Thu Tuyền 秋泉 - Tiết Đào

TIẾT ĐÀO 薛濤（Khoảng 768—832）tự là Hồng Độ 洪度, người đất Kinh Triệu xứ Trường An (TP.Tây An tỉnh Thiểm Tây ngày nay). Bà là Nữ Thi nhân đời Đường, là nhạc kỹ nỗi tiếng của xứ Thành Đô. Bà chế tác ra loại giấy có màu hồng đào dùng để chép thơ, gọi là "Tiết Đào Tiên 薛濤箋". Từng có một mối tình nồng thắm với thi nhân tài tử Nguyên Chẩn. Sau khi thoát ly phường nhạc bà vẫn ở vậy không lấy chồng. Công viên Vọng Giang Lâu của xứ Thành Đô ngày nay còn có danh thắng TIẾT ĐÀO MỘ 薛濤墓. Người đời sau xưng tụng bà là một trong "Tứ Đại Nữ Thi Nhân đời Đường 唐代四大女詩人", và là một trong "Thục Trung Tứ Đại Tài Nữ 蜀中四大才女". Thơ của bà còn lưu truyền đến đời sau hơn 90 bài.

Sau đây là một trong những bài thơ Thất Ngôn Tứ Tuyệt nổi tiếng của bà :

秋泉                         Thu Tuyền

冷色初澄一帶煙， Lãnh sắc sơ trừng nhất đới yên,

幽聲遙瀉十絲絃。 U thanh dao tả thập ti huyền.

長來枕上牽情思， Trường lai chẩm thượng khiên tình tứ,

不使愁人半夜眠。 Bất sử sầu nhân bán dạ miên !

* Chú thích:

- Thu Tuyền 秋泉 : là Suối Thu, là Suối nước khi vào thu.

- Trừng 澄 : là Trong suốt. Sơ 初 là mới, vừa mới. Sơ Trừng 初澄 là Vừ mới chuyển sang trong suốt khi mùa thu đến.

- Nhất Đới Yên 一帶煙 : là Một dãy sương khói.

- U Thanh 幽聲: là Âm thanh trầm buồn.

- Tả 瀉 : Chữ TẢ 瀉 có ba chấm Thủy 氵chỉ (nước) Tuôn, đổ.

- Trường Lai 長來: là Hồi nào tới giờ; Chỉ việc gì đó xảy ra liên tục từ qúa khứ cho đến hiện nay. Còn có nghĩa là "Hồi nào tới giờ... vẫn vậy!".

- Khiên 牽: là Dẫn, Dắt. Nhưng KHIÊN TÌNH TỨ 牽情思 không có nghĩa là "Dẫn dắt tâm tư tình cảm", mà có nghĩa là "Khơi dậy cái tâm tình nhớ thương ở trong lòng".

- Sử 使 : là Làm cho, Khiến cho; nhưng BẤT SỬ 不使 có nghĩa là "Không để cho".

* Nghĩa bài thơ:

Suối Thu 

Cái lạnh lẽo của màu thu làm cho con suối mới trong xa trông như một dãy sương khói mông lung. Âm thanh trầm buồn của tiếng suối xa xa nghe như là tiếng thập huyền cầm văng vẳng. Cứ thế hằng đêm bên gối tiếng suối như cứ khơi dậy cái cái tâm tình nhớ thương ở trong lòng. Không để cho con người sầu muộn có thể yên giấc lúc nửa đêm về sáng.

Đọc bài thơ của nữ sĩ Tiết Đào làm cho ta nhớ đến bài "Giọt Lệ Thu" của nữ sĩ Tương Phố thời Tiền chiến với...

Sầu thu nặng lệ thu đầy

Vi lau san sát hơi may lạnh lùng

Ngổn ngang trăm mối bên lòng

Ai đem thu cảnh bạn cùng thu tâm.

Thu Cảnh đã hiu hắt buồn rồi; Thu Tâm càng se sắt hơn với những người đa sầu đa cảm. THU 秋 trên TÂM 心 dưới kết thành nỗi SẦU 愁 của buổi đầu thu heo may lạnh lẽo.

* Diễn Nôm:

 Thu Tuyền

Suối lạnh vừa trong như khói mây,

Róc ra róc rách tựa mười dây.

Tình riêng vẳng mãi vang bên gối,

Không để người sầu được ngủ say.

Lục bát:

Suối trong như dãy khói mây,

Tiếng tuôn róc rách mười dây đàn buồn.

Tình sầu bên gối mãi vương,

Khiến người sầu muộn canh trường khôn yên.

杜紹德

Đỗ Chiêu Đức Đỗ