1 Tháng Bẩy : Quốc Khánh Canada.

Ngày Thứ bẩy 1 tháng 7 2017, Canada sẽ kỷ niệm ngày Quốc Khánh của quốc gia này. Ngày này, người nói tiếng Anh gọi là Canada day, trong khi người nói tiếng Pháp gọi nó là Jour de la confederation, kỷ niệm ngày 1 tháng 7 năm 1867 khi Canada trở thành một quốc gia độc lập với sự gia nhập của các tiểu bang Nova Scotia và New Brunswick vào Canada. Kể từ 1967, ngày 1 tháng 7 mỗi năm trở thành quốc lễ. Trong những năm mà ngày 1 tháng 7 rơi vào ngày Chúa Nhựt, thì ngày lễ sẽ được cử hành vào ngày Thứ hai.

Canada là một quốc gia nằm trong Bắc Mỹ, sát cạnh nước Hoa Kỳ. Canada gồm 10 tiểu bang và 3 vùng lãnh thổ (3 Territoires). Diên tích đất đai Canada là 10 triệu cây số vuông, là quốc gia rộng thứ nhì trên Thế Giới, chỉ sau nước Nga. Thống kê năm 2016 cho biết dân số Canada là 36 triệu người, đứng hàng thứ 37. Toàn thể Canada có 31.700 hồ, là một trong những nơi có trữ lương nước nhiều nhất trên Thế Giới. Hai sinh ngữ chánh là Tiếng Pháp và Tiếng Anh, đơn vị tiền tệ là đồng đô la Canada. 

Về phương diện dân cư, thì người Amérindiens , ta gọi là dân Da Đỏ, là những người đầu tiên chiếm ngư nơi này, cách đây 15.000 năm, khi nước biển còn thấp, và còn có đường bộ nối liền Eurasie (Âu Á) và Mỹ Châu (Amérique). Chúng ta hiểu tại sao các thổ dân châu Mỹ đều có nét Á Châu. Những người Vikings từ thế kỷ thứ XI là những người đầu tiên thám hiểm vùng đất này. Người Âu Châu, trong đó có ông Jacques Cartier đến sau, vào cuối thế kỷ thứ XV. Năm 1583, thành lập Terre-Neuve, sau đó mới đến các vùng Nouvelle-Ecosse, Acadie, đều do người Anh và người Pháp, từ Âu Châu vượt Đại Tây Dương sang, trong khi đó các người Tây Ban Nha, Nga, lại là những người khai phá phần còn lại của Canada. Thế Kỷ thứ XIII có nhiều cuộc chiên tranh, trong đó phải kể đến chiến tranh đòi Độc Lập của Hoa Kỳ (1775-1783) Vương Quốc Anh mất dần chủ quyền trên vùng đất mới. Canada trở thành một quốc gia độc lập nhưng gồm nhiều tiểu bang như tình trạng hiện nay.

Năm 2015, thống kê cho biết người Canada là một trong 10 Quốc Gia có lợi tức đầu người cao nhất thế giới. Người Canadien có học thức đứng đầu nếu kể về học vị Đại Học (51% có ít nhất một văn bằng Hậu-Trung Học-diplôme post-secondaire- trong số những người từ 25 đến 64 tuổi).

Với thời gian, Canada trở thành một quốc gia đa chủng, đa văn hóa, trong đó có cả những người Việt Nam , có mặt từ những năm sau 1975. 

Sau đây là những đặc điểm của cuộc sống hiện tại tại Canada mà người viết, sau gần 40 năm có mặt, ghi nhận lại những sự kiện sau này:

1) Về ưu điểm, phải kể đến:

Chính Trị:

một nền Dân Chủ thực sự không thể chối cãi. Nhiều chính phủ đa qua tay hai đảng quan trọng nhất Canada là Đảng Tự Do và Đảng Bảo Thủ. Tuy nhiên sự trao đổi quyền lãnh đạo bao giờ cũng lễ độ và lịch sự. Thủ Tướng hiện tại, ông Justin Trudeau là một người trẻ, rất bình dân, mặt mũi lúc nào cũng tươi cười, sẵn sang hòa mình vào đám đông, chụp hình bằng điện thoại cầm tay với bất cứ người thường dân nào. Ông hiện là một trong các lãnh tụ trẻ, được ngưỡng mộ nhất trên thế giới

Sức Khỏe : Người dân Canadien nào cũng được hưởng một bảo dảm về sức khẻo ngang nhau. Giầu hay nghèo khi có bệnh, vào nhà thương thì ai cũng như ai. Không có chuyện anh giầu thì được mổ trước, tôi nghèo thì được mổ sau. Tất cả phải theo một thứ tự công bằng. Cách đây chừng ít năm, một bà vợ của một ông Thủ Tướng tiểu bang Québec chỉ vì bệnh năng, đòi khám ưu tiên, mà báo chí làm ầm lên, làm chính quyền phải giải thích, tuy bệnh của bà khẩn cấp hơn những người khác trong phòng đợi. Bảo hiểm về sức khỏe do chính quyền lo, người dân dù không đi làm vẫn được bảo hiểm 100% như bất cứ ai.

Về Môi Sinh: 

Chính phủ Canada nói chung, và Tiểu Bang Québec , nơi tôi ở, nói riêng, rất chú trọng về môi trường, khí hậu. Không bao giờ có chuyện hy sinh sức khỏe của dân chúng để có các hầm mỏ đem lại đô la hay việc làm để làm đẹp thành tích cho người cầm quyền. Thủ tướng tiểu bang Québec mới đây ra quyết định gọi con sông St-Laurent, một con sông có tầm quan trọng với Québec ngang con sông Cửu Long đối với Việt Nam, là một lieu historique, với mục đích bảo vệ con song này và những nơi nó chẩy qua tránh được những khai thác bừa bãi, gây ô nhiễm. Người ta nghĩ đến các thế hệ sắp tới hơn là nghĩ tới thế hệ hiện tại. Québec đặt kế hoạch giảm sự xử dụng dầu hỏa 40% từ nay đến năm 2030. Để đạt được mục tiêu này, công ty Điện Hydro Québec sẽ xây một công trường Mặt Trời ( Parc Solaire ) 100 Megawatt. Theo Hydro Quebec, việc này là một điều cần thiết không thể không làm. Công Trường này sẽ hoạt động vào năm 2020, và cần đến một diện tích lên đến 2.5 cây số vuông ( Bên Pháp, có công trường Weinbourg rộng đến 36.000 m2) .

Trên đây là một vài ưu điểm của Xã Hội Canada. Tuy nhiên đã nói đến ưu điểm, không thể không nói tới khuyết điểm. Các khuyết điểm ghi nhận được là những điều sau đây : 

- Tham Nhũng : Những tháng gần đây, báo chí phanh phui những vụ lạm quyền, tham nhũng của các cấp chính quyền Đô Thị, Tiểu Bang hay Liên Bang. Một bà cựu Toàn Quyền (đại diện Nữ Hoàng) đã bị tù vì khai man tiền công quỹ , nhiều viên chức lem nhem với các nhà thầu ra tòa và bị kết án.

- Về Thuế Má : Người dân Canada đóng thuế nhiều hơn những người láng giềng Hoa Kỳ nếu tính theo tỷ lệ. Mức thuế có thể lên đến 50% nếu lợi tức cao. Tuy nhiên, nếu không đóng thuế nhiều như vậy, lấy đâu tiền để các chính phủ lo cho việc công ích ??

Kết Luận: 

Ngày 1 tháng bẩy sắp tới là ngày Quốc Lễ của Canada.Trong ngày này, ngoài những hội hè, ca hát, diển hành vui chơi, rất nhiều người Canadien sẽ còn có việc khác phải làm. Đó là dọn nhà. Không dọn nhà không phải là người Canadien. Trước khi có nhà riêng và định cư , nhiều người trẻ canadien thường mướn nhà và tháng 7 chính là tháng mà họ dọn nhà, đến chỗ mới để thay đổi không khí. Trungbình một người dọn nhà đến 5, 7 lần trong cuộc đời.

Tôi có thông hành Canada gần 40 năm nay. Thông hành Canada rất được trọng đối với thế giới, đi du lịch dễ dàng. Tuy nhiên tôi chỉ là một Canadien giấy, hay canadien gốc Nam Định, Việt Nam. Tôi là Canadien thích ăn mắm, thích sầu riêng, nhưng cũng ăn ké ngày Canada Day như các canadien chánh gốc khác, vui chơi trong mùa hè. 

Tại Montréal, không có little Sài Gòn, người Việt không túm tụm nhau như bên Mỹ

Canada day đến trước ngày lễ Độc Lập của Hoa Kỳ vài ngày. Ngày 4 tháng 7, bên đó Người Mỹ cũng sẽ ăn mừng Quốc Khánh của mình. Sẽ rất vui tại Little Sài Gòn.Xin gửi những người bạn Mỹ lời chúc mừng ngày 4th July, nhưng viết tiếng Việt, không hiểu người Mỹ đọc được không.

Trần Mộng Lâm.

(Nguyễn Thúc Soạn chuyển bài)