Tôi

1. Sự Thật có thể chứng nghiêm là tất cả các pháp đều Vô Thường sinh diệt biến đổi tùy duyên.Từ đó Sự Thật nữa được suy luận từ Sự Thật đầu tiên (inferred) là không có Ngã: Vô Ngã

 Nếu pháp là " con người, ngũ uẩn " thì có thêm một chân tánh nữa là Khổ. 

Vậy đối với con người, một chúng sinh hữu tình, có Tâm, có Ý, thì Tâm sẽ thấy:

Tất cả các pháp thế gian đều:

a. Vô Thường sinh diệt BIẾN ĐỔI TÙY DUYÊN, chứ không tuỳ theo Ý muốn của Tâm. Nên :

b. Bất Như Ý. Bất Toại Nguyện : Khổ.

c. Vì vô thường sinh diệt tùy duyên nên Vô Ngã.

Ngã trong trường hợp "con người ngũ uẩn" thì có danh xưng là Tôi.

Vô Ngã = Không có sự hiện hữu của một cái Tôi nào cả.

2. Nhưng con người vẫn có cảm tưởng là có cái Tôi.

Vậy Tôi sinh khởi từ đâu?

Tôi là.một sản phẩm của Tâm.

Tâm tạo ra Tôi để làm gì?

Tâm tạo ra Tôi để bảo vệ nó, bảo vệ sự , sinh tồn của nó, sự hiện hữu và tiếp tục hiện hữu.

Tâm nào muốn sinh tồn, hiện hữu và tiếp tục hiện hữu trở thành ?

Đó chính là Tâm có chứa chấp Tham Ái.

(Tâm gốc Tham).

Tâm Tham sợ cái gì mà phải phòng vệ?

Tâm gốc Tham sợ bị hủy diệt bởi các kẻ thù, đối thủ, thế lực bên ngoài, khiến Tâm gốc Tham không còn sinh tồn, tiếp tục hiện hữu để hưởng lạc

Muốn được bảo vệ thì Tâm phải có cái Tôi vững.mạnh.

Muốn có cái Tôi vững mạnh thì Tâm phải trang bị cho cái tôi khí giới : sức mạnh thể lực và sức mạnh của kiến thức.

Muốn đối phương không tấn công thì Tâm Tham phải phô trương sức mạnh để đối phương không dám tấn công.

Tâm Tham cảm thấy an tâm nếu nó thấy cái Tôi của nó mạnh hơn các đối thủ, kẻ thù. Nên Tâm Tham luôn luôn cố gắng tạo sức mạnh cho cái tôi: rèn luyện cơ thể và thu thập kiến thức.

Khi Tâm gốc Tham thấy cái Tôi của nó mạnh hơn đối thủ thì nó, Tâm gốc Tham cảm thấy an toàn, nên vui sướng ( Ngã Mạn)

Khi Tâm Tham cảm thấy không an toàn, nó có thể phô trương một cái Tôi với sức mạnh giả, được phóng đại để hù dọa đối phương ( huyênh hoang, khoác lác )

Khi Tâm Tham thấy Tôi của nó yếu kém hơn đối phương thì nó sợ, buồn, tức tối

( Ngã Tật )

Tóm lại:

- Cái "Tôi" là sản phẩm của Tâm chứa chấp Tham Ái, được Tâm chứaTham Ái tạo ra vì Tâm Tham.SỢ bị hủy diệt bới các thế lực bên ngoài, cần phải tạo ra cái Tôi để bảo vệ nó vì Tâm có Tham Ái muốn được sinh tồn, hiện hữu và tiếp tục hiện hữu

- Tham Ái càng lớn thì càng cần.một cái Tôi.lớn  mạnh.

- Tâm không Tham Ái (.Vô Tham) thì không cần tới cái Tôi: không có Ngã Kiến: Tâm Phật không còn tạo ra cái ảo tưởng Tôi nữa.

An Vui