Du Tử Ngâm

    

Chúa Nhật thứ hai của tháng 5 hằng năm là ngày LỄ MẸ ( Mothers'day ) ở Mỹ. LỄ MẸ năm nay nhằm ngày Chúa Nhật 11 tháng 5 tới đây. VN ta không có ngày Lễ Mẹ chính thức, mọi người lấy ngày Lễ Vu Lan Bồn là ngày rằm tháng 7 Âm lịch làm ngày tưởng nhớ đến Mẹ Hiền. Trong thời Đệ Nhị Cộng Hòa ở Miền Nam, nhà sư Nhất Hạnh lấy ngày Rằm tháng 7 này làm ngày Bông Hồng Cài Áo. Ai còn Mẹ thì được cài một bông hồng màu ĐỎ, người nào chẳng may đã mất Mẹ rồi thì cài một bông hồng màu TRẮNG lên áo để tưởng nhớ đến Mẹ Hiền....

Nay, nhân ngày Lễ Mẹ ở xứ người, lại nhớ đến ngày Lễ Vu Lan ở xứ ta, xin chân thành gởi đến tất cả mọi người một Bông Hồng...Thơ, để tưởng nhớ đến Mẹ Hiền qua tâm tình của một Du Tử phiêu bạt phương trời : Bài thơ " DU TỬ NGÂM " của Mạnh Giao đời Đường...

DU TỬ NGÂM            遊　子　吟

Từ mẫu thủ trung tuyến    慈　母　手　中　
Du tử thân thượng y         遊　子　身　上　
Lâm hành mật mật phùng 临　行　密　密　
Ý khủng trì trì quy            意　恐　遲　遲　
Thùy ngôn thốn thảo tâm  誰　言　寸　草　
Báo đắc tam xuân huy      報　得　三　春　

Mạnh Giao                        孟　郊

    

Bài thơ có tựa là KHÚC NGÂM của NGƯỜI DU TỬ, người lãng du phiêu bạt giang hồ nhớ về Mẹ như sau:

Sợi chỉ trong tay bà mẹ hiền, khâu nên chiếc áo ở trên mình người du tử. Lúc ra đi, mẹ đã từng mũi từng mũi một khâu thật chắc, ý sợ rằng con mình mê mãi thú giang hồ mà nấn ná dần dà trễ tràng trở về quê cũ. Ai bảo rằng tất lòng của cọng cỏ non kia, có thể báo đáp được ánh nắng ấm áp của ba tháng mùa xuân.( Trong mùa đông, cỏ chết rụi cả, chỉ sống lại nhờ ánh sáng của mùa xuân mà thôi !).

Ôi, nỗi lòng thương con của bà mẹ thật tỉ mỉ, chi li, nhưng lại bao la sâu rộng vô cùng. Bà không trách con đi lâu, cũng không buộc con phải về sớm, vì bà biết tánh lãng tử của con mình. Bà chỉ âm thâm chắc chiu từng mũi kim cho thật chặc, chỉnh e khi ở xứ lạ quê người, áo của con bị sứt chỉ đường tà sẽ không có ai khâu hộ. Việc tuy nhỏ nhặt, nhưng lại hàm chứa biết bao nỗi thương yêu lo lắng của Mẹ Hiền. Tác giả đã kết bằng cách mượn nỗi lòng của một tấc cỏ nhỏ nhoi, thì làm thế nào có thể báo đáp cho được ánh nắng ấm áp của 3 tháng mùa xuân đã mang sức sống và xanh tươi đến cho vạn vật muôn loài cho được !

Khi diễn tả cô Kiều cân nhắc giữa tình và hiếu, rồi quyết định bán mình chuộc tội cho cha. Hành động bán mình là việc làm cao cả, vĩ đại, nhưng đối với công lao trời biển, sanh thành dưỡng dục của cha mẹ thì Nguyễn Du vẫn cho là chưa đủ, cho nên ông đã dùng chữ " Liều " một cách rất tài tình:

Hạt mưa xá nghĩ phận hèn
LIỀU đem TẤC CỎ quyết đền BA XUÂN!

Sự thật, bán mình chuộc cha thì cô Kiều có thể nói đã hoàn toàn trả được chữ hiếu rồi !( hết đời rồi , còn gì nữa ! ): " Bán mình là hiếu, cứu người là nhân " mà, và như Sư Tam Hợp đã nói : " Bán mình đã động hiếu tâm đến trời ". Nỗi lòng " tấc cỏ " của cô Kiều khả dĩ nói là đã đáp đền được " ánh nắng của ba xuân " rồi hay chưa ?

DIỄN NÔM:

Kim chỉ trên tay từ mẫu,
Khâu nên áo lãng du nhân.
Khi đi chắc chiu từng mũi,
Sợ ngày về lắm lần khần.
Ai bảo nỗi lòng tấc cỏ,
Báo đền được nắng ba xuân ?!

LỤC BÁT:

Đường kim mũi chỉ mẹ hiền,
Khâu nên chiếc áo trên mình lãng du,
Chắc chiu từng mũi từng khâu,
Sợ e con trẻ đi lâu chửa về
Ai rằng tấc cỏ bên lề,
Báo đền được ánh nắng về ba xuân?!

Đỗ Chiêu Đức

GIỚI THIỆU TÁC GIẢ: MẠNH GIAO 孟郊 ( 751- 814 )

Mạnh Giao tự là Đông Dã, người đất Võ Khang. Lúc nhỏ ở ẩn trong núi Tung Sơn, tánh tình thầm lặng, làm thơ hay thiên về lý trí, lại chắt lọc từng chữ một. Hàn Dũ rất mến tài ông mà kết thành bạn vong niên. Mãi đến năm 50 tuổi ông mới đậu Tiến Sĩ ở niên hiệu Trinh Nguyên đời nhà Đường. 

Ngoài bài Du Tử Ngâm được nhiều người biết đến, Mạnh Giao còn nổi tiếng với bài Liệt Nữ Tháo. Cả hai bài đều làm theo thể Ngũ ngôn Cổ phong.( Mỗi câu năm chữ, có thể gieo cả vần Bằng lẫn vần Trắc và không hạn định số câu của một bài.). 

Xin cầu chúc tất cả mọi người đều có một ngày Lễ Mẹ tuyệt vời! 

Đỗ Chiêu Đức.

* * *

Anh Chiêu Đức thân mến,

Trước đây, tôi có có xem qua bài Cổ Phong "Du Tử Ngâm" của Mạnh giao, bài thơ này đã mang đến cho tôi rất nhiều rung động.Chính vì thế nên tôi đã cảm tác nên bài thơ sau đây:

Hình Bóng Má

Áo con sứt chỉ sờn vai

Má ngồi vá lại đêm ngày quản chi

Thương con chẳng ngại điều gì

Sớm hôm sáng tối cũng vì con thơ

Cho dù mắt Má đã mờ

Đường kim mũi chỉ là tơ cõi lòng

Đến giờ con vẫn ước mong

Được nhìn lại Má...nhưng không nữa rồi!

Quên Đi

***

Tôi xin gởi đến các bạn bài phỏng dịch của tôi qua bài Du Tử Ngâm, như là một nén nhan lòng cho người mẹ thân yêu đã khuất núi.

Thân mến 

Mailoc.

Bản dịch của MaiLộc

Đường kim chỉ trên tay hiền mẫu 

Tấm áo nầy con bận ngày đi 
Mẹ khâu thật nhặt chi li 
Sợ con mê mải có khi muộn về 
Dù cho tấc cỏ ủ ê 
Cũng không đáp nổi một trời nắng xuân

Mai Lộc

* * *

Kính các huynh Đỗ Chiêu Đức,Quên Đi cùng các bạn thơ trong "vườn thơ thẩn cho vui'.

Đến ngày lễ Mẹ (Mother 's day) Song Quang cũng mượn ý của bài tho cổ "Du Tử ngtâm" của Mạnh Giao cùng bản dịch của quý huynh và có thêm 2 câu chót cho đủ 8 câu của bài "Thất ngôn bát cú".

Đây không hẳn là bản phỏng dịch mà chỉ là niềm cảm xúc nhân ngày "Lễ Mẹ" mà thôi. Mong quý thi hữu đọc giải khuây trong lúc nhàn lãm.

Chúc quý thi huynh sức khoẻ và vui trong ngày Lễ Mẹ.

Song Quang

KHÚC NGÂM CỦA NGƯỜI LÃNG TỬ 

Đường kim mũi chỉ Mẹ hiền khâu

Chiếc áo cho con "lãng tử sầu"

Chăm chút,chắc chiu từng nét một

Nhắc chừng con trẻ chớ đi lâu

Nổi lòng tất cỏ ai hay biết ?

Nguyện trả ơn dày nặng nghĩa sâu

Đền đáp ba xuân đâu chỉ lễ

Một ngày nhớ Mẹ....đủ hay sao???

Song Quang

***

Thùy ngôn thốn thảo tâm, báo đắc tam xuân huy. Ai nói tấc lòng cỏ mọn có thể báo đáp được ánh nắng trời ba tháng mùa xuân. Mồ côi mẹ từ lúc 9 tuổi cho đến nay đã bao vật đổi sao dời, đã là ông lão ở tuổi 80, nhưng mỗi lần nhớ đến mẹ, lòng vẫn không khỏi xót xa. Tôi xin được góp phần cùng với mọi người thân quí tôn vinh Mẹ trong ngày lễ Nhớ Ơn Mẹ 12/05/2014 năm nay ở đây. 

Cầu chúc an lành. PKT 

Dịch Xuôi : Khúc Ngâm Của Người Con Xa Nhà

PKT 05/09/2014

Nhớ ngày con lên đường gần kề, Mẹ cặm cụi ngồi may tấm áo này cho con, chắt chiu từng mũi kim đường chỉ khâu sao cho được thật lâu bền, để kịp ngày con đi, và phòng khi con chậm trễ lỡ hẹn trở về nhà thì áo vẫn còn chưa rách và còn có thể mặc được. 

Ai nói rằng tấm lòng của cỏ mọn có thể báo đáp được ánh nắng trời ba tháng mùa xuân, Mẹ ơi!

Du Tử Ngâm

Mẹ cặm cụi may áo,

Cho con kịp đi xa.

Kim chỉ khâu thật chắc,

Sợ con chậm về nhà.

Xót xa lòng cỏ mọn, 

Nắng trời xuân bao la.

Phạm Khắc Trí