Tống Dương Thị Nữ 送楊氏女 - Vi Ứng Vật

(Vi Ứng Vật)

Vi Ứng Vật là người Tường An (nay là Tây An, thủ phủ tỉnh Thiểm Tây)

Đời Đường Huyền Tông (ở ngôi: 712-756), ông được bổ làm chức Tam vệ lang, được ra vào cung cấm. Sau ông thi đỗ tiến sĩ, được cử làm Thứ sử Trừ Châu, Giang Châu rồi Tô Châu; được dân chúng rất mến phục . Năm 792, đời Đường Đức Tông (ở ngôi: 780-805), Vi Ứng Vật mất, lúc ấy ông khoảng 55 tuổi.

Nguyên tác Dịch âm

送楊氏女 Tống Dương Thị Nữ

永日方慼慼 Vĩnh nhật phương thích thích,

出行復悠悠 Xuất hành phục du du.

女子今有行 Nữ tử kim hữu hành,

大江泝輕舟 Đại giang tố khinh chu

爾輩苦無恃 Nhĩ bối khổ vô thị,

撫念益慈柔 Phủ niệm ích từ nhu.

幼為長所育 Ấu vi trường sở dục,

兩別泣不休 Lưỡng biệt khấp bất hưu.

對此結中腸 Đối thử kết trung trường,

義往難復留 Nghĩa vãng nan phục lưu.

自小闕內訓 Tự tiểu khuyết nội huấn,

事姑貽我憂 Sự cô di ngã ưu.

賴茲託令門 Lại từ thác lệnh môn,

仁卹庶無尤 Nhân tuất thứ vô vưu.

貧儉誠所尚 Bần kiệm thành sở thượng,

資從豈待周 Tư tòng khởi đãi chu.

孝恭遵婦道 Hiếu cung tuân phụ đạo,

容止順其猷 Dung chỉ thuận kỳ du.

別離在今晨 Biệt ly tại kim thần,

見爾當何秋 Kiến nhĩ đương hà thu.

居閑始自遣 Cư nhàn thuỷ tự khiển,

臨感忽難收 Lâm cảm hốt nan thu.

歸來視幼女 Quy lai thị ấu nữ,

零淚緣纓流 Linh lệ duyên anh lưu.

Dịch nghĩa

Tiễn Con Gái Họ Dương

Đã nhiều ngày lo ngay ngáy,

Đến lúc ra đi buồn dằng dặc.

Con gái hôm nay lên đường,

Dùng thuyền nhỏ đi trên sông lớn.

Con đã khổ vì thiếu tình mẫu tử,

Ta càng phải thương yêu và mềm dẻo hơn. (6)

Nuôi dạy con từ nhỏ tới lớn,

Lúc xa nhau cùng khóc không dứt.

Nhưng cũng phải để trong lòng,

Việc gái về nhà chồng không thể giữ lại được.

Từ nhỏ con đã thiếu sự dạy dỗ của người mẹ,

Ta e con chưa được chỉ bảo cách hầu hạ mẹ chồng.

Con về làm dâu nhà này,

Nhân từ khoan dung không đâu bằng.

Nhà nghèo phải chuộng sự cần kiệm,

Trông cậy ở của hồi môn há đủ sao! (16)

Con phải hiếu thảo và cung kính theo đúng đạo làm vợ,

Dung nhan và cử chỉ cũng phải theo phép tắc.

Sáng nay ta xa nhau rồi,

Biết đến thu nào mới được gặp lại?

Sống nhàn rồi ta cũng tự biết cách,

Lúc này cảm xúc khó mà nén được.

Trở về nhà thấy em của con còn nhỏ,

Nước mắt ta lại ứa ra lăn trên dải mũ.

Chú thích

Dương thị, là con gái nhà họ Dương, không rõ là họ hàng hay bạn bè của tác giả Vi Ứng Vật. Chẳng may cha mẹ mất sớm, để lại hai đứa bé gái bơ vơ. Ông mang cả về nhà nuôi cho khôn lớn. Hôm cô chị lớn về nhà chồng, ông viết bài thơ này tiễn biệt...

Dịch thơ

Tiễn Con Gái Họ Dương

Ngày đi lo ngay ngáy,

Phút đi dằng dặc buồn.

Con gái nay xuất giá,

Sông lớn ngồi thuyền con.

Con khổ vì mất mẹ,

Ta cần mềm dẻo hơn. (6)

Nuôi dạy con từ nhỏ,

Lúc tiễn biệt đau buồn.

Nhưng phải kềm trong dạ,

Con hiểu lòng ta không?

Thiếu giáo dục mẹ đẻ,

Khó phục dịch mẹ chồng.

Con làm dâu nhà ấy,

Rất nhân từ khoan dung.

Nhà nghèo phải cần kiệm,

Đừng cậy của hồi môn. (16)

Nên hiếu thảo cung kính,

Dung ngôn phải ôn tồn.

Sáng nay ta xa cách,

Thu nào gặp lại con?

Sống nhàn ta tự hiểu,

Cảm súc khó nén hơn.

Trở về nhìn em gái.

Lệ ta sẽ trào tuôn.

Con Cò

***

Tiễn Con Gái Họ Dương

Mới suốt ngày lo lắng

Lúc đi lại buồn rầu

Nay con phải xuất giá

Thuyền nhẹ ngược sông sâu

Con khổ vì không mẹ

Ta nuông chiều biết bao

Nuôi con từ lúc nhỏ

Nên khóc lúc xa nhau

Vì nghĩa không đành giữ,

Nhưng lòng vẫn quặn đau

Ấu thơ thiếu giáo huấn

Gia mẫu lo vụng hầu

Gửi thân nhà nền nếp

Bao dung nhân ái giàu

Nghèo nên chuộng tiết kiệm

Cần đủ hồi môn đâu

Dung chỉ giữ đạo vợ

Hiếu cung đúng phận dâu

Sáng nay phải tạm biệt

Gặp lại biết thu nào?

Ta tự sống nhàn được

Cảnh này khó nén đau

Quay về thấy gái nhỏ

Dải mũ đẫm dòng châu

Mỹ Ngọc 

 Nov.13/2021