Bộ Tem Đầu Tiên Về Nghệ Thuật Hát Bội

Hát Bội, còn gọi là Hát Bộ hay Tuồng, là nghệ thuật sân khấu cổ truyền Việt Nam, diễn lại chuyện xưa tích cũ, gợi những đức tính trung, hiếu, tiết, nghĩa của người xưa để làm gương sáng cho thiên hạ soi chung. Hát Bội có tính tượng trưng, quy củ, kết hợp nhuần nhuyễn giữa âm nhạc, giọng hát, điệu bộ và văn chương.

Nghệ thuật sân khấu đã có từ thời Lý và thường thấy trong các dịp tiệc tùng hay tế lễ. Cho tới thời Trần thì nghệ thuật này mới phát triển. Trong năm Thiệu Bảo (1278-1285) đời vua Trần Nhân Tông, quân ta đại phá quân Nguyên, bắt được người phường tuồng là Lý Nguyên Cát ở trong quân của Toa Đô. Nguyên Cát khéo múa hát, phỏng theo tiếng ta, làm ra các vở tuồng hay như vở “Vương Mẫu Hiến Bàn Đào”. Vua Trần vì mến tài, đã cho phép Nguyên Cát ở lại nước Đại Việt để hướng dẫn nghệ thuật sân khấu.

Hát Bội phát triển, trưởng thành và khởi sắc vào thời Nguyễn, dưới triều vua Tự Đức. Chính nhà vua và một số quan lại trong triều đã sáng tác một số tuồng Hát Bội để đóng góp cho nghệ thuật này. 

Phong trào Hát Bội lan rộng và cực thịnh vào thời vua Thành Thái. Do khi đó thực dân Pháp đang xâm chiếm nước ta với chiêu bài “bảo hộ” nên mọi hình thức chống đối chính quyền bảo hộ đều bị đàn áp. Vì vậy, Hát Bội được coi là nghệ thuật độc đáo để qua mặt nhà cầm quyền Pháp nhằm ca tụng tinh thần ái quốc, cổ vũ tinh thần kháng Pháp của dân tộc.

Để tôn vinh loại hình nghệ thuật sân khấu cổ truyền này, ngày 23-2-1975, Bưu chính VNCH đã phát hành bộ tem “Hát Bội” gồm 3 mẫu, kích thước 40 mm x 30 mmm, giới thiệu 3 tuồng Hát Bội tiêu biểu:

Tem 25đ: Lão tướng Phàn Định Công đang trấn ở San Hậu, hay tin thái sư Thiên Lăng soán ngôi vua Tề đã cấp tốc cử binh về triều vấn tội loạn thần trong tuồng “San Hậu”.

Tem 40đ: Quân sư Dư Hồng dùng chiêu lạc hồn bắt đại tướng Cao Hoài Đức trong tuồng “Tam Hạ Nam Đường”.

Tem 100đ: Đệ tử của Lê Sơn Thánh Mẫu là Lưu Kim Đính vâng lời cha đến Nam Đường cứu giá vua Tống Thái Tổ bị vây khốn tại thành Thọ Châu trong tuồng “Lưu Kim Đính giải giá Thọ Châu”.

Bộ tem này được phát hành với những con dấu đặc biệt “Ngày đầu tiên” tại các bưu cục: Sài Gòn, Cần Thơ, Đà Lạt, Nha Trang, Đà Nẵng và Huế. 

Đây là một bộ tem đẹp do 3 họa sĩ thiết kế: Nguyễn Hiệp (mẫu 25đ), Nguyễn Siên (mẫu 45đ) và Nguyễn Thanh Trúc (mẫu 100đ); được in họa ảnh 4 màu trên giấy có keo tại nhà in Thomas de la Rue, Basingstoke (Anh).


Trần Đức Lộc
(Trích "Tập san Viet Stamp số 1 - 2008")

Yên Đỗ sưu tầm từ “vietstamp.net”