Chuyện Con Chim

Những người bạn đồng trang lứa với tôi, giờ đây hầu hết đều ở vào cái tuổi mà người Mỹ gọi là empty nesters. (Tạm dịch là "tổ trống"). Cụm từ này thoạt nghe có vẻ lạ tai, nhưng thực ra nó mô tả một cách rất sinh động giai đoạn mà con cái đã trưởng thành, rời khỏi tổ ấm để bay đi, tìm con đường riêng cho mình.

Những căn nhà từng ồn ào, náo nhiệt với tiếng cười trẻ con bỗng trở nên im lặng. Bữa cơm không còn tiếng hỏi han "Hôm nay con đi học thế nào? Có vui không?", cũng chẳng còn những đôi giày vứt lung tung ngoài cửa. Chỉ còn hai người lớn, vợ và chồng. Hai người lớn đó bỗng dưng thấy mình như đang... học lại cách sống chung lần nữa, nhưng lần này là trong sự tĩnh lặng.

Ở cái tuổi ngũ tuần, lục tuần này, một số bạn tôi quay lại làm vườn, học đàn, học vẽ. Có người học nấu ăn kiểu Pháp, kiểu Hàn. Cũng có người bắt đầu tập yoga, hoặc chạy bộ sáng sớm, đi hiking vào cuối tuần... như một cách tìm lại bản thân sau nhiều năm bận bịu vì con cái. Nhưng không ít người, nhất là những cặp vợ chồng cả hai từng làm việc văn phòng, lại chọn một lối khác: nuôi thú cưng. Họ nói, nuôi một sinh vật nhỏ để chăm sóc cũng là cách giữ lại một phần nào đó cảm giác được cần đến, được quan tâm, được yêu thương…

Người bạn của tôi, một người đàn ông từng nổi tiếng là khô khan và vô cùng thực tế, cũng đã làm điều đó. Nhưng thay vì nuôi chó hay mèo như số đông, anh lại chọn nuôi chim. Một con chim yến phụng nhỏ xíu, lông xanh rực rỡ như một mẩu mùa xuân giữa mùa thu đời người.

Anh nói với tôi:

- Nuôi chó phiền lắm: nào là phải dẫn đi dạo, chích ngừa, cắt lông, làm móng, rồi cả chuyện dọn dẹp mỗi khi nó "bày bừa". Có những con chó không chịu tiểu tiện nếu không được dắt đi, mà mỗi ngày lại hai ba lần như vậy. Còn mèo thì không được, vợ dị ứng với lông mèo, chỉ cần gần là hắt hơi, ngứa mắt suốt cả ngày.

Sau bao nhiêu lần suy nghĩ, đắn đo vợ chồng anh quyết định nuôi chim.

Anh cười giòn, rồi nói thêm:

- Mà nghe tới "nuôi chim" là mấy "mẹ" thích lắm. Nuôi chim nhẹ nhàng, sạch sẽ, ít tốn công lại được nghe chúng ríu rít rất vui tai mỗi sáng.

Vậy là một buổi chiều cuối tuần, anh ra tiệm thú cưng, chọn một con chim yến phụng (tên khoa học là Melopsittacus undulatus – một loài chim thuộc họ vẹt, có nguồn gốc từ vùng hoang mạc nước Úc). Trong tiếng Anh, chúng được gọi là budgerigar, hay budgie, và ở Mỹ người ta thường gọi đơn giản là parakeet. Loài chim nhỏ bé này có khả năng bắt chước tiếng người, hót líu lo vui nhộn, và đặc biệt là rất thân thiện nếu được nuôi dưỡng từ nhỏ.

Con chim đầu tiên ấy được anh đặt tên là Milo, nghe dễ thương, gần gũi, như thể là một thành viên mới trong gia đình. Những ngày đầu, anh mua chiếc lồng nhỏ, đặt trong góc phòng khách. Nhưng dần dà, tình cảm dành cho chú chim nhỏ ấy cứ lớn lên theo thời gian. Anh bắt đầu tìm hiểu kỹ hơn: đọc sách, tra cứu tài liệu, tham gia cả những diễn đàn của người nuôi parakeet trên mạng. Anh học cách nhận biết tâm trạng của chim qua tiếng hót, cách rỉa lông, cách nhảy nhót trên cầu. Anh biết được rằng nếu một con chim parakeet chớp mắt chậm rãi khi nhìn bạn, đó là dấu hiệu nó đang tin tưởng bạn.

Chỉ sau vài tháng, chiếc lồng nhỏ không còn đủ chỗ để chứa các đồ chơi cho chim nữa. Anh đổi sang lồng lớn hơn, có thêm cầu tụt, xích đu, gương soi, thậm chí lắp cả những món đồ chơi nhỏ mà chim có thể gõ vào hay mổ mổ mỗi khi buồn chán. Anh bắt đầu mua những loại thức ăn như: hạt kê, yến mạch, dưa chuột, cà rốt cắt mỏng, và các loại cát đặc biệt giúp chim tiêu hóa tốt hơn. Mỗi ngày, Milo được thả ra khỏi lồng ít nhất một giờ để bay nhảy quanh phòng. Anh và vợ thậm chí còn… không bật quạt khi chim được thả, chỉ để tránh Milo bị gió lùa làm cảm lạnh.

Có lần, vợ chồng anh dự định đi du lịch châu Âu ba tuần, kế hoạch đã ấp ủ từ mấy năm trước khi con cái còn chưa rời nhà. Nhưng rồi gần sát ngày đi, anh bỗng ngồi thừ ra, nhìn Milo nghiêng đầu ngơ ngác.

Và thế là... chuyến đi đành hủy bỏ.

Vợ chồng anh nói với nhau: "Châu Âu đó thì vẫn còn đó, nhưng Milo thì chỉ có một." Họ quyết định đi gần thôi, vài ngày, nhờ cô hàng xóm qua cho ăn. Nhưng phần lớn những chuyến đi xa sau đó, vợ chồng anh đều chọn cách ở nhà để chăm cho con chim bé nhỏ ấy.

Tôi từng trêu:

-Tụi mày điên rồi. Nuôi chim mà như nuôi con mọn.

Anh chỉ cười, mắt nhìn xa xăm:

- Ừ, thì cũng như con vậy. Không nói được, nhưng có cảm xúc. Tao thấy nó hiểu được ý tụi tao. Có hôm buồn chuyện công việc, tao ngồi im. Milo bay đến đậu lên vai, dụi đầu vào cổ. Tao tin là nó thương tao.

Nghe đến đó, tôi cười, nhưng cười kiểu… nghẹn nghẹn. Không phải vì anh nói sai, mà vì tôi hiểu: đến một lúc nào đó trong đời, ta bắt đầu thấy những thứ nhỏ bé, như một con chim, lại có thể cho ta nhiều cảm xúc hơn cả lời nói của người lớn.

Chuyện sẽ dừng lại ở đó nếu như không có... bi kịch.

Một buổi sáng nọ, anh nhắn tôi một dòng ngắn gọn:

“Milo nó không ăn nữa rồi.”

Tôi chưa kịp hiểu, anh gọi đến, giọng như vừa trải qua một cơn đau, suốt đêm:

- Milo chắc nó bịnh. Không hót, không bay, chỉ bám vào thanh ngang trong lồng như bám vào cuộc đời. Vợ chồng tao chở nó đi bác sĩ.

Tôi suýt phì cười.

- Con chim bé bằng bàn tay mà đi bác sĩ?

Anh nói nghiêm túc:

-Ừ. Chứ mày tưởng bỏ nó ở nhà nằm chờ chết chắc?

Rồi anh kể. Vợ anh thì ngồi ghế sau ôm lồng chim như ôm em bé sơ sinh. Anh chạy xe mà cứ thò tay ra sau kéo tấm mền che nắng cho lồng, sợ chim bị chói. Đến phòng khám, họ điền tên “Milo” vào mẫu, ghi ngày sinh ước chừng, giống loài, tình trạng hiện tại.

Anh bảo:

- Trời đất, tao còn chưa được khám kỹ vậy lần nào!

Sau vài lần tái khám, bác sĩ thú y trịnh trọng tuyên bố:

- Milo bị ung thư. Giai đoạn cuối.

Anh lặng người. Con chim bé tí như vậy mà cũng ung thư. Ở đời, cái gì có sự sống thì cũng có bệnh tật, đúng không? Nhưng đau đầu chưa phải chuyện đó mà là: chữa thì sao?

Bác sĩ ngập ngừng rồi đưa ra hai lựa chọn:

Một là điều trị tích cực bằng xạ trị, hóa trị và chăm sóc đặc biệt, chi phí từ 3,000 đến 5,000 đô la – nhưng không đảm bảo khỏi bệnh. Hai là tiêm thuốc để Milo ra đi nhẹ nhàng, chi phí chỉ từ 50 đến 100 đô la. Nếu thêm dịch vụ thiêu đốt và giữ tro cốt trong hũ có khắc tên Milo bằng laser, tổng chi phí khoảng 200 đô la.

Anh kể đến đó rồi cười ngặt nghẽo:

- Trời đất… Mày nghĩ đi. Hồi nhỏ tụi mình thằng nào mà không cầm ná cao su đi vòng xóm, thấy con chim nào là bắn đoàng! – gỡ xuống, lặt lông, nướng sả ớt. Ăn nhóp nhép. Giờ… tốn tiền tiêm thuốc cho con chim chết êm, rồi mua… quan tài mini, thiêu đốt, giữ tro cốt!

Tôi cũng không nhịn nổi nữa. Cười mà nước mắt muốn rơi.

Anh nói tiếp, như để kết luận:

- Con chim mà còn sướng hơn người. Chỉ có ở cái xứ này thôi. Ở Việt Nam, chắc nó đã thành món chim quay lá chanh rồi.

Nhưng rồi anh thở dài.

Cuối cùng, vợ chồng anh quyết định chọn phương án hai, để Milo ra đi nhẹ nhàng, trong vòng tay của hai người từng xem nó như con. Họ đến phòng khám, đặt lồng xuống. Milo cố rướn đầu nhìn anh lần cuối. Bác sĩ tiêm thuốc, nhẹ nhàng. Mọi thứ diễn ra yên ắng. Trong phòng chỉ có tiếng đồng hồ tích tắc và tiếng hít mũi khe khẽ của người vợ.

Khi mọi việc xong xuôi, anh mang hũ tro cốt của Milo về, đặt trên kệ sách, ngay bên cạnh một tấm ảnh chụp cả gia đình ngày xưa, lúc con anh còn nhỏ, lúc tổ ấm còn đủ đầy. Hũ tro ấy không chỉ là Milo, mà là tất cả những tháng ngày anh đã học được cách yêu thương một sinh vật không nói được tiếng người.

Hôm rồi ghé nhà, tôi thấy hũ tro vẫn còn đó. Anh bảo có khi sẽ nuôi lại một con chim khác. Không phải để thay thế Milo, mà như một cách để không cho lòng mình trống trải.

Anh nói:

- Nuôi chim rồi tao mới hiểu... Tình yêu thương không nhất thiết phải lớn lao. Chỉ cần nằm gọn trong một cái lồng bé xíu, mỗi sáng cất lên một tiếng ‘chíp’ cũng đủ làm cho cuộc đời thấy ấm áp.

Tôi cười rồi trả lời:

- Cái thằng này tới tuổi rồi.... Giờ đem cả triết lý ba xu ra nói nghe cũng được.

- Ha... Ha...

Cuộc đời thật lạ. Có những thứ khi còn trẻ ta xem là nhỏ nhặt, thậm chí là vô nghĩa , như một con chim, đến lúc già lại trở thành điều giữ cho tim mình ấm. Tình yêu không phải lúc nào cũng ồn ào, lớn lao. Đôi khi, nó chỉ là một sinh vật bé bỏng biết hót chíp chíp mỗi sáng, là một ánh mắt ngơ ngác, một cái dụi đầu vào cổ trong lúc mình im lặng.

Milo không chỉ là một con chim. Nó là biểu tượng cho một thời điểm đặc biệt trong đời. Khi con cái đã bay đi, còn mình thì học cách ở lại. Và qua câu chuyện tưởng như buồn cười của một người đàn ông từng săn chim, giờ lại bỏ tiền cho chim chết yên lành và thiêu tro giữ lại. Tôi chợt hiểu rằng: Ai rồi cũng sẽ có lúc cần một thứ gì đó để yêu thương vô điều kiện, dẫu chỉ là một con chim.

Richmond - Thứ Sáu cuối tuần 07/11/2025

 Y Thy Võ Phú