Sân

 

Tham, sân, si là ba tam độc theo đạo Phật. Tháng này Sao Khuê định viết một bài về Sân thế là duyên may đưa đến khiến cho ngày nào cũng có người chọc cho mình giận!

Trước hết là chàng chủ nhà. Chàng bằng tuổi con trai Sao Khuê. Bố mẹ chàng sát vách với Sao Khuê từ đời tám ngoánh. Carlos lớn lên, mua căn nhà đối diện của cha mẹ, và bây giờ mua luôn nhà của Sao Khuê để cho thuê.

Vì không muốn mất công dọn nhà lúc gần đất xa trời nên sau khi bị nước vô nhà hai lần do ống cống tệ hại của thành phố, Sao Khuê bán nhà với giá đặc biệt cho Carlos với điều kiện Sao Khuê thuê lại tầng trệt để ở, góc vườn để vui thú điền viên. Góc vườn ? Chả là xương sống bị lệch, bị chập khiến Sao Khuê không tiếp tục trông coi cả căn nhà, nên trong giao kèo thuê nhà Sao Khuê chỉ thuê góc vườn quanh hàng rào, nơi vẫn trồng hoa và rau thơm, chủ nhà phải cắt cỏ hốt tuyết tuy vậy Sao Khuê vẫn tưới cỏ vào mùa hè.

Không biết chàng có ý muốn làm tàng, làm le, làm phách, làm oai ra điều ta đây là chủ mà chuyên môn đậu xe chắn lối ra vào xe của Sao Khuê khiến mỗi lần đi đâu là Sao Khuê lại phải gọi điện thoại rồi chờ chàng dời xe đi thì Sao Khuê mới mang xe ra ngoài được. Biết bao lần gọi điện thoại để yêu cầu chàng ta chấm dứt đậu xe ngang, nhưng dứt được anh con thì đến ông bố. Sân nổi lên Sao Khuê to tiếng thì lại đến lượt nhân viên đến sửa nhà chắn ngang xe. Trời lạnh ngăn ngắt mà lần nào Sao Khuê cũng phải đợi cả 10 phút để kêu, để chờ, khiến tức càng thêm bực.

Biết bao lần ta đã nói, nói cho nhiều cũng vậy thôi, ngang như cua, họ vẫn bừa, cứ y như những con lừa…

Quái, sao họ lỳ và thiếu tự trọng đến thế. Hàng xóm với nhau mấy chục năm, nay dở trò trêu ngươi trong suốt 2 tháng, hơn 40 lần đợi chờ…Nén lắm, Nhịn lắm rồi…mà tội quái gì mà nén cho khổ thân, ta ca bài “ô rờ lui” cho yên thân sau khi gửi một text và email cảnh cáo: tiếp tục đậu xe bậy tôi sẽ gọi police đấy nhé.

Đang bực cành hông vì bị trêu tức thường xuyên hai tháng trời thì đến lượt nàng bạn thân:

Thưa bà, nãy giờ bà hỏi và muốn tôi giải thích cho bà nhưng mà tôi đang giải thích thì bà lại ngắt lời và bà lại dẫn câu chuyện đi vòng vo tam quốc, không phải tam quốc mà đi vòng vo khắp thế giới, dám đến cả xứ cộng sản Bắc Hàn luôn đấy, hình như bà muốn cho tôi học tính kiên nhẫn thì phải?

Thì càng tốt chứ sao?

Hằm ..hừm. Cả một tháng nay rồi đấy nhé … Trước kia bà đâu có như vậy…Thôi tôi ngừng gọi,, ngừng cả trả lời đấy nhé, chỉ gửi text hay email thôi….

Nín lắm, nhịn lắm rồi. mà tội quái gì mà nén cho khổ thân, ta ca bài “ô rờ lui” là yên thân. “

Hừ…mụ nghe nàng nói lình xình, cho nên mới nổi tam bành mụ lên.” (nhại Kiều). Tam bành là gì ấy à?

6 Căn (mắt tai mũi lười thân ý) gặp 6 Trần (sắc hương vị xúc pháp) thì sinh nhiểu chuyện và còn bị 3 tên họ Bành là Bành Cứ, Bành Chất, Bành Kiêu lúc nào cũng núp sẵn trong đầu, trong tâm, trong bao tử, đốt lửa tam muội thiêu hủy mình.

Lửa tam muội là gì ấy hả?

Lửa Tam muội hay còn gọi là Tam muội chân hỏa. Lửa Tam muội được Hồng Hài Nhi luyện 300 năm từ lửa lò Bát quái do Tôn Ngộ Không đạp đổ lò luyện linh đan 500 năm trước nên nó hung dữ gấp trăm ngàn lần lửa trong lò Bát Quái đấy, dập tắt được nó may ra có quạt Ba tiêu của Thiết Phiến công chúa, tức bà La Sát mà Tôn ngộ Không mượn còn không được huống chi mình chỉ là một tinh tú nhỏ nhoi.

Gõ ba cái vào đầu để bật cái bộ nhớ và mới nhớ ra rằng ở hồi thứ 40, 41 Hồng hài Nhi tức là con của bà Là Sát đã dùng tam muội chân hóa đánh bại cả Tôn Ngộ Không, Trư bát Giới, Satan đến nỗi nước của bốn biển cũng không dập tắt được, cuối cùng phải nhờ đến Quán Thế Âm bồ tát rưới nước cam lồ trong bình tỉnh thủy mới trị được lửa tam muội.

Bình tịnh thủy thì Sao Khuê không mượn được nên chưa hết cơn “Sân”.

Ủa, Sân là ai, là gì mà nó ghê thế?

Đức Phật xếp Sân vào tam độc Tham, Sân, Si, nguồn gốc của mọi khổ đau:.

Khi còn nhỏ thì Sao Khuê hay nghe má nói: Tham thì thâm, cổ nhân dậy thế”, chữ thâm ở đây chưa lột hết ý nghĩa nên xem ra nếu nói cho đúng thì “Tham thì sân cổ nhân dạy thế “….

Tại sao ấy à? nếu suy nghĩ cho cùng thì sân cũng từ do tham mà ra. Tại sao mình nổi giận nhỉ ? Mình nổi giận vì sự việc hay người khác không làm theo đúng Ý của MÌNH. Mình tham lam muốn tất cả mọi sự việc đều phải xảy ra theo ý mình. Quý vị nghĩ lại đi, có đúng vậy hay không nè ?

Vậy:

1. Sân hận là gì, do đâu và vì đâu:

- Sân hận là “sự nóng nảy, sự hãm hại, sự đối lập, sự chống đối, sự hung dữ, sự lỗ mãng, sự không hoan hỷ của Tâm”.

Hầu như ai cũng từng nổi giận, nhiều hay ít, khi đối diện với người hay điều kiện không vừa lòng, hay khi thất vọng, khi bị chọc tức, hay bị người khác phán xét, bắt bẻ.

Sân hận bắt nguồn từ: 

Nhận thức sai lầm về con người, cuộc đời và sự kiện ở đời. 

*Từ trạng thái sợ hãi.

* Từ thái độ độc tôn, loại trừ, chỉ chấp nhận chính mình.

*Từ việc không hiểu bản chất văn hoá của người khác.

Theo quan điểm Đạo Phật, sân hận là do sự bất như ý của tâm, sự không ưa, sự bất mãn.

Sự bất mãn này sanh lên do nơi lòng ham muốn cho vừa ý mình. Khi tức giận nổi lên, thì tâm không còn sáng suốt nữa, khi ấy tâm chỉ thiên về một bên là nghĩ rằng ta mới là đúng.

* Sân hận hay giận dữ là một trạng thái rất thông thường của con người. Hầu như ai cũng từng nổi giận, với một mức độ nào đó, khi đối diện với một người hay một điều kiện không vừa lòng, như thất vọng, bị chọc tức, bị người khác phán xét.

*Tính cách sân hận, hay nổi đóa không phải chỉ ở kiếp sống hiện tại mà nó đã được huân tập từ nhiều đời nhiều kiếp. Nói cách khác, tính hay sân hận, nóng nảy, cứng đầu bắt nguồn từ tiền kiếp (mà dân gian thường nói là "trời sinh tính") và khi gặp thuận duyên thì nó trổ ra. Trong bài kinh "Chàng mập Tissa", Đức Phật nói: “Này các Sa-môn, đây không phải là lần thứ nhất ông ấy cứng đầu. Kiếp trước ông ấy cũng đã bướng bỉnh như thế”. Điều này cho thấy, tư tưởng và hành vi của người đời thường được tích tụ thành thói quen nối tiếp trong hiện đời và đời sau. Tuy nhiên, nếu truy tận căn nguyên của tất cả tập khí sân hận, nóng nảy, cứng đầu, chống đối .. thì đó chính là VÔ MINH.

2. Tác hại của sân hận

* Theo y học, Epinephrine tiết ra khi cơn sân nổi lên làm tăng huyết áp, biểu hiện bằng mặt đỏ gay, tim đập thùm thụp, đầy bụng rồi giảm hoạt động của cơ quan miễn dịch.

Khi sân nổi lên, tuyến thượng thận sẽ tăng tiết ra cortisol quá mức, làm chết các tế bào não (mỗi giây sân giết chết 3 triệu tế bào não) dẫn tới tình trạng trí não kém minh mẫn. Điều này lý giải vì sao phần lớn những người hay sân hận khi về già thường bị mất trí nhớ.

Nguồn gốc sân hận là vô minh

Ôi trời ơi, lại VÔ MINH, khởi đầu của 12 nhân duyên. là đầu dây mỗi nhợ dẫn đến sinh tử luân hồi. là…. khổ, khổ, khổ, khổ .

Sao Khuê bèn niệm chú, hết chú Bát Nhã rồi đến Bạch Y thần chú, quả thật linh nghiệm vô cùng. Trong não bộ hiện ra “ nhất sân chi hỏa, năng thiêu vạn khoảnh công đức chi sơn “ nghĩa là chỉ cần một mối lửa sân hận có thể đốt cháy muôn mẫu rừng công đức.

Muốn lửa giận tắt ngủm thì phải điều tức Tâm.

Thiền sư Ajahn Brahm kể lại rằng trong tu viện của ngài ở Thái Lan, ngày nọ có hai nhà sư người Mỹ đang xích mích với nhau và họ bắt đầu trừng mắt sẵn sàng lao vào nhau thì đột nhiên nhà sư gốc cựu chiến binh sụp xuống đất quỳ lạy nhà sư gốc cựu thương gia và nói rằng “tôi thành thật xin lỗi, xin bạn hãy tha thứ cho tôi “ khiến cho nhà sư cựu thương gia cảm động bật khóc và sau đó họ trở lại thân mật như trước.

Trong kinh Pháp cú Đức Phật dạy rằng:

Lửa nào dập được lửa

Thù nào diệt được thù

Từ bi diệt hận thù

Là định luật ngàn thu….

Ôi giời! thế thì mình chỉ việc tha thứ và từ bi là xong ngay, để sức mà soạn hành lý đi trốn lạnh.

Trong kinh Tăng chi bộ (phẩm Hiềm hận), Đức Phật dạy tu tâm từ, bi, hỷ, xả:

“- Trong người nào, hiềm hận sanh, trong người ấy tâm Xả cần phải được tu tập. Như vậy trong người ấy, hiềm hận đoạn trừ.

- Trong người nào, hiềm hận sanh, trong người ấy, vô niệm, vô tác ý cần được thực hiện. Như vậy trong người ấy, hiềm hận phải đoạn trừ.

- Trong người nào, hiềm hạn sanh, trong người ấy nghiệp do mình tạo cần phải được tu tập là: ‘Tôn giả là chủ của nghiệp, là thừa tự của nghiệp, là khởi nguyên của nghiệp, là bà con của nghiệp, là chỗ nương tựa của nghiệp. Phàm nghiệp thiện hay ác được làm, Tôn giả sẽ là người thừa tự nghiệp ấy’. Như vậy trong người ấy, hiềm hận cần phải đoạn trừ.

Kinh Pháp Cú Phẩm Song Yếu:

Nó mắng tôi, đánh tôi,

Nó thắng tôi, cướp tôi

Ai ôm hiềm hận ấy,

Hận thù không thể nguôi.

Nó mắng tôi, đánh tôi,

Nó thắng tôi, cướp tôi

Không ôm hiềm hận ấy,

Hận thù được tự nguôi.

Với hận diệt hận thù,

Ðời này không có được.

Không hận diệt hận thù,

Là định luật ngàn thu.

Tức giận là vì tâm lượng chưa đủ bao dung. Khi đem nắm muối bỏ vào cốc nước thì mặn lè mặn chát, không thể uống được; nhưng thả vào hồ nước thì ..nấu canh được. Tâm lượng như nước trong cốc thì sao đủ, phải mở tâm ra cho thật rộng, thật phình to…

Tâm sân hận, thù oán không chỉ khiến cho mình nhỏ nhen mà còn mong muốn người khác tổn hại. Thế nên, cần xả bỏ oán thù, tập mong cho người được lợi dù đó là kẻ thù của mình. Tâm oán thù khiến người ta quyết chơi xấu nhau, tàn hại lẫn nhau để rồi cuối cùng không ai có lợi, thậm chí có thể mất thêm nhiều thứ khác. Mặt khác, tâm oán thù luôn thiêu đốt, đánh mất sự an yên, luôn ngồi trên đống lửa thì dù có giàu vẫn không sang, có phúc mà chẳng hưởng được, đó không phải là hành xử khôn ngoan.

3. Làm gì khi sân hận nổi lên: Làm thinh

Trong cuộc sống, có những lúc ta bị hiểu lầm, bị nói xấu, thậm chí bị tổn thương bởi chính người thân hoặc bạn bè. Tâm tức giận bốc lên, lý trí muốn lên tiếng để thanh minh, để phản pháo. Nhưng bạn ơi…

Nếu họ đang khổ mà ta cũng khổ theo, thì oán thù sẽ càng sâu, nghiệp lực càng dày.

Khi bạn bị vu oan hay xúc phạm, hãy thử im lặng. Không phải vì bạn yếu đuối, mà vì bạn mạnh hơn cơn giận của chính mình.

Bạn không cần phản ứng lập tức, bởi người phản ứng ngay trong sân hận là người đang bị dẫn dắt, không phải người làm chủ.

Hãy nhìn người làm tổn thương mình như một người đang bị tổn thương.

Bởi vì người hạnh phúc sẽ không làm đau người khác.

Chỉ có người mang trong lòng nhiều sân hận, ghen tuông, bất an, mới có thể phun ra những lời sắc bén như dao.

Thay vì trả đũa, hãy tự nhủ: Tôi không cần phải chứng minh điều gì ngay lúc này. Tôi chỉ cần giữ cho tâm mình không bị cuốn vào vòng xoáy luân hồi của oán – hận – hơn – thua.

Lắng nghe, nhưng không phản ứng.

Quan sát, nhưng không vội kết luận.

Đợi cho tâm an, rồi hãy lựa lời nói lại (nếu cần thiết).

Người tu không phải là người không bao giờ bị tổn thương, mà là người biết chuyển tổn thương thành trí tuệ.

Biết rằng mỗi hiểu lầm là một dịp hóa giải nghiệp cũ.

Mỗi người vu khống ta, biết đâu chính là oan gia trái chủ nhiều đời đang đến đòi nợ, và nếu ta bình an đón nhận bằng nhẫn nhục và từ bi, thì nghiệp ấy sẽ được hoá giải dần dần.

Phản ứng bằng sân hận, là thêm dầu vào lửa.

Trả lời bằng từ bi, là tưới mát lửa oán hận.

Nếu bạn học được cách giữ yên tâm mình trước những ngọn gió thị phi, thì bạn đã bắt đầu bước đi trên con đường giải thoát.

Nguyện cho tất cả những ai từng làm đau ta, cũng sẽ sớm được an vui và giác ngộ.

Nguyện cho chính ta, luôn giữ được chánh niệm và lòng từ giữa bao nhiêu sóng gió cuộc đời.* ( trích trên mạng )

Suy cho cùng, cuộc sống ngoài đủ đầy về vật chất thì rất cần sự an vui trong tâm hồn. Muốn an vui, không có kẻ thù, không bị ganh ghét, đố kỵ thì tha thứ cho người, xả buông những oán hận để bảo vệ mình, "cởi trói" khỏi địa ngục sân hận cho chính minh, giữ vững hạnh phúc an vui cho mình. Oán hờn chỉ mang đến thiệt hại, một niệm sân khởi lên sẽ mở ra vô vàn chướng ngại, mất mát.-

Người nghĩ mình quan trọng, cái tôi, cái ngã mình lớn thì khi có chuyện gì đó bất như ý sẽ giận liền. "Nếu em nhớ thân xuôi miền cát bụi, Sẽ thấy lòng thanh thản giữa phù hư"*. Mình nghĩ mình chỉ là cát bụi thì hết giận, có gì quan trọng đâu. "Xin người nhớ cho ta là cát bụi, trở về cát bụi xin người nhớ cho".*

Mình chỉ là tổng hợp của đất nước gió lửa, rồi trải qua chu trình sinh lão bệnh tử: "Bao nhiêu năm làm kiếp con người" (sinh ra), "Chợt một chiều tóc trắng như vôi" (già đi), "Lá úa trên cao rụng đầy" (bệnh), "Cho trăm năm vào chết một ngày" (chết)*. Cuộc đời như bóng mây chìm nổi, như nước chảy nên mỗi ngày tâm niệm nhiều lần, cho nó nhập tâm: Từ Bi Hỷ Xả …Từ Bi Hỷ Xả ….Từ Bi Hỷ Xả ….(*= trích trên mạng).

Sân hận đốt lên Lửa địa ngục và
Tham ái là gốc của khổ đau.
Tam độc Tham Sân Si có Tứ vô lượng tâm

Từ Bi Hỷ Xả đối trị. 

Từ Bi Hỷ Xả tăng thì Tam độc sẽ giảm.

Sao Khuê 

 tháng 8/2025