Nguyên tác Dịch âm Dịch thơ
夜雪 Dạ Tuyết Tuyết Đêm
已訝衾枕冷 Dĩ nhạ khâm chẩm lãnh, Cảm thấy chăn thấm lạnh
復見窗戶明 Phục kiến song hộ minh. Và song cửa sáng nhanh
夜深知雪重 Dạ thâm tri tuyết trọng, Tới khuya hay tuyết nặng
時聞折竹聲 Thì văn chiết trúc thanh. Vì nghe trúc gẫy cành
Lời bàn của Con Cò
Toàn bài có 4 câu 20 chữ mô tả một trận bão tuyết diễn ra lúc nửa đêm như sau (những chữ trong ngoặc đơn và in nghiêng là chữ hiểu ngầm):
- Câu1:
(Chập tối trước khi đi ngủ, trời còn ấm. Nửa đêm tỉnh dậy) cảm thấy chăn thấm lạnh.
- Câu 2:
(Ngước mắt trông ra song cửa còn thấy) Và trấn song sáng nhanh (trấn song sáng nhanh do màu trắng của tuyết).
- Câu 3:
(Khuya hơn chút nữa thì) Tới khuya hay tuyết nặng.
- Câu 4:
(Sở dĩ biết tuyết rơi nặng vì) Vì nghe trúc gẫy cành (tuyết đọng trên lá làm cho cành quá nặng nên gẫy. Tuyết bay không nhìn rõ vì ánh sáng mập mờ, nhưng nghe thấy cành cây gẫy, Bạch Cư dị phải thêm thính giác chứ thị giác không đủ tả. Thật là tài tình).
Bài thơ chỉ có 20 chữ mà phải thêm tới 86 chữ hiểu ngầm (những chữ in nghiêng trong ngoặc) mới giải thích hết nghĩa. Đó là điểm đặc biệt nhất của ngũ ngôn tứ tuyệt.
Con Cò
***
Các Bài Dịch Khác:
Dạ tuyết
Lạ thay chăn gối lạnh
Thấy cửa sáng long lanh
Tuyết đổ về khuya nặng
Thoảng nghe trúc gãy cành!
Lộc Bắc
Mai21
***
Tuyết Đêm
Sao chăn gối lạnh thế này
Xuyên qua song cửa trắng bay
Đêm khuya tuyết dày nặng hạt
Trúc gãy lắc rắc bên tai!
Kim Oanh
***
Tuyết Đêm
Bỗng chăn gối lạnh thêm,
Thấy sáng hơn song thềm.
Biết đêm khuya tuyết nặng,
Nghe cành trúc gẫy mềm.
Lục bát:
Gối chăn bỗng thấy lạnh thêm,
Sáng bừng cửa sổ bên thềm mới hay,
Đêm khuya tuyết đổ thật dầy,
Vừa nghe tiếng gẫy cành cây trúc mềm.
Mỹ Ngọc
Feb.11/2023.
***
Tuyết Đêm
1/
Đã lạ chăn gối lạnh,
Lại cửa, song, long lanh,
Đêm khuya hay tuyết nặng,
Vì nghe trúc gẫy cành.
2/
Lạ sao chăn gối lạnh lùng,
Cửa và song lại mông lung sáng ngời,
Đêm khuya tuyết nặng đầy trời,
Thoảng nghe cành trúc gẫy rời đó đây.
Bát Sách.
(Ngày 11 tháng 2 năm 2023)
Bão Tuyết Tối Trời
Nữa đêm choàng tỉnh giấc nồng,
Bỗng dưng gối chiếc, chăn bông lạnh lùng.
Lối vào cửa ngỏ sáng trưng,
Bức mành song sắt vãi vung sắc trời.
Canh khuya, bão tuyết tơi bời,
Khắc giờ thêm nặng, đổ rơi há ngừng.
Hư không tăm tối mịt mùng,
Tiếng cành trúc gãy, bìa rừng chợt nghe...
Nữa đêm choàng tỉnh giấc nồng,
Bỗng dưng gối chiếc, chăn bông lạnh lùng.
Lối vào cửa ngỏ sáng trưng,
Bức mành song sắt vãi vung sắc trời.
Canh khuya, bão tuyết tơi bời,
Khắc giờ thêm nặng, đổ rơi há ngừng.
Hư không tăm tối mịt mùng,
Tiếng cành trúc gãy, bìa rừng chợt nghe...
Khánh-Hưng
***
Tuyết Đêm
Tuyết lất phất qua mành
Song thưa sao lấp lánh
Gió quét trúc gẫy cành
Lục bát
Lạnh từ người bỏ đi xa
Chăn đơn gối lạnh đem tà tuyết phơi
Song khua mây vắng sao dời
Gió khuya quất mạnh trúc rơi mấy cành
Kiều Mộng Hà
Feb18th2023
***
Nguyên tác: Phiên âm: Dịch thơ:
夜雪 Dạ Tuyết Tuyết Đêm
已訝衾枕冷 Dĩ nhạ khâm chẩm lãnh Cảm thấy chăn gối lạnh,
復見窗戶明 Phục kiến song hộ minh Và song cửa sáng nhanh.
夜深知雪重 Dạ thâm tri tuyết trọng Tới khuya hay tuyết nặng,
時聞折竹聲 Thì văn chiết trúc thanh Vì nghe trúc gẫy cành.
Môc bản trong các sách:
Bạch Hương San Thi Tập - Đường - Bạch Cư Dị 白香山詩集-唐-白居易
Bạch Thị Trường Khánh Tập - Đường - Bạch Cư Dị 白氏長慶集-唐-白居易
Thạch Thương Lịch Đại Thi Tuyển - Minh - Tào Học Thuyên 石倉歷代詩選-明-曹學佺
Ngự Định Bội Văn Trai Vịnh Vật Thi Tuyển - Thanh - Trương Ngọc Thư 御定佩文齋詠物詩選-清-張玉書
Ngự Định Toàn Đường Thi – Thanh - Thánh Tổ Huyền Diệp 御定全唐詩-清-聖祖玄燁
Ghi chú:
nhạ: kinh ngạc
song hộ: cửa sổ
trọng: nặng, lớn, nhiều
thì văn: thường xuyên nghe
chiết trúc thanh: tiếng trúc gẫy vì tuyết rơi nhiều
Dịch nghĩa:
Dạ Tuyết Tuyết Đêm
Dĩ nhạ khâm chẩm lãnh Kinh ngạc khi chăn gối lạnh hơn bình thường,
Phục kiến song hộ minh Lại thấy ánh sáng xuyên qua cửa sổ nhà.
Dạ thâm tri tuyết trọng Đêm khuya biết tuyết rơi nhiều,
Thì văn chiết trúc thanh Thường xuyên nghe cành trúc kêu rắc rắc.
Năm Đường Hiến Tông Nguyên Hòa thứ 10 (năm 815), do hạch tội việc Tể Tướng Vũ Nguyên Hành bị hành thích và Ngự Sử Bùi Độ bị hành hung, đám quyền thần cho là ông vượt quá quyền hạn, nên Bạch Cư Dị bị đày làm Tư Mã Giang Châu. Ông làm bài thơ Dạ Tuyết vào mùa đông năm sau ở Giang Châu lúc được 45 tuổi.
Bài thơ dùng từ ngữ đơn giản dễ hiểu. Riêng trong câu 2, người đọc tự phải hỏi ánh từ đâu đến? Nếu còn tối trời thì chỉ có thể là ánh trăng sao. Cũng có thể thi nhân tỉnh dậy lúc trời đã sáng.
Night Snow by Bai Ju Yi
It was strange that I felt the blanket and pillow much colder,
And saw the bright light through the window and door.
Deep in the night, it snowed so heavily.
That I could hear the bamboo branches breaking.
I was surprised my quilt and pillow were cold,
I see that now the window's bright again.
Deep in the night, I know the snow is thick,
I sometimes hear the sound as bamboo snaps.
Night in Snow by Bai Ju Yi
Translation by Andrew W.F. Wong (Huang Hongfa)
Surprised to find, O so cold, my quilt and pillow,
Then light I see through the papered casement window.
Deep in the night, so heavy’s the snow, I know, when
Bamboos go crack ~ a sound, now ‘n’ then, I follow.
Night Snows by Bai Ju Yi
Translation by Frank Yue
Surprised that my quilt and pillow are cold,
I see light reflect'd on m'window again.
In deep of night, snows are heavy like so;
There come sounds of bamboo break'ng now and then.
Night Snow by Bai Ju Yi
Translation by Jonathan Jay
First a gasp from the chill of pillow and down
Then a-glance at the window's papered glim
In the dead of night I knew of snow's heavy crown
When hearing random, snapping, bamboo sounds
Bạch Hương San Thi Tập - Đường - Bạch Cư Dị 白香山詩集-唐-白居易
Bạch Thị Trường Khánh Tập - Đường - Bạch Cư Dị 白氏長慶集-唐-白居易
Thạch Thương Lịch Đại Thi Tuyển - Minh - Tào Học Thuyên 石倉歷代詩選-明-曹學佺
Ngự Định Bội Văn Trai Vịnh Vật Thi Tuyển - Thanh - Trương Ngọc Thư 御定佩文齋詠物詩選-清-張玉書
Ngự Định Toàn Đường Thi – Thanh - Thánh Tổ Huyền Diệp 御定全唐詩-清-聖祖玄燁
nhạ: kinh ngạc
song hộ: cửa sổ
trọng: nặng, lớn, nhiều
thì văn: thường xuyên nghe
chiết trúc thanh: tiếng trúc gẫy vì tuyết rơi nhiều
Dịch nghĩa:
Dạ Tuyết Tuyết Đêm
Dĩ nhạ khâm chẩm lãnh Kinh ngạc khi chăn gối lạnh hơn bình thường,
Phục kiến song hộ minh Lại thấy ánh sáng xuyên qua cửa sổ nhà.
Dạ thâm tri tuyết trọng Đêm khuya biết tuyết rơi nhiều,
Thì văn chiết trúc thanh Thường xuyên nghe cành trúc kêu rắc rắc.
Năm Đường Hiến Tông Nguyên Hòa thứ 10 (năm 815), do hạch tội việc Tể Tướng Vũ Nguyên Hành bị hành thích và Ngự Sử Bùi Độ bị hành hung, đám quyền thần cho là ông vượt quá quyền hạn, nên Bạch Cư Dị bị đày làm Tư Mã Giang Châu. Ông làm bài thơ Dạ Tuyết vào mùa đông năm sau ở Giang Châu lúc được 45 tuổi.
Bài thơ dùng từ ngữ đơn giản dễ hiểu. Riêng trong câu 2, người đọc tự phải hỏi ánh từ đâu đến? Nếu còn tối trời thì chỉ có thể là ánh trăng sao. Cũng có thể thi nhân tỉnh dậy lúc trời đã sáng.
Night Snow by Bai Ju Yi
It was strange that I felt the blanket and pillow much colder,
And saw the bright light through the window and door.
Deep in the night, it snowed so heavily.
That I could hear the bamboo branches breaking.
I was surprised my quilt and pillow were cold,
I see that now the window's bright again.
Deep in the night, I know the snow is thick,
I sometimes hear the sound as bamboo snaps.
Night in Snow by Bai Ju Yi
Translation by Andrew W.F. Wong (Huang Hongfa)
Surprised to find, O so cold, my quilt and pillow,
Then light I see through the papered casement window.
Deep in the night, so heavy’s the snow, I know, when
Bamboos go crack ~ a sound, now ‘n’ then, I follow.
Night Snows by Bai Ju Yi
Translation by Frank Yue
Surprised that my quilt and pillow are cold,
I see light reflect'd on m'window again.
In deep of night, snows are heavy like so;
There come sounds of bamboo break'ng now and then.
Night Snow by Bai Ju Yi
Translation by Jonathan Jay
First a gasp from the chill of pillow and down
Then a-glance at the window's papered glim
In the dead of night I knew of snow's heavy crown
When hearing random, snapping, bamboo sounds
Phí Minh Tâm
***
Bài Thơ Cảm Tác
Lần đầu tới Chicago
Nhếch nhác tị nạn xô bồ linh tinh
Nào vợ hai con và mình
Không nghề không bạc thình lình bơ vơ
Dựa người bảo trợ bây giờ
Tương lai xứ lạ phát khờ trong mơ
Đêm khuya mắt mờ trõm lơ
Tuyết rơi rả rích lòng đơ ngại ngùng
Đồ Cóc
***
Paris Mùa Đông
Paris thường ít tuyết rơi
Cả ngày u ám mặt trời ẩn mây
Hắt hiu chiếc lá buông tay
Cảnh buồn như bóng chim bay vội vàng
Đêm về lạnh ngắt chăn màn
Mới hay đông đến bàng hoàng miên du
Ánh trăng le lói âm u
Ngoài sân gió cuốn hoang vu gãy cành
Ánh trăng le lói âm u
Ngoài sân gió cuốn hoang vu gãy cành
Thanh Vân
***
Góp Ý:
Bạch Cư Dị làm bài này mùa đông 815 khi đang bị biếm xuống Giang Châu (trong tỉnh Giang Tây Bây giờ). Giang Tây thuộc vùng cận nhiệt đới của Hoa Lục và tuyết rơi nhiều ở đó đúng là chuyện ... lạ, đáng ngạc nhiên để có hứng làm thơ.
Hai chữ 窗戶=song hộ trong câu nhì là một từ kép, có nghĩa là cửa sổ.
[窗戶: window (opening in a wall or roof) (Classifier: 個／个; 扇) 打 開窗戶／打开窗户 ― dǎkāi chuānghu ― to open a window ]
Ý của bài thơ nói đến sự ngạc nhiên của thi nhân họ Bạch về việc tuyết rơi nhiều ở Giang Tây. Ngạc nhiên vì chăn gối lạnh làm thi nhân thức giấc, thấy sáng ngoài cửa sổ, và nghe tiếng cành trúc gãy. Sáng đây không phải là do ban ngày mà vì đêm đó không mây, và người ở xứ lạnh biết rằng đêm không mây lạnh hơn đêm có mây vì hơi ấm từ mặt đất thoát hết ra không gian. Người ở các xứ sa mạc cũng biết điều này nên biết cách làm nước đông đá những đêm không mây (trong truyện Lục Mạch Thần Kiếm của Kim Dung).
Bối cảnh của bài thơ chưa hẳn có thật vì cửa sổ sáng cho biết là đang có sáng trăng nhưng đêm có trăng và không mây thì hơi nước ở đâu ra mà có tuyết nhiều đến gãy cành? chưa nói đến chuyện cành trúc là một loại dẻo dai, uốn cong để rũ tuyết thay vì gãy.
Huỳnh Kim Giám
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét