Tục Cúng Ông Công, Ông Táo Ở Ba Miền Khác Nhau.

Theo truyền thống văn hóa Việt Nam, ngoài lễ cúng rằm tháng Chạp và cúng Giao thừa, tháng giáp Tết còn có lễ cúng quan trọng không thể thiếu đó chính là lễ cúng ông Công, ông Táo. 

Bắt nguồn từ phong tục ngàn xưa, từ sau ngày rằm tháng Chạp, người dân 3 miền lại chuẩn bị dọn dẹp bếp núc, sắm đồ cúng lễ để tiễn ông Táo về trời. 

Cứ đến ngày 23 tháng Chạp hàng năm, người dân Việt Nam lại làm lễ cúng ông Công ông Táo, song ngoài những điểm tương đồng thì tùy theo vùng miền mà lễ cúng này có nhiều điểm khác biệt.

Miền Nam

Người miền Nam thường cúng Táo quân vào buổi đêm, trong khoảng từ 20h đến 23h.

Người miền Nam quan niệm, lễ cúng ông Táo chỉ được thực hiện vào thời điểm cuối ngày, sau khi cả gia đình đã dùng xong bữa tối, không cần phải dùng đến bếp núc để nấu nướng, phiền hà đến các Táo nữa thì mới có thể làm lễ tiễn Táo về chầu trời.

Mâm cỗ cúng ông Công, ông Táo ngày 23 của người miền Nam khá đơn giản, gồm có bình hoa tươi, đĩa kẹo ""thèo lèo cứt chuột” làm từ mè đen và đậu phộng, nhang đèn, 3 chung nước nhỏ và đặc biệt là bộ “cò bay, ngựa chạy” – hình giấy con cò và con ngựa dùng để hóa sau khi cúng lễ với mong muốn tiễn Táo về chầu trời nhanh hơn

Miền Trung

Người dân miền Trung cúng ông Táo rất cầu kỳ. Họ thường dâng lên một con ngựa bằng giấy, có yên cương đầy đủ chú không cúng áo mũ vàng mã cho các Táo như người miền Bắc.

Ông Táo trong văn hóa Huế và một số tỉnh lân cận cũng có vị trí cực kỳ quan trọng khi người dân vừa thờ ông Táo trên Trang Ông, vừa lập bàn thờ nhỏ ở bếp.

Cứ vào ngày 30, mùng 1, ngày 14 và ngày rằm hàng tháng, gia chủ sẽ dâng lễ cúng ông Táo với hoa quả, nhang đèn.

Đặc biệt, người phụ nữ miền Trung nết na hiền thảo luôn được căn dặn phải giữ cho bếp núc sạch sẽ, gọn gàng và yên tĩnh.

Vì vậy, lễ tiễn ông Táo về trời ở vùng này cũng rất trọng thể. Dân Huế thường đốt vàng mã và dâng cúng nhiều lễ vật cho các Táo.

Ông Táo cũ được tiễn khỏi bàn thờ bếp và đặt bên cạnh các am miếu hoặc gốc cổ thụ cạnh ngã ba đường, sau đó gia chủ làm lễ rước ông Táo mới về nhà. Tượng ba ông Táo mới cũng được rước lên bàn thờ để gia chủ dễ bề hương khói.

Miền Bắc 

Ở miền Bắc, có lẽ nét đặc trưng văn hóa khác biệt nhất với 2 miền còn lại trong lễ cúng ông Công, ông Táo chính là việc dùng cá chép làm đồ cúng lễ.
Cá chép ở đây có thể là cá chép sống, cũng có thể là cá chép giấy, tùy theo từng gia đình mà có điểm khác biệt.
Người dân thường làm lễ cúng ông Táo từ khá sớm, không nhất thiết phải vào đúng ngày 23 tháng Chạp mà có thể bắt đầu từ ngày 20, muộn nhất là trưa 23.
Người miền Bắc ít nơi làm lễ cúng Táo quân vào chiều tối 23 tháng Chạp. Sở dĩ như vậy bởi người ta quan niệm từ 12h ngày 23, các Táo phải bay về thiên đình làm lễ chầu với Ngọc Hoàng, không còn ở dương gian để nhận lễ được nữa.

Trong mâm cỗ cúng Táo quân của người miền Bắc không thể thiếu bộ áo mũ các Táo và cá chép. Tùy theo từng địa phương, từng gia đình mà số lượng cá có sự khác nhau.
Có nhà chỉ dùng 1 con, trong khi có nhà lại cúng tới 3 con cá chép vàng. Cá chép còn sống được đặt bên cạnh mâm lễ vật, sau khi làm lễ xong sẽ được gia chủ đem thả phóng sinh ở nơi sông suối, ao hồ với ngụ ý để cá chép hóa rồng, làm phương tiện đưa các Táo về trời.
Ngoài ra, việc phóng sinh cá còn thể hiện tấm lòng nhân đức, muốn tích đức hành thiện của gia chủ.

Yên Đỗ sưu tầm từ Net