Các Phần Đã Đăng:
NHÀ ĐINH
丁 氏
( 968 — 980 )
-
-
- 1. Đinh Tiên-hoàng
- 2. Đinh Phế-đế
-
I. ĐINH TIÊN-HOÀNG (968-979). Đinh bộ Lĩnh
là người ở Hoa-lư động 花 閭 洞 (huyện Gia-viễn, tỉnh Ninh-bình), con ông
Đinh công Trứ 丁 公 著 làm thứ-sử ở Hoan-châu về đời Dương diên Nghệ và đời
Ngô-vương Quyền. Đinh công Trứ mất sớm, Bộ Lĩnh theo mẹ về quê ở,
thường đi chơi với trẻ chăn trâu-bò, bắt chúng khoanh tay làm kiệu để
ngồi cho chúng rước, và lại lấy bông lau làm cờ bày trận đánh nhau. Trẻ
xứ ấy đứa nào cũng sợ, tôn lên làm anh. Đến lúc khôn-lớn lên, dân làng ở
đấy theo phục rất nhiều, nhưng sau vì không hòa với chú, cho nên Bộ
Lĩnh cùng với con là Liễn 璉 sang ở với Sứ-quân Trần Minh-công ở Bố-hải
khẩu (phủ Kiến-xương, Thái-bình).
Trần Minh-công thấy người khôi-ngô, có chí-khí, đem lòng yêu-mến, cho
được giữ binh-quyền. Đến khi Trần Minh-công mất, Đinh bộ Lĩnh đem quân
về giữ Hoa-lư, chiêu-mộ những
người hào-kiệt, hùng cứ một phương. Năm tân-hợi (951) đời Hậu
Ngô-vương, Nam-Tấn-vương và Thiên-Sách-vương đã đem quân vào đánh không
được. Đến khi nhà Ngô mất rồi, Đinh bộ Lĩnh hàng được Sứ-quân Phạm
Phòng-át 范 防 遏, phá được Đỗ-động của Đỗ cảnh Thạc 杜 景 碩. Từ đó đánh đâu
được đấy, cho nên chúng tôn là Vạn-thắng-vương 萬 勝 王. Chỉ trong một năm
mà vương binh được các Sứ-quân và lập thành nghiệp đế.
Năm mậu-thìn (968) Vạn-thắng-vương lên ngôi Hoàng-đế, tức là
Tiên-hoàng-đế, đặt quốc-hiệu là Đại-cồ-việt 大 瞿 越, đóng đô ở Hoa-lư.
Tiên-hoàng xây cung-điện, chế triều-nghi, định phẩm-hàm quan văn quan
võ, phong cho Nguyễn Bặc 阮 匐 làm Định quốc công, Lê Hoàn 黎 桓 làm
Thập-đạo tướng-quân 十 道 將 軍, và phong cho con là Đinh Liễn làm
Nam-việt-vương.
Năm canh-ngọ (970) Tiên-hoàng đặt niên-hiệu là Thái-bình nguyên-niên 太 平 元 年, và đặt năm ngôi Hoàng-hậu.
Trong khi vua Đinh Tiên-hoàng dẹp loạn Sứ-quân ở nước ta, thì ở bên
Tàu ông Triệu khuông Dận 趙 匡 胤 nối nghiệp nhà Hậu-Chu 後 周 tức là vua
Thái-tổ nhà Tống. Đến năm canh-ngọ (970) vua Thái-tổ nhà Tống sai tướng
là Phan Mỹ 潘 美 sang đánh lấy Nam-Hán 南 漢. Vua Tiên-hoàng sợ quân nhà
Tống 宋 sang đánh, bèn sai sứ sang thông hiếu với Tống-triều.
Năm nhâm-thân (972) Tiên-hoàng lại sai Nam-việt-vương là Liễn đem đồ
phương vật sang cống nhà Tống. Vua nhà Tống sai sứ sang phong cho
Tiên-hoàng làm Giao-chỉ quận vương 交 趾 郡 王 và phong cho Nam-việt-vương
Liễn làm Tĩnh-hải-quân Tiết-độ-sứ, An-nam đô-hộ.
Từ đó nước ta cứ giữ lệ sang triều cống nước Tàu.
Việc chính-trị trong nước thì lúc bấy giờ còn có nhiều người quen
thói lúc loạn, không chịu tuân theo luật-lệ. Tiên-hoàng phải dùng oai để
trừng-trị những bọn gian-ác: đặt vạc dầu ở trước điện, nuôi hổ báo ở
trong vườn, rồi hạ lệnh rằng hễ
ai phạm tội thì bỏ vạc dầu hay là cho hổ báo ăn. Hình-luật uy-nghiêm
như thế, thì cũng quá lắm, nhưng nhờ có những hình-luật ấy thì dân trong
nước mới dần dần được yên.
Việc binh-lính thì Tiên-hoàng phân ra đạo, quân, lữ, tốt, ngũ. Mỗi một đạo có 10 quân; 1 quân 10 lữ; 1 lữ 10 tốt; 1 tốt 10 ngũ; 1 ngũ 10 người.
Vậy một đạo là 100.000 người, và cứ số ấy mà tính thì nhà Đinh bấy giờ có 10 đạo, là 1.000.000 người.
Thiết tưởng nước ta bấy giờ đất thì nhỏ, người thì ít, lấy đâu làm
một triệu quân được, và lấy cơm gạo đâu mà nuôi được bấy nhiêu người.
Họa chăng Tiên-hoàng có được độ 10 vạn người đã là nhiều.
Tiên-hoàng bỏ trưởng lập ấu, cho đứa con út là Hạng Lang 項 郞 làm
Thái-tử. Con trưởng là Nam-việt-vương Liễn đã theo Tiên-hoàng đi
trận-mạc từ thủa hàn-vi, nay không được ngôi Thái-tử, lấy sự ấy làm
tức-giận bèn khiến người giết Hạng Lang đi. Ấy là gây nên mối loạn ở
trong nhà.
Năm kỹ-mão (979) vua Tiên-hoàng và Nam-việt-vương Liễn bị tên Đỗ
Thích 杜 釋 giết chết. Sử chép rằng tên Đỗ Thích trước làm lại, đêm nằm
thấy sao rơi vào mồm, tưởng là triệu mình được làm vua, bèn định bụng
làm sự thí-đoạt. Một hôm Đỗ Thích thấy Tiên-hoàng say rượu nằm trong
cung, bèn lẻn vào giết Tiên-hoàng đi, rồi giết cả Nam-việt-vương Liễn.
Đình-thần tìm bắt được Đỗ Thích đem làm tội, và tôn Vệ-vương 衞 王 Đinh Tuệ 丁 穗 lên làm vua.
Tiên-hoàng làm vua được 12 năm, thọ được 56 tuổi.
2. PHẾ-ĐẾ (979-980). Vệ-vương mới có 6 tuổi lên làm vua, quyền-chính ở
cả Thập-đạo tướng-quân là Lê Hoàn 黎 桓. Lê Hoàn lại cùng với Dương
Thái-hậu 楊 太 后 tư thông.
Các quan đại-thần bấy giờ là bọn Đinh Điền 丁 佃, Nguyễn Bặc 阮 匐 thấy
Lê Hoàn nhiếp chính lộng quyền quá, mới cử binh-mã đến đánh, nhưng bị Lê
Hoàn giết cả.
Lúc bấy giờ nhà Tống nghe tin Tiên-hoàng đã mất, tự-quân còn dại,
muốn thừa thế sang lấy nước ta, mới hội đại binh ở gần biên-giới.
Bên ta được tin quân Tàu sắp sang, Lê Hoàn sai Phạm cự Lượng 范 巨 倆
làm đại-tướng đem binh đi chống-giữ. Trước khi khởi hành, Phạm cự Lượng
họp cả quân-sĩ lại ở trong điện, rồi nói rằng: “Bây giờ quân nghịch sắp
vào cõi, mà vua thì còn bé, lấy ai mà thưởng phạt cho chúng mình. Dẫu
chúng mình có hết sức lập được chút công nào, thì rồi ai biết cho? Chi
bằng nay ta tôn Thập-đạo tướng-quân lên làm vua rồi ra đánh thì hơn”.
Quân-sĩ nghe nói đều hô vạn tuế. Thái-hậu thấy quân-sĩ thuận cả, mới sai lấy áo long-cổn mặc vào cho Lê Hoàn.
Lê Hoàn lên làm vua, giáng Đinh Tuệ xuống làm Vệ-vương, sử gọi là Phế-đế.
Nhà Đinh làm vua được 2 đời, cả thảy là 14 năm.
ĐINH-TRIỀU THẾ PHỔ 丁 朝 世 譜
| Đinh Tiên-hoàng 丁 先 皇 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Đinh Liễn | Vệ-Vương Đinh Tuệ | Đinh Hạng Lang | |||||||||||||||||||||||||||||||
| 丁 璉 | 衞 王 丁 穗 | 丁 項 郞 | |||||||||||||||||||||||||||||||
Huỳnh Hữu Đức trích từ "Việt Nam Sử Lược" của Trần Trọng Kim.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét