Hội họa là một trong những
loại hình nghệ thuật xuất hiện lâu đời nhất trên trái đất. Ngay từ thời tiền sử,
tổ tiên ta không những đã biết dùng nó để làm phương tiện thông tin, liên lạc với
nhau, mà còn sử dụng các đường nét, hình khối ấy để giải trí sau những giờ lao
động. Những bức bích họa trong các hang động ở vùng Lưỡng Hà, hay lưu vực sông Trường
Giang trên đất nước Trung Hoa, cùng với văn tự mang tính chất tượng hình của
người Ai Cập hoặc Trung Quốc cổ đại, mà cách thể hiện văn tự này vẫn còn tồn tại
cho đến ngày nay đã minh chứng cho điều đó!
(Tranh Của Tín Đức)
Từ sự thu nhận và truyền lại
những rung động các hình ảnh từ thị giác rồi xuyên qua trí não, hội họa có thể
chuyển hóa, giải trừ những muộn phiền, mệt nhọc, căng thẳng trong các công việc
thường nhật để mang đến niềm vui trong cuộc sống hay sự tĩnh lặng cho tâm hồn.
Trên một chiều dài xuyên
suốt từ bao nghìn năm qua, loại hình nghệ thuật ưu việt này đã được hình thành
và phát triển liên tục không ngừng nghỉ. Nó vẫn luôn tiếp nối với nhịp đập của
con tim nhân loại và vẫn luôn thực hiện nhiệm vụ phản ánh tâm hồn của con người
qua nhiều thế hệ.
Để có một ý niệm thật bao
quát về hội họa, mà biểu hiện điển hình qua các thể loại tranh, trước tiên ta
nên hiểu rằng tất cả các loại tranh đều không cùng có giá trị và có sức thu hút
ngang nhau, bởi vì mỗi thể loại đều có những phương cách cấu tạo và sản xuất
khác nhau.
Dưới đây là một số thể loại
tranh tiêu biểu:
1- Tranh màu dầu (Oil Painting):
Đây là thể loại sáng tác độc
bản, có giá trị cao, biểu lộ một sắc thái và cá tính mạnh mẽ, chiếm vị trí cao
độ trong xã hội tự cổ chí kim.
2- Tranh màu bột
(Acrylique):
Có bản chất giống như màu
dầu. Sử dụng cùng với nước, được sáng chế chưa tròn thế kỷ.
3- Tranh màu nước (Water
Coleur):
Có đặc điểm nhẹ nhàng, sản
xuất độc bản. Có giá trị cao nhưng không bằng tranh màu dầu và tranh Acrylique.
Cách biểu hiện tình cảm và sắc độ cũng nhẹ nhàng hơn hai loại trên.
4- Thủ ấn họa
(Sérigraphie):
Thường được sản xuất hàng
loạt nhưng có giới hạn. Giá trị tranh ở mức trung bình. Sự biểu cảm và sự lôi
cuốn không mạnh như tranh màu dầu, tranh Acrylique nhưng giá cả phải chăng, vừa
túi tiền của mọi người.
5- Thạch bản
(Lithographie):
Là loại tranh được in tên
đá, có đường nét, màu sắc rất nhẹ nhàng giống như tranh thủ ấn họa. Được in
thành nhiều bản có giới hạn, thường sử dụng trong việc trang trí nhà cửa.
6- Tranh khắc
trên bản kẽm (L'eau Forte hay Gravue):
Cũng là loại
tranh được in hàng loạt, được đánh số thứ tự và giới hạn, tương tự như tranh thủ
ấn họa hay thạch bản. Là một lối vẽ trên bản kẽm, dùng chất acide ăn mòn hằn sâu trong kẽm, sau
đó trét mực rồi in bằng tay.
7- Tranh in lại
(Reproduction):
Đây là loại
tranh thông dụng nhất, thường sản xuất hàng loạt, rẻ tiền. Được sản xuất bằng
những phương tiện hiện đại, tinh vi nhất.
8- Tranh lụa
(Silk Painting):
Là loại tranh vẽ
bằng màu nước trên lụa. Khi vẽ xong, đem bồi lên giấy và viền vải lụa màu có
hoa văn trang trí chung quanh tranh. Màu sắc, đường nét được diễn tả nhẹ nhàng,
tươi mát. Tranh lụa không sản xuất hàng loạt, nhưng có bản vẽ chính, có thể vẽ
thành nhiều bản, nhưng màu sắc mỗi bản đều khác nhau. Giá trị ở mức trung bình,
giá cả phải chăng, được nhiều người ưa thích nhờ đặc tính nhẹ nhàng, dễ trang
trí.
9- Tranh sơn mài
(Lacquer Ware):
Chất liệu sơn ta
được lấy từ nhựa của cây sơn trồng nhiều ở vùng đồi trung du Việt Bắc. Ngày trước,
loại nhựa này được dùng để làm các sản phẩm thủ công mỹ nghệ hoặc trang trí các
công trình kiến trúc đình, chùa cho thêm lộng lẫy, tráng lệ. Đến những năm 30 của
trế kỷ XX, sơn ta được sử dụng làm chất liệu mới của hội họa Việt Nam, gọi là
sơn mài.
(Tranh Của Tín Đức)
Tranh MÀU DẦU
(hay SƠN DẦU) cho ta sự cảm nhận về màu sắc, ánh sáng, bút pháp và cái đẹp
trong trẻo của chất sơn óng nhẫy. Khả năng biểu đạtcủa chất liệu màu dầu cho
phép các họa sĩ đi đến tận cùng việc diễn tả các ý đồ, cảm xúc như mong muốn.
Trên bề mặt khuôn khổ vải dù lớn hay nhỏ, tranh màu dầu được vẽ bằng các mảng
phẳng hoặc diễn tả công phu trau chuốt với lớp màu mịn mỏng, hay sự xáo động của
các nhát bút đặt cạnh nhau có lớp màu dày, chắc khỏe...
Tuy mới du nhập
vào nước ta những năm đầu của thế kỷ XX, màu dầu đã sớm được các họa sĩ tiếp nhận,
nắm bắt kỹ thuật và bằng tài năng, tâm hồn người nghệ sĩ vẽ nên những tác phẩm
có giá trị nghệ thuật hiện đại mà vẫn thấm đẫm hồn dân tộc. Là chất liệu chính
của hầu hết các họa sĩ Việt Nam sử dụng để sáng tác.
LỤA là chất liệu
truyền thống của phương Đông nói chung và của Việt Nam nói riêng. Từ xa xưa,
người ta biết đến lụa không chỉ là chất liệu phổ biến dùng để phục vụ đời sống
thường nhật mà còn để vẽ chân dung, vẽ tranh thờ, viết câu đối, thể hiện thư
pháp của trí thức Nho học. Tranh lụa có lối thể hiện riêng là hồ nền và cọ rửa
trong khi vẽ để bộc lộ rõ tính mềm mại và óng ả của thớ lụa. Tranh vẽ mảng phẳng
là chủ yếu, dùng nét bao quanh hình, trong đó khối chỉ là gợi tả, màu sắc nhẹ
nhàng, ít có sự chuyển biến đột ngột.
BÔT MÀU, MÀU NƯỚC,
ARYLIQUE, PHẤN MÀU là những chất liệu gọn nhẹ, đơn giản, dễ sử dụng, lại có ưu
thế đáp ứng nhanh nhu cầu ghi chép, ký họa, thường được các họa sĩ sử dụng khi
vẽ thực tế.
Từ chất liệu bột
màu vẽ trên giấy, các họa sĩ đã diễn tả thiên nhiên, đời sống một cách sinh động,
sâu sắc ở nhiều góc độ, trạng thái mà hiệu quả nghệ thuật không kém bất cứ một
chất liệu nào. Những ký họa trực tiếp bằng màu nước bộc lộ cảm xúc tươi mát của
người nghệ sĩ khi tiếp cận và thâm nhập thực tế đôi khi đạt tới giá trị của một
tác phẩm nghệ thuật hoàn chỉnh.
Nghệ thuật SƠN
MÀI còn bao gồm cả tranh SƠN KHẮC. Cái đẹp trong tranh sơn khắc thể hiện ở sự
phân bố các mảng hình, nét khắc, có điểm màu trên nền vóc sơn đen bóng hay nâu
đỏ. Tuy không có sự diễn tả sáng tối như sơn mài, tranh sơn khắc lại giàu tính
tranh trí, thể hiện sự công phu, khéo léo và tinh tế của người nghệ sĩ.
Khi nói đến vấn
đề chọn lựa một họa phẩm nào đó để thưởng thức hay sở hữu, thiết tưởng cũng cần
phải có sự hiểu biết phổ quát để nhận định về cái đẹp. Sự nhận định này, không nhất
thiết cần phải có kiến thức căn bản về mỹ thuật. Thế nhưng, nếu có được sự nhận
thức đúng về đường nét, màu sắc, kỹ thuật, khung hình, bố cục, sự hài hòa... vẫn
luôn là điều cần thiết cho mỗi chúng ta! Chẳng hạn như khi chúng ta bắt đầu
trang hoàng một căn phòng với tranh sơn dầu, Acrylique, chúng ta nên tiếp tục với
những tranh khác cùng chất liệu. Còn nếu như chúng ta đã xếp đặt trên tường các loại tranh thủ ấn
họa, tranh lụa, tranh thạch bản hay tranh in lại... là loại tranh nhẹ nhàng, có
kỹ thuật và sự biểu hiện khác biệt thì không nên chen vào đó một vài bức tranh
sơn dầu hay Acrylique, vì những chất liệu đó không phù hợp nhau, sẽ tạo ra sự
phản cảm.
Không có gì khó
chịu cho bằng, khi màu sắc không hài hòa đập vào mắt chúng ta. Nhưng cũng không
nhất thiết phải tìm kiếm cho được những sắc độ cùng có chung một
"tông" (ton) màu đi đôi với nhau, vì
điều đó sẽ tạo ra sự buồn chán trong cách nhìn.
Và, một tác phẩm
hội họa đẹp, có giá trị, được xem là tuyệt tác khi nó nêu bật được giá trị duy
nhất và độc đáo, cái mà ta không thể tìm thấy trong bất kỳ một họa phẩm nào!
Tín Đức (Hội viên Hội Nghệ sĩ Tạo hình Việt Nam .)
(10-2006)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét