Đại Học Cao Đài Tây Ninh - Ảnh trên trang nhà của Viện Sử Đạo Cao Đài Toà Thánh Tây Ninh.
Tôi không phải người gốc Tây Ninh. Nhưng tôi là một tín hữu Cao Đài, cho nên có thể nói tôi cũng có chút “dây mơ rễ má” với vùng đất Thánh. Những tản mạn trong bài viết này khởi nguồn khi tôi tình cờ đọc được bài viết “Viện Đại Học Cao Đài Và Chúng Tôi, Một Duyên Tình Dang Dở,” của cố Giáo sư Nguyễn Văn Trường và Giáo sư Tiến sĩ Mai Thanh Truyết trên trang nhà của Viện Sử Đạo Cao Đài Toà Thánh Tây Ninh.
Nói Tây Ninh nổi tiếng là vùng đất “Địa Linh” quả không ngoa chút nào, vì Tây Ninh có quá nhiều đồi núi cùng những danh lam thắng cảnh thiên nhiên tuyệt mỹ. Tự ngàn xưa, núi Bà Đen thuộc tỉnh Tây Ninh, ngọn núi cao nhất Nam Việt Nam với chiều cao non nghìn mét, đã nổi tiếng vì sự trang nghiêm, huyền bí, và linh thiêng với chùa Bà Đen và nhiều ngôi Cổ Tự khác. Chùa Phật, chùa Hang, chùa Vân Sơn.... cùng rất nhiều hang động, như động Thanh Long, Ông Hổ, Ba Cô, động Thiên Thai... tất cả đều có những câu chuyện, những truyền thuyết đầy huyền bí. Ngày trước, nhiều bà con trong gia đình tôi thường lên tận Tây Ninh thăm núi Bà Đen, vào chùa Bà để cầu nguyện, khấn xin may mắn, mỗi khi gia đình có việc cần nhờ đến “Bà,” và hình như họ đều được toại nguyện. Từ đó, càng thêm những câu chuyện linh thiêng được loan truyền.
Đặc biệt, Thung lũng Ma Thiên Lãnh được quây quần bởi núi Bà, núi Phụng, và núi Heo, cũng nằm trong quần thể núi Bà Đen. Vùng Ma Thiên Lãnh có nhiều cảnh đẹp thiên nhiên, bao gồm suối Vàng, hầm Đá, hang Ông Hổ và nhiều hang động tự nhiên hoang dã, huyền bí, bao phủ với cây cối xanh tươi, tạo nên vẻ đẹp thiên nhiên không khác gì cảnh tiên trong những bộ phim thần thoại. Tôi chưa may mắn đến đây, nhưng tôi từng được bạn đồng đạo Tây Ninh gửi cho xem rất nhiều hình ảnh, và kể lại cho nghe nhiều câu chuyện sau mỗi lần họ lên thăm núi Bà, nên cũng kể như tôi biết khá nhiều về miền đất đầy thú vị này.
Đó chỉ là vài, trong thật nhiều tuyệt tác của thiên nhiên ở miền đất Tây Ninh. Còn một tuyệt tác nhân tạo đẹp và nổi danh khắp thế giới là Tòa Thánh Tây Ninh của tôn giáo Cao Đài, ngự trị cách trung tâm thành phố chừng vài ba cây số. Đó là một công trình quy mô và độc đáo của đạo Cao Đài, một tôn giáo khá lớn được khai mở tại Việt Nam. Chưa hết, ngôi Thiền Lâm Cổ Tự, còn gọi là chùa Gò Kén, Tây Ninh, được xây dựng trên 100 năm với lối kiến trúc cổ kính độc đáo. Cổ Tự này cũng thu hút rất nhiều khách thập phương đến cúng bái vì những lời truyền về sự linh thiêng của ngôi chùa.
Người xưa có câu, “Địa Linh sinh Nhân Kiệt,” thật đúng lắm với miền đất Tây Ninh. Chỉ nói riêng về đạo Cao Đài, nhờ miền đất “Địa Linh” nên Tây Ninh đã được Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế, Giáo Chủ đạo Cao Đài chọn làm nơi khai đạo. Tòa Thánh Tây Ninh ngày đó đã quy tụ được hàng hà sa số Nhân Kiệt về đây để chung tay xây dựng miền đất Thánh. Chỉ điểm sơ qua vài vị trong số chức sắc của đạo Cao Đài Toà Thánh Tây Ninh vào thời điểm Việt Nam Cộng Hòa rơi vào tay Bắc Việt, người ta đã thấy toàn là những người kiệt xuất:
*Ngài Phối Sư Thượng Vinh Thanh (Trần Quang Vinh) là cựu Bộ Trưởng Quốc Phòng VNCH.
*Ngài Chánh Phối Sư Thượng Nhã Thanh là cựu Tỉnh Trưởng Hậu Nghĩa.
*Ngài Bảo Học Quân Nguyễn Văn Lộc, Viện Trưởng Viện Đại Học Cao Đài, là cựu Thủ Tướng Việt Nam Cộng Hoà, và cũng từng là Luật sư của Toà Thượng Thẩm Sài Gòn.
*Ngài Bảo Y Quân Trương Kế An là Bác sĩ, v.v…(Trích trong Mười Năm Khảo Đảo)
Còn nhiều, nhiều lắm. Nhưng trong phạm vi bài viết này, tôi chỉ muốn đề cập đến những Nhân Kiệt đã có công trong việc thành lập Viện Đại Học Cao Đài, một trường đại học thuộc Tòa Thánh Tây Ninh mà tôi đã đọc trong bài viết nói trên.
Ở Mỹ, tôi cũng từng làm nghề gõ đầu trẻ. Tuy chỉ là một cô giáo thuộc loại “chí mén” dạy đám con nít, nhưng lúc nào tôi cũng đau đáu quan tâm về việc bảo tồn Việt Ngữ và Văn Hoá Việt nơi hải ngoại để giữ lại cho các thế hệ sau này. Cho nên tôi đã tận dụng số kiến thức ít ỏi “mỏng dính mỏng tăng” của mình mà cố gắng viết để chuyển tải đến bạn đọc những gương hiếu học, vinh danh sự thành công của con em người Việt nơi hải ngoại, và những câu chuyện về Văn Hóa Việt, về tinh thần đạo đức Việt Nam. Mỗi lần đọc những tin tức tồi tệ đăng trên báo chí bên nhà, như chuyện học sinh mua điểm để vào đại học, hoặc chuyện “Tiếng Việt Bùi Hiền” cách viết tréo ngoe “cắt đầu đứt đuôi” đọc âm thanh nghe như… “tiếng ông Tập” thì tôi buồn lắm. Tôi hồi tưởng và nhớ đến nền giáo dục tuyệt vời thời Việt Nam Cộng Hoà mà tiếc, mà đau cho dân tộc mình. Thế nên khi đọc được mấy bài viết thuộc dạng... “đốt lò hương cũ” của hai vị cựu Giáo sư Đại Học Cao Đài, thì những “khói hương” về đạo, về đời, ngày xưa như thức dậy, như lan tỏa, như quyện vào hồn tôi, làm dâng lên một nỗi xúc động vô bờ.
Thời Việt Nam Cộng Hoà, dưới chính thể Tự Do, chuyện các tôn giáo mở trường đại học tư là rất dễ dàng. Điển hình là Viện Đại Học Vạn Hạnh của Giáo Hội Phật Giáo ở Sài Gòn, hay ở tỉnh như Viện Đại Học Đà Lạt của Giáo Hội Công Giáo Đà Lạt, và còn rất nhiều đại học tư khác.
Nhưng đối với Đạo Cao Đài của chúng tôi, một tôn giáo mới hình thành khi đó chỉ hơn bốn chục năm, còn rất non trẻ, tài chính khó khăn, mà Toà Thánh Tây Ninh lại nằm ở một tỉnh lẻ hẻo lánh, nơi mà cuộc sống của dân chúng còn nghèo khó thì chuyện mở một trường đại học cho “bài bản” thật không dễ dàng gì.
Vậy mà vùng đất “Địa Linh” này đã quy tụ được rất nhiều nhân kiệt trong việc giúp xây dựng Viện Đại Học Cao Đài cho Tòa Thánh Tây Ninh. Theo bài viết, thì số nhân kiệt chủ yếu này gồm có ngài Viện Trưởng Nguyễn Văn Lộc, cựu Thủ Tướng Việt Nam Cộng Hòa; Phó Viện Trưởng Tiến Sĩ Mã Thành Công; và ba vị nữa đã định cư ở Hoa Kỳ sau ngày mất nước, mà những người này tôi cũng có biết vì sự nổi danh của họ và tôi rất tôn kính quý trọng.
Người thứ nhất là một trong hai tác giả bài viết “Viện Đại Học Cao Đài...,” cố GS Nguyễn Văn Trường. Ngài từng là cựu Bộ Trưởng Giáo Dục thời VNCH, và là quyền Viện Trưởng Đại Học Cao Đài ngày ấy. Tôi thật xúc động khi đọc “Lời bộc bạch” của GS Nguyễn Văn Trường, “Dân tộc, nhân bản, và khai phóng là phương châm chỉ hướng cho nền giáo dục của chúng ta thời bấy giờ. Nói khác hơn là trong một chừng mực nào đó, ta muốn cột giữ học sinh sinh viên ta trong lòng dân tộc, trong những giá trị ngàn đời của cha ông, mà ta thiết tha kính giữ. Con người mà chúng ta đào tạo cũng phải thấm nhuần tính người, tình người…” (trích: Viện Đại Học Cao Đài...)
Quả đúng như vậy. Người Việt chúng ta những ai đã từng đến trường ngày ấy đều biết,
nền giáo dục của thời Việt Nam Cộng Hòa, trước nhất là phải vì “dân tộc,” tôn trọng giá trị, bảo tồn và phát huy những truyền thống văn hóa hay, đẹp của đất nước, hầu lưu truyền cho các thế hệ tiếp nối, cho khỏi bị mai một và thay thế bằng các văn hóa ngoại quốc. Kế đến là “nhân bản.” Nền giáo dục VNCH luôn tôn trọng quyền tự do và quyền con người, không có sự kỳ thị, phân biệt giàu nghèo, địa phương, tôn giáo, hay chủng tộc. Mọi người dân đều có giá trị như nhau, đều có quyền được hưởng sự giáo dục công bình. Sau cùng là giáo dục “khai phóng.” Dù tinh thần dân tộc là trên hết, văn hóa dân tộc phải được bảo tồn, nhưng không bảo thủ, mà phải mở cửa đón tiếp và học hỏi những sự phát triển về khoa học kỹ thuật của các nền văn minh trên thế giới.
Cho nên, khi đọc GS Nguyễn Văn Trường, “Cột vào nhân bản, chưa đủ, cột thêm vào dân tộc,” và “Con người mà chúng ta đào tạo cũng phải thấm nhuần tính người, tình người…” thì tôi bỗng nhớ lại thuở xưa da diết. Phải nói rằng học sinh sinh viên thời VNCH đã được hưởng một nền giáo dục không thua gì Tây Phương như Hoa Kỳ và các nước văn minh trên thế giới. Họ được dạy về “nhân bản, về tình dân tộc, và về tính người, tình người” nên học sinh luôn tôn sư trọng đạo, với lòng yêu nước thiết tha. Ai học hành theo đuổi nghiệp văn chương cho... tới bến, thì làm thầy, dạy dỗ lớp trẻ hết lòng. Nếu theo đuổi nghiệp võ, họ đều là những vị anh hùng, những dũng tướng yêu nước, một lòng chiến đấu bảo vệ quốc gia, dầu chết cũng cam. Thời VNCH đâu có chuyện học trò đánh thày giáo, con đánh cha, cháu hành hạ bà... Tệ hơn nữa, là thanh niên ngày nay chỉ lo ăn chơi đàn đúm mà bỏ mặc, không cần để ý đến tình hình nước nhà nghiêng ngửa ra sao, như những tin tức chúng ta thường thấy nhan nhản trên báo chí bên nhà ngày nay. Cụ GS Nguyễn Văn Trường đã quy tiên năm 2018 tại Texas, Hoa Kỳ, nhưng công đức vô lượng và những lời vàng ngọc của người sẽ được mãi mãi lưu lại cho hậu thế.
Một người nữa mà tôi gọi là nhân kiệt vì ông cũng có công trong việc thành lập Viện Đại Học Cao Đài, là GS Nguyễn Văn Sâm. GS NV Sâm người Sài Gòn, đã từng dạy rất nhiều trường đại học thời VNCH, như Ðại Học Văn Khoa Sàigòn, Ðại Học Vạn Hạnh, Đại Học Hoà Hảo, Đại Học Cần Thơ... GS Sâm là nhà văn tiền bối tôi kính trọng, và vì có quen biết với Giáo Sư, nên tôi không ngạc nhiên chút nào về việc ông từng tận tình giúp xây dựng Đại Học Cao Đài. GS Sâm là người yêu Văn Hóa Việt, nhất là những bộ sách cổ chữ Nôm. Sang Mỹ ông vẫn tiếp tục làm nghề giáo, kiêm nhà văn và đã xuất bản rất nhiều sách, đặc biệt là nhiều sách phiên âm chữ Nôm ra Việt Ngữ cùng rất nhiều tác phẩm giá trị khác. Một lần, tôi hỏi “GS có lời khuyên gì cho những cây viết non trẻ của các thế hệ sau” Thì GS Sâm trả lời thật khiêm nhường, nhưng là những lời khuyên vàng ngọc rất hữu ích cho người mới tập viết văn:
“Tôi không dám có lời khuyên đến thế hệ đi sau, nhưng nguyên tắc cầm bút của tôi là tìm vui trong việc viết lách và nghiên cứu, cũng như sử dụng tối đa giờ giấc cho việc nầy. Cố đi với văn chương của mình suốt đời, không nửa chừng bỏ ngang vì bất cứ lý do gì, kể cả sự nghèo khổ bịnh tật, hay sự đánh phá của người khác. Quan trọng nhất, là tìm hướng viết đứng đắn, viết lách cẩn trọng, không viết vì tiền, vì thị hiếu của người nào, hay vì muốn có tiếng tăm, và sự đặt hàng mà mình thấy không hợp.”(Trích: Những Người Giữ Lửa –Phương Hoa, Việt Báo,09/2018)
Giáo Sư Nguyễn Văn Sâm hiện là Trưởng Ban Văn Chương Viện Việt-Học Nam California, Hoa Kỳ. Với lòng yêu chữ nghĩa và văn hóa nước nhà ngút ngàn như thế, ngày đó GS NV Sâm đã “vượt núi trèo đèo” lặn lội từ Sài Gòn - Tây Ninh giúp cho Đại Học Cao Đài dù trong thời điểm thường xảy ra giao tranh, di chuyển nguy hiểm như lời của GS TS Mai Thanh Truyết trong bài viết, “Sự an ninh trên con đường Sàigòn Tây Ninh, chỉ 99 cây số, mà nghe đâu nó xuyên ngang chiến khu của VC.” Tấm lòng của các vị Giáo Sư này thật là xứng đáng được cảm kích và trân trọng.
Vị nhân kiệt sau cùng, hình như là nhân vật bận rộn và vất vả nhất cho Đại Học Cao Đài ngày ấy, theo như bài viết, là Giáo sư Tiến sĩ Mai Thanh Truyết. GS MT Truyết hiện sống ở Hoa kỳ, là một khoa học gia lỗi lạc, nhà môi trường, nhà diễn giả nổi tiếng khắp năm châu. Tôi đã đọc rất nhiều tác phẩm, theo dõi nhiều YouTube phỏng vấn, các bài báo, trên TV... rất giá trị của GS Truyết về môi trường, về nghệ thuật sống, đạo đức, làm thế nào để giữ cái tâm con người trong sáng, giáo dục con người bảo vệ hành tinh xanh của chúng ta. Có một bài viết của GS MT Truyết viết trong “Ban Nghiên Cứu Khảo Cứu Vụ” của đạo Cao Đài mà tôi rất tâm đắc, trong đó GS đã nhận chân ra cái, “Giá trị độc đáo của Đạo Cao Đài là nhận ra điểm chung chính yếu của mọi tôn giáo. Một khi đã nhìn thấy điểm chung đó rồi ta vượt khỏi mọi dị biệt của các tôn giáo khác nhau là “thấy Đạo.”(Trích: Nét Độc Đáo Của Giáo Lý Cao Đài). Ngoài ra, còn phải nói đến lòng yêu nước. Xuyên suốt qua các tác phẩm của GS TS Mai Thanh Truyết, ngoài những vấn đề về môi trường, GS luôn tỏ ra lo lắng, tìm giải pháp cho một Việt Nam Tự Do Độc Lập nơi quê nhà...
Ngày đó, GS TS MT Truyết làm Giám Đốc Học Vụ của Đại Học Cao Đài. Mới du học từ Pháp về, được nhận dạy ở Viện Đại Học Sài Gòn với mức lương cao, mà GS vẫn bỏ nhiều thời gian trong những ngày nghỉ để lên Tây Ninh giúp cho Đại Học Cao Đài và chỉ nhận mức lương tượng trưng “bằng lương của một binh nhì” trong khi làm việc cật lực, vì GS thấy đại học khi ấy mới hình thành nên còn rất nghèo và thiếu thốn.
Bàn tay của những nhân kiệt Tây Ninh này quả thật là chứa đầy sức mạnh, và tinh thần vì dân vì nước vì lương tâm của những nhà giáo dục. Hãy đọc những gì GS TS Truyết viết để thấy những việc làm của quý vị Giáo Sư ngày ấy khó nhọc đến cỡ nào, “Chương trình học, quy chế sinh viên, giáo sư, thời khóa biểu, thi cử trong niên học và cuối niên học, mời thầy, phòng thí nghiệm, tất tất đều phải xây dựng từ zero...” Sau sáu tháng “ăn chay nằm đất” (lời GS Truyết) làm việc với hàng nghìn công nhân, những tín đồ thiện nguyện với những buổi ăn trưa đạm bạc, thì một Viện Đại Học có thể gọi là đầy đủ “với Phân Khoa Nông Lâm Súc, Phân Khoa Thần Học, và Phân Khoa Sư Phạm, trong một dãy lầu ba tầng, kiêm thêm bốn Phòng thí nghiệm, Hóa, Lý, Sinh Vật gồm Động vật và Thực vật, và Địa chất, cùng một giảng đường lớn sừng sững toạ lạc trên mảnh đất cằn cỗi Tây Ninh.” GS Truyết kể lại. Điều giá trị là, chương trình giảng dạy của hệ hai năm (Cao Đẳng) và hệ bốn năm (Cử Nhân) đều được soạn thảo dựa trên tiêu chuẩn Quốc Gia với cả nghìn sinh viên theo học.
Một câu khiêm nhường trong bài viết của TS Mai Thanh Truyết mà tôi đã học được thật nhiều từ ý nghĩa của nó, “Đây là một bài học quý giá cho người viết vì đã nhận thức được rằng cần phải có Chánh Kiến, Chánh Tâm, Chánh Định và một tâm hồn Vô Ngã mới có thể thực hiện những việc làm nho nhỏ trên...” khi nói về những việc thật to lớn GS đã làm cho ĐH Cao Đài. Đây là thuyết dạy đạo của nhà Phật, của các bậc chân tu, mà một Giáo Sư đã thấm nhuần được “Chánh kiến, chánh tâm, chánh định, và có tâm hồn vô ngã” thì có thể nói đó là người sống dưới chính thể Tự Do, đầy nhân bản, và sống gần “những nhà tu hành, phẩm hạnh cao,” như lời GS Mai Thanh Truyết.
Tóm lại, chuyện hình thành Viện Đại Học Cao Đài Tây Ninh như một kỳ tích, đã khiến tôi tin tưởng rằng vùng đất Tây Ninh linh thiêng đã quy tụ nhiều bậc kỳ tài về giúp cho đồng bào và đồng đạo. Tuy Viện Đại Học Cao Đài chỉ tồn tại có mấy năm (1971-1975) nhưng nó rất xứng đáng được đứng chung hàng ngũ các Viện Đại Học thời Việt Nam Cộng Hòa.
Xin kính cám ơn nhị vị cựu Giáo Sư: Hương linh cố GS Nguyễn Văn Trường, và GS TS Mai Thanh Truyết đã cho kẻ hậu bối này cơ hội viết dăm điều tản mạn về Đại Học Cao Đài và về vùng Thánh Địa Tây Ninh, dù hiện tại Viện Đại Học Cao Đài đã “đi vào lịch sử.” Không biết giờ đây sau cuộc bể dâu, vùng đất Tây Ninh có còn được gọi là “Địa Linh” như ngày trước? Và nếu có, thì liệu miền Đất Thánh còn quy tụ được những vị chức sắc Chơn tu và những Nhân Kiệt yêu nước thương dân hết lòng như các vị trước đây?
Mong thay...
Phương Hoa
Tài liệu tham khảo:
Mười Năm Khảo Đảo:
Viện Đại Học Cao Đài Và Chúng Tôi…
Đại Học Cao Đài Và Tôi:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét