Mùa Thu Trong Nhạc Và Thơ

Mỗi chiếc lá như một bông hoa đẹp vô cùng, đến nỗi có một nhà văn đã gọi mùa thu là mùa xuân thứ hai của trời đất.

Ngô đồng nhất diệp lạc

Thiên hạ cộng tri thu

Thấy chiếc lá ngô đồng rụng, mọi người đều biết là thu đã trở về…

Nếu ở miền Đông nước Mỹ ta có thể biết rõ thu về khi thấy lá ở các cánh rừng đã vàng ối hay đỏ rực. Mỗi chiếc lá như một bông hoa đẹp vô cùng, đến nỗi có một nhà văn đã gọi mùa thu nơi đây là mùa xuân thứ hai của trời đất.

Các văn thi sĩ Đông phương đã có một số hình ảnh diễn tả mùa thu. Những chiếc lá vàng đã bắt đầu rơi. Một vài cánh nhạn từ phương xa bay về. Hoa cúc đã nở bên liếp dậu thưa. Sương đã bao phủ cảnh vật và rừng phong đã xơ xác lá. Riêng Lưu Trọng Lư đã vẽ lại một cảnh thu đầy những âm thanh

Em không nghe mùa thu

Lá thu kêu xào xạc

Con nai vàng ngơ ngác 

Đạp trên lá vàng khô

(Lưu Trọng Lư)

Hình ảnh con nai vàng thẫn thờ đạp trên thảm lá khô xào xạc tạo nên những âm thanh buồn bã của mùa thu tựa như một nỗi tiếc nhớ xa xôi…

Mùa thu của Việt Anh không còn nữa nhưng hình ảnh thu xưa cứ làm vương vấn mãi. Vâng, Không Còn Mùa Thu, ca khúc của Việt Anh qv&cb vừa thưởng thức trong giọng hát Hồng Nhung…

Ở Đông phương, sự cảm thông giữa thiên nhiên và con người thật sâu sắc. Mỗi mùa màng như một người bạn cũ cứ đến hẹn lại về. Mỗi lần thu tới, ta vẫn nghĩ rằng mùa thu năm nào của ta lại trở về thăm ta.

Mùa thu vẫn luôn luôn là một cái gì đó xa xôi, kín đáo, bình dị và mênh mông, cho nên thu bao giờ cũng xưa. Ta thấy như thu ở thời xưa mà về. Và ta cũng thấy lòng lắng dịu, bình yên.

Thu từ trời mà xuống…

Bỗng dưng buồn bã không gian

Mây bay lũng thấp giăng màn âm u

Nai cao gót lẩn trong mù

Xuống rừng nẻo thuộc nhìn thu mới về

(Huy Cận)

Mùa thu mới về, trời bớt nóng, và thêm hơi mát. Có ai thổi cơm mà khói nhẹ mơ hồ đâu đây. Chưa có sương mù, cũng chưa hẳn là sương mờ, chỉ là đôi thoáng sương mơ mỏng manh như chiêm bao… Không biết có phải sương thu mới nhóm hay đó chỉ là sự huyền ảo của chính hồn ta?

Trong bài Ký Viễn, Lý Bạch có một câu thơ làm ta say mê xúc động

Tương tư hoàng lạc diệp 

Vàng rơi từng cánh tương tư

Vì tương tư mà lá vàng đã rơi từng cánh, hay chính mỗi chiếc lá vàng đã mang mối tương tư của ta trải đầy trong gió…

Anh yêu dấu, em gửi đến anh một chiếc lá vàng mà em nhặt được bên thềm nhà vắng như gửi về anh nỗi nhớ nhung da diết.

Ở miền Bắc nước ta, mùa thu là mùa cưới. Không biết do tục lệ nào hay vì đó là mùa của những hạt cốm Vòng màu xanh ngọc và màu đỏ thắm của trái hồng chín mọng mà mọi người coi như biểu hiện của sự kết hợp lứa đôi?

Chúng ta hãy nghe Xuân Diệu giải thích:

“Mùa thu là mùa yêu nhau, yêu nhau bằng linh hồn, là mùa của những tâm hồn yêu mến nhau. Người ta ngoan hơn, dịu dàng hơn để mười hay hai mươi ngón tay đan với nhau và lắng nghe trời xanh ôm lấy lứa đôi như một tấm áo che sương. Đó là những giờ thân mật dạo qua hàng cây, bước như ngờ ngợ, hồn như giao hòa”

Xuân người ta vì ấm mà cần tình

Thu người ta vì lạnh sắp tới mà cần đôi

Cho nên không gian đầy những lời nhớ thương. 

Những linh hồn cô đơn thả ra những tiếng thở dài để gọi nhau.

Và lòng ta nghe thấy tất cả những du dương của những âm thanh diệu kỳ ấy…

Gọi Mùa Thu Mơ, một ca khúc rất… mùa thu của Phạm Anh Dũng. Mùa thu thật mơ màng, thật đẹp, và lại càng đẹp hơn với giọng hát Duy Trác cùng với nghệ thuật hòa âm của Duy Cường, qv&cb vừa nghe.

Mùa thu, màu sắc, đường nét của khung cảnh, bóng dáng của con người, cho đến không gian, thời gian… Tất cả đều rất mơ hồ, không rõ nét, không xác định, mà bảng lảng trong màn sương khói của những giấc mộng và những kỷ niệm không phai.

Và rồi… không hiểu sao buồn chở một hồn đầy?

Không gian như có giây tơ

Bước đi sẽ đứt, động hờ sẽ tiêu

*Những ca khúc minh họa trong chương trình: Không còn mùa thu của Việt Anh, Thu hát cho người của Vũ Đức Sao Biển, Gọi nùa thu mơ của Phạm Anh Dũng. Cùng những giọng hát Khánh Hà, Bằng Kiều và Duy Trác.

Cao Nguyên

***

Nhạc: Phạm Anh Dũng

Tiếng Hát: Duy Trác