Nguyễn Thông (1827-1884) tự là Hy Phần,biệt hiệu Đôn Am, ngườì huyện Tân Thạnh(Gia Định). Năm 23 tuổi đậu Cữ Nhân trường thi hương Gia Định (1849) được bổ làm huấn đạo ở Gia Định. Sau hàng ước 1862, ông được bổ làm Đốc Học tỉnh VỉnhLong. Năm1867, Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây, Ông được bổ ra Trung. Nhân mắc bịnh, ông cáo quan về nghỉ, dựng nhà riêng gọi là Ngọa Du Sào, gần thị xã Phan Thiết cùng các bạn làm thơ ngâm vịnh.
Năm 1883 kinh thành thất thủ, Vua Tự Đức băng hà, ông ra Huế thọ tang vua.
Ông mắt năm 1884 thọ 57tuổi.Mộ phần của ông đối diện với tháp Chàm Pôshanư, trên con đường từ Phan Thiết đi Mũi Né.
Long Hồ Vãn Phiếm (*)
Phản chiếu thiên sơn mộ
Khinh hàn tế vũ dư.
Thôn yên qúa trúc viễn,
Tùng ảnh lạc giang sơ.
Điểu đạo vân câu quýnh,
Cô chu tuế dục trừ.
Sổ gia lâm hạ trú,
Liêu lạc tự ngô lư.
Nguyễn Thông
***
Dịch nghĩa:
Bóng nắng chiều rọi trên nghìn qủa núi
Mưa nhỏ tạnh rồi, khí trời hơi lạnh
Khói thôn chơi vơi qua làn tre xa
Ngó dọc bờ sông, bóng tùng thưa thớt trên mặt sông
Con đường nhỏ cùng với mây núi xa tít
Chiếc thuyền con trên sông vào lúc cuối năm
Dưới chân rừng, nhà cửa lác đác
Cảnh quạnh hiu tương tự như quê nhà ta.
(*) Long Hồ: tên con sông nhánh ở thượng lưu sông Hương, phía tây thành phố Huế
***
Dịch Thơ :
Chiều Dạo Thuyền Trên Sông Long Hồ
Núi chập chùng chiều buông nắng vắt
Mưa nhẹ tàn, lạnh ngắt mênh mang.
Khói lam ôm ấp tre làng,
Bóng tùng thưa thớt mơ màng trên sông.
Con đường nhỏ mây lồng hun hút,
Thuyền đơn côi vào lúc năm cùng.
Dăm nhà lác đác ven rừng,
Hắt hiu giống hệt tưởng chừng quê ta.
Mailoc phỏng dịch
***
Những bài dịch khác:
1. Bản chữ Hán cổ của bài thơ :
龍胡晚泛 Long Hồ Vãn Phiếm
反照千山暮， Phản chiếu thiên sơn mộ,
輕寒細雨餘。 Khinh hàn tế vũ dư.
村煙過竹遠， Thôn yên qúa trúc viễn,
松影落江疏。 Tùng ảnh lạc giang sơ.
鳥道雲俱迥， Điểu đạo vân câu quýnh,
孤舟歲欲除。 Cô chu tuế dục trừ.
數家林下住， Sổ gia lâm hạ trú,
寥落似吾廬。 Liêu lạc tự ngô lư.
阮通 Nguyễn Thông
CHÚ THÍCH:
* Long Hồ: là tên con sông nhánh ở thượng lưu sông Hương, phía tây thành phố Huế.
* Vãn Phiếm: là Chiêu hôm thả xuồng(ghe) đi lòng vòng chơi.
* Điểu Đạo : Không phải là đường chim bay, mà là đường vòng vèo hiễm trở.
* Tuế Dục Trừ: Tuổi sắp bị trừ, có nghĩa là : Năm sắp hết.
* Liêu Lạc: là Lưa thưa, là Xơ xác.
* Lư: là Lều, là Chòi, là Nhà ở xơ xài.
DICH NGHĨA:
Chiều Thả Thuyền Trên sông Long Hồ
Ánh nắng phản chiếu trên ngàn núi của buổi chiều tà, sau cơn mưa lất phất và cái lạnh se se nhè nhẹ, thôn xóm chìm trong sương khói mịt mù của lũy tre xa và bóng của các cây tùng lưa thưa in xuống dòng sông châp chới, những con đường ngoằn nghèo khút khủyu chập chờn trong những đám mây xa xa. Chiếc thuyền lẻ loi của ta trôi nổi trên sông trong năm tàn tháng lụn, thấp thoáng đâu đây vài nóc gia ẩn hiện trong rừng thông, lưa thưa buồn bã cũng giống như là túp nhà tranh của ta vậy!
DIỄN NÔM:
Chiều Thả Thuyền Trên Sông Long Hồ
Nắng chiều phản chiếu non ngàn,
Sau cơn mưa nhẹ lạnh tràn se se.
Mịt mờ sương phủ lũy tre,
Bóng thông thưa thớt thuyền nhè nhẹ trôi
Quanh co đường vắng ven đồi,
Mây xa thuyền lẻ bồi hồi xuân tiêu.
Nhà ai mấy nóc liêu xiêu,
Buồn như lều vắng tiêu điều như ta!
Đỗ Chiêu Đức
***
Chiều Dạo Thuyền Trên Sông
Bóng nắng chiều đồi núi dốc trơn
Tạnh mưa nhỏ nhẹ lạnh từng cơn
Nông thôn sương khói tre mờ mịt
Tùng bóng dòng sông nước chập chờn
Đường nhỏ mây lồng bay thấp thoáng
Thuyền con năm hết nhấp nhô vờn
Bìa rừng nhà cửa trông thưa thớt
Cứ tưởng quê mình giống hệt hơn...
Mai Xuân Thanh
Ngày 27 tháng 12 năm 2017
***
Dạo Thuyền Trên Dòng Long Hồ
Bóng nắng rơi trên đỉnh núi ngàn
Mưa rồi, khí lạnh bỗng tràn lan
Thôn xa, khói tỏa bờ tre lả
Lối vắng, tùng soi mặt nước tràn
Mây xám phủ mờ che lối nhỏ
Thuyền con lờ lững giữa năm tàn
Bìa rừng, dăm nóc nhà hiu quạnh
Nào khác quê ta, cảnh xóm làng.
Phương Hà
***
Thuyền Chiều Dạo Bến Long Hồ
Nắng chiều gát núi chap chùng
Cơn mưa nhỏ tạnh ,mông lung lạnh về
Khói thôn lan toả hàng tre
Bờ sông thấp thoáng le hoe cội tùng
Mây ngàn che kín con đường
Thuyền con lờ lung trên song năm tàn
Bìa rung lác đác nhà sàn
Cảnh trang hiu quanh giống làng quê ta
Song Quang
***
Dạo Thuyền
Thuyền soải lênh đênh chuyển bạt ngàn
Gió chỉ hiu hiu nhẹ sóng lan
Nghe như ai đó ngâm thơ cổ
Hệt thấy ta đây chuốc rượu tràn
Khoái mấy qua đêm rồi cũng hết
Chán thời thức giấc vẫn chưa tàn
Lạy trời cho tỉnh điều mơ mộng
Trở lại chung vui với bạn làng...
Thái Huy
12/28/2017
***
Rong Thuyền Trên Sông Long Hồ
Chiều rơi trên đỉnh núi
Hơi lạnh nối mưa giông
Khói xóm che mờ trúc
Bóng tùng in trên sông
Mây cao đường thật vắng
Năm hết thuyền ta rong
Rừng rậm nhà đôi nóc
Tựa quê dạ hằng mong
