Sơn Thạch 山石 - Hàn Dũ

Nguyên tác         Dịch âm

山石                     Sơn Thạch 

山石犖確行徑微 Sơn thạch lạc xác hành kính vi,
黃昏到寺蝙蝠飛 Hoàng hôn đáo tự biển bức phi.
升堂坐階新雨足 Thăng đường toạ giai tân vũ túc,
芭蕉葉大支子肥 Ba tiêu diệp đại chi tử phì.
僧言古壁佛畫好 Tăng ngôn cổ bích phật hoạ hảo,
以火來照所見稀 Dĩ hoả lai chiếu sở kiến hy.
鋪床拂席置羹飯 Phô sàng phất tịch trí canh phạn,
疏糲亦足飽我饑 Sơ lệ diệc túc bão ngã cơ.
夜深靜臥百蟲絕 Dạ thâm tĩnh ngoạ bách trùng tuyệt,
清月出嶺光入扉 Thanh nguyệt xuất lĩnh quang nhập phi.
天明獨去無道路 Thiên minh độc khứ vô đạo lộ,
出入高下窮煙霏 Xuất nhập cao hạ cùng yên phi.
山紅澗碧紛爛漫 Sơn hồng giản bích phân lạn mạn,
時見松櫪皆十圍 Thì kiến tùng lịch giai thập vi.
當流赤足蹋澗石 Đương lưu xích túc tháp giản thạch,
水聲激激風吹衣 Thủy thanh kích kích phong xuy y.
人生如此自可樂 Nhân sinh như thử tự khả lạc,
豈必局束為人鞿 Khởi tất cục thúc vi nhân ky.
嗟哉吾黨二三子 Ta tai ngô đảng nhị tam tử,
安得至老不更歸 An đắc chí lão bất cánh quy.
                            Hàn Dũ
***
Dịch nghĩa
Đá Núi 

Đá núi gồ ghề, đường đi nhỏ hẹp,
Đến chùa vào lúc xế chiều, dơi bay về tổ.
Tới ngồi trên thềm, mưa đầu mùa vừa tạnh,
Lá chuối lớn, hột cây dành dành béo.
Sư bảo có bức tranh Phật cổ đẹp treo trên vách,
Đem đèn lại xem thì thấy không được bao nhiêu.
Sư chỉ giường nằm, phủi chiếu, dọn cháo ăn,
Cháo gạo lớn sơ sài cũng đủ làm ta no bụng đói.
Đêm đã khuya, ngủ yên, côn trùng im bặt,
Trăng ló khỏi đỉnh núi chiếu ánh sáng qua cửa.
Trời sáng, một mình ra đi, không theo đường có sẵn,
Vào ra, lên xuống trong sương khói thấp.
Núi hồng, suối biếc sáng tưng bừng,
Có lúc thấy cây thông cây lịch vây quanh.
Chính vào lúc đang đi, chân trần đạp trên đá suối,
Tai nghe tiếng nước róc rách, gió mát luồn trong áo.
Ta thấy kiếp người được như thế này là vui sướng rồi,
Há chẳng đang bị những trói buộc bởi cơm áo sao?
Thương thay cho hai ba người trong bọn ta,
Cứ an vui bị trói buộc cho đến hết đời, không biết quy ẩn.

Chú giải:

Giác: đá nhọn. Lao giác: lởm chởm. Kính: lối đi tắt. Vi: nhỏ. Sở: đại danh từ chỉ người hay vật. Biên bức: con dơi. Giai: bực thềm. Ba chi tử: cây dành dành. Ba tiêu: cây chuối. Trí: dựng lên. Sơ: sơ lược. Ky(cơ): đói. Cơ bão: đói no. Lĩnh: đỉnh núi. Phi: cánh cửa. Phi: lả tả (mưa hay tuyết rơi). Phân: lộn xộn. Lạn: sáng sủa. Mạn: đầy tràn. Phân lạn mạn: ánh sáng đầy tràn. Lịch: cây lịch. Vi: vây (chu vi). Xích túc: chân trần. Kích kích: mau, gấp. Cục xúc: điều nhỏ nhen. Khởi: chữ dùng để hỏi (như chữ hà). Ky: bó buộc, kiềm chế. Ta: tiếng than. Tai: lời than (thay). An: trợ ngữ (sao?). Chí: đến (thậm chí)

Dịch thơ

Đá Núi

Đường đèo đá nhọn khó đi thay,
Tới chùa ác lặn dơi loạn bay.
Lên thềm ngồi nghỉ mưa vừa ngớt.
Chi tử xum xuê lá chuối dài.
Vách xưa tranh Phật sư khen đẹp,
Đèn mờ ngắm mãi thấy gì đây!
Dọn giường giải chiếu tô cháo trắng,
No trong cơn đói bữa ăn chay.
Nằm nghỉ đêm sâu giun dế nín,
Đỉnh núi dòm song ánh nguyệt đầy.
Tảng sáng ra đi đường chẳng rõ,
Quanh co khấp khểnh sương sa dầy.
Núi hồng khe biếc lung linh nắng.
Tùng lịch người ôm chưa tròn cây.
Chân trần dẫm đá men dòng suối.
Nước réo gió ru tà áo bay.
Thú vui hiện hữu đời tự mãn,
Hà tất nhỏ nhen vẩn lòng này?
Thôi nhé bạn mình hai ba đứa,
Già rồi sao chẳng ẩn qui ngay?

Con Cò

***

Đá Núi

Đá núi ngổn ngang lối hẹp te
Đến chùa chiều xế lũ dơi về
Thềm hoang ngồi nghỉ mưa vừa tạnh
Chuối cây lá lớn, hạt dành khoe

Sư bảo trên tường tranh Phật đẹp
Đem đèn lại chiếu chẳng hay gì
Quét giường, phủi chiếu, bày tô cháo
Gạo tấm sơ sài đỡ đói khi!

Đêm vắng ngủ yên trùng nín bặt
Trăng thanh ló núi ánh len khe
Sáng lìa, bước lẻ đường không lối
Lên xuống, vào ra lớp khói che.

Núi hồng, suối biếc tưng bừng chiếu
Chỉ thấy thông sồi lớp lớp vây
Đương bước chân trần va đá suối
Nước nghe róc rách, áo tung bay

Kiếp người như vậy bao sung sướng!
Áo cơm trói buộc để làm chi?
Thương thay bè bạn dăm ba kẻ
An vui khú đế chẳng lui về!

Lộc Bắc

***

Phụ bản

Thác Yellow-Stone 

Lúc hoàng hôn gần tắt, thác Yellow-Stone có vẻ đẹp diệu kỳ, một vẻ đẹp Liêu Trai. Dẫy núi cao, không cây cỏ, chỉ có đá muôn mầu, nghiêng dốc xuống vực sâu. Thác ló ra giữa hai đỉnh núi bị mây che phủ trông giống như đổ xuống từ trên mây. Giai nhân váy ngắn không còn được ưa nhìn trước cảnh hớp hồn của thiên nhiên!

Gió nín thinh nghe thác đổ.
Mây xếp khăn nhuộm đỏ nắng chiều.
Rặng núi cao cẩm thạch mỹ miều,
Ngồi phơi nắng quấn mây kín cổ.
Thác ló ra từ vành mây đó,
Lăn xuống vực sâu, nguồn nước đổ,
Thành giải lụa trắng ngần,
Vắt trên lưng nàng núi khỏa thân,
Không lá hoa cây cỏ,
Chỉ có đá muôn màu rực rỡ,
Và tuyệt đỉnh cao sang.
Mây nhung thác bạc núi vàng,
Kim cương hạt nắng soi nàng thiên nhiên.
Này cô em!
Chắn lối ta vắy ngắn,
Áo lụa đào thiếu vải để lưng trần.
So với thác cô thua xa lắm!
Hãy xõa tóc che thân.
Hãy giữ mình im lặng.
Gác máy hình và gỡ kính râm.
Thác đang thủ thỉ thì thầm.
Núi đang xối nuớc tắm vầng Thái Dương.
Mây đang lơ lửng lên đường.
Màu đang thay áo dễ thương cực kỳ.
Mở tròn đôi mắt mê si,
Máy hình chả chụp đuợc gì cô ơi.
Hồn non hồn nuớc hồn trời,
Thơ không tả xiết ý thời nhỏ nhen.
Huống chi tấm ảnh nghèo hèn!

Mùa hè năm1988
Con Cò