Vương Xương Linh 王昌齡 (khoảng 698-756) tự là Thiếu Bá (少伯); được bạn bè khen là vua thơ (thi thiên tử), từng một thời là bạn thơ của thi bá Lý Bạch. Năm 27 tuổi đỗ Tiến sĩ (cùng tuổi với Lý Bạch khi đậu tiến sĩ). 7 năm sau ông lại đỗ Khoa bác học hoằng từ, chuyển đi làm Quan Uý ở Di Thuỷ. Nhưng do hành vi lãng mạn, bị biếm ra nơi biên ải làm Quan Uý ở Long Tiêu... Rồi về làm chức Thừa ở quê (Giang Ninh=Nam kinh). Ở đây Ông ngâm thơ không biết mệt mỏi. Không may Ông đắc tội với Thứ Sử bản địa Lư Khâu Hiểu nên bị Lư giết. Về sau Trấn thủ Hà Nam là Trương Cảo, điều quân đội các Lộ đến tập hợp, Lư Khâu Hiểu đến chậm bị xử tử (bị kết tội khi quân), coi như đó là báo thù cho Vương Xương Linh (ai bảo Lư dám giết vua thơ?).
Lời phi lộ
採蓮曲 Thái Liên Khúc là đầu đề của gần một chục bài thơ Đường nhưng chỉ có 3 bài của Vương Xương Linh (LTCD thế kỷ 21 bài 673b), Lý Bạch (LTCD thế kỷ 21 bài 55c) và Bạch Cư Dị (LTCD thế kỷ 21 bài 100) là có sức quyến rũ độc giả như loài yêu tinh. Bài của họ Vương và của họ Lý tả nhan sắc của cô gái hái sen; bài của họ Bạch tả nét quyến rũ của cảnh trai gái tự tình lúc hái sen. Cả 3 bài đều là 3 ngôi sao lấp lánh trên bầu trời thơ văn quốc tế.
Nguyên tác Dịch âm
採蓮曲其二 Thái Liên Khúc Kỳ Nhị
荷葉羅裙一色裁 Hà diệp la quần nhất sắc tài
芙蓉向臉兩邊開 Phù dung hướng kiểm lưỡng biên khai
亂入池中看不見 Loạn nhập trì trung khan bất kiến
聞歌始覺有人來 Văn ca thủy giác hữu nhân lai
Chú giải:
荷葉 hà diệp: lá sen.
羅裙 la quần: quần là.
芙蓉 phù dung: dáng hoa.
亂入 loạn nhập: nhập loạn xà ngầu vào….
池中 trì trung: trong ao.
看不見 khan bất kiến: nhìn chẳng phân biệt được.
聞歌始 văn ca thủy: nghe hát dưới nước.
覺有人來 giác hữu nhân lai: biết có người tới.
Dịch nghĩa
Lá sen và quần lụa cùng một sắc màu,
Hoa sen nghiêng về mặt người, hai bên cùng nở.
Trong ao lẫn lộn nhìn không biết (phân biệt) được,
Nghe tiếng hát mới nhận ra là có người.
Dịch thơ
Ca Khúc Hái Sen kỳ nhị
Sen thắm quần là một sắc tươi,
Phù dung mỹ nữ sánh chung đôi,
Lẫn lộn trong ao phân biệt khó,
Nghe ca dưới nước nhận ra người.
Lời bàn
Bài thơ được soi sáng bởi 4 ngọn đưốc: đó là 4 câu thất ngôn; 3 câu đầu rất kiều diễm, tô điểm cho câu 4 trở thành linh hồn của bài thất ngôn tứ tuyệt. Ý tổng quát của cả bài như sau:
“Mặt người và sắc hoa sen đẹp ngang nhau cho nên tác giả cứ tưởng dưới ao chỉ có hoa sen, không có người. Tới khi nghe tiếng hát vọng lên từ dưới ao mới hiết trong ao có người. Biết trong ao có cả người và hoa sen nhưng vẫn không phân biệt được đâu là hoa sen, đâu là mặt người! Dưới ngòi bút của Vương Xương Linh mặt cô gái hái sen đã biến thành yêu tinh gốc hoa sen”.
Thật là tuyệt! Trong ngôn ngữ của loài người, chưa hề thấy lời thơ nào tả nhan sắc của cô gái hái sen lại khéo léo đến như vậy. Muốn so sánh 2 thứ giống nhau, người ta thường nói “giống nhau như 2 giọt nước”. Nhưng hai giọt nước chỉ giống nhau về hình dáng, khích thước, sức nặng, màu sắc chứ chưa hẳn giống nhau về nét duyên dáng, nét kiều diễm, nét quyến rũ…. Họ Vương chỉ cần nói lên một khác biệt duy nhất là: cô gái hái sen biết nói mà hoa sen thì câm; còn tất tần tật những điểm khác thì giống nhau y hệt. Cái nét-yêu-tinh-của sự so sánh nằm ở điểm này.
Con Cò
***
Khúc Hát Hái Sen Kỳ 2
Áo lụa, lá sen, giống sắc màu,
Mỹ nhân, hoa thắm, đẹp như nhau.
Trong hồ lẫn lộn khôn nhìn rõ,
Nghe hát nhìn ra khách ở đâu.
Mỹ Ngọc
May 26/2022.
***
Bài hát hái hoa sen
Dung nhan ngời giữa ngàn hoa
Xanh xanh màu lá lụa là xiêm y
Lung linh ẩn hiện chợt khi
Véo von nghe tiếng họa mi – biết nàng!
