Tích Song Song Lệnh 惜雙雙令 – Lưu Yểm

Lưu Yểm 劉弇, quê ở Giang Tây 江西, TH, đỗ tiến sĩ đời vua Tống Thần Tông 宋神宗. Cuộc đời hoạn lộ của ông rất thong dong, đã từng giữ chức “Thái học bác sĩ 太學博士”, “Thực lục kiểm thảo quan實錄檢討官”. Từ của ông còn để lại quyển “Vân long tiên sinh nhạc phủ 雲龍先生樂府”.

惜雙雙令 - 劉弇 Tích Song Song Lệnh – Lưu Yểm

風外橘花香暗度。 Phong ngoại quất hoa hương ám độ,

飛絮綰、殘春歸去。Phi nhứ oản, Tàn xuân quy khứ.

醞造黃梅雨。 Uấn tạo hoàng mai vũ.

冷煙曉佔橫塘路。 Lãnh yên hiểu chiếm Hoành Đường lộ.

翠屏人在天低處。 Thúy bình nhân tại thiên đê xứ.

驚夢斷、行雲無據。Kinh mộng đoạn, hành vân vô cứ.

此恨憑誰訴。 Thử hận bằng thùy tố.

恁情卻倩危弦語。 Nhẫm tình khước thính nguy huyền ngữ.

Chú Thích

1- Tích song song lệnh: tên từ bài, gồm 52 chữ, đoạn trước và đoạn sau đều có 4 câu và 4 trắc vận. Cách luật:

B T T B B T T vận
X X T, X B X T vận
T T B B T vận
T B T T B B T vận

T B B T B B T vận
X T T, B B X T vận
T T B B T vận
T B T T B B T vận

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; vận: vần

2- Quất hoa橘花: hoa quít, hoa cam.
3- Ám độ 暗度: âm thầm đi qua, ngầm chuyển đổi.
4- Phi nhứ飛絮: nhánh liễu lắc lư theo gió.
5- Oản綰: xâu vào
6- Quy khứ歸去: đi về, ý nói mùa xuân đã hết.
7- Uấn tạo 醞造: tạo thành.
8- Hoàng mai vũ 黄梅雨: hay mai vũ 梅雨là mùa mưa vào thời kỳ quả mơ chín vàng.
9- Lãnh yên 冷煙 hay hàn yên寒煙: sương khói lạnh lẽo.
10- Hoành đường横塘: địa danh ở Tô Châu苏州, TH, ám chỉ nơi tác giả đang ở.
11- Thúy bình 翠屏: bình phong mầu xanh lục, mượn để chỉ rặng núi xanh xa xa.
12- Thiên đê xứ 天低處: nơi thật xa, chỗ bầu trời như gần mặt đất, hoặc chỗ vắng tanh chỉ thấy trời xanh.
13- Mộng đoạn 夢斷: mộng tỉnh, tỉnh mộng.
14- Hành vân 行雲: mượn chữ trong bài Cao đường phú 高唐赋 của Tống Ngọc 宋玉 đời chiến quốc để ám chỉ người tình của tác giả. Cao đường phú của Tống Ngọc kể khi Sở Vương 楚王đi chơi ở Cao Đường 高唐thì mộng thấy thần nữ Vu Sơn 巫山 đến làm bạn. Trưóc khi đi thần nữ nói “Đán vi hành vân, mộ vi hành vũ 旦爲行雲，暮爲行雨”. Từ đó về sau các thi nhân thường dùng chữ “Hành vân” để chỉ người thiếu nữ thân thiết yêu mến. Hành vân vô cứ 行雲無據: ý nói tình cảm của thiếu nữ như hành vân vô định, không nhất quyết.
15- Bằng 憑: nhờ cậy
16- Thính (còn đọc là sai, âm quan thoại là “qìng”) 倩: mượn, thay, nhờ.
17- Nhẫm tình 恁情: tình tự.
18- Nguy huyền 危弦: đánh đàn nhanh gấp gáp.

Dịch Nghĩa

Bài Từ Theo Điệu Tích Song Song

Gió từ bên ngoài thổi ẩn theo mùi hoa quít.

Cành liễu bay cuốn vào nhau. Xuân tàn đi mất.

Tạo thành những trận mưa lúc quả mơ chin vàng.

Khói lạnh buổi sáng bao phủ khu Hoành Đường lộ.

Kìa dẫy núi xanh xanh, người tại nơi chân trời.

Chợt tỉnh mộng, nghĩ đến tình cảm của tình nhân vô định.

Mối hận này biết thổ lộ với ai,

Tình tự này chỉ còn biết gửi gấm vào tiếng đàn (cho vơi nỗi sầu).

Phỏng Dịch

Buồn Nhớ Tình Nhân

Quất hoa hương thoảng gió đưa sang,

Nhánh liễu tung bay xuân đã tàn.

Vừa lúc mơ vàng mưa rả rích,

Khói sương lạnh lẽo phủ vườn hoang.

Núi xanh mờ nhạt người xa xứ,

Tỉnh giấc nhìn mây mây vẫn bay.

Biết ngỏ cùng ai buồn cách biệt,

Mượn đàn gửi gấm tâm tình này.

HHD 

4-2021

***

Bài Từ Theo Điệu Tích Song Song

1-

Mùi hoa quýt hương ngầm theo gió

Đi mất Xuân tàn, tơ liễu tụ

Mơ vàng mưa ấp ủ

Khói lạnh bình minh Hoàng Đường phủ

Núi biếc xanh, người chân trời ngụ

Chợt tỉnh mộng, em nơi đâu nhỉ?

Hận này ai thố lộ?

Đành gởi tiếng đàn bao tình tự!

2-

Mùa hoa quýt hương ngầm theo gió

Khuất xuân tàn, liễu tụ, tơ loang

Mưa ấp ủ trái mơ vàng

Hoành Đường khói sớm lang thang lộ dài

Núi biếc xanh chân trời trú ngụ

Tỉnh giấc hòe, người cũ nơi đâu?

Hận này thổ lộ ai nào?

Theo đàn đành gởi nỗi sầu cho vơi!

Lộc Bắc

Fev23

***

Buồn Nhớ Cố Nhân

Ngoài gió, quất hoa hương quấn quýt

Liễu quằn quại, Xuân đà mất hút

Vũ tạo mơ vàng đến

Lạnh tanh khói tỏa khu đường trút.

Núi, trời xanh ngát người xa xứ

Dứt mộng ngó mây, mây chẳng thứ

Biết ngỏ ai sầu hận

Mượn đàn gửi gấm tình vô ngữ.

SVĐG

25 tháng Hai 2023

***

Sầu Khúc Nhớ Người

Thoảng đưa hoa quýt thơm hương
Liễu bay quyện lấy xuân dường tàn mau
Quả mơ vàng mộng mưa rào
Sớm sương lạnh phủ bao khu Hoàng Đường
Núi xanh mờ bóng ngàn phương
Tỉnh mơ mây lững người thương chốn nào
Biết ai thố lộ nỗi đau
Trút sầu gãy khúc rót vào tâm tư.

Kim Oanh

***
Điệu Từ Tích Song Song Lệnh

Hương hoa quít thoảng bay theo gió
Xuân đã tàn, Liễu cũng tàn mau
Mơ vàng chín, gặp mưa rào
Hoàng Đường sương lạnh phủ vào vườn hoang

Trời và núi xa ngàn xanh thẫm
Tỉnh giấc mơ thờ thần người đâu?
Tình nầy biết ngỏ chốn nao
Nhờ đàn gởi giúp mối sầu cho vơi

songquang
20230301