Xán Lạn Hay Sáng Lạng?

Những chữ bị dùng sai nhiều năm mà đa số đã nói, nghe hay viết quen rồi nên rất khó thuyết phục họ. Nhưng tùy nghi, vị nào thấy muốn sửa thì tốt, không thì cũng chẳng hại đến ai!

1.- Xán Lạn, không phải là “Sáng Lạng” như chúng ta thường nghe, đọc.

Trước hết, Xán Lạn là chữ Hán. Chữ Xán 燦 không đứng một mình mà ghép với Lạn để có nghĩa là rực rỡ, sáng chói; Lạn 爛 (không phải Lạng) cũng có nghĩa là sáng sủa.

Tự Điển Thiều Chửu có hai chữ này Xán Lạn: 燦爛

Việt Nam Tự Điển Tiến Đức Thư Xã trang 647, cũng ghi là XÁN LẠN.

Tự Điển Hán Việt của Đào Duy Anh Trang 929 cũng ghi chữ XÁN là rực rỡ, sáng chói.

Việt Hán Tự Điển Huỳnh Minh Xuân trang 918, cho ví dụ: Văn chương xán lạn.

Trong Hán Tự, không có chữ Sáng nào mang nghĩa như chữ Sáng của Việt Nam. Nhưng có chữ SÁNG hay SANG 創 có nghĩa là mở đầu, như khai sáng 開創, sáng kiến 創建 , sáng tạo 創造, Sáng chế 創製, Sáng tác 創作, Sáng lập 創立, Sáng nghiệp 創業. Trong Hán văn có chữ SẢNG 爽 theo nghĩa Việt là Sáng, như trời sáng. Sáng/sảng trong Hán tự còn nghĩa là khoái đạt, nhanh nhẹn, lỡ (hẹn), lầm, chưng hửng.

Trong Hán tự có chữ Lạng 兩, còn đọc là Lưỡng, người việt đọc trại ra là Lượng, nghĩa là hai, đôi, cỗ xe, đôi giày, đơn vị cân trọng lương. Không có chữ Lạng nào theo nghĩa sáng sủa.

Như thế, Sáng và Lạng là hai chữ thuần túy Việt Nam. Tự điển Việt Nam có chữ Sáng (chữ Việt) có nghĩa như trong sáng, ánh sáng,... Nó được dịch từ chữ Minh 明 của Hán tự. Nhưng không có chữ Lạng nào gần nghĩa với chữ Sáng mà người ta ghép chung. Cũng không tìm ra hai chữ ‘Sáng Lạng’ này ghép với nhau trong tự điển nào của Việt cũng như Hán Văn. Trong tiếng Việt có những chữ thuần Việt như: Sáng chói, Sáng tỏ, trong Sáng, tươi Sáng, Sáng trưng, Sáng ngời...

Như thế, có thể kết luận chữ đúng là XÁN LẠN chứ không phải Sáng Lạng.

Đỗ Văn Phúc