợ. Thấy vậy Long vội vàng nói: 

- Tôi không có ý xấu gì đâu. Trong lòng tôi nghĩ sao thì nói vậy. Tôi... tôi thiệt bụng nhớ cô Khanh nhiều lắm. Lần này tôi sẽ ở lại đây năm ngày. Hy vọng cô sẽ hiểu tôi hơn. Thôi bây giờ tôi trở lại đằng nhà bác Tám. Hẹn gặp... Ái Khanh lần tới sẽ nói nhiều hơn. 

- Dạ chào anh Long. À quên, cám ơn món quà... 

- Của ít lòng nhiều. Long cười rồi đi ra 

Ái Khanh nhìn theo cái anh chàng kỳ lạ này, lòng đầy bối rối. Có điều không thể chối cãi được là cô vui lắm. Vui hơn nhiều so với những lần gặp thầy giáo Tú. Ái Khanh chợt nhớ tới câu hữu duyên thiên lý năng tương ngộ. Hổng lẽ... Cô lắc đầu xua đuổi cái ý tưởng vừa mới manh nha, rồi cầm gói quà lên mở ra coi. Trong đó có cái lược, cái kẹp tóc và chiếc vòng đồi mồi. Tất cả đều lên nước bóng ngờị Ngoài ra có một ký khô cá thiều. Bà hai Lương, má của Ái Khanh có gặp Long một lần trước khi chàng trở về Rạch Giá. Thấy phong độ và cách ăn nói lễ phép của Long bà không nghĩ chàng ta là người xấu. Nay nhìn món quà, những con khô lớn đỏ au, thơm phức bà thấy có cảm tình với anh ta rất nhiều. Bà cười nói với con gái: 

- Cậu này coi lẫm rẩm mà biết điều, nhớ tới má. Còn cái cậu Tú, tối ngày chỉ biết đem ổi tới cho. Răng cỏ má yếu xìu làm sao ăn được. Mà nói thiệt nó mới ngoài hai mươi mà coi đạo mạo như ông già. 

- Thì ảnh dạy học mà má. Phải đạo mạo học trò mới sợ chớ. 

- Má thích người vui vẻ như cậu Long hơn. Nói vậy chớ nó ở xa lắc tí tè dưới Rạch Giá, mình không rành về gia cảnh nó nên cũng phải dè chừng mới được. Xảy một ly đi một dậm đó con. 

- Con với anh Long đã có gì đâu má. Khanh chống chế. Ảnh tới mua đồ rồi nói chuyện vài câu thôi mà. 

-Thì má dặn hờ vậy mà. 

Hôm sau Long tới nữa (không biết cái gì khiến mà sáng nay Ái Khanh dậy sớm để gội đầu và lấy cái kẹp đồi mồi ra kẹp gọn hơ mái tóc mây mướt mượt của mình?!). Chàng thấy Ái Khanh kẹp tóc để lộ cái cổ trắng ngần thì cảm động hết sức, chỉ nói được một câu: 

- Ðẹp quá! Cám ơn Khanh. 

Ái Khanh làm bộ không hiểu: 

- Anh Long cám ơn cái gì mới được chớ? 

- Ái Khanh không chê món quà mọn làm tôi cảm động lắm. 

- Tại cái kẹp đồi mồi đẹp quá, đem cất uổng lắm. Với lại cây kẹp ba lá của tôi vừa mới gẫy - Ái Khanh chống chế. Cô hơi mắc cỡ, thấy mình không dám nhìn vào sự thật. Cô kẹp tóc với cái kẹp đồi mồi là vì muốn "hắn" được vui! 

Trước khi nhổ sào trở về Rạch Giá ngày hôm sau, buổi trưa đó Long ngập ngừng nói với Ái Khanh: 

- Sáng sớm mai tôi đi rồi. Ðêm nay rằm trăng sáng lắm. Ái Khanh có... dám xuống ghe nghe tôi đàn không. Tôi có cây guitar. 

Ái Khanh tròn mắt: 

- Ô, anh biết đờn guitar? 

Trước vẻ kinh ngạc của cô gái, Long mỉm cười thú vị: 

- Biết lai rai. Hồi xưa khi còn học ở Mỹ Tho, có người bạn dạy tôi đàn. 

- Anh ở Rạch Giá mà học ở Mỹ Tho lận sao? 

- Phải, chị Hai tôi lấy chồng về Mỹ Tho nên khi lên Trung học tôi xuống ở đó học trường Nguyễn Ðình Chiểu cho tới khi thi tú tài. Sự ngạc nhiên khiến Ái khanh... á khẩu! Cô không ngờ... Ðoán được trong lòng cô đang nghĩ gì, Long cười: 

- Không ai cấm một người bán đồ gỗ có bằng tú tài đâu nghen. Rồi hắn nheo mắt với cô, còn rất nhiều điều Ái Khanh chưa biết về tôi. Nếu tối nay chúng mình gặp nhau, tôi sẽ kể cho em nghe. 

Ái Khanh giựt nẩy mình. Trời đất, bây giờ cô đã trở thành "em" rồi sao. Hắn tiến kiểu này coi bộ còn nhanh hơn hỏa tiễn! Tuy là nghĩ vậy nhưng trong lòng lại cảm thấy rất... ngọt ngào, êm ái! Cô ngần ngừ không biết tính sao? Có thể nói với mẹ là tới chơi với Bích Nga con bác Tám. Nhưng lỡ có người nào đó trong nhà Bích Nga thấy cô xuống ghe của Long thì sao? Cái con Nga thuở giờ vẫn hay ganh tị với cô. Nó mà biết được thì ôi thôi... Ái Khanh không dám nghĩ tiếp! Cô cúi mặt nói nhỏ: 

- Tôi không dám hứa. Nhưng ... chắc tôi không tới được đâu. Anh đừng chờ. 

Long đứng dậy, chàng cúi xuống nhìn sâu vào mắt cô gái: 

- Không phải con người vẫn sống bằng hy vọng đó sao? Tôi sẽ chờ em... cho đến khi trăng lặn. 

Ái Khanh mhìn theo cái dáng cao gầy của Long mà trong lòng ngổn ngang trăm mối. Từ đó tới buổi cơm tối cô như người mất hồn khiến bà Hai Lương cũng phải thắt mắc, tự hỏi không biết con gái bà có... bịnh không nữa. Sau bữa cơm tối, thấy dáng điệu bồn chồn của con, bà Hai hỏi: 

- Cái con nhỏ nầy bữa nay mắc chứng gì mà đứng ngồi hổng yên vậy cà? 

Ái Khanh ráng làm mặt tỉnh: 

- Má à, con muốn tới chơi với con Bích Nga một chút mà con sợ trời tối... 

- Bữa nay trăng mười bốn sáng trưng như đèn măng sông mà sợ cái nỗi gì hổng biết! Thôi chờ con Lẹ rửa chén xong rồi nó dẫn đi 

Ái Khanh lật đật ngắt ngang: 

- Hổng cần đâu má. Ðể con lấy cây đèn pin cũng được. 

Nói rồi cô lật đật vô buồng thay cái áo bà ba tơ sống màu tím Huế, áo màu sáng sợ người ta để ý. Ái Khanh bước ra lộ, băng qua cầu sắt rồi đi thẳng về hướng Chợ Mới. Nhà Bích Nga chỉ cách chợ Mỹ Luông độ ba bốn trăm thước, nhưng phải đi ngang khúc vắng trước chùa Linh Sơn. Chỗ này cây cối rậm rạp. Những thân tre cao nghệu phất phơ trước gió tạo nên tiếng xào xạc, kẽo kẹt khiến nhiều người yếu bóng vía không dám đi một mình. Ái Khanh cũng sợ nhưng đi với con Lẹ thì lộ tẩy hết. Thôi đành cắn răng, vừa đi vừa niệm Phật! Ðèn măng sông trong nhà ông Tám sáng trưng. Ái Khanh đi bọc gần hàng rào bông bụp, men theo bóng tối đi thẳng ra sau hè. Từ đó có con đường mòn đi xuống bến sông. Phía bên kia là trại cây, có nhiều tiếng người cười nói lao xao. Cô vừa đi vừa vái thầm đừng có ai nổi hứng đi ra ngoài bất tử. Long đứng đợi sẵn trên ghe, chỗ có cây đòn dông bắc từ ghe lên bờ. Vừa thấy bóng cô gái là chàng ta lật đật phóng vội vô bờ. Nỗi vui mừng khiến Long quên giữ ý, chụp hai bàn tay của Ái Khanh siết chặt: 

- Cám ơn em đã tới. Anh cứ sợ em không dám... 

Nhìn nụ cười rạng rỡ trên khuôn mặt Long, Ái Khanh bỗng cảm thấy mình đã không uổng công... liều mạng tới đây! Cô mỉm cười với chàng. Long nắm tay Ái Khanh dắt lên ghe. Chiếc ghe chài khá lớn. Trong lòng ghe đã chở đầy bàn ghế, giường tủ. Long dẫn Ái Khanh đi ra sau lái. Chàng đã trải sẵn chiếc chiếu bông. Trên đó có cái khay bằng gỗ chạm rất đẹp để bình trà với hai cái tách và một dĩa bánh men. Bên cạnh đó là cây đàn guitar. Ái Khanh ngạc nhiên nhìn Long dò hỏi. Chàng cười, hàm răng trắng ngời lên dưới ánh trăng vừa ló dạng: 

- Anh không dám hy vọng nhiều, nhưng cũng sửa soạn sẵn. Nếu em không thèm đến thì anh sẽ độc ẩm chớ biết sao! 

Ái Khanh bật cười khi thấy Long làm bộ biểu diễn một bộ mặt áo não. Cô ngồi xuống đưa tay sờ vào cây đàn. Thùng đàn đánh vẹt ni bóng láng. Ái Khanh khảy nhẹ vào mấy sợi dây căng cứng. Một chuỗi âm thanh phát ra phá tan bầu không khí tĩnh lặng khiến cô giựt mình rút tay lại Long hỏi: 

-Em muốn uống nước trà ăn bánh trước, hay muốn anh đàn trước? 

- Em mới ăn cơm xong không đói. Anh đàn cho em nghe đi 

Chợt nhận ra mình đã xưng em một cách tự nhiên với Long Ái Khanh đưa tay che miệng, e thẹn nhìn chàng. Long làm như không biết, cầm cây đàn lên dạo một lúc rồi cất tiếng hát: "Ðêm qua mơ dáng em đang ôm đàn dạo muôn tiếng tơ. Không gian trầm lắng như âu yếm ru qua bao ý thơ...muốn nói cùng em đôi lời trìu mến...", rồi "Người hẹn cùng ta đến bên bờ suối, rừng chiều mờ sương ánh trăng vàng chiếu..." Ái Khanh thả hồn mình theo tiếng đàn, giọng hát. Một giọng trầm, ấm, ngọt như đường phèn... Nước sông lấp lánh ánh vàng từ Cung Hằng đổ xuống. Rặng cây đen thẳm bên kia cồn cũng ướt rượt ánh trăng. Tất cả như thực như hư. Long hát hết bài này tới bài khác. Những bản tình ca êm dịu ngất ngây. Ái Khanh ngước mắt nhìn con trăng tròn vành vạnh, treo lơ lửng trên bầu trời trong vắt. Những câu thơ của Hàn Mặc Tử bỗng dưng hiện về: 

Trăng nằm sóng soải trên cành liễu 

Ðợi gió đông về để lả lơi 

Hoa lá ngây tình không muốn động 

Lòng em hồi hộp, chị Hằng ơi! 

Phải, Ái Khanh hồi hộp lắm. Cô biết chắc rằng ngày hôm nay không giống bất cứ một ngày nào đã qua trong đời cô. Nhìn Long ngồi tựa lưng vào thành ghe, tay nhẹ nhàng buông phím, cặp mắt mơ màng, đắm chìm vào lời ca tiếng nhạc, Ái Khanh cảm thấy trong lòng dâng lên một tình cảm khó tả. Nhưng mơ mơ hồ hồ không định nghĩa được. Long ngưng đàn, ngồi thẳng lên hỏi dịu dàng: 

- Ái Khanh có thích mấy bản nhạc anh hát vừa rồi không? 

Bị lôi ra khỏi cái thế giới mơ hồ, Ái Khanh chớp mắt, nhoẻn miệng cười: 

- Anh đàn đã hay mà hát còn hay hơn nữa. Em nói thiệt đó. Anh hát không thua mấy người ca sĩ em nghe trong radio. 

- Cám ơn em. Thôi chết, bình trà của anh nguội ngắt rồi. Bây giờ mình uống trà ăn bánh. Nếu em thích anh sẽ hát tiếp. 

Bây giờ thì Ái Khanh biết Long ngoài bà mẹ gần sáu mươi, còn có một bà chị ba mươi tuổi đã lập gia đình, Long hăm tám và cô em gái suýt soát tuổi nàng. Cha Long mất cách đây một năm. Chàng phải lên thế cha điều hành tiệm đồ gỗ. Ði Mỹ Luông lấy hàng là nhiệm vụ của người quản lý tên Cảnh. Hai tháng trước đây chú Cảnh bị nhiễm thương hàn nên Long đi thế, không ngờ lần đó trời dung rủi cho chàng gặp Ái Khanh. Mà kỳ cục thiệt, từ đó trở đi, hình ảnh cô thôn nữ dễ thương này lúc nào cũng bám chặt trí óc chàng. Nhứt là về đêm, nằm chèo queo một mình trên chiếc giường rộng thênh thang Long càng trăn trở nhớ Ái Khanh thắm thiết. Bây giờ thì chàng tin trên đời có tiếng sét ái tình. Nếu không tại sao con tim của chàng tưởng đã chết từ mấy năm nay, bỗng dưng bừng bừng sống dậy. Lần này tuy người quản lý đã lành bịnh, nhưng Long vẫn trở lại Mỹ Luông để lấy hàng. Cốt là gặp Ái Khanh. Bây giờ cô đang ngồi trước mặt chàng đây. Trong chiếc áo bà ba màu sẫm, khuôn mặt Ái Khanh trắng như sữa đọng dưới ánh trăng. Cặp mắt lóng lánh như hai vì sao. Long thấy lòng mình xao xuyến lạ thường. Không kềm chế nỗi, chàng đưa tay nắm nhẹ hai bàn tay của Ái Khanh. Cô nhìn chàng mỉm cười. Cái không khí huyền hoặc của đêm trăng, tiếng đàn, lời ca của Long đã đưa tâm hồn Ái Khanh đi vào một thế giới diệu kỳ, lâng lâng hư ảo. Vì vậy cô chỉ nói nhẹ như gió thoảng "đừng anh" khi Long cúi xuống đặt lên trán một nụ hôn thật nhẹ nhàng... 

Cả hai chợt giựt mình vì tiếng người đi xuống gần tới bến. Ái Khanh hốt hoảng đứng bật dậy: 

- Thôi chết, em phải về để má trông. 

- Ðể anh đưa em về. Trời tối em đi một mình không tiện. 

Trên bến họ gặp ba người đàn ông trung niên. Long dặn mấy chú đi ngủ liền để sáng mai mình đi sớm. Ái Khanh đỏ mặt trước sáu cặp mắt nhìn nàng một cách tò mò. Tới đầu cầu sắt, Ái Khanh dừng lại nói Long trở về. Qua bên kia lỡ gặp người quen bất tiện. Cô định quay đi nhưng chưa kịp thì đã bị Long ôm chặt. Chàng thì thầm chưa gì mà anh đã thấy nhớ em. Ái Khanh sợ có người thấy nên vội vã đẩy Long ra. Qua tới đầu cầu bên kia, quay lại thấy Long vẫn đứng đó.... 

Một tuần sau nàng nhận được bức thơ đầu tiên của Long. Ái Khanh vừa tức cười vừa cảm động khi thấy Long bắt đầu bức thơ: nhớ em... nhớ em... nhớ em... Nàng trả lời thơ cho Long, rồi nhận thơ... và hàng ngày ngóng chờ người phát thơ. 

Một bất ngờ cho Ái Khanh là Long xuất hiện trước hai ngày, không như trong thơ Long đã báo. Chàng chỉ nói giản dị là nhớ em quá phải đi xe đò qua trước. 

- Rồi anh nói sao với bác Tám? Ái Khanh lo lắng hỏi. 

- Dễ thôi mà. Anh nói có chuyện gấp phải ghé Sađéc. Công chuyện xong xuôi anh lên thẳng đây. Trời ơi, nhớ em muốn điên luôn! 

- Anh, Ái Khanh ngó dáo dác, coi chừng má em hay con Lẹ nghe. 

Nhắc Tào Tháo thì Tào Tháo tới liền. Bà hai Lương từ nhà trong bước ra: 

- Ủa, cậu Long mới qua hả? Lúc này buôn bán chạy dữ a cậu? 

- Dạ kính chào bác. Lúc này chuyện buôn bán của cháu cũng bình thường. Thưa bác vẫn mạnh? Cháu có chuyện qua Sađéc trước, thành thử ghe của cháu ngày mốt mới tới. Lần này cháu có đem biếu bác một thùng nước mắm nhĩ Phú Quốc thượng hảo hạng với một ký khô cá gộc. 

- Chèn ơi, cậu bày vẽ chi cho tốn tiền. Bà hai Lương tuy nói vậy nhưng sắc mặt không dấu được sự vui vẻ. Rảnh tới chơi là được rồi. Thôi cậu ở chơi tui ra chợ một lát. 

Long không muốn trở lại nhà bác Tám liền vì không biết làm gì cho hết giờ, nên cứ ngồi đó nói chuyện với Ái Khanh. Nhiều khách vô mua đồ nhìn Long soi mói nhưng chàng tỉnh bơ, gần tới bữa cơm chiều mới chịu nhổ neo. Ngày hôm sau bổn cũ soạn lại. Ðến ngày thứ ba ghe của chàng mới cặp bến dưới xưởng mộc bác Tám. Long khệ nệ xách thùng nước mắm và ký cá khô tới biếu bà hai Lương, được bà ưu ái mời ăn cơm chiều. Phần Ái Khanh là hai xấp lụa. Một xấp màu hột gà, một xấp màu hồ thủy. Nàng nói em sẽ thêu mấy đóa pensée tím. 

Lúc ba người đang ngồi ăn cơm chiều thì thằng cháu kêu thím hai Lương bằng cô ruột từ bên chợ Long Xuyên qua cho hay má nó bị té xẩy thai, đã được chở vô nhà thương. Ba nó quýnh quá không biết làm sao, nên sai nó qua Mỹ Luông cầu cứu bà chị. Thím hai nghe xong hồn bất phụ thể vì đứa em dâu có mang lần thứ ba cũng được gần sáu tháng. Thím chắt lưỡi than thiệt nguy hiểm quá! Thím ăn riết rồi sửa soạn theo thằng cháu qua Long Xuyên. 

Không có mẹ ở nhà, Ái Khanh đóng cửa sớm. Long ở lại chơi tới sẩm tối mới chịu về. Nhưng vắng chủ nhà gà vọc niêu tôm liền. Dòm trước ngó sau không thấy bóng con Lẹ, vậy là trước khi từ giã. Long ôm siết Ái Khanh hôn một cách thắm thiết. Nàng sợ con nhỏ người làm bắt gặp, vội đẩy Long ra. Anh chàng cười, nói thầm vào tai Ái Khanh đêm nay anh ngủ không được. Tại sao? Mơ tới em! 

Hôm sau bà hai Lương nhắn về là bà phải ở thêm vài ngày bên Long Xuyên. Người em dâu nằm nhà thương không ai coi sóc nhà cửa. Long nghe tin này thì... vui ra mặt. Chàng thăm dò: 

- Chiều nay anh ở lại ăn cơm với em nghe. 

- Không được đâu. Không có má em ở nhà... Ái Khanh dẫy nẩy, nhưng chưa dứt câu đã bị Long chận ngang: 

- Tụi mình đàng hoàng mà em sợ gì? Anh nghe nói tối nay có cúng đình. Ăn cơm xong tụi mình đi coi hát nghen. 

- Thôi em hổng dám đi chung đâu. Người ta dị nghị chết. 

- Vậy anh đi trước, em đi sau. Tụi mình sẽ "tình cờ" gặp nhau ở đó. 

- Cũng được. Nhưng mà sao em thấy ngại quá hà... 

- Người ta đông nghẹt, không ai để ý đâu. Long trấn an. 

Cơm xong là Long từ giã liền. Ái Khanh thay quần áo rồi kêu con Lẹ giữ nhà. Ðình Mỹ Luông còn xa hơn nhà ông Tám Ðịnh một khoảng. Lần này Ái Khanh không sợ vì trên đường lộ người đi coi hát tấp nập. Khanh gặp Bích Nga ở sân đình. Cô nàng nhìn Ái Khanh soi mói: 

- Nghe nói lúc này anh Long đóng đô thường trực ở nhà mầy phải hôn Khanh? 

- Ðâu có. Thỉnh thoảng ảnh tới mua đồ rồi ngồi chơi một lát. Ái Khanh chống chế yếu ớt. 

- Nói vậy thiên hạ tô màu tét ni co lo hơi nhiều rồi há? Mà chỗ chị em tao nói thiệt, mầy phải coi chừng. "Người ta" ở xa tới không biết hư thiệt ra sao. 

Ái Khanh hơi nóng mũi trước cái giọng thầy đời của con bạn. Nàng nhủ thầm lại giở cái giọng ganh ghét ra đây chớ gì. Xí, ai không biết hồi nào tới giờ mầy có nói tốt cho ai! Tuy vậy cũng vẫn ngọt như đường: 

- Cám ơn mầy nhắc nhỡ. Tao với anh Long chỉ là quen sơ thôi. 

Dưới ánh đèn từ sân khấu hắt ra, Ái Khanh thấy ánh mắt Bích Nga chứa đầy nghi ngờ. Cô ta còn muốn nói gì đó, nhưng sau cùng chỉ cười bí hiểm: 

- Mầy nói vậy tao yên bụng. Dầu gì mầy cũng là bạn của tao. Tao không muốn mang tiếng nói xấu người khác. 

Nói rồi cô ta ngoe nguẩy bỏ lên tuốt ở hàng ghế trên. Mấy đứa em đã tới từ sớm dành chỗ cho cả nhà. Ái Khanh tới trễ đành phải đứng lóng nhóng ở dưới. Ðêm nay diễn tuồng Tiết Ðinh San cầu Phàn Lê Huê. Ðào kép đóng vai chánh mặt hoa da phấn, mặc giáp đội mão mới uy nghi lẫm liệt, huê dạng cách gì! Ái Khanh đang bị cuốn hút theo cảnh Tiết Ðinh San bị Phàn Lê Huê bắt nhứt bộ nhứt bái thì thấy bàn tay mình bị ai đó nắm chặt. Nàng giựt mình quay lại thấy Long đứng ngay bên cạnh tự hồi nào, cặp mắt làm như chăm chú ngó lên sân khấu. Ái Khanh lo ngại nhìn quanh, thấy ai cũng lo coi hát mới yên lòng, nhưng tâm trí không còn tập trung được nữa. Thấy thái độ bồn chồn của Khanh, Long quay sang thì thầm mình đi đi em. Chàng nhẹ nhàng lách ra khỏi đám đông, Ái Khanh cúi mặt để tránh những người quen nhìn thấy. Ra khỏi sân đình hai người đi ngược về hướng chợ. Cảnh vật nhạt nhòa dưới ánh trăng thượng tuần. Ði ngang nhà bác Tám Ðịnh, Long nói ghé xuống ghe chơi một lát nhưng Ái Khanh sợ gặp mấy người bạn chèo, Long đành đưa nàng về nhà. Tới trước cửa chàng nói còn sớm xin Ái Khanh cho vô nhà nói chuyện thêm ít phút. Nhìn nét mặt khẩn khoản của Long cô không nỡ từ chối. Ái Khanh đóng cửa cẩn thận rồi mời Long ngồi. Cô vô nhà sau rót nước cho hai người. Ði ngang cái chõng tre kê sát nhà bếp, thấy con Lẹ nằm ngủ say sưa Ái Khanh yên dạ. Chỉ sợ nó bép xép kể lại với bà Hai Lương hoặc mấy bà hàng xóm thì phiền. Long kéo ghế ngồi sát lại gần Ái Khanh. Chàng nắm nhẹ hai bàn tay cô, mắt đắm đuối: 

- Ngày mai anh đi rồi, Khanh có nhớ anh không? 

Ái Khanh mắc cỡ, mặt đỏ bừng, cúi đầu không nói. Long hỏi dồn có không? trả lời anh đi? Khi nàng bẽn lẽn gật đầu thì hai bàn tay của Long đã nâng nhẹ khuôn mặt và đặt lên trán, lên má, lên cổ nàng những nụ hôn nóng bỏng. Bất ngờ, Ái Khanh định phản đối, nhưng Long vừa hôn vừa thì thào đừng từ chối... mai anh đi rồi… nhớ em chết luôn...Trong chiếc áo bà ba màu cánh sen cổ trái tim, cái vùng ức trắng ngần của Ái Khanh thu hút Long như thỏi nam châm. Máu trong người chàng chạy rần rần. Long không kềm chế nỗi, hai bàn tay mơn trớn đôi vai tròn, rồi chiếc lưng ong đã oằn ra phía sau, bộ ngực thanh tân nẩy tới trước như dâng hiến. Sau đó cả hai không biết vì sao họ lại ở trong buồng của Ái Khanh và chuyện phải xẩy ra đã xẩy ra. 

Sau khi cơn bão tình đã lắng xuống, Ái Khanh đâm ra sợ hãi. Nỗi tiếc hối khiến cô nghẹn ngào, úp mặt xuống gối khóc thút thít. Long nhỏm dậy ôm đôi vai đang run lên vì nức nở, luôn miệng xin lỗi và tự xỉ vả mình không tiếc lời. Cuối cùng Ái Khanh ngồi dậy biểu Long đi về. Ðêm đó Ái Khanh không ngủ được, phần Long cũng ray rứt không kém. Tự trách mình đã không kềm chế nổi, rồi cũng tự bào chữa mình là con người chớ có phải thần thánh gì đâu? Mình yêu cổ, muốn chiếm hữu người mình yêu cũng là lẽ bình thường. Thôi thì tới đâu hay tới đó! Tự trấn an mình xong, Long lăn ra ngủ khò cho tới sáng. Ðàn ông. Ôi đàn ông! 

... Những bức thơ họ trao cho nhau sau này còn thắm thiết hơn trước. Nhưng có điều khiến Ái Khanh thắc mắc nhứt là, tuy lời lẽ của Long trao cho cô thật nồng nàn tình yêu, nhưng chưa bao giờ thấy nhắc tới chuyện hôn nhân. Bao nhiêu đêm thao thức, tự hỏi… Không lẽ cô mở miệng trước. Trâu đi tìm cột chớ có lý nào cột đi tìm trâu? 

Lấy hàng lần này là người quản lý chớ không phải Long. Ông ta đem quà và thơ của chàng tới cho Ái Khanh rồi chỉ nói gọn lỏn: cậu Long bận việc. Ái Khanh chưng hửng! Cô bối rối lắm. Tháng rồi không thấy kinh. Cô cầu nguyện liên miên. Có chuyện gì thì chết chắc! Má cô sẽ ngắt đầu cô như người ta ngắt đầu cá linh! 

... Những bức thơ của Long cũng chỉ nói thương thương nhớ nhớ, còn cái câu quan trọng nhứt vẫn không chịu nói ra. Tháng thứ hai rồi vẫn không thấy gì (con gái mà lâm vào cảnh... biệt kinh kỳ thì chỉ có một lý do!) Ái Khanh hốt hoảng thật sự. Mấy bữa nay nghe mùi chiên xào cô cũng hơi lợm giọng. Món mắm kho thích nhứt bây giờ cũng nuốt không trôi. Ái Khanh ốm thấy rõ. Bà hai Lương hỏi con có bịnh gì không thì cô chối phắt. Ráng làm ra vẻ mạnh dạn cho mẹ yên lòng. Nhưng một người đàn bà đã từng sanh con như bà hai, thì có muốn qua mặt cũng còn hơi lâu. Bà nói bóng nói gió nhưng Ái Khanh vẫn làm mặt tỉnh. Ðến chừng nhìn kỹ, thấy mạch cổ của cô con gái rượu nhảy tưng tưng thì ba hồn chín vía của bà cũng bay tuốt luốt. Ðợi cơm tối xong, con Lẹ đang rửa chén, bà hai kêu con gái vô buồng. Ái Khanh bủn rủn tay chưn, nhưng biết là hết dấu nổi nên vừa khóc sướt mướt vừa thú thật với mẹ. Bà hai Lương tá hỏa tam tinh, ngồi ngây ra như bị hóa đá, mắt trừng trừng nhìn con. Thấy mẹ như vậy, Ái Khanh hốt hoảng kêu nho nhỏ má... má...Bà hai như chợt tỉnh cơn mê, rít lên: 

- Mầy giết tao rồi Khanh ơi. Thiệt uổng công tao mang nặng để đau, cho ăn cho học đàng hoàng mà bây giờ mầy trả ơn bằng cách bôi tro trát trấu lên mặt mẹ mầy. Biết vậy thà tao đẻ ra trứng gà trứng vịt còn có ích lợi hơn!Trời ơi là trời dòm xuống mà coi con tui nó hại tui! 

-Má...má...Con xin lỗi má. Con đâu có muốn như vậy. Con lỡ dại… 

- Rồi thằng Long có hay chưa? Nó có tính gì không? 

Gọng Ái Khanh ngập ngừng, nhỏ rí: 

- Chưa má à. Kỳ vừa rồi ảnh không có đi theo ghe. 

- Ðúng là mầy gặp Sở Khanh rồi con ơi, bà hai rên rỉ. Hổng ngờ mặt mày nó sáng sủa, ăn nói lịch sự mà té ra là đồ ác nhơn thất đức. Tao mà gặp nó, tao bầm nát như tương! Ờ, hay là để tao xuống Rạch Giá kiếm nó, bắt nó cưới… 

- Thôi, kỳ quá má à. Ái Khanh vội vàng ngắt ngang, ai đời mình con gái… 

- Phải phải, bà hai la lên, ai biểu ngu thì ráng chịu. Có thân hổng biết giữ. 

Bị chưởi, Ái Khanh ngồi khóc thút thít. Bực quá bà hai bỏ ra ngoài. Con Lẹ đang đứng phía ngoài giỏng tai nghe lén, lật đật thối lui núp phía sau tủ đựng đồ ăn. Bà hai Lương đi về buồng, nằm vật xuống giường, gác tay lên trán suy nghĩ coi phải làm sao? Nhưng chưa kiếm ra giải pháp gì thì mấy bữa sau cả chợ đều biết Ái Khanh có bầu! (Chắc mẻm là nhờ cái máy vô tuyến truyền miệng của con Lẹ). Nàng phải chịu đựng những cái nhìn soi mói, những lời bóng gió của hàng xóm láng giềng... Một buổi trưa, Bích Nga tới chơi. Nó nhìn Ái Khanh một hồi rồi trổ giọng Ðiêu Thuyền: 

- Nghe nói là... Mày nhớ hôm cúng đình không, tao đã dặn là mày phải coi chừng. Tại mày nói mày với anh ta chỉ là bạn thường thôi, nên tao đâu dám nói huỵch toẹt là người ta đã có vợ... 

Ái Khanh có cảm tưởng như trời đất quay cuồng. Cô đưa bàn tay lạnh ngắt lên bưng lấy trán, giọng đứt quãng như người hết hơi: 

- Mày nói anh Long có vợ? 

- Tao nghe mấy người bạn chèo của ảnh kể. Mà hình như bả bị gì đó phải nằm một chỗ, không tự mình đi đứng được. Nghe nói còn trẻ lắm, thiệt là tội nghiệp! 

Bích Nga còn nói láp giáp gì một hồi nữa rồi cáo từ. Ái Khanh có nghe gì đâu ngoài cái câu Long đã có vợ?! Bây giờ nàng hiểu tại sao chàng không bao giờ nói cái câu mà nàng hằng chờ đợi, dù hai người thương nhau tha thiết. Có phải mình đang trong cơn ác mộng không? Ái Khanh cầu mong là như vậy, nhưng sự thật bao giờ cũng phủ phàng! Không cách nào hơn, nàng phải nói thiệt hết với mẹ. Bà hai lại đào mồ cuốc mả giòng họ nhà "thằng Sở Khanh" đó một mách nữa rồi mới nghĩ cách đem Ái Khanh gởi bên nhà người em trai bà bên Long Xuyên. Như vậy đỡ phải khó chịu vì sự đàm tiếu của thiên hạ. Ái Khanh đi rồi, bao nhiêu thơ của Long gởi tới bị bà xé tan tành dục vô thùng rác. Không nhận được thơ hồi âm, Long nóng ruột mượn cớ đi công chuyện ở Sađéc rồi dông tuốt lên Mỹ Luông. Bộ mặt lạnh như nước đá và câu hỏi "cậu kiếm ai" của bà hai Lương khiến Long bàng hoàng sửng sốt. Biết có chuyện không lành, Long hấp tấp trả lời: 

-Thưa bác cháu là Long. Cháu muốn gặp Ái Khanh. Không biết... 

- Con gái tui không có ở đây. Từ nay cậu đừng tới kiếm nó nữa. 

- Nhưng mà... 

- Hổng có nhưn nhị gì hết. Con Khanh đi xa rồi cậu khỏi kiếm mất công. 

Sau đó Long năn nỉ cách nào bà cũng cương quyết không tiết lộ chỗ ở của Ái Khanh. Chàng đành trở về Rạch Giá. Nhưng thái độ kỳ quặc của bà hai Lương khiến Long phải đặt câu hỏi? Chắc phải có chuyện ghê gớm gì bà già mới xoay một trăm tám mươi độ như vậy chớ. Chàng cương quyết phải kiếm cho ra. Hơn nữa Long nhớ Ái Khanh muốn chết luôn! Lần lấy hàng tiếp đó, Long nói ông quản lý nhường cho chàng đi Mỹ Luông. Vừa đến nhà bác Tám là kiếm Bích Nga liền. Chàng làm như vô tình hỏi mấy tháng nay ở đây có chuyện gì "vui" không? Biết tỏng anh chàng này muốn hỏi cái gì, Bích Nga cũng làm như vô tình: 

- Có một chuyện lạ, không biết là vui hay buồn đây. Không ai hiểu tại sao con Ái Khanh "tự nhiên" phát có bầu! 

- Ái Khanh... có...có bầu? Long lấp bấp. Chàng như bị sét đánh ngang tai. Rồi bây giờ cô ấy ở đâu Bích Nga có biết không? Hèn chi hôm trước... 

Nói tới đây Long chợt thẩn thờ, bụng rối như tơ vò. Nhận thấy chỉ có Bích Nga là người duy nhứt có thể giúp mình nên Long đem hết chuyện giữa hai người kể hết và năn nỉ Bích Nga tìm cách giúp giùm tìm ra chỗ ở của Ái Khanh. Thấy Long khổ quá Nga cũng thương hại. Hôm sau cô kiếm cách liên lạc với con Lẹ. Tục ngữ thường nói có tiền mua tiên cũng được, huống chi là địa chỉ của chú thím Ái Khanh. Con Lẹ đã nhiều lần qua đó. Có địa chỉ trong tay, Long tức tốc đi liền. Nhà tương đối dễ kiếm. Gặp lại người yêu, chàng đau lòng không thể tả. Ái Khanh tiều tụy, võ vàng vì buồn và bị thai hành. Mở cửa ra thấy Long, Ái Khanh xúc động, lảo đảo muốn té, may mà chàng đỡ kịp. Nàng chỉ còn biết khóc, nhưng chịu lắng nghe Long giải thích. Lúc còn học ở Mỹ Tho chàng có yêu một cô bạn cùng lớp. Ðậu tú tài xong hai người làm đám cưới. Mãi tới ba năm sau Liễu mới có bầu. Ai cũng mừng cho đôi trai tài gái sắc này, nhưng một lần về Mỹ Tho thăm nhà, trên đường đi xe đò bị lật. Liễu không may bị chấn thương cột sống nằm luôn một chỗ. Họ cũng mất luôn đứa con... Đã năm năm rồi. Năm năm sống trong đau khổ tột cùng. Thử tưởng tượng một người đàn ông khỏe mạnh, cường tráng hằng ngày sống bên cạnh một người vợ không còn khả năng đáp ứng chuyện gối chăn. Chắc chỉ có Tiên, Phật, Thánh, Thần mới chịu thấu. Ngay cả Ngọc Hoàng Thượng Ðế cũng còn có vợ là bà Tây Vương Mẫu (đẹp như... tiên) nữa là! 

Tới khi gặp Ái Khanh, Long thấy mình như tái sinh, không ngờ trong một phút bồng bột, hậu quả lại tai hại dường này!...Thề có trời đất chứng giám, Long không hề có ý gạt gẫm Ái Khanh. Nhưng vì sợ mất cô mà chàng không dám thú thật. Khi yêu người ta ích kỷ mà. 

- Cho là vậy đi. Sao rồi sau cái...ngày đó anh không qua Mỹ Luông nữa? 

- Má anh và cả Liễu nữa, nghe phong phanh là anh có thương một cô ở Mỹ Luông. Liễu sợ anh bỏ nên buồn rầu không chịu ăn uống. Sức khỏe càng ngày càng tệ. Má anh thấy vậy không cho anh đi nữa. Anh định chờ cho chuyện lắng xuống rồi mới tìm cách trở qua thăm em. Em biết không, sau khi trở thành tàn phế những cơn ghen bóng ghen gió của Liễu nhiều khi khiến anh muốn phát điên!Đến nỗi trong lòng anh, tình yêu ban đầu với cô ấy dần dần nguội lạnh. Cuối cùng chỉ còn sự thương hại mà thôi. Cho đến khi gặp em, trái tim tưởng chừng nguội lạnh của anh bỗng nhi ên thức giấc! 

Nghe thì nghe vậy nhưng mặc cho Long năn nỉ cách nào, Ái Khanh vẫn một mực lắc đầu. Nhứt định không làm kẻ thứ ba chen vào giữa hai vợ chồng Long. Sau cùng cô chịu nhường một bước. Cho chàng thỉnh thoảng tới thăm con, nhưng tuyệt nhiên không được nhận là ba của nó. Long chấp nhận hết mọi yêu cầu của Ái Khanh, tự nhủ từ từ rồi tính ( Con cáo... non này định áp dụng chánh sách lùi một bước để tiến lên hai bước!). 

Long đi rồi, ngồi suy nghĩ lại, Ái Khanh cũng cảm thấy thương cho hoàn cảnh của Long. Nhưng luân lý không cho phép nàng giựt chồng người khác. Hơn nữa lại là một người bệnh hoạn. Thôi thì đành hy sinh một mình nuôi con. 

Rồi ngày khai hoa nở nhụy cũng tới. Trong khi bà mụ còn đang tắm rửa cho thằng Khánh thì Ái Khanh lại mắc rặn, bà mụ vừa quay lại nhìn thì một cái đầu nữa chun ra. Mọi người quýnh lên, không ngờ còn đứa nữa. Thấy hai đứa nhỏ dễ thương quá, Ái Khanh quên mất cơn đau xé ruột xé gan lúc nãy. Bà hai Lương nhìn cháu ngoại ngủ ngon lành cũng thương đứt ruột. Bà quyết định về sang cái tiệm bên Mỹ Luông, qua đây mua một căn phố nho nhỏ gần chợ để mở tiệm tạp hóa. Mẹ con, bà cháu sống với nhau. Bà thở dài, con Khanh tuổi Mùi, cái tuổi này tình duyên lận đận. Biết làm sao hơn? Ai không muốn có một cuộc đời suông sẻ, hạnh phúc. Như bà góa bụa sớm... 

Hôm sau Long tới. May mà bà hai đã về Mỹ Luông. Chú thím Khanh có sạp hàng trong chợ, buôn bán chiều mới về. Nhìn hai đứa con, Long trào nước mắt. Phải chi Ái Khanh là vợ của chàng, thì vợ đây, con đây, hạnh phúc của chàng là đây. Long quỳ xuống chân Ái Khanh đang ngồi trên ghế, xin phép nhận hai đứa con và xin được chu cấp cho mấy đứa nhỏ. Ái Khanh điềm đạm nhưng không kém phần cương quyết nói cho Long nghe cái quan điểm của nàng. Một lần nữa chàng lại thất vọng ra về! Nhưng bây giờ ngoài tình yêu, Long càng kính phục Ái Khanh hơn. 

... Dòng đời trôi như thủy triều trôi, không ngừng nghỉ. Ái Khanh phụ mẹ buôn bán nuôi con và tận trong đáy lòng vẫn yêu Long tha thiết. Thằng Bảo Khánh giống cha như đúc. Ngày nào cũng gặp "phụ bản" của hắn thì làm sao mà quên? Vài ba tháng, bản chánh lại đến thăm ba mẹ con. Lúc đầu bà hai Lương hậm hực, chưởi chó đánh mèo, nhưng riết rồi cũng phải chấp nhận. Cứ cố lỳ là ăn tiền. Ðẹp trai không bằng chai mặt mà! Hai đứa nhỏ gặp bác Long thì vui như Tết. Chàng xem chúng như cục vàng... Ðòi gì bác Long cũng chìu, đến nỗi mẹ chúng phải lên tiếng phản đối! 

Trong thời gian này, có một người để ý thương và muốn lập gia đình với Ái Khanh. Ðức là công chức làm ở Tòa Hành Chánh tỉnh. Vợ bị sót nhau qua đời khi sanh đứa con đầu lòng. Ðứa bé được bên ngoại nuôi. Chàng ở gần tiệm của Ái Khanh nên thường hay ghé mua những thứ lặt vặt. Nhan sắc của gái một "lửa" đã khiến con tim của thầy Ðức đập rộn ràng. Tấm chân tình của thầy Ðức khiến Ái Khanh không khỏi cảm động. Nhưng đó không phải là tình yêu. Vì vậy tuy bà hai khuyến khích rất nồng nhiệt, nàng không cách gì quyết định dứt khoát. Một hai lần Long đụng mặt Ðức ở nhà Ái Khanh. Long tỏ ra tức tối như bị ai xâm phạm quyền tư hữu của mình. Có lần trước thái độ vô lý của Long, Ái Khanh cười khẩy hỏi chàng lấy quyền gì cấm thầy Ðức tới nhà nàng? Long ú ớ rồi im luôn mặc dầu trong lòng rất hậm hực! 

Cho tới bây giờ Ái Khanh mới thấm thía nỗi khổ của kẻ không chồng mà có con, cùng những đứa trẻ không cha như hai đứa con của nàng. Từ khi bà hai mất vì sưng ruột thừa mổ không kịp, Ái Khanh bận bịu túi bụi không có thì giờ đón con ở trường, nên mới có tình trạng thằng Bảo Khánh đánh lộn với bạn như bữa nay. Khanh thở dài, tự nhủ chắc phải nghe lời mẹ, làm lại cuộc đời với thầy Ðức. Khối gì cặp lấy nhau không có tình yêu mà vẫn ăn đời ở kiếp. Quyết định rồi Ái Khanh đứng lên đi ngủ, lòng nhẹ thênh thang. Lúc này gần Tết nên cửa hàng bận rộn kinh khủng... 

Ái Khanh kêu con Lẹ ra coi tiệm để cô và hai đứa nhỏ ăn cơm trưa. Bữa nay có canh chua cá bông lau, thịt sườn rim mặn và đậu đũa xào tép bạc. Mẹ con Ái Khanh chưa kịp cầm đũa thì có tiếng con Lẹ bên ngoài nói một cách vui vẻ thưa cậu mới tới. Ái Khanh ngạc nhiên không biết cậu nào, thì thấy Long tay xách nách mang gói lớn gói nhỏ đi vô. Hai đứa nhỏ nhẩy xuống ghế, vừa chạy a lại phía Long vừa kêu ỏm tỏi bác Long, bác Long. Long bỏ đồ xuống sàn nhà, dang tay ôm gọn hai đứa nhỏ vào lòng, hôn tới tấp, miệng nói nhớ tụi con quá! Ái Khanh nhìn cảnh này cũng nao nao trong dạ. Nhưng hoàn cảnh... mắt cô thoáng buồn. Long buông hai đứa nhỏ, tới bên Ái Khanh, nhẹ nhàng nắm lấy hai bàn tay cô đưa lên môi hôn. Ngạc nhiên cực độ, Ái Khanh nói nhỏ "Anh, coi chừng tụi nhỏ thấy". Nhưng tụi nó còn bận kiểm tra đống quà cáp của bác Long vừa đem tới. Long cười tươi, gương mặt lộ đầy vẻ sung sướng:   

- Bây giờ mình không còn sợ ai nữa hết. Ái Khanh, chờ mãn tang má tụi mình làm đám cưới. 

- Tụi mình làm đám cưới? Ái Khanh lập lại như một kẻ si khờ. 

- Phải, anh bây giờ đã trở lại tình trạng trai độc thân rồi. Tụi mình có quyền cưới nhau. Liễu đã bằng lòng trả tự do cho anh cách đây một tháng. 

- Anh từ từ kể đầu đuôi cho em nghe, chớ em không hiểu gì hết trơn! 

Chuyện là vầy: thấy thầy Ðức cứ bám em ráo riết anh sợ quá nên mới đem chuyện của tụi mình thuật lại cho má anh nghe. Năn nỉ bà kiếm giùm anh lối thoát. Không ngờ má anh nghe nói tụi mình có hai đứa con với nhau, bả rầy anh một trận kịch liệt rằng sao anh không nói sớm! Bà nóng lòng muốn biết mặt cháu nội nên đã tới đây. Ái Khanh sực nhớ lại bà khách ngoài lục tuần, tướng mạo sang trọng đã tới đây mua đồ. Hôm đó nhằm Chúa nhựt, hai đứa nhỏ lẩn quẩn ngoài cửa hàng với mẹ. Bà khách rờ rẫm rồi khen tụi nó dễ thương. Nàng đâu có ngờ. Gặp hai đứa nhỏ rồi bà về nhà đâm ra "tương tư'" tụi nó luôn. Còn anh thì tương tư má tụi nó. Ái Khanh đỏ mặt xí một tiếng. Long cười nói tiếp. Má anh và anh bàn với nhau xong bà mới đem chuyện này kể hết với Liễu. Năn nỉ Liễu thông cảm giùm cho hoàn cảnh của tụi mình. Tội nghiệp nhứt là hai đứa nhỏ thiếu cha. Anh sẵn sàng mua căn nhà khác và mướn người săn sóc Liễu cho đến hết cuộc đời. Ban đầu cổ không chịu, nhưng má anh kiên nhẫn giải thích mỗi ngày. Bà còn nhờ Ni sư ở chùa Sư Nữ đến khuyên giải giùm. Cuối cùng thì Liễu cũng hiểu ra. Tác hợp cho chúng ta là cổ tự tạo phước cho chính mình. Cái nghiệp sẽ nhẹ bớt và trong lòng lại nhẹ nhàng, không còn lo lắng kẻ khác cướp mất anh. Liễu bây giờ đang học đạo với Ni sư Diệu Phước. Cô đã thay đổi rất nhiều. Tâm thần an lạc thì vui vẻ hạnh phúc hơn xưa. Anh đã mua nhà và cổ đã an vị tại nhà mới. Xong xuôi là anh qua báo tin mừng với mẹ con em liền. Rồi cả nhà mình sẽ hưởng một cái Tết đoàn viên. Một cái Tết vui nhứt đời anh. Bảo Khánh, Bảo Ngọc lại đây với ba. 

Hai đứa, hai cặp mắt mở tròn như hai trái banh, đồng thanh: 

- Ba? 

Long cười, ánh mắt ngời niềm hạnh phúc: 

- Phải. Ba là ba ruột của tụi con. 

Hai đứa nhỏ ngó qua mẹ như dò hỏi? Ái Khanh gật đầu, cặp mắt đẫm lệ. Hai đứa chỉ chờ có vậy, chạy ào vào vòng tay đang dang rộng của Long, miệng reo lên: 

- Ba!Ba! 

Tiểu Thu