Nét
đẹp duyên dáng của cô gái miền Nam sông nước Việt.
Tôi
ngắm bức tranh có cô gái mặc chiếc áo bà ba mầu tím hoa cà, cô gái trông vui
tươi duyên dáng chèo thuyền trên sông nước. Trong ánh mắt tôi cả một quê hương
vùng dậy. Những hình ảnh thân thương, quen thuộc lại hiện về tiếng khua nước ghe
chèo trên bến sông, chốn chợ nghèo cuối thôn, hay chiếc cầu tre lắt lẻo gập
ghềnh khó đi đều thắm đượm hồn quê trong từng ánh nhìn, sắc áo bà ba ẩn hiện.
Như thể người thôn nữ ấy chưa từng rời xa chốn miệt vườn, miệt ruộng biền biệt
những tháng năm dài xa xăm đằng đẳng...
Áo
bà ba vốn không có cổ, thân áo phía sau may từ một mảnh vải nguyên, thân trước
gồm hai mảnh, ở giữa có hai dải khuy cài chạy dài từ trên xuống, chiết eo và xẻ
tả vừa phải ở bên hông. Cùng kết hợp với áo bà ba là chiếc quần đen satin dài
chấm gót, làm tăng thêm nét đẹp mềm mại, thanh thoát của người phụ nữ.
Trải
qua bao nhiêu năm tháng, chiếc áo bà ba ngày nay vẫn gắn bó với biết bao người
con gái miền Nam và trở thành một nét văn hóa truyền thống dân tộc hết sức có
giá trị. Đây chính là nét đẹp văn hóa ngàn đời khó quên của dân tộc Việt Nam,
một đất nước có truyền thống văn hóa đầy tính sáng tạo, chuộng nét thẩm mỹ, luôn
đổi mới để tồn tại vượt qua thời gian và không gian...
Ngược
dòng lịch sử, chiếc áo bà ba xuất hiện đầu tiên ở miền Nam vào thời kỳ Hậu Lê.
Áo bà ba vốn là áo không cổ, được may bằng loại vải một, vải ú, vải sơn đầm vốn
mau khô và dễ giặt. Bên cạnh đó, chiếc áo bà ba được xẻ ở hai bên hông tạo sự
thoải mái cho người mặc, gần vạt áo có thêm hai túi to khá tiện lợi cho việc
đựng những vật dụng nhỏ như cặp tóc, khăn tay, diêm quẹt, tiền bạc... Chính nhờ
tính tiện dụng và sự thoải mái đó, chiếc áo bà ba được cả nam lẫn nữ ở đồng bằng
miền Nam mặc cả lúc đi làm, đi chợ, đi chơi. Riêng lúc đi chơi, họ thường chọn
màu sắc nhẹ hơn như màu trắng, màu xám tro. Còn các cô, các bà thì chọn màu mạ
non, xanh lơ nhạt... với chất liệu vải đắt tiền hơn như the, lụa. Sau này áo bà
ba truyền thống được phụ nữ thành thị cải tiến, vừa phổ thông hòa theo tinh thần
văn hóa dân tộc, vừa đẹp vừa có nét mỹ thuật hiện đại hơn. Áo bà ba hiện nay
không thẳng và rộng như xưa, mà được may hẹp, nhấn thêm eo bụng cho ôm sát lấy
thân hình. Ngoài ra, người at còn sáng tạo các kiểu cổ lá sen, cánh én, đan tôn.
Áo bà ba kết hợp với chiếc quần đen bằng vải Satin dài chấm cổ chân hoặc gót
chân đã tôn lên vẻ đẹp, hình hài vóc dáng của người phụ nữ với chiếc lưng ong
nhẹ nhàng, thanh thoát, mềm mại.
Nói
tới chiếc áo bà ba, chúng ta không thể không đề cập tới ca khúc tôn vinh “Chiếc
áo bà ba” của Nhạc Si Trần
Thiện Thanh.
