Quan Hà Lệnh 關河令 - Chu Bang Ngạn

關河令 - 周邦彥 Quan Hà Lệnh - Chu Bang Ngạn

秋陰時晴漸向暝， Thu âm thời tình tiệm hướng mính,
變一庭凄冷。 Biến nhất đình thê lãnh.
佇聽寒聲， Trữ thính hàn thanh,
雲深無雁影。 Vân thâm vô nhạn ảnh.

更深人去寂靜， Canh thâm nhân khứ tịch tĩnh,
但照壁、孤燈相映。 Đản chiếu bích, cô đăng tương ánh.
酒已都醒， Tửu dĩ đô tỉnh,
如何消夜永！ Như hà tiêu dạ vĩnh!

Chú Thích:

1 Quan hà lệnh關河令：Nguyên là bài hát Thanh Thương oán 清商怨 của Nhạc phủ. Chu Bang Ngạn thấy trong bài hát này có câu "Quan hà sầu tư vọng xứ mãn 關河愁思望處滿" bèn làm bài từ và đổi tên thành "Quan hà lệnh 關河令"，hàm ý cưỡi ngựa rong chơi, cũng có tên khác là Thương tình oán 傷情怨. Bài này có 43 chữ, trắc vận. Cách luật:

B B B T X X T vận
T X B X T vận
X T B B cú
X B X X T vận

X X X X X T vận
T X X, X X X T vận
T T B B cú
B B B T T vận

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

2 Thời 時：có lúc...
3 Tình 晴：tạnh, quang đãng, bản khác chép tác 作: làm.
4 Mính 暝：tối, hoàng hôn 黃昏.
5 Trữ thính 佇聽：đứng lâu lóng tai nghe.
6 Hàn thanh 寒聲：tức là tiếng thu, tiếng gió, tiếng mưa, tiếng côn trùng, tiếng chim chóc trong mùa thu. Trong bài này chữ hàn thanh ám chỉ tiếng chim nhạn kêu (ngóng chờ tin tức, thư tín).
7 Canh 更: cách tính thời gian ban đêm của thời xưa, một đêm chia thành 5 canh.
8 Chiếu bích 照壁：còn gọi là ảnh bích 影壁 hay chiếu tường 照牆 là bức tường xây gạch hay bằng gỗ ở trước cửa chính các miếu đền hay đại sảnh, trên có vẽ hình hay văn tự, dùng như vật trang sức. Trong bài này câu “Đản chiếu bích, cô đăng tương ánh” được hiểu là một ánh đẻn cô đơn chiếu bóng của tác giả lên vách tường.
9 Dạ vĩnh 夜永： hay trường dạ: đêm dài. Tiêu dạ vĩnh 消夜永: trải qua đêm dài chờ sáng.

Dịch Nghĩa:

Ngày thu lúc u ám lúc quang đãng lại đã gần hoàng hôn.
Trong đình viện đột nhiên biến thành ảm đạm.
Đứng lặng trong sân yên tĩnh nghe tiếng thu lạnh lẽo,
Mây sâu thẳm mang mang không thấy tông tích của chim hồng nhạn.

Đêm về khuya người tản mát phòng khách yên tĩnh,
Chỉ có cái đèn đơn độc chiếu bóng của tôi lên tường.
Hơi rượu cũng đã tiêu mất,
Không biết thế nào để vượt qua đêm dài đến sáng.

Phỏng Dịch:

1/ Quan Hà Lệnh - Buồn Đơn Côi

Trời thu chiều đến khi mưa tạnh.
Biến một sân buồn lạnh.
Nghe mãi thu thanh,
Mây dầy không nhạn ảnh.

Người đi trong đêm tịch tĩnh.
Chỉ chiếu tường, bóng người đèn ánh.
Tỉnh rượu hoàn toàn,
Đêm dài sao vắng quạnh.

2/ Buồn Đơn Côi:

Ngày thu mưa tạnh hoàng hôn,
Sân vườn ảm đạm đượm buồn lắng nghe.
Mầu thu tiếng lạnh tứ bề,
Tầng mây sâu thẳm nhạn về vắng không.

Canh khuya tĩnh mịch mơ mòng,
Người đi tản mát tấc lòng tơ vương.
Đèn mờ chiếc bóng khung tường,
Đã tan hơi rượu đêm trường cô liêu.

HHD 

3-2019

***
Quan Hà Lệnh - Chu Bang Ngạn

1/
Ngày thu gần chiều, sau mưa tạnh
Đột nhiên đình buồn lạnh
Lặng nghe tiếng thu
Mây dày không nhạn ảnh

Đêm khuya người khuất, yên tĩnh.
Bóng trên tường, đèn cô hắt ánh
Rượu say đã tỉnh
Sao qua đêm dài quạnh?

2/ 

Buồn Canh Vắng

Thu gần chiều, sau mưa tạnh
Đình viện bỗng nhiên trở lạnh
Đứng lặng nghe tiếng thu qua
Mây dày thấy đâu nhạn ảnh!

Đêm vắng người đi yên tĩnh
Bóng tường đèn cô hắt ánh
Men rượu giờ đã nhạt phai
Sao qua đêm dài hiu quạnh!?

Lộc Bắc
Jun24