Cõi Nhớ - Đông Dương - Nguyễn Văn Nam - Trâm Oanh

Thơ: Đông Dương

Nhạc: Nguyễn Văn Nam

Trình Bày: Trâm Oanh & Nguyễn Văn Nam

Thực Hiện: Minh Chau Nguyen

Mỏi Mòn Mắt Trông

Buồn chi mây ngủ đầu non
Giận chi trời lại mưa luôn suốt ngày.
Cho hoa ướm lệ rưng đầy
Bầy chim không hót ngàn cây cúi đầu!
Còn ta đứng mãi trên cầu
Đợi em không gặp lệ sầu rưng rưng.
Em ơi đã hết mùa xuân
Sân hồng xác phượng ngập ngừng lời ve!
Hay em quên mất lối về
Say đèn phố thị nhớ gì tình xưa:
Kề nhau những lúc trời mưa
Trên con ghe nhỏ lần mò qua sông
Chừng như lòng đã dặn lòng:
Bên nhau mãi mãi dù sông núi mòn!
Nay thì sông núi vẫn còn
Vì ai ta phải mỏi mòn mắt trông!?

21-5-2025
Hàn Thiên Lương

Phượng Vỹ Sân Trường

Chừ Tháng Năm về O ơi còn nhớ
Phượng vỹ sân trường hoa nở rộ hơn
Tiếng ve kêu râm ran ôi thuở nớ
Cùng những lời giã biệt nắng hè sang

Lưu bút xinh O nắn nót trang hoàng
Màu mực tím man mác buồn nét chữ
O gửi bạn bè và cho người ấy
Thầm đọc hồi âm lòng thấy bâng khuâng

Vấn vương chi hay tiếc nuối ngày xanh
Răng mơ mộng chưa muốn làm người lớn
O hẹn gì với tương lai chàng ấy
Tuổi trẻ vào đời muôn lối mênh mông

Khi trùng dương lúc gió lộng không trung
Hay lội suối băng rừng vì đất nước
Có bạn tiến xa có O dừng bước,
Làm hậu phương chờ tiền tuyến xa xôi

Nhớ hôm chia tay hai đứa bùi ngùi
Không gặp lại lạc mất nhau từ đó
Bao mùa đi qua hoa tàn rồi nở
Đời bể dâu đâu ai biết mà ngờ

Sống tha hương thiếu rộn rã tiếng ve,
Bên ghế đá thướt tha tà áo trắng
Gió tháng năm mang nỗi niềm hoang vắng,
Nắng hạ vàng cuả ngày tháng chia xa

O nơi mô còn giữ kỷ niệm xưa
Ngôi trường cũ mỗi đầu mùa phượng đỏ

Dương Việt-Chỉnh 

2025

Hoa Học Trò

 

Phượng không thơm, phượng chưa hẳn đã là đẹp, nhưng phượng đỏ và phượng nhiều, phượng có một linh hồn sắc sảo mênh mang.

Phượng không phải là một đóa, không phải vài cành; phượng đây là cả một loạt, cả một vùng, cả một góc trời đỏ rực. Mỗi hoa chỉ là một phần tử của cái xã hội thắm tươi; người ta quên đóa hoa, chỉ ngó đến cây, đến hàng, đến những tàn lớn xòe ra, trên dậu khít nhau bằng muôn ngàn con bướm thắm. Mầu hoa phượng chói lói, sinh sống như sắc máu người.

Ấy là lời kêu kỳ bí của mùa hè; trong nắng chói chang, mùa hè thét lên những tiếng lửa.

Nhưng hoa càng đỏ, lá lại càng xanh. Vừa buồn mà lại vừa vui, mới thực là nỗi niềm bông phượng. Một làn gió hẩy tới; từng đợt sóng rào rào trên biển hoa....

Người ta hay trồng phượng ngoài thành và trong thành; và người ta hay trồng phượng trong các sân trường. Vì sao? Nhưng dù trồng ở đâu, cũng chỉ có bọn học sinh yêu và hiểu hoa phượng nhất. Hoa phượng là hoa học trò. Còn ai quen với phượng cho bằng bọn cắp sách đến trường một ngày hai buổi! Còn ai có linh hồn tươi thăm để quan hòai cùng với phượng thắm tươi?

Mùa xuân, phượng ra lá. Lá xanh um, mát rượi, ngon lành như lá me non. Lá ban đầu xếp lại, còn e; dần dần xòe ra cho gió đưa đẩy. Lòng học trò phơi phới làm sao! Cậu chăm lo học hành, rồi lâu cũng vô tâm quên màu lá phượng.

Một hôm, bỗng đâu trên những cành cây báo ra một tin thắm : mùa hoa phượng bắt đầu! Đến giờ chơi, học trò ngạc nhiên nhìn trông : hoa nở lúc nào mà bất ngờ dữ vậy!

Bình minh cùa hoa phượng là một màu đỏ còn non, nếu có mưa, lại càng tươi dịu. ngày xuân dần đến, số hoa tăng, màu cũng đạm dần. Rồi hòa nhịp với mặt trời chói lói, maù phượng mạnh mẽ kêu vang; hè đến rồi !

Khắp thành phố bỗng rực lên, như đến tết nhà nhà đều dán câu đối đỏ.

Sớm mai thức dậy, cậu học trò vào hẳn trong mùa phượng; thôi, nghĩ hè sắp đến đây!

Mùa thi cử sắp đến !

Thi cử cho các anh sắp ra trường, lười biếng cho các em còn ở nhiều năm.

Sự học một bên căng, một bên chùng, đều ghi dấu hoa phượng. Các em ngồi trong lớp làm bài, tay không muốn chạy nhanh. Vì gần nghỉ, nên các em nghỉ ngay từ lúc còn chưa nghỉ. Phượng đỏ thế kia mà! Khắp các cành đều có hoa; hoa nở, hoa rơi, hoa bay, đến cả ngoài vườn xa không có cây mà cũng có hoa phượng.

Các chàng trẻ vui tay nhặt cánh phượng trên cỏ xanh, lẩn thẩn như bùi ngùi. Có người bỏ vào sách ép, có người bỏ cả vào thư gửi đi. Hoa phượng tươi, tươi nhưng mà tươi quá quắt; hoa phượng đẹp, nhưng mà đẹp não nùng. Ai xui hoa phượngt nhiều như vậy? Ai dạy cho hoa phượng cái màu xa xăm? Phượng vui; cái vui tươi như là làm cho thái quá để che cái sầu uất.

Cái sầu nghỉ hè, vâng, nhất là đối với những chàng sắp ra trường, mà trước khi ra, phải trải một cuộc thi. Những chàng ấy chăm ngay từ đầu năm; đến lúc hoa phượng đậm màu, lại càng gấp gáp. Vài chàng bấy lâu nhác biếng, nay cũng bị màu hoa phượng đẩy cho ở sau lưng.

Phượng hồng, phượng đỏ, phượng xác pháo, phượng máu người, phượng cứ nở, các anh cứ cố học; sắc phượng mệt mỏi lắm sao! Thật đúng với lòng các anh, gắng sức nhưng mà buồn bã. Các anh đã nghĩ đến hè, đến lúc ra trường , đến ngã ba đường phải chọn hướng đi , đến cuộc đời đang rình các anh mà chụp bắt.

Rồi một hôm, trống đánh: các anh ngồi thi. Ôi, bài văn bí quá, bài tính nghĩ mãi không ra, các anh toát mồ hôi, ngó quanh quẩn như cầu cứu; nhìn ra cửa sổ, thấy bóng phượng ở ngoài sân! Rồi kẻ đậu thì bỏ mặc bông phượng mà vui vầy ; kẻ hỏng buồn riêng một mình, bạn bè cũng không, chỉ biết thở than cùng bông phượng.

Họ đi giữa đường, dẫm xác bông phượng; họ ngồi thơ thẩn, bông phượng cũng rụng bên mình. Bàn tay mân mê bông phượng, cái sắc đỏ ám ảnh, đỏ một cách tức tối, đỏ một cách tuyệt vọng.

Phượng cứ nở. Phượng cứ tơi. Bao giờ cũng có hoa phượng nở. Nghỉ hè đã đến. Học sinh sửa soạn về nhà. Nhà chưa về, cái vui gia đình đâu chửa thấy, chỉ thấy xa trường, rời bạn; buồn xiết bao! Những cuộc tình duyên giữa bạn bè, đến lúc rẽ chia, cũng rẽ chia dưới màu phượng; dù hữu tâm, dù vô tình, người nào cũng có sắc hoa phượng nằm ở trong hồn. Phượng xui ta nhớ cái gì đâu. Nhớ người sắp xa, còn đứng trước mặt....Nhớ một bãi biển sóng chấp chóa...

Nhớ một trưa hè gà gáy khan...Nhớ một thành xưa son uể oải.......Thôi học trò đã về Huế, hoa phượng ở lại một mình. Phượng đứng canh gác nhà trường, sân trường. Hè đang thịnh, mọi nơi đều buồn bã, trường ngủ, cây cối cũng ngủ. Chỉ có hoa phượng thức để làm vui cho cảnh trường. Hoa phượng thức, nhưng thỉnh thoảng cũng mệt nhọc, muốn lim dim. Gió qua, hoa giật mình, một cơn hoa rụng.

Cứ như thế, hoa học trò thả những cánh son xuống cỏ, đếm từng giây phút xa bọn học sinh! Hoa phượng rơi, rơi......Hoa phượng mưa. Hoa phượng khóc. Trường tẻ ngắt, không tiếng trống, không tiếng người. Hoa phượng mơ, hoa phượng nhớ. Ba tháng trời đằng đẵng. Hoa phượng đẹp với ai, khi học sinh đã đi cả rồi.

Thế là ba tháng qua. Hoa phượng gần xong cái bổn phận của mình. Từng trận, từng cơn, hay từng đóa, từng cánh, phượng đã trải hết mùa hè, thu sang như trút cả gánh hoa, học sinh về đây! Hoa phượng chỉ, còn lưa thưa, lẻ tẻ; ôi các anh em, chúng tôi đã nở đẹp lắm, các anh không đến sớm mà xem, chúng tôi nhớ các anh mà rụng hết rồi, bây giờ còn mấy bông hoa là để dành chờ các anh, chứ đáng lẽ đã rụng tiệt cả.

Anh em học trò nhìn lên cành phượng: lúc đi phượng nở, lúc về, phượng rơi lại, cánh sẫm mục nát. Trên cành, cái vui bông phượng tuy cuối mùa mà đằm thắm biết bao! Hết cái gắt gỏng bề bộn mùa hè, bây giờ hoa phượng lưa thưa, cuộc tình duyên đã dời sang thu, có lẽ vì vậy mà hoa phượng ấm lên gấp bội.

Vài hôm nữa, hoa phượng sẽ nghỉ, sẽ yên lặng để cho anh em học, anh em cố học đi, tìm hái bông lài, bông lý, kiếm ngửi hoa ngâu, hoa hồng; anh em học cho hay, hoa phượng sẽ gặp các anh lúc cuối năm, trong lời chia ly, rẽ rời, và lại nói cùng các anh cái tâm sự thiết tha của mùa hè.

Xuân Diệu

Kim Phượng Sưu Tầm

Mẹ Ru Con - Phạm Anh Dũng - Ý Lan

Sáng Tác: Phạm Anh Dũng

Ca Sĩ: Ý Lan

Thực Hiện: Hoàng Khai Nhan

Bóng Cả Rừng Xưa

Có cánh rừng xưa mùa rợp bóng
Mây ngàn về trắng nẽo trời xa.
Thâm sơn hun hút hồn u tịch,
Tiếng vọng vang cùng khắp cỏ hoa.

Muôn cây sừng sửng dưới trời xanh
Và tiếng muông chim rộn khắp cành.
Có những đàn voi thong thả bước,
Bạt màu sương khói, nắng mong manh.

Có những êm đềm những sớm trưa
Hồn xuân về tận đỉnh giao mùa.
Trăng lên bóng dựng nghiêng đầu núi,
Sáng cả đường trăng hương gió lùa.

Thế rồi năm tháng có hay đâu
Theo dấu chiều hoang, bóng dãi dầu!
Rêu nhạt mờ sương hồn cổ thụ...
Phai tàn bóng cả nẽo hoang vu!

Cây đã trơ cành, ngõ lạnh suông
Chim ngàn bạt cánh, gió mưa tuôn.
Đàn voi năm cũ giờ đâu nhỉ!?
Hay đã tàn theo bao nỗi buồn...!

Đã mấy mùa qua, đời viễn xứ
Theo từng bước nhỏ bụi đường xa.
Vẫn nghe bóng cả rừng năm cũ,
Và cả hương rừng, hương cỏ hoa.

South Dakota (USA), 12/2020.
Mặc Phương Tử

Nước Mắt Tháng Năm

Cùng Năm đen tối Bảy Lăm
Tháng Tư nuốt hận Tháng Năm hãi hùng!
Những con thuyền mỏng vượt trùng
Đem hồn oan tế cửu trùng oan khiên

Mùa Xuân giông tố nổi lên
Xót thương thay những con thuyền lưu vong
Thế là hết thế là xong
Ném hòn đá cuội vào lòng đại dương

Mịt mù ngơ ngác thê lương
Biết bao thân phận thảm thương lạc loài
Thuyền nhân, biển cả diêm đài
Tháng Năm nước mắt nối dài cơn đau

Uyên ương gãy cánh tìm nhau
Sang sông rồi sáo tìm đâu bến bờ
Đau thương đến tận bây giờ

Trái tim nhỏ máu vần thơ ngại ngùng

Tha phương lê gót tận cùng
Tháng Năm ta hát điệu buồn Phương Nam

Mường So Đèo Văn Trấn
June 03rd, 2024
Iowa, The United States of America

Vài Nét Về Trường Đại Học Y Khoa Sài Gòn (1961-1968)

(Trích: Trần Văn Nam 80 năm cuộc đời)

Có nhiều bài viết về Đại Học Y Khoa Saigon, chúng tôi muốn ghi lại nơi đây những nét chính về ngôi trường thân thương của chúng tôi và những kỷ niệm về ngôi trường cũ mà hơn 50 năm trước, chúng tôi đã may mắn tốt nghiệp từ trường này.

I. TRỤ SỞ:

Lúc đầu trụ sở của trường ở số 28 đường Testard thuộc Quận 3 Saigon, sau năm 1955, tên đường được đổi thành Trần Quý Cáp, tên một vị chí sĩ từng góp công tranh đấu chống Pháp trong Phong Trào Cần Vương. Trụ sở này là một biệt thự của gia đình BS Henriette Bùi, nữ bác sĩ y khoa đầu tiên. Bà là con gái của ông Bùi Quang Chiêu, Nghị viên Hội Đồng Quản Hạt Nam Kỳ. Gia đình bà đã hiến tặng biệt thự này để làm trụ sở ban đầu cho Trường Đại học Y Khoa Saigon. Trường là một biệt thự hai tầng: tầng trên làm văn phòng Khoa Trưởng, phòng Hội Đồng Giáo sư và cũng là nơi các sinh viên trình luận án-tầng dưới dành cho văn phòng hành chánh, phòng hội và thư viện. Lúc đầu trường chỉ gồm có khu nhà chính, sau này mới xây thêm các dẫy nhà sau nơi khu vườn rất rộng và các cấu trúc này được sắp xếp theo hình chữ U, gồm phòng ghi danh cho sinh viên, phòng hành chánh, hai giảng đường lớn và một giảng đường nhỏ…

Chúng tôi được học lý thuyết nơi đây vào buổi sáng, từ 7-9 giờ sáng rồi sau đó đi thực tập lâm sàng tại các bệnh viện từ 9:30-12 giờ trưa. Phần thực tập các môn căn bản thì chúng tôi phải chạy đến các địa điểm khác như sau: Sinh Hóa học ở phòng thí nghiệm bệnh viện Đô Thành (nay là bệnh viện Sài Gòn); Vật lý ở Viện Ung thư Quốc gia; Sinh lý học, Ký sinh trùng, Mô học ở phòng thí nghiệm đường Trần Hoàng Quân; Vi trùng học ở viện Pasteur; cuối cùng là Cơ thể học (ở viện Cơ Thể đường Trần Hoàng Quân).

Sau này, năm 1966, trụ sở trường được dời về Trung Tâm Giáo Dục Y Khoa với hai phân khoa là Đại Học Y Khoa và Đại Học Nha Khoa Saigon tại số 217 Đại Lộ Hồng Bàng, bên kia là Đại Lộ Hùng Vương, nơi có Bảo Sanh Viện Hùng Vương và Trường Trung Học Chu Văn An, ngay trước cửa nhà thờ Ngã Sáu Chợ Lớn.

Trung Tâm Giáo Dục Y Khoa Saigon ngày đó gồm ba phần: Building 1, ở ngay mặt trước Đại Lộ Hồng Bàng gồm có Phòng Khoa Trưởng, Văn Phòng Hành Chánh và một Giảng Đường nhỏ (Giảng Đường A); trên lầu 2 là Phòng thực tập mổ xác (Cơ Thể học) của GS Nguyễn Hữu và GS Trần Anh; lầu 3 có phòng thí nghiệm Sinh Lý Học của GS Trần Vỹ; lầu 4 có các phòng thí nghiệm như Dược Liệu,… Building 2 gồm có Đại Giảng Đường, Thư viện và Quán cơm Sinh viên. Building 3 có cổng ra đường Nguyễn Trãi, gồm bốn lầu: Lầu 1 là trụ sở Đại Học Nha Khoa; lầu 2 là Khu Cơ Thể Bệnh Lý và Mô Học; lầu 3 là Khu Vi Trùng Học và Ký Sinh Trùng Học, lầu 4 là Khu Sinh Hóa của BS Bùi Duy Tâm và Văn Phòng Hội Y khoa Hoa Kỳ (American Medical Association, AMA) của các bác sĩ Hoover, Ira Singer,…

Đội ngũ nhân viên giảng huấn được sắp xếp theo 5 cấp:
-Giáo Sư Thực Thụ (Professeur tiltulaire)
-Giáo Sư Diễn Giảng (Professeur délégué)
-Giáo Sư Ủy Nhiệm (Professeur fonctionnel)
-Giảng Sư (Chargée de Cours)
-Giảng Nghiệm Trưởng (Assistant chef)
-Giảng Nghiệm Viên (Assistant)

Những người tốt nghiệp đại học có thời gian học dưới 7 năm (Dược Sĩ, Cử Nhân, Kỹ Sư,…) thi đậu kỳ thi tuyển giảng viên của nhà trường, sẽ được bổ nhiệm Giảng Viên.

Những người tốt nghiệp đại học có thời gian học 7 năm (Bác Sĩ), thi đậu kỳ thi tuyển giảng viên của nhà trường, được bổ nhiệm Giảng Nghiệm Trưởng.

Những người tốt nghiệp Tiến Sĩ, thi đậu kỳ thi tuyển giảng viên của nhà trường, hoặc những Giảng Nghiệm Trưởng có công trình nghiên cứu khoa học và thâm niên giảng dạy, được bổ nhiệm Giảng Sư.

Những Giảng Sư có công trình nghiên cứu khoa học và thâm niên giảng dạy sẽ được bổ nhiệm Giáo Sư Ủy Nhiệm.

Những Giáo Sư Ủy Nhiệm có công trình nghiên cứu khoa học và thâm niên giảng dạy sẽ được bổ nhiệm Giáo Sư Diễn Giảng.

Những Giáo Sư Diễn Giảng có công trình nghiên cứu khoa học và thâm niên giảng dạy sẽ được bổ nhiệm Giáo Sư Thực Thụ.

Từ Giảng Sư trở lên có quyền hướng dẫn Luận Án và tham gia Hội Đồng chấm Luận Án do Trưởng Khoa bổ nhiệm.

Đến niên khóa 1967-1968, Y Khoa Đại Học Đường Saigon có 16 GS thực thụ, 7 GS diễn giảng, 27 giảng sư và 41 giảng nghiệm trưởng-giảng nghiệm viên.

Về hệ thống trợ giảng, có các Nghiệm chế viên (préparateur) cho các bộ môn y học cơ sở. Các nghiệm chế viên này được tuyển hàng năm để trợ giảng cho đội ngũ giảng viên. Ứng viên là các sinh viên y khoa năm thứ 4-6, phải qua một kỳ thi. Nếu được tuyển dụng và chính thức bổ nhiệm, người này sẽ được hưởng một mức lương tương đương 50% lương một bác sĩ mới ra trường. Công việc chính là chuẩn bị và giảng thực tập cho sinh viên, phụ Giáo Sư tiến hành nghiên cứu khoa học (kết hợp làm Luận Án).

Về Nội trú các bệnh viện (Interne des hopitaux): tại các bộ môn lâm sàng có nhu cầu, nhà trường tổ chức thi tuyển nội trú. Ứng viên là các sinh viên y khoa năm thứ 5, thứ 6, phải qua một kỳ thi. Nếu trúng tuyển, ứng viên sẽ chính thức bổ nhiệm và ưu tiên chọn Bộ Môn/Bệnh Viện theo kết quả xếp hạng. Các nội trú vẫn tiếp tục học như các bạn khác trong lớp, phần lớn thời gian của họ là ở bệnh viện để phụ giúp các GS trong giảng dạy lâm sàng và nghiên cứu khoa học (kết hợp làm Luận Án). Khi ra trường, ngoài tước vị Bác sĩ Y Khoa, họ còn có quyền sử dụng tước vị “Cựu Nội Trú Các Bệnh Viện” trong khi hành nghề.

Ngoài ra, còn có các Nội trú Ủy nhiệm (Interne fonctionnel): sinh viên năm thứ 6, nếu có nhu cầu làm việc như Nội trú, có thể xin Giáo sư Trưởng khoa, nếu được chấp thuận, Giám Đốc Bệnh Viện nơi Bộ Môn hợp tác có thể ký quyết định bổ nhiệm, kỳ hạn sáu tháng, có thể gia hạn. Khi ra trường, ngoài tước vị Bác sĩ Y Khoa, họ không được quyền sử dụng tước vị “Cựu Nội Trú Các Bệnh Viện” trong khi hành nghề.

Tóm lại, lúc này Đại Học Y Khoa mới có trường sở rộng rãi, có đủ phòng ốc cho các môn khoa học căn bản như Cơ Thể Học, Sinh Lý Học, Sinh Hóa Học, Mô Học và Cơ Thể Bệnh Lý, Vi Trùng Học, Ký Sinh Trùng Học…

II. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC Y KHOA:

Chương trình học một năm đầu tiên tại Đại Học Khoa Học và 6 năm y khoa. Từ 1954 đến 1962 muốn vào y khoa phải có chứng chỉ PCB (Physique-Chimie-Biologie) rồi ghi danh vào học; từ 1963 đến 1969, nhà trường tuyển sinh từ Tú Tài 2, sau đó gởi sang Đại Học Khoa Học lấy chứng chỉ APM (Année Pré-Medicine, Dự Bị Y Khoa); từ 1970 đến 1975 đổi từ APM sang SPCN (Science naturelle-Physique-Chimie. Các lớp Khoa Học Y Khoa Căn Bản (năm 1, 2), các lớp Bệnh Lý Y Khoa (năm 3, 4) và các lớp chú trọng về Trị Liệu, sửa soạn cho người bác sĩ ra trường hành nghề, trở thành một bác sĩ thực thụ (năm 5, 6). Các lớp khác (paramedicale) thì học kèm theo tùy hoàn cảnh. Sau đây là các bộ môn và các giáo sư phụ trách:

A.-Năm thứ nhất, năm thứ hai:

Giai đoạn này các sinh viên y khoa được dạy về các môn căn bản y khoa sau đây:

1. Cơ Thể Học: GS Nguyễn Hữu, GS Trần Anh  
2. Sinh Lý Học: GS Trần Vỹ
3. Mô Học: GS Linh Mục Lichtenberger (người Bỉ, Dòng Tên)  
4. Hóa Học: GS Nguyễn Bính Tiên (Tiến Sĩ), GS Lê Xuân Chất (thay thế GS Trương Văn Chôm, nguyên khoa trưởng Dược Khoa)
5. Vật Lý: GS Nguyễn Đình Hoằng (Quang Tuyến)
6. Môn Triệu Chứng Học (sémiologie): Nhiều giáo sư giảng dậy.

Dĩ nhiên cuối năm các sinh viên phải thi lý thuyết và thực hành các môn trên, nhưng không được phép thi rớt ở lại lớp hai năm liền trong suốt sáu năm học.

B.-Năm thứ ba, năm thứ tư: Đây là giai đoạn các sinh viên y khoa được học về các môn nguyên nhân gây bệnh và học những bước hướng dẫn sơ khởi của hành nghề y khoa:

1. Vi Trùng Học: GS Nguyễn Văn Ái, sau này từ năm 1965 có thêm GS. Vũ Quí Đài.  
2. Ký Sinh Trùng Học: BS Lê Văn Hòa (BS Thú Y), và sau này từ năm 1965 có thêm BS Đỗ Thị Nhuận.  
3. Y Khoa Thực Nghiệm (Médicine Expérimentaire): GS Trần Vỹ  
4. Cơ Thể Bệnh Lý: GS Nguyễn Huy Can, GS Đào Hữu Anh…
5. Bệnh Lý Ngoại Khoa: GS Đặng Văn Chiếu, GS Nguyễn Hữu…
6. Bệnh Lý Nội Khoa: Các GS Lê Xuân Chất, Nguyễn Văn Út, Bùi Quốc Hương, Nguyễn Ngọc Huy…  
7. Y Khoa Giải Phẫu (Médecine Opératoire): GS Nguyễn Hữu, GS Trần Anh.  
8. Sản Phụ Khoa: Các GS Nguyễn Văn Hồng, Hoàng Ngọc Minh, Vũ Thiện Phương  
9. Bệnh Lý Tổng Quát: GS Pièrre Caubet Ở năm thứ 3, các sinh viên phải thi lý thuyết và thực tập các môn Vi Trùng Học, Ký Sinh Trùng Học, Cơ Thể Bệnh Lý và Y Khoa Thực Nghiệm. Còn năm thứ 4, phải thi Bệnh Lý Nội Khoa, Bệnh Lý Ngoại Khoa, Bệnh Lý Tổng Quát, Sản Phụ Khoa, Nhi Khoa và thực tập (môn Y Khoa Giải Phẫu – Médecine opératoire)

C. –Năm thứ năm:

1. Trị liệu học: Nhiều giáo sư dạy (lúc trước do GS Rivoalen phụ trách)
2. Dược Liệu Học (pharmacology): do BS kiêm DS Nghiêm Xuân Huỳnh phụ trách.
3. Y Khoa Phòng Ngừa (Médecine Préventive): BS Phan Quang Đán
4. Déontology: GS Nguyễn Đình Cát.
5. Y Khoa Pháp Lý (Médecine Légale): BS Đỗ Thanh Mai.

Từ năm thứ 5 đến năm thứ 6, sinh viên nếu giỏi và muốn trở thành giáo sư y khoa, các sinh viên có thể xin thi tuyển vào làm nội trú các bệnh viện, có phòng riêng ở trong bệnh viện và “có lương căn bản” nên không phải lo lắng về vấn đề tài chánh sinh sống, suốt ngày “lăn lóc trong bệnh viện”, yên tâm học hành và phục vụ bệnh nhân.

Dĩ nhiên, cuối các năm thứ 5 và thứ 6 cũng có các kỳ thi lý thuyết và thực hành các môn học và năm thứ sáu có kỳ thi viết và vấn đáp về bệnh lý nội thương, ngoại thương và sản phụ khoa và sửa soạn luận án để trình cho Hội Đồng Giám Khảo để lấy Bằng Tiến Sĩ Y Khoa (tiến sĩ quốc gia) sau khi hoàn tất năm học thứ 6.

D.-Năm thứ sáu: Là năm chót, coi như sinh viên y khoa lúc này đã “trưởng thành” với đầy đủ kiến thức y khoa, chỉ còn học thêm về điều trị học và kinh nghiệm xử trí của các thầy và các bác sĩ đàn anh, đàn chị. Sau khi trình luận án, các sinh viên y khoa đã trở thành Tiến Sĩ Y Khoa Quốc Gia, có quyền mở phòng mạch tư hay bệnh viện tư. Vì nhu cầu chiến tranh, các bác sĩ hiện dịch (của Trường Quân Y) và các bác sĩ dân sự trưng tập (nhập ngũ) (chỉ vài người được hoãn dịch vì lý do gia cảnh (con trai một) hay lý do “nhu cầu” đặc biệt), nên các bác sĩ chưa trình luận án cũng được quyền hành nghề y khoa và đảm nhiệm nhiều chức vụ đặc biệt trong ngành y khoa (quân y và dân y).

III. SAU ĐÂY LÀ CÁC CƠ CẤU TỔ CHỨC VÀ CÁC GS, BS LÃNH ĐẠO (TRƯỞNG KHU):

1. Khoa Trưởng: GS Phạm Biểu Tâm
2. Trưởng Khu Giải Phẫu A: GS Trần Quang Đệ, kế đến là GS Đặng Văn Chiếu.  
3. Trưởng Khu Giải Phẫu B: GS Phạm Biểu Tâm
 4. Giám Đốc Cơ Thể Học Viện: GS Nguyễn Hữu (đi sang Pháp) và GS Trần Anh thay thế
5. Trưởng Khu Nhãn Khoa: GS Nguyễn Đình Cát, Nguyễn Ngọc Kính (GS Diễn giảng) 
6. Trưởng Khu Ung Thư: GS Đào Đức Hoành
7. Trưởng Khu Cơ Thể Bệnh Lý: GS Nguyễn Huy Can, GS Đào Hữu Anh (GS Diễn Giảng)
8. Trưởng Khu Nhi Khoa: Các GS Phan Đình Tuân, Phạm Gia Cẩn, Vũ Thị Thoa, Trương Thị Bạch  
9. Trưởng Khu Tim Mạch: GS Nguyễn Ngọc Huy
10. Trưởng Khu Ngoài Da, Hoa Liễu: GS Nguyễn Văn Út  
11. Trưởng Khu Nội Khoa A: GS Nguyễn Ngọc Huy  
12. Trưởng Khu Nội Khoa B: GS Trần Lữ Y (Louis)  
13. Trưởng Khu Sản Khoa: GS Nguyễn Văn Hồng  
14. Trưởng Khu Niệu Khoa: GS Ngô Gia Hy  
15. Trưởng Khu Tai Mũi Họng: GS Trương Minh Ký (GS Diễn giảng)
16. Trưởng Khu Quang Tuyến: GS. Nguyễn Đình Hoằng, GS Liễu Thanh Tâm, GS Trần Thế Nghiệp (GS Diễn giảng)  
17. Trưởng Khu Phế Khoa: GS Pierre Hautier, GS Lê Quốc Hanh (GS Diễn giảng)

IV. CÁC KHOA TRƯỞNG VÀ CÁC BIẾN ĐỘNG CHÍNH TRỊ:

Trong thời gian tôi học, các vị sau đây đã lần lượt làm khoa trưởng:

1. GS Phạm Biểu Tâm (1954-1967): BS chuyên về giải phẫu, GS là học trò giỏi của GS Huard từ Đại Học Y Khoa Hà Nội. Ông sinh năm 1913 tại Huế, là con của cụ Tiến Sĩ Phạm Hữu Văn, gốc tỉnh Bến Tre, được triều đình bổ làm Án Sát tỉnh Nghệ An. GS Phạm Biểu Tâm theo học Y Khoa Hà Nội từ năm 1933 tới năm 1940, nội trú các bệnh viện từ năm 1939 tới năm 1947 và đỗ Thạc Sĩ Y Khoa (Agrégé) năm 1948. GS Phạm Biểu Tâm còn là một cựu hướng đạo sinh gương mẫu, tháo vát; trong ngành y khoa, ông là một bác sĩ giải phẫu rất giỏi và là một giáo sư tận tâm, gương mẫu, luôn tận tâm săn sóc các bệnh nhân và hướng dẫn dạy dỗ sinh viên hết lòng. GS Tâm rất có lòng với học trò, các sinh viên hiếu học và nghèo. Chính GS Tâm đề nghị cho tôi được học bổng Bộ Giáo Dục và phần thưởng của Hội Rotary Club (1965), nhưng oái oăm thay ông đã bị bãi nhiệm vào ngày 30-1-1967 sau gần 13 năm làm Khoa Trưởng. Sau đó, GS Phạm Biểu Tâm vẫn phục vụ tại trường Y Khoa với tư cách là GS Giải Phẫu, Trưởng Khu Giải Phẫu B. Sau năm 1975, GS Phạm Biểu Tâm vẫn tiếp tục giảng dậy và được kính nể vì tài năng và nhân cách. GS Phạm Biểu Tâm về hưu năm 1984, sau đó sang định cư tại Mỹ. GS Phạm Biểu Tâm mất năm 1999, hưởng thọ 86 tuổi tại Nam California.

2. Ngũ Đầu Chế Y Khoa (1967-1968)

Sau khi GS Phạm Biểu Tâm bị bãi nhiệm bởi Thủ Tướng Nguyễn Cao Kỳ năm 1967, một Ủy Ban 5 Người (ngày ấy được gọi là Ngũ Đầu Chế) Hội Đồng Khoa Trưởng được chỉ định điều hành thay thế GS Phạm Biểu Tâm theo nghị định của Chủ Tịch Ủy Ban Hành Pháp Trung Ương, (Thủ tướng) Nguyễn Cao Kỳ ký. Năm người trong Ngũ Đầu Chế gồm GS Trần Anh, GS Ngô Gia Hy, GS Nguyễn Ngọc Huy, BS Nguyễn Thế Minh và BS Lê Minh Trí. Đến tháng 5, 1967 GS Ngô Gia Hy được bầu lên thay là vị Khoa Trưởng thứ 3….

3. GS Ngô Gia Hy (1967-1969): Đến tháng 5, 1967 GS được bầu lên làm Khoa Trưởng. GS Ngô Gia Hy sinh năm 1914 tại Hà Nội, tốt nghiệp, trình luận án năm 1948 và đỗ Thạc Sĩ Y Khoa năm 1962 và là Giáo sư thực thụ, làm trưởng khu Khu Niệu Khoa Đại Học Y Khoa và Trưởng Khu Bệnh Lý Niệu Khoa Bệnh Viện Bình Dân. GS Ngô Gia Hy là một nhân vật ôn hòa và có uy tín nên khi nền Đệ Nhị Cộng Hòa được thành lập, ông được mời tham gia Thượng Hội Đồng Quốc Gia của cụ Phan Khắc Sửu vào năm 1965. Vì thế GS Hy đã giao toàn quyền Khoa trưởng cho GS Vũ thị Thoa. GS Ngô Gia Hy là một vị bác sĩ tài giỏi, tận tâm, lãnh đạo khu Niệu Khoa tại bệnh viện Bình Dân cho tới 30-4-1975. GS Ngô Gia Hy mất năm 2004 tại Saigon.

4. BS Phạm Tấn Tước (1969-1970): BS Phạm Tấn Tước, người miền Nam, nguyên là Y Sĩ Thiếu Tá thuộc binh chủng Hải Quân. BS Phạm Tấn Tước tốt nghiệp bác sĩ Đại Học Y Khoa Saigon 1948, nguyên Y Sĩ Trưởng, Trưởng Khối Quân Y Hải Quân 1956-1958. Nguyên Bác Sĩ điều trị bệnh viện Chợ Rẫy, chuyên khoa về Gan và Bộ Tiêu Hóa, GS Ủy Nhiệm. 

BS Tước được bầu vào chức vụ Khoa Trưởng Đại Học Y Khoa vào ngày 12/11/1968 dưới thời Bộ Trưởng BS Lê Minh Trí. Thông thường chức vụ khoa trưởng phải là một giáo sư thực thụ, lâu năm, trong khi BS Tước mới chỉ là Giảng Sư và mới được nâng ngạch lên Giáo Sư Ủy Nhiệm (Professeur Délégué).

GS Phạm Tấn Tước nhậm chức thì tình hình yên ổn. Ông rất vui mừng và hoạt động hăng say, nhưng chỉ độ năm tháng sau thì tình hình xẩy ra tại Đại Học Y Khoa rất xáo trộn, nhiều khủng hoảng… Ngày thi cuối năm niên khóa 1969- 1970 phải hoãn mấy lần.

Lúc đó xẩy ra vụ sinh viên năm thứ 6 niên khóa 1968- 1969 phản đối không chịu thi môn Nhi Khoa ở năm chót, kỳ thi phải dời lại nhiều lần. Rồi GS Khoa trưởng Tước bị phản đối và tố cáo nhiều chuyện, đòi Giáo sư Tước từ chức. Chính quyền không can thiệp vào trường y khoa vì nguyên tắc các trường Đại Học có quy chế tự trị từ thời Tổng Thống Ngô Đình Diệm nên cuộc tranh đấu đòi GS Tước từ chức cũng chẳng đi đến đâu. Sau GS Tước được bổ nhiệm về Bộ Tư Lệnh Cảnh Sát đảm nhiệm chức vụ Phụ Tá đặc trách y tế. Vì nhu cầu chiến tranh, ngành Cảnh Sát tăng nhân số lên rất nhiều, trên 100 ngàn người. Lúc đó, GS Tước từ chức khoa trưởng vào cuối năm 1970 để qua ngành Cảnh Sát.

Tôi không thường gặp GS Phạm Tấn Tước nhưng biết ông là người hiền lành, không có thủ đoạn nhưng ông bị nhiều “oan trái”. Sau 30-4-1975, ông di tản sang Hoa Kỳ và sau này mất tại Hoa Kỳ.

5. GS Đào Hữu Anh (1970-1971)

Khi GS Phạm Tấn Tước làm khoa trưởng thì có hai Phó Khoa Trưởng là GS Đào Hữu Anh và GS Nguyễn Phước Đại. Cho đến tháng 12/ 1970 thì GS Phạm Tấn Tước từ nhiệm, sang phục vụ tại Khối Y Tế của Lực Lượng Cảnh Sát, GS Đào Hữu Anh lên làm quyền Khoa Trưởng cho đến khi bầu được vị khoa trưởng khác lên thay là GS Đặng Văn Chiếu. Trong thời gian GS Đào Hữu Anh làm quyền Khoa Trưởng, trường Đại học Y Khoa có vẻ “yên bình” không có gì xáo trộn.

GS Đào Hữu Anh sinh năm 1933, cùng tuổi, cùng lớp với GS Vũ Quí Đài, học Đại Học Y Khoa Hà Nội và Saigon (1952-1959), Quân Y Hiện Dịch Khóa 5 (1959). Năm 1965, BS Đào Hữu Anh tốt nghiệp American Board of Pathology của Mỹ. Về nước năm 1965 làm Phó Khu Cơ Thể Bệnh Lý dưới quyền GS Nguyễn Huy Can và lên chức Trưởng khu từ năm 1972-1975. Di tản sang Mỹ từ tháng 4/1975 và làm GS diễn giảng về Cơ Thể Bệnh Lý ở Đại Học Y Khoa Vanderbilt, tiểu bang Tennessee cho tới ngày về hưu…

Tôi có được làm việc dưới quyền BS Đào Hữu Anh tại Trường Đại Học Y Khoa Saigon. Ông là một người hiền lành, dễ mến. Chính GS Anh đã giới thiệu tôi với GS Nguyễn Huy Can, trưởng khu Cơ Thể Bệnh Lý, để tôi được làm việc nơi đây với GS Nguyễn Huy Can.

6. GS Đặng Văn Chiếu (1971-1974) Sau GS quyền Khoa trưởng Đào Hữu Anh thì Hội Đồng Khoa đã bầu GS Đặng văn Chiếu lên làm Khoa trưởng vào cuối năm 1971. GS Đặng Văn Chiếu sinh năm 1919 tại Cần Thơ, cựu học sinh Petrus Ký, tốt nghiệp Đại Học Y Khoa Saigon năm 1949, ông là đệ tử ruột của GS Trần Quang Đệ, rất giỏi về giải phẫu mặc dầu ông không có đi tu nghiệp hay thi bằng Thạc Sĩ nhưng nổi danh là một bác sĩ giải phẫu lỗi lạc, đức độ nên được mọi người kính mến. Ông là chuyên gia về thần kinh sọ não, và làm Giám Đốc Bệnh Viện Vì Dân từ năm 1974 (do bà Nguyễn Văn Thiệu vận động xây dựng). Ông có nhiều con trai gái, dâu rể là bác sĩ và ba con gái tốt nghiệp nha sĩ. Khi VC tấn chiếm Saigon, GS Đặng Văn Chiếu đã đem gia đình sang Mỹ và là BS chuyên Giải phẫu thần kinh ở Fresno, California. GS từng ký chứng nhận cho các bác sĩ đàn em và học trò để thi Educational Commision Foreign Medical Graduates (ECFMG), bằng tương đương bác sĩ của Mỹ.

Trong nhiệm kỳ khoa trưởng của ông, mọi chuyện yên bình, ổn thỏa vì ông là người hiền lành, nhã nhặn, được lòng Hội Đồng Khoa, Ban Giảng Huấn và sinh viên.

GS Đặng văn Chiếu qua đời năm 2004 tại California.

7. GS Vũ Quí Đài (1974-1975)

GS Vũ Quí Đài coi như khởi đầu của các bác sĩ ảnh hưởng của y khoa Mỹ, dù rằng trước kia ông cũng là những bác sĩ tốt nghiệp ngành y khoa ảnh hưởng Pháp. Sau khi GS Vũ Quí Đài được Hội Đồng Khoa bầu vào chức vụ Khoa Trưởng vào tháng 12/1974. Nhiệm kỳ chính thức của ông là 1974-1977.

Bác sĩ Vũ Quí Đài sinh năm 1933, học Đại Học Y Khoa Hà Nội và Saigon (1952-1959), nguyên nội trú các bệnh viện, trình luận án năm 1960. Quân Y Hiện Dịch Khóa 5, du học Mỹ tốt nghiệp Ph.D năm 1964, về nước năm 1965, ông làm Giảng Sư Đại Học Y Khoa rồi Giáo Sư Thực Thụ, Trưởng Khu Môn Vi Trùng Học từ 1965 tới 1975.

Sau ngày 30-4-1975, GS Vũ Quí Đài bị đi tù cải tạo vì là Y Sĩ Trung Úy Hiện Dịch, được biệt phái về dậy tại trường Đại học Y Khoa. Sau khi tù cải tạo về, ông được trở lại trường cũ và tiếp tục dậy học (chuyên môn) cho đến năm 1982 thì được con bảo lãnh sang Mỹ theo diện Đoàn Tụ Gia Đình (ODP).

V. MỘT VÀI KỶ NIỆM VỚI CÁC GS TẠI ĐẠI HỌC Y KHOA

Ngoài hai giáo sư Nguyễn Văn Út và Vũ Thiện Phương mà tôi có dịp cận kề làm việc, tôi còn có dịp làm việc với các giáo sư và có một số kỷ niệm với các giáo sư sau đây:

1. GS Nguyễn Hữu: Những ai học Đại Học Y Khoa từ lúc trường di cư vào Nam tại Saigon cho đến năm 1968, không ai là không biết GS Nguyễn Hữu. Ông là một giáo sư về Cơ thể học và tận tụy với nghề, luôn giảng dậy kỹ càng và tận tâm chỉ dẫn thêm cho các sinh viên học trò. Tiếng ông giảng lớn mạnh, ai cũng nghe được và sau này theo gương ông trong tinh thần phục vụ bệnh nhân và học trò. Ông lợi dụng dịp đi dự Hội Nghị ở Luân Đôn, Anh, ông xin tị nạn chính trị ở Pháp rồi trở thành GS Đại Học Y Khoa Brest. Ông mất tháng 10 năm 2008. Ông có trí nhớ rất dai và rất tài. Ông thuộc lòng cuốn Anatomie Humaine (Tête Et Cou) Rouvière và Delmas. Khi gặp ai rồi, ông nhớ tên các người đó rất rõ, ngay cả nickname của tôi. Khi tôi gặp thầy vào năm 1995 tại San Jose sau bao năm xa cách. Tôi chào thầy, thầy nhớ ra ngay, hỏi: “Phải Nam S. không?” Và tôi trả lời: “Thưa  thầy phải.” và thầy cười xòa. Khi thầy mất, chúng tôi có xin một một lễ cầu siêu cho thầy tại San Jose.  

2. GS Trần Anh: GS Trần Anh sinh năm 1921. Phải nói rằng ai đã học ngành y khoa đều phải biết GS Trần Anh vì GS là một trong các bác sĩ được đào tại từ trường Đại Học Y Khoa Hà Nội, theo kháng chiến đến năm 1950 mới về Hà Nội, trình luận án (1950) và từng giữ chức vụ Chỉ Huy Trưởng Trường Quân Y Việt Nam Cộng Hòa. Ông đậu Thạc Sĩ Y Khoa Pháp, Giáo sư thực thụ Đại Học Y Khoa về môn Cơ Thể Học. GS từng nghiên cứu thêm về Nhân chủng học cho nên ông dậy lớp Nhân Chủng Học tại Đại Học Văn Khoa Saigon. Khi BS Lê Minh Trí làm Tổng Trưởng Giáo Dục, GS Trần Anh được đề cử làm Quyền Viện Trưởng Viện Đại Học Saigon (thay thế GS Trần Quang Đệ) với GS Vũ Quí Đài làm phụ tá Viện Trưởng.

Là một giáo sư tận tụy với nền giáo dục y khoa, luôn quan tâm đến học trò và tận tụy dậy dỗ học trò, làm việc chăm chỉ, thân mật lo lắng cho sinh viên, han hỏi sinh viên. Khi dậy học thì ông đã đụng vào ổ kiến lửa là các sinh viên cộng sản, nhóm Dương Văn Đầy, nên bị ám sát một cách oan uổng. Tôi còn nhớ vào cuối tháng 1/1969, tôi đem cuốn luận án tôi đã viết xong để ông ký, ông là Chánh Chủ Khảo kỳ trình luận án vào tháng 3/1969. Ông thấy tôi liền ngoắc tôi vào phòng và ký ngay cho tôi. Khi tôi hỏi thăm, ông khuyên tôi một đôi điều. Khi tôi ra về, ông còn “tâm sự” với tôi là ông “đã tận tụy với nghề nghiệp với học trò mà vẫn có kẻ hăm dọa sẽ giết ông”. Ông khuyên tôi nên cẩn thận và nếu có gì cần thì cũng không nên gặp ông nữa. Sau đó hai, ba tuần ông bị ám sát. Cuộc đời của ông cũng chịu nhiều “oan trái”.

3. BS Lê Minh Trí: BS Lê Minh Trí được thủ tướng Trần Văn Hương bổ nhiệm làm Tổng Trưởng Bộ Văn Hóa-Giáo Dục. BS Lê Minh Trí khi nhậm chức Tổng Trưởng Giáo Dục muốn trong sạch hóa vấn đề du học nên cương quyết ngăn chặn không cho các sinh viên con nhà giầu muốn mượn cớ du học để trốn quân dịch. BS Lê Minh Trí đã xé bỏ nhiều nghị định cho phép du học của các bộ trưởng tiền nhiệm, ông gọi các sinh viên xin du học là “con ông cháu cha” và ký nghị định thay thế “chú trọng đến giới con nhà nghèo”. Ông cũng hay đến thanh tra các trường trung học, đại học một cách bất thường, không báo trước. Khi ông đến nơi, ông để ý quan sát cách làm việc của các trường và gặp các vị Khoa trưởng, Hiệu trưởng… Vị nào không có mặt thì ông ký nghị định cách chức vì cho là thiếu tinh thần trách nhiệm. Tội nghiệp GS Trần Văn Thứ, Hiệu trưởng Petrus Ký (bố của BS Trần Minh Yến (YK68), là một GS được nhiều người mến mộ, bị đau nặng, không trình diện ông được. GS Thứ bị cách chức hiệu trưởng Petrus Ký một cách oan uổng. Vì quá thẳng thắn, bộc trực nên BS Lê Minh Trí bị nhiều phe phái ghét…, và sau nầy bị ám sát.

4. GS Trần Vỹ: GS Trần Vỹ là người Huế, sinh năm 1920. Ra Bắc học Y Khoa Hà Nội khóa 1939-1946, cùng khóa với GS Nguyễn Hữu, BS Nguyễn Lưu Viên. Ông thuộc gia đình danh giá, thân phụ là cụ Trần Kinh, Đốc Học Quảng Bình, nhạc phụ là Tổng Đốc Quảng Ngãi. Ông rất hiền lành, không hách dịch, dù ở chức vụ Bộ trưởng. Tôi có dịp làm việc với thầy khi thầy là chủ tịch Hội Bác sĩ Công giáo Việt Nam. Tham gia kháng chiến từ 1945-1950, bỏ vào Miền Nam năm 1951, đi du học Pháp, đậu Thạc Sĩ Y Khoa và Tiến Sĩ Khoa Học năm 1955. Khi về nước, ông được TT Ngô Đình Diệm bổ nhiệm làm Bộ Trưởng Y Tế (1956­1961) thay thế GS Vũ Quốc Thông. Sau này, ông được cử làm Tổng Giám Đốc Trung Tâm Khảo Cứu Quốc Gia (1961-1965) và là Giáo Sư Thực Thụ trường đại học Y khoa đến 30-4-1975. GS Trần Vỹ có một người con trai tên Trần Tự cũng là bác sĩ, học cùng lớp với BS Nguyễn Xuân Ngãi (YK 74).

GS Trần Vỹ có tham gia chính quyền Việt Nam Cộng Hòa nên cũng bị đi “tù cải tạo” từ năm 1975-1979. Ông từng là chủ tịch Lực Lượng Nhân Dân Kiến Quốc thời Việt Nam Cộng Hòa. Khi mãn tù, ông không được trở lại dạy tại Đại Học Y Khoa, vợ ông là BS Nguyễn Thị Vinh và con là BS Trần Tự mở chung phòng mạch để có phương tiện sinh sống. Nhà cửa của ông bị VC tịch thu mất cả. Năm 1989, gia đình ông được định cư tại Pháp, thoát khỏi cảnh khó khăn dưới chế độ cộng sản. Ông đã xuất bản hai cuốn sách Prisionier Politique au Viet Nam (Tù Nhân Chính Trị tại Việt Nam) bằng tiếng Pháp và cuốn Saigon- Đời Sống Dưới Chế Độ Cộng Sản (1979­1989) bằng tiếng Pháp, được dịch ra tiếng Việt. Tôi đã giúp thầy tổ chức lễ ra mắt tại San Jose năm 1993. Ông mất năm 1994 tại Pháp, hưởng thọ 74 tuổi.

Trong số các giáo sư Đại Học Y Khoa, ông là người may mắn và thành công nhất trong lãnh vực y khoa và chánh trị nhưng sau năm 1975, ông bị kẹt lại và sống dưới chế độ cộng sản trong sự buồn chán và ông đã dịch sách Thánh Vịnh Công Giáo sang thơ song thất lục bát.

Nhân dịp kỷ niệm sau 50 năm ra trường, tôi xin ghi lại đôi nét về Trường Đại Học Y Khoa Saigon với vài biến động và những kỷ niệm ngày xưa khi theo học, và cũng là một vài tưởng nhớ đến các thầy, các bạn hầu sau này, các thế hệ con cháu biết về ngôi trường và công lao các vị thầy của cha mẹ, ông bà… ngày xưa đã đóng góp như thế nào cho Đại Học Y Khoa Saigon.

Hình các Thầy trong ban Giảng Huấn

Ghi chú: 50 năm qua, nhiều Thầy trong Ban Giảng Huấn đã về cõi vĩnh hằng. Xin được ghi lại một vài hình ảnh của các vị Thầy đáng kính.

Giáo sư PHẠM BIỂU TÂM Khoa trưởng Đại học Y Khoa Saigon (1954- 1967)

Giáo sư NGUYỄN HỮU

Giáo sư Rivoalen – Giáo sư Đào Đức Hoành

Giáo sư Hoàng Tiến Bảo – Giáo sư Phan Đình Tuân

Gíáo sư Nguyễn Hữu, Ông bà Giáo sư Nguyễn Huy Can và Giáo sư Nguyễn văn Ái

Các Giáo sư: Trịnh văn Tuất, Phạm Biểu Tâm, Nguyễn Hữu, Trần Ngọc Ninh và ??

Các Giáo Sư Phạm Biễu Tâm, Nguyễn Đình Cát, ??, Nguyễn Hữu và Trịnh văn Tuất

Giáo sư Đặng văn Chiếu ( khoa trưởng Y Giáo sư Ngô Gia Hy ( Khoa trưởng Y Khoa Khoa (1971-1974) (1967-1968)

Giáo sư Vũ Thị Thoa ( quyền Khoa Trưởng Y Khoa 1967-68)

Giáo sư Đào Hữu Anh ( Khoa trưởng Y Khoa 1970-1971)

Giáo sư Vũ Quí Đài ( Khoa trưởng Y Khoa 1974-1975)

Hình Các Bệnh Viện Thực Tập

Một vài hình ảnh các bệnh viện năm xưa ở Saigon mà khóa YK68 chúng ta đã hằng ngày đi thực tập. Tiếc rằng không tìm thấy hình bệnh viện Nhi Đồng và Nguyễn văn Học.

Bệnh viện Bình Dân Saigon đã được xây cất lại sau khi khóa YKSG68 đã tốt nghiệp

Bệnh viện Hồng Bàng

Trần Văn Nam

Đổi Cả Thiên Thu Tiếng Mẹ Cười - Hoàng Khai Nhan - Thơ Trần Trung Đạo - Mỹ Ngọc - Ái Ngọc

Thơ: Trần Trung Đạo

Nhạc:Hoàng Khai Nhan

Trình Bày: Ngọc Mỹ & Ái Mỹ

Thực Hiện: Hoàng Khai Nhan

Nước Trôi Mồ Mẹ

Con quỳ bên ni dòng sông
Bên tê mồ Mẹ!
Trời ơi, nước ngập tràn đồng
Từng khúc xương trôi đau lòng con trẻ.
Con mang trong người thịt xương của Mẹ
Chừ trông nước lụt dâng về
Con còn bên ni, Mẹ mất bên tê,
Sóng bao la vỗ, bốn bề Mẹ mô?

Ngày xưa Mẹ chết, con khóc mắt khô,
Chừ xương Mẹ trôi, hồn con nước lụt.
Nước dâng ngùn ngụt
Cuốn mái tranh nghèo.
Sóng cuộn mang theo
Ngày vàng bên Mẹ.

Con nhớ ngày xưa tiếng con thỏ thẻ
Đòi đi theo Mẹ nhóm buổi chợ làng.
Mẹ dắt tay con qua xóm, hoa vàng
Nở tươi bờ dậu.
Con kêu: - "Mẹ ơi, tưởng đàn bướm đậu"
Mẹ cười, bóp chặt tay con.

Con nhớ những lối đường mòn
Trâu bò qua lại.
Buổi chiều đơn sơ, lũy tre nằm ôm nắng quái,
Con đùa với bóng cau nghiêng.
Mẹ la: - "Coi chừng tối ngủ không yên,
Giật mình con khóc, bà Tiên bả buồn...".

Con nhớ những mùa mưa tuôn
Gió đông kéo về lạnh buốt.
Trong lòng Mẹ, con nằm co rút,
Mẹ chuyền hơi ấm tình thương
Con mê giấc ngủ đêm trường, Mẹ vui.

Con nhớ dòng sông êm xuôi
Trôi về Phố Hội.
Giặt áo bên con Mẹ ngồi mỗi tối,
Con nhìn cá đớp trăng sao.
Mỗi lần sao chuyển ngôi cao
Con đưa ngực nhỏ, sao vào hồn thơ.
Nhìn con, mắt Mẹ đầy mơ
Con đòi Mẹ cõng, hờ ơ... Mẹ hò.

Chừ con về : nước lũ, sóng to
Xoáy cửa, phăng nhà, Xốc trôi mồ Mẹ!
Xương theo dòng sông ngày xưa ra bể
Vì chưng lòng Mẹ : đại dương!
Mẹ sống lầm than cho con tình thương
Chừ Mẹ chết đi, mồ trôi nước lụt.
Con quỳ bên ni, linh hồn tê buốt
Mần răng mà về bên tê chừ, Mẹ ôi!

Quê hương nước ngập tận trời
Hồn con khóc suốt một đời không nguôi!...

Hoàng Phong Linh
***
Floop Drifted Mom's Grave

I knelt on this of the river side,
Mom’s grave was on the other over the tide!
Alas! Water being submerging all the field to destroy,
Each piece of bone floated in the flood pained this boy.
I have got in my body some Mom’s bone and blood.
Now having to watch the surging flood,
I was still alive here, Mom already dead over there!
The surf was immense, but were you anywhere?

In the past You passed away I cried with eyes dry,
Now Your bones were drifting, my soul the rising high.
The water upheaved batch after batch
Sweeping away the poor thatch;
It also swirled away
By-Mom’s-side so golden each day.

I remembered the time when I supplicated
To follow you to the village market, I duplicated;
You took my hand leading me to the hamlet thence
The yellow flowers bloomed freshly along the fence;
I exclaimed, “Mom, they’re butterflies in a dreamland.”
Mom smiled squeezing my hand.

I remembered the pathways
Buffaloes and cows came and went always.
One afternoon, the bamboo rows, the sun running low,
I played with the slant areca shadow,
Mom lectured me, “Mind your sleep could not be eased,
Startled you’d cry and the Fairy would be displeased.”

I remembered the rainy seasons when
The winter winds came back so cold wherein
Encircled in your arms I lay cowering,
You conveyed your warmth of love towering
For my sleep to get sound, you satisfied in your profound.
I remembered the smooth river to cool down

Flowing to the renowned Hội An Town;
You washed the clothes each evening without variations,
I watched the fish snap the moon and constellations;
Each time a star moved to a higher location
I thrust out my chest so it enters my childish inspiration.
Beholding me your eyes seemed dreaming in the sky;
I wanted to be carried on your back, you did with a lullaby.
At present I had returned: torrential waters, huge waves

Swirled doors, whirled homes, swiped caves;
The flood swept away my Mom’s grave! How to crave!
Mom’s bones made the old stream-drifts-to-sea motion
Because your heart itself is the ocean!
You lived a miserable life to give me your love,
Now you had died; I was kneeling as a mourning-dove
On this side; your grave drifted; my nippy soul died.
Oh Mom! How to get over to the other side!

My Motherland is submerged - What damnation!
My crying in my mind all life could not get alleviation!

Translation by ThanhThanh
PoetFromVietNam

Hãy Như Một Đóa Sen

Bạn ơi!

Hãy là một đóa sen để làm đẹp cho đời.
Hãy là một đóa sen để đem lại tươi mát cho đời.
Hãy là một đóa sen để đem lại thanh tịnh cho đời.
Hãy là một đóa sen để trải hương thơm cho đời,
Một đóa thoảng dịu êm, thanh khiết,
Không nồng nặc,
Không kích thích,
Không lả lơi,
Trang nghiêm mà hiền dịu.
Đẹp mà chẳng khoe khoang.
Thơm tho mà khiêm tốn.
Công đức mà chẳng kể công.
Như đạo hạnh của các bậc thiền sư.
Cho nên Chư Phật, Chư Vị Bồ Tát
Đều ngự trên tòa sen.
Khi bạn chết đi và vãng sinh Tịnh Độ,
Một đóa sen sẽ nở để chào đón bạn.
Ý nói rằng tâm thức bạn vĩnh viễn cư trú tại một Vùng Đất Không Nhiễm Ô, Thanh Tịnh.

Bạn ơi,

Hãy là một đóa sen để gắn chặt với mảnh đất này.
Cho đời sống làng quê thêm phong phú,
Cho cô gái vang lời ca tiếng hát,
Cho bài thơ trữ tình nảy nở,
Cho sen cốm mặn mà,
Cho tình quê bất diệt.
Lá sen anh hái trên tay.
Cốm vàng em ủ cho đầy tình em.

(Trích bài thơ Mùa Hoa Sen Nở 1982)

Cho nên,
Bảo bọc sen là giữ gìn bản sắc quê hương mình.

Bạn ơi,

Hãy là một đóa sen để mẹ già thêm phần công đức.
Cho cô gái đội hoa lên chùa.
Sư cụ trang nghiêm lễ Phật.
Cho nghệ nhân điểm tô đình, chùa, miếu mạo.
Khi thấy đóa sen,
Ta nghiêng mình đảnh lễ.
Như đảnh lễ đức hạnh trang nghiêm, thanh tịnh muôn đời vốn có của chúng sinh.
Hãy cám ơn sen đã có mặt với ta trong cuộc sống đầy phiền trược này.

Bạn ơi,

Hãy là một đóa sen để làm đẹp cho chính đời ta.

Đào Văn Bình

Trích sách Đạo Phật: Đất Nước, Cuộc Sống và Tâm Linh do Ananda Viet Foundation xb, Amazon phát hành.

Góc Đường Thi: Độ Tang Càn 渡桑乾 - Giả Đảo

Giả Đảo và bài thơ

Lại tiễn biệt, lại chia tay, nhưng không phải với người, cũng không phải với vật, mà là với ĐẤT... Đất là Đất Nước nơi mà ta đang cư trú, là Quê Hương, nơi chôn nhau cắt rốn, Quê Hương thứ hai, thứ ba... Nơi đã bảo bọc ta trong cuộc sống lưu vong xa rời Quê Cha Đất Tổ...

Xin kính mời tất cả cùng đọc và cùng dịch để thắm thía hơn nỗi niềm xa xứ với bài thơ sau đây :

渡桑乾                     Độ Tang Càn

客舍併州已十霜， Khách xá Tinh Châu dĩ thập sương,

歸心日夜憶咸陽。 Quy tâm nhật dạ ức Hàm Dương.

無端更渡桑乾水， Vô đoan cánh độ Tang Càn Thủy,

卻望并州是故鄉。 Khước vọng Tinh Châu thị cố hương!

賈 島                       Giả Đảo

Chú Thích:

1. Khách Xá 客舍 : là Ở nơi đất khách. Xá : là chỗ trọ, là nhà ở.

2. Thập Sương 十霜 : Mười mùa sương giáng. Mỗi năm chỉ có một mùa sương giáng. Thập sương là mười năm.

3. Ức 憶 : là Nhớ. Hồi ức là Nhớ lại.

4. Vô Đoan 無端 : là Khi khổng khi không. là Tình cờ , là chuyện đến mà không có dự tính trước, ta nói là Bỗng Dưng.

5. Khước 卻; là Lại ,là Phó từ bổ nghĩa cho Động từ đi sau nó. Khước Vọng 卻望 : là Lại nhìn, lại ngắm.

Dịch nghĩa:

Qua sông Tang Càn

Ở trọ nơi đất khách là xứ Tinh Châu nầy đã mười năm nay, nhưng trong lòng ngày đêm luôn luôn nhớ về quê cũ là xứ Hàm Dương. Hôm nay, tình cờ lại phải đi qua sông Tang Càn để rời xa xứ Tinh Châu, thì lại cảm thấy quyến luyến nơi nầy, mặc dù thuyền đi đã xa rồi, nhưng vẫn còn trông ngóng về phía Tinh Châu như là trông ngóng về phía cố hương vậy !

Diễn nôm:

Tinh Châu đất khách mười năm trường,

Lòng vẫn nhớ về đất Hàm Dương.

Tang Càn nay lại sang sông nữa,

Trông ngóng Tinh Châu ngỡ cố hương!

Lục bát:

Mười năm quán khách Tinh Châu,

Lòng quê thường vẫn nhớ sầu Hàm Dương.

Tang Càn qua bến vấn vương,

Rời Tinh Châu ngỡ Hàm Dương dạo nào!

Xúc cảnh sinh tình, xin được cảm tác qua thực tế của cuộc sống định cư trên đất MỸ như sau:

Đất khách Ca-li mấy chục sương,

Việt Nam không lúc nhớ cùng thương!

Di cư nay lại qua Tết xát (Texas),

Rời đất Ca-li ngỡ cố hương!!!

杜紹德

Đỗ Chiêu Đức

***

Sang Bến Tam Càn

Tinh Châu đất khách mười năm
Ngày đêm mãi nhớ âm thầm Hàm Dương
Tang Càn sang bến sầu vương
Rời Tinh Châu ngỡ cố hương thuở nào!

Kim Oanh

Từ Khi - Thơ Lê Kim Hiệp - Hương Nam Diễn Ngâm

Thơ: Kim Hiệp

Diễn Ngâm: Hương Nam

Thực Hiện; Kim Oanh

Lỗi Hẹn

Khung trời mây xám lững lờ trôi
Gợi nhớ bao năm biệt xứ người
Lỗi hẹn bao lần hồi cố quốc
Lần khăn mấy thuở dạt ngàn khơi
Tình quê bến đổ còn vương vấn
Vận nước đò xưa lúc đổi dời..
Nhớ nước thương quê lòng khắc khoải
Tình làng nghĩa nước nặng đầy vơi...!

Ngư Sĩ

Em Ơi

Em ơi, mùa Thu lại về
Mây trời dăng bủa lê thê!
Rưng rưng... trái sầu đã chin!
Đèn khuya một bóng....ánh trăng thề!
Phương trời xa cách...sợi nhớ thương!
Mộng mơ rải khắp nẻo đường ...
Tóc em bình bồng trôi theo gió...
Hồn anh lần mối tơ vương!
E ấp trong lòng...Hỡi em yêu!
Lá vàng rơi rụng bao chiều!!
Bụi đường...ôm hôn tơi tả!
Ngước nhìn cành...mây gió nâng niêu!
Thế rồi...lại tiếp mùa Đông 
Tái tê lạnh bút trong lòng!
Cắn răng...dòng đời nghiệt ngã...
Cầu xin Mạch sống...sẽ khơi dòng

Tô Đình Đài

Nơi Có Một Tình Yêu

Bâng khuâng chân bước ngày trở lại

Trường xưa lớp cũ vẫn đợi chờ

Con chim nào hót bên cửa sổ

Thức dậy trong tôi thuở mộng mơ

Thương đứng chờ ngoài hành lang phòng giáo vụ, thầy chủ nhiệm khoa bước ra tươi cười trao cho Thương tập hồ sơ ra trường, rồi thắc mắc:

- Em nằm trong số ít người thi tốt nghiệp ra trường điểm cao, được quyền chọn nhiệm sở, sao em lại chọn về dạy ở quê nhà Gò Vấp?

Thương cúi đầu, nhìn bâng quơ ra sân trường tìm câu trả lời. Thầy lại nhìn Thương như đồng cảm:

- Thầy hiểu nỗi lòng của em khi muốn gần gia đình, nhưng các trường ngay trung tâm Sài Gòn cũng có xa xôi gì. Ở đây có nhiều trường điểm, cơ sở vật chất đầy đủ, các phụ huynh học sinh khá giả luôn tạo điều kiện tốt cho thầy cô giảng dạy, và em sẽ có cơ hội tiến thân trong nghề nghiệp, chuyên môn ?

Thương vẫn đưa mắt dưới sân trường, nói như cho chính mình:

-Thưa thầy, thầy cũng là một nhà giáo, nên cũng hiểu rằng ở thời buổi vật chất lên ngôi như hiện nay, thì những người chọn Sư Phạm là xuất phát từ trái tim chứ không phải cài đầu lý trí. Em không nghĩ đến chuyện tiến thân, mà chỉ mong được dạy dỗ học sinh trong quận của mình, như một sự đền đáp lại công ơn thầy cô đã cưu mang em.

Thầy gật gù, hiểu được quyết định của Thương, vỗ vai cô học trò trước khi chia tay:

-Thầy chúc em nhiều may mắn. Em sẽ trở lại thăm trường không? Chúng ta vẫn có dịp gặp lại nhau chứ?

Thương chào thầy rồi quay đi:

-Dĩ nhiên rồi thầy ạ. Trái đất tròn, huống gì đất Sài Gòn chật hẹp của chúng ta.

Thương đến Phòng Giáo Dục giữa buổi trưa cuối hè nóng như chảo rang. Trời vắng lặng khô khan, mấy cây trứng cá ngoài sân đứng im lìm đón chờ ngọn gió mát hiếm hoi. Thềm bậc tam cấp dẫn lên văn phòng lác đác những lá trứng cá khô làm bước chân Thương nghe như vui mừng nôn nao, rạo rực như tiếng lá khô vỡ vụn dưới chân. Trong phòng chỉ có một người đang ngồi cắm cúi ghi chép gì đó trên chồng giấy trắng, nghe tiếng Thương liền ngẩng đầu lên:

-Thương hả em? Vào đây ngồi nghỉ cho mát. Thầy cứ nghĩ ngày mai em sẽ đến.

Thương đứng sững lại, khi nghe giọng nói quen thuộc của thầy Tiến, thầy dạy môn văn khi Thương còn ở dưới mái trường cấp ba. Khi ra trường, Thương cũng có nghe nói thầy đã chuyển qua làm việc trên Phòng Giáo Dục, nhưng không ngờ lại được gặp thầy hôm nay. Thầy đưa ly nước trà cho Thương, rồi chậm rãi:

-Vậy là mấy năm rồi em nhỉ? Ngày ấy, thầy vẫn mong em vào Ðại Học Sư Phạm để về trường cũ nối tiếp thầy cô, vì thầy biết em có năng lực, có tâm huyết với nghề .

Thầy dừng lại, nhấp một ngụm trà:

- Nhưng em đã chọn Cao Ðẳng Sư Phạm. Em có thể chia sẻ với thầy lý do không?

Thương vén lại mái tóc, rồi nhìn thầy rất tự tin:

-Thưa thầy, suốt mười hai năm đi học, em nhận ra giai đoạn cấp hai, từ lớp sáu đến lớp chín là đoạn đời trong sáng nhất, ngây thơ nhất của đời học trò. Lứa tuổi đó không còn bé, nhưng cũng chưa lớn, đã đọng lại trong em những kỷ niệm sâu sắc, nên em thực sự muốn sống lại quá khứ của mình qua thế hệ đàn em.

Thầy nở nụ cười đầm ấm:

-Vậy ư? Em làm thầy cũng nhớ lại thuở nghịch ngợm dại khờ cấp hai. Bữa đó trên đường đi học, thầy và đứa bạn mê xem đá banh ngoài sân vận động quên cả giờ học, bị cô giáo phạt mang giấy kiểm điểm về nhà cho ba mẹ ký tên, thế là hai đứa đi lang thang đến tối mới dám về nhà chịu đòn. Còn em chắc là có vô số kỷ niệm nhỉ?

Thương hơi mắc cỡ, nhưng bạo dạn nói tiếp:

- Dạ, thật khó mà nói hết cảm giác về những tháng ngày đó. Chỉ biết rằng em đã sống hết mình, từng phút từng giây cho trường lớp, bè bạn, thầy cô. Em chỉ biết học, rồi chơi, không vương vấn, âu lo một chút gì. Và em cũng nhớ có lần đã tặng cho anh bạn lớp bên cạnh một cái ? bạt tai vì dám viết thơ tỏ tình với em, bởi vì lúc đó em mê học hơn mê chơi.

Thầy bật cười lớn:

-Trời, tội nghiệp anh chàng tuổi trẻ. Nếu có dịp em phải xin lỗi người ta đó, nhớ chưa?

Thầy đứng lên, đi ra phía sau tủ lấy ra một số giấy tờ, rồi trở lại ghế ngồi, châm thêm trà, báo cho Thương một tin bất ngờ:

- Nghe em kể chuyện, thầy quyết định đưa em về dạy tại ngôi trường cũ, thầy hiệu trưởng vẫn là thầy Triệu đấy.

Thương muốn hét to lên vì sung sướng. Còn nỗi hạnh phúc nào hơn được đứng trên bục giảng ngôi trường ngày xưa mình đã làm học trò?

Không nói ra, Thương nhìn thầy Tiến bằng đôi mắt biết ơn. Nhưng Thương biết, là một nhà giáo lâu năm trong nghề, thầy hiểu rõ tâm trạng và nỗi khát khao của những người trẻ mới ra trường, nếu môi trường càng thoải mái, thuận lợi thì càng làm cho họ hứng khởi, tràn trề tâm huyết trên còn đường còn dài trước mặt.

Sau khi làm xong một số thủ tục giấy tờ, thầy tiễn Thương ra con đường cái, hai thầy trò đi dạo cho đến ngã tư, Thương mới leo lên xe đạp chạy về nhà. Thương vui sướng nhủ thầm, mình từ chối nhiệm sở ngoài Sài Gòn, mất cơ hội dạy trường nổi tiếng, nhưng về đây Thương được biết bao nhiêu điều tuyệt vời, gặp thầy Tiến cho về ngôi trường cũ, thầy hiệu trưởng vẫn còn đó, và chắc chắn một số thầy cô cũ cũng vẫn còn như xưa.

Trước ngày khai giảng, Thương đến trường trình diện với bộ quần áo đẹp nhất, với nỗi lòng háo hức bâng khuâng như thiếu nữ lần đầu hẹn hò. Thương bật cười với ý nghĩ đó, vì Thương chưa yêu nên không biết mình ví von có đúng hay không?

Cô hiệu phó đón Thương ngay cửa phòng giáo viên, nơi đang có cuộc họp chuẩn bị cho năm học mới, và đưa Thương vào phòng giới thiệu với mọi người:

- Xin các thầy cô chào đón Thương, cô giáo dạy toán mới ra trường. Thương cũng là học trò cũ của trường mình ngày xưa.

Rồi cô quay sang Thương giải thích:

- Hôm nay thầy Triệu hiệu trưởng đi họp trên quận, nhưng có dặn tôi đón tiếp cô học trò cưng của thầy cho chu đáo.

Ở dưới phòng họp, Thương nhận ra vài khuôn mặt thầy cô giáo cũ.

Thương chạy đến chào hỏi, mọi người cũ mới vây quanh cô nói lời chúc mừng, đón chào cô trở về với ngôi trường này.

Chờ cho các cuộc chuyện trò lắng xuống, cô hiệu phó thông báo giờ nghỉ giải lao, rồi dẫn Thương đến gặp một thầy giáo trẻ vừa bước vào từ phía hành lang:

-Xin giới thiệu đây là cô Thương, cô giáo mới, trong khối Toán của thầy đó. Còn đây là thầy Huy, trưởng khối Toán của trường. Hai người làm quen nhau nhé .

Nói xong cô bước đi, thầy Huy bắt tay Thương:

- Hy vọng là em không quên tôi?

Thương hóm hỉnh:

- Ai mà quên được thầy giáo trẻ, hiền lành, đẹp trai mới ra trường thuở nào, bị các cô học sinh lớp chín quậy phá tưng bừng!? Em còn nhớ lớp em có nhỏ Thủy tóc quăn, mấy ngày liền đạp xe lẽo đẽo theo thầy về tận nhà, em đã mắng cho cô nàng một trận, còn nhỏ hỷ mũi chưa sạch, không lo học hành mà bày đặt đi mê thầy!

Thầy Huy bật cười:

- Ồ, vậy tôi phải cám ơn em vì chuyện này. Quả thật, ngày đó có lúc cô bé Thủy đã làm tôi khó xử.

- Cô nàng đó vậy mà biết yêu sớm. Vào giữa năm lớp mười một, chúng em đang bù đầu bù cổ học thi, hoặc tranh thủ giờ rảnh đi nghe nhạc xem phim, thì nó đã ?theo chồng bỏ cuộc chơỉ. Bây giờ nàng đã một nách hai con và làm bà chủ sạp gạo bên cổng xe lửa, bữa nào rảnh thầy nhớ ghé mua gạo ủng hộ Thủy nhe.

Thầy Huy hơi bối rối, đưa hai tay vào túi quần, ngước đôi kiếng cận màu trắng nhìn theo con chim đang nhảy nhót trên cành bàng ngay giữa sân. Thương đổi đề tài:

- Còn thầy, chắc gì thầy đã nhớ em học lớp nào nhỉ?

Chỉ chờ có vậy, thầy Huy nói ngay:

- Nguyễn Thị Hoài Thương học lớp 9A3, căn phòng cuối cùng trên lầu ba, đúng chưa?

Thương mở đôi mắt thật to, nhìn thầy Huy ngạc nhiên, chưa biết nói gì, thầy lại tiếp tục cho Thương bất ngờ:

- Hồi đó em ngồi ở đầu bàn cuối, dãy bên cạnh cửa sổ. Em hay mặc quần tây đen, áo sơ mi trắng hoặc áo sơ mi màu xanh đậm.

Thương reo lên:

- Ôi, thầy nhớ màu áo em mặc nữa sao?

- Bởi vì tôi nhớ có lần trong giờ toán của tôi, có anh bạn nghịch phá nào đó làm đổ cả bình mực vào chiếc áo trắng của em. Em đã khóc và nổi giận, nhưng tôi là thầy giáo trẻ chưa có kinh nghiệm, nên không có cách giải quyết thỏa đáng, em đã kéo anh bạn kia lên phòng hiệu trưởng để kiện cáo. Nghe đâu cô giáo chủ nhiệm phải họp lớp mấy lần mới xong chuyện cái áo trắng vấy mực đó, đúng không?

Thương úp mặt mình vào đôi bàn tay, che dấu niềm vui và xấu hổ:

- Sao hồi đó em dữ dằn quá thầy ơi! Anh bạn đó tên Nguyễn Tài Tư mà chúng em hay gọi là Tài Tử vì anh chàng có máu nghệ sỹ và giọng ca cải lương thiệt mùi. Sau năm học ấy vì nhà nghèo nên Tư nghỉ học, đi làm ở tiệm sửa đồng hồ ngay trước chợ Gò Vấp. Hễ lần nào em đi chợ gặp Tài Tư, là anh ta lên câu vọng cổ chọc ghẹo em? Ngày lại ngày qua bao mùa thương nhớ? ớ? Chiếc áo năm xưa, anh giữ mãi? ớ? trong?ờ ? lòng?

Thầy Huy chăm chú ngắm nhìn Thương làm điệu bộ hát vọng cổ, làm Thương đỏ mặt dừng lại, rồi hai người cùng cười vang khiến con chim trên cây bàng giật mình vỗ cánh vụt bay đi. Thầy Huy hỏi:

- Thương muốn đi lên căn phòng lớp cũ chút xíu không? Cũng sáu năm rồi còn gì!

Thương bước theo thầy Huy lên cầu thang, đi bộ qua dãy hành làng dài im vắng, kỷ niệm ngày xưa ùa về làm bước chân Thương thêm ngập ngừng, xuyến xao. Ðến lớp học cũ, Thương chạy vào ngay chiếc ghế ngồi thân quen nơi cuối dãy ngoài cùng. Thầy Huy cũng ngồi bên bàn đối diện, im lặng cho Thương sống lại những ngày cũ đầy nhớ thương. Một lát sau, thầy Huy lên tiếng:

- Em có nhớ ngày cuối cùng năm học, em và mấy cô bạn sau tiệc liên hoan đã đi một vòng khắp các lớp học trong trường, xuống phòng Ban Giám Hiệu, Phòng Giáo Viên, căng- tin, rồi em òa khóc nức nở dưới cây phượng già ngay góc sân?

Thương chống tay lên cằm, mơ màng nhớ xa xôi:

- Ðúng vậy, hình như bữa đó trời mưa, mấy cánh hoa phượng nằm tả tơi dưới sân trường, làm em thêm nức nở, khóc như chưa bao giờ được khóc! Mà sao thầy nhớ nhiều về em thế, thầy đâu phải thầy chủ nhiệm của em? Hay là thầy nhớ em hoài vì chưa trừng phạt được những quậy phá của cô học trò ngỗ nghịch như con trai?

Thầy Huy lắc đầu, xoay người, nhẹ nhàng nhìn theo bàn tay Thương đang vân vê những dấu gạch khắc nguệch ngoạc trên mặt bàn gỗ:

- Em quên rồi sao? Hồi đó em là học sinh nổi bật trong trường, vừa giỏi toán lại biết làm thơ viết văn. Khi em có bài thơ đăng trên báo, thầy hiệu trưởng đã đọc ngay trước toàn trường trong giờ chào cờ đầu tuần, vì bài thơ rất đặc biệt, nói về ngôi trường của mình, với đầy đủ tên trường và tên các thầy cô trong đó.

- Vâng, nhưng lâu rồi, em không còn nhớ bài thơ nữa thầy ạ!

- Còn tôi thì vẫn nhớ một đoạn vì có tên tôi:

Cô Yến dạy Văn, thầy Huy dạy Toán

Thầy Vinh môn Anh, môn Sử thầy Huề

Môn Hóa cô Oanh, Sinh Vật thầy Thê

Thầy Hiển: Ðịa, Chính Trị: cô Mộng Ðiệp ??

Trong số đó, bây giờ chỉ còn tôi và cô Yến, thầy Vinh, thầy Thê. Còn những người khác, kẻ theo chồng bỏ nghề, kẻ thì chuyển trường khác, và có người đã đi xuất cảnh bên trời Tây. Cuộc đời mới đó mà đã có bao đổi thay.

Thầy chợt nhìn sâu vào mắt Thương, hỏi nhỏ:

- Còn em, cảm giác ngày trở về hôm nay như thế nào?

Thương sửa lại tư thế ngồi, mắt vẫn không rời chiếc mặt bàn nâu bóng vì thời gian, làn môi Thương run run với nỗi xúc động chợt dâng trào:

-Ngày xưa Từ Thức trở về chốn cũ với hoài niệm xót xa vì cảnh vật đã đổi thay, còn em về nơi đây, cảnh cũ cảnh mới, người cũ người mới, tất cả như đan xen với nhau cho em tìm lại được những kỷ niệm ngày nào.

Cây phượng già còn đó, mấy cây bàng dưới mái hiên vẫn xanh tươi màu xanh hy vọng, trường cũ thầy xưa còn đây, có chăng là những khuôn mặt học trò mới lạ, em càng thấy náo nức đợi chờ. Chưa bao giờ em thấy mình thực sự hạnh phúc như hôm nay.

Tiếng chuông báo giờ giải lao đã hết, Thương cùng thầy Huy vội trở xuống phòng họp, bỏ lại căn phòng vắng những dư âm của câu chuyện còn đang dở dang.

Khi buổi họp kết thúc, Thương đi bộ ra bãi đậu xe thì thầy Huy bước nhanh đến, ngập ngừng:

-Thương à, tôi chưa làm xong nhiệm vụ đưa Thương tìm lại chốn xưa, đúng không?

Thương nhíu mày, nghiêng đầu hỏi:

- Vậy còn nơi nào nữa em chưa ghé thăm?

Thầy Huy đưa tay chỉ ra ngoài cổng trường:

- Quán chè đá đậu ngày xưa em và nhóm bạn hay ăn sau buổi tan trường. Chủ quán vẫn còn đó, nay bán thêm vài món khác như nước mía, cà phê. Tôi mời em một ly chè, được không?

Vẫn còn lâng lâng như trong giấc mơ, Thương bước qua cánh cổng sắt mầu nâu rỉ sét, nơi mà những lần đi học muộn, Thương phải đứng nhìn qua cổng này năn nỉ chú bảo vệ cho Thương vào trường. Quán chè đá đậu chẳng hề đổi thay, Thương thấy mình là một cô bé tuổi mười lăm đang ngồi trên chiếc ghế nhỏ xíu trong quán năm xưa, bụng cồn cào chờ ly chè đá ba màu ngọt lịm nơi đầu lưỡi. Thầy Huy nhấm nháp ly café, ngắm Thương thành thục đón lấy ly chè, quậy lớp đá bào ở trên với lớp đậu và nước dừa phía dưới đáy ly, rồi lấy muỗng chè đưa vào miệng với cả sự thưởng thức say mê, tưởng như không còn gì ngon hơn trên cõi đời này. Thầy Huy biết, Thương không chỉ đang ăn chè, mà còn đang gặm nhấm những cảm giác hạnh phúc ngọt ngào của ngày hội ngộ quá khứ.

Thương ngước mặt lên, bắt gặp ánh mắt thầy Huy nhìn Thương rất gần:

- Thương này!

- Dạ?

- Kể từ hôm nay, em đừng gọi tôi là thầy nữa nhe, vì Thương đâu còn là học trò của tôi nữa. Vả lại, tôi cũng chỉ lớn hơn Thương sáu tuổi, và bây giờ chúng mình lại là đồng nghiệp, phải không?

Thương không trả lời, nhìn qua bên kia đường phía ngôi trường. Cánh cổng đã đóng yên, nhưng vài ngày nữa sẽ tưng bừng rộn ràng đón học sinh đến trường cho năm học mới. Một vạt nắng yếu ớt buổi chiều chiếu lung linh trên những tán phượng trên bầu trời xanh trong, bồng bềnh êm ái như đôi mắt thầy Huy đang nhìn Thương đợi chờ.

Thương thấy mình trong ngày khai giảng, dịu dàng, thướt tha với bộ áo dài trắng mới may, gặp gỡ những khuôn mặt học sinh đầy sức sống, Thương sẽ được sống lại tuổi thơ của mình. Quá khứ và hiện tại vẫn là một, Thương sẽ tiếp tục yêu thương chốn này, yêu mến lũ học trò, yêu mến cả những vật vô tri vô giác đã từng cho Thương những rung động bồi hồi khi nhớ về: chiếc bục giảng, bàn ghế, lớp học, sân trường, hàng cây ?

Và có thể, có một tình yêu mới đang bắt đầu.

Edmonton - Canada - Tháng 7/2022

Kim Loan

Trường Ca Lữ Khách | Nhạc Không Lời Cổ Phong

Thực Hiện: Relax & Sleep well

Một Vi hữu khi lắng nghe Khúc Ca Trên Yên Ngựa thì đã cảm khái sáng tác bốn câu thơ tứ tuyệt hay như không thể nào hay hơn. Khi mới đọc phớt qua thì người đọc tưởng chừng như đây là một bài thơ tứ tuyệt của một danh sĩ trong văn học cổ Trung Hoa, Việt Nam, Đại Hàn hay Nhật Bản, nhưng thật ra thì bài thơ này là của một người Việt vừa mới sáng tác trong khoảng mười ngày vừa qua.

Trường lộ độc hành vô định xứ,

Lữ tâm bất khế vạn nhân trung.

Cô thanh viễn khởi vô ngôn khúc,

Dạ tận sương trầm lệ ám tung.

Với tất cả sự dè dặt, bài thơ Hán Việt trên có thể được phiên tả qua Hán văn như sau; tất nhiên là có thể có khiếm khuyết.

長 路 獨 行 無 定 處，

旅 心 不 契 萬 人 中。

孤 聲 遠 起 無 言 曲，

夜 盡 霜 沉 淚 暗 從。

Ý của bài thơ tứ tuyệt này có thể tạm dịch ra Việt ngữ và English như sau.

Tôi bước đi một mình trên con đường dài không có đích đến cố định,

Trái tim tôi không hòa hợp với những người xung quanh.

Một âm thanh cô đơn vọng lên từ xa, một bài hát không lời,

Vào ban đêm, sương giá tan đi và nước mắt theo sau trong bóng tối.

I walk alone on a long road with no fixed destination,

My heart is not in tune with the people around me.

A solitary voice rises from afar, a silent song,

At night, the frost sinks, and tears follow in the dark.

Và thử dịch thơ ra Việt ngữ và English bài thơ tứ tuyệt tuyệt vời này,

Ta một mình đi giữa nẻo xa,

Lòng không hòa nhịp bước người ta.

Tiếng ai đơn lặng vang trong gió,

Sương lạnh đêm buông, lệ nhạt nhòa.

I walk alone on roads that never end,

Out of step with voices that pretend.

A distant song — no words, yet deep and long,

Night’s frost descends, and tears in silence bend.

Trần Việt Long