Chiếc áo bà ba trên giòng sông thăm thẳm
Thấp thoáng con xuồng bé nhỏ lướt mong manh
Nón lá đội nghiêng tóc dài con nước đổ
Hậu Giang ơi em vẫn đẹp ngàn đời
Nhớ chiếc xuồng xưa năm nào trên bến cũ
Thương lắm câu hò kêu gọi khách sang sông
Áo trắng xuồng đưa mắt cười em khẽ gọi
Người thương ơi em vẫn đợi chờ.
Đẹp quá quê hương hôm nay đẹp vô ngần
Về Sóc Trăng một ngày ca điệu lâm thôn
Đàn én chao nghiêng xôn xao mùa lúa nhiều
Về bến Ninh Kiều thấy nàng đợi người yêu
Em xinh tươi trong chiếc áo bà ba
Em đi mau kẻo trễ chuyến phà đêm
Qua bến Bắc Cần Thơ
Nhớ kỷ niệm xưa nông xuồng đêm trăng tỏ
Em gái Ninh Kiều tóc dài chấm lưng thon
Đất nước mình đây dẫu xuồng ghe bé bỏng
Mà không thôi nhớ thương nên đầy vơi.
Dẫu qua đây một lần
Nói sao cho vừa lòng
Nói sao cho vừa thương.
Nét
đẹp nhu mì, dịu dàng, giản dị và duyên dáng của chiếc áo bà ba đã là nguồn cảm
hứng cho bao nhiêu ngòi bút trong những áng thi ca và những nốt nhạc ca ngợi vẻ
đoan trang thẩm mỹ của chiếc áo bà ba.
Vào
thập niên 70, các thành phố miền Nam phổ biến kiểu ráp tay raglan, đã tạo nên vẻ
đẹp hiện đại cho chiếc áo bà ba truyền thống. Hai thân áo trước và sau tách rời
khỏi vai và tay áo, trong khi tay và áo lại liền từ cổ tới nách. Áo bà ba vai
raglan được may rất khít, vừa vặn với eo lưng, không quá thắt như kiểu áo trước
đó. Tay áo dài hơn, hơi loe, hai túi ở vạt trước được bỏ đi để tạo cho thân áo
nhẹ nhõm, mềm mại hơn.
* * *
Trải
qua bao thăng trầm của đất nước, chiếc áo bà ba vẫn tồn tại và chiếm được trơn
vẹn tình cảm yêu mến của tất cả các tầng lớp trong xã hội. Chiếc áo bà ba, chiếc
khăn rằn hay với chiếc nón lá nghiêng nghiêng khuôn mặt vẫn mang đậm nét đặc
trưng truyền thống của người con gái vùng đồng bằng sông nước Cửu
Long.
Trải
qua bao biến cố đổi thay của lịch
sử, những thăng trầm của đời sống, áo bà ba vẫn là bộ trang phục bình dị,
đơn giản, và phải nói là rất phù hợp với người dân chân chất, thật thà ở những
nơi vùng sông nước này như miền Tây Đô. Những người con dù có xa xứ đến nay khi
nhìn lại chiếc áo bà ba quê hương, không khỏi chạnh lòng.
Cái
đơn giản, mộc mạc của chiếc áo cho thấy cả một nền văn hóa quê hương gồm những
thứ thật hiền hòa, nhu mì và lại gần gũi dễ thương. Vẫn áo bà ba thấp thoáng bên
dòng nước xanh, hay trên chiếc xuồng ba lá. Áo bà ba vương mùi bếp khói, thơm
mùi lúa mới trổ bông. Áo bà ba len lỏi giữa chợ nổi ven sông, vắt vẻo trên cây
cầu nối hai đầu thương nhớ. Áo bà ba được dãi nắng dầm mưa quê hương, trong
những vụ mùa bội thu còn rộn rã hân hoan tiếng vui cười. Áo bà ba lung linh trên
sông nước có ánh trăng cho đôi lứa hẹn hò.
Chiếc áo bà ba trên giòng sông thăm thẳm
Thấp thoáng con xuồng bé nhỏ lướt mong manh
Nón lá đội nghiêng tóc dài con nước đổ
Hậu Giang ơi em vẫn đẹp ngàn đời
Lý Tòng Tôn
11/2013
.JPG)