Yên Nhiên
***
Thái Liên Khúc Kỳ 2
Váy lụa, lá sen tiệp một màu
Phù dung, má thắm liếc nhìn nhau
Trong ao lẫn lộn trông nào rõ
Thiếu nữ nhận ra - giọng hát mau!
Lộc Bắc
Jun2022
***
Bài Ca Hái Sen Kỳ 2 Lá xanh váy lụa cùng màu
Má đào hoa thắm đua nhau rạng ngời
Ẩn hiện bóng dáng nụ tươi
Nghe ca mới rõ có người trong ao.
Kim Oanh
***
Nguyên tác: Phiên âm:
採蓮曲其二-王昌齡 Thái Liên Khúc Kỳ 2 – Vương Xương Linh
荷葉羅裙一色裁 Hà diệp la quần nhất sắc tài
芙蓉向臉兩邊開 Phù dung hướng kiểm lưỡng biên khai
亂入池中看不見 Loạn nhập trì trung khan bất kiến
聞歌始覺有人來 Văn ca thủy giác hữu nhân lai
Bài thơ được khắc bản trong các sách:
Đường Bách Gia Thi Tuyển - Tống - Vương An Thạch 唐百家詩選-宋-王安石
Đường Âm - Nguyên - Dương Sĩ Hoằng 唐音-元-楊士弘
Thạch Thương Lịch Đại Thi Tuyển - Minh - Tào Học Thuyên 石倉歷代詩選-明-曹學佺
Ngự Định Toàn Đường Thi - Thanh - Thánh Tổ Huyền Diệp 御定全唐詩-清-聖祖玄燁
Khâm Định Tứ Khố Toàn Thư - Nhạc Phủ Thi Tập Quyển 50 钦定四库全书 - 乐府诗集卷五十
Ghi chú;
La quần: váy được làm từ vải lụa mỏng mềm mại
Nhất sắc tài: cắt một màu, giống như cắt bằng cách sử dụng cùng một màu sắc của quần áo.
Phù dung: hoa sen.
Loạn nhập: lộn xộn, trộn lẫn, lẫn lộn.
Khán bất kiến: không thể phân biệt được đâu là hoa đỏ lá xanh của sen (phù dung), đâu phải là hồng nhan váy xanh của thiếu nữ.
Văn ca: nghe bài hát.
Thủy giác: mới biết.
Dịch nghĩa:
Thái Liên Khúc Kỳ 2
Bài Hát Hái Sen Kỳ 2
Hà diệp la quần nhất sắc tài
Lá sen và váy lụa của thiếu nữ hái sen cùng một màu (xanh lá cây),
Phù dung hướng kiểm lưỡng biên khai
Khuôn mặt thiếu nữ ẩn hiện giữa hoa sen nở rộ, chiếu rọi lẫn nhau.
Loạn nhập trì trung khan bất kiến
Trong hồ sen lẫn lộn nhìn không phân biệt được bóng dáng,
Văn ca thủy giác hữu nhân lai
Nghe tiếng hát mới nhận ra là có người.
Bình luận:
Thi nhân so sánh người với hoa: trong câu 1 (váy xanh như màu lá), trong câu 2 (mặt đẹp tươi cười như hoa nở) và câu 3 (hoa và người lẫn lộn vì má hồng hoa cũng hồng, quan trọng hơn nữa là người đẹp như hoa).
Dịch thơ:
Hái Sen
Lá sen váy lụa cùng xanh tươi,
Má phấn hoa hồng đua nở cười.
Lẫn lộn trên ao chẳng khác biệt,
Nghe hát trong thanh biết có người.
Bài Ca Hái Sen
Lá sen váy lụa cùng màu,
Má hồng hoa thắm cùng nhau nở cười.
Lá hoa rậm rạp xanh tươi
Nghe ca mới biết có người trên ao.
Song of Cutting Lotus Flowers by Wang Chang Ling
The lotus leaves and the girl’s skirt are of the same green color,
The flowering lotus and the girl’s face reflect each other.
In the crowded pond, it’s difficult to distinguish her face and flowers,
Only when hearing the song then you realize her presence.
Chanson de la Cueillette des Lotus par Wang Chang Ling
Traduction de Alex
Les feuilles de lotus sont de la même couleur que le tissus de sa jupe,
Et son visage se confond avec les fleurs ouvertes en deux profils :
Marchant dans l'étang, elle crée une agitation qui achève de la dissimuler,
Et ce n'est que par sa chanson que je prends conscience de sa présence.
Phí Minh Tâm
***
Góp ý:
Cám ơn ÔC đã chọn mấy bài Thái Liên Khúc.
Bài kỳ nhị của Vương là BS thích nhất, đã thuộc từ lâu, vì bài thơ quá hay, rất lãng mạn, tả cảnh mà mơ hồ như Liêu Trai… Vả lại cũng vì có dính dáng tới chuyện riêng tư của mình… BS bị một vị tiểu sư muội chê là anh BS mê rất nhiều người mà không được ai mê lại.. Ngày xưa, BS mê một cô nữ sinh Trưng Vương, có tên là loài hoa sen thơm ngát, mê tả tơi, mê hốc hác… những muốn hái sen mà hái không được…. Chuyện này thì Tước Đỗ biết rành lắm.
Bài thơ này ngắn, không có chữ khó, BS không phải dài dòng, chỉ dịch thôi.
Bài ca hái sen, kỳ nhì.
Lá sen, quần lụa một mầu tươi,
Hoa hướng mặt ai, đẹp rạng ngời,
Lẫn lộn trong ao nhìn không thấy,
Nghe ca mới biết có người thôi.
Bát Sách.
(Ngày 26 tháng 5 năm 2022)
----------
Tái bút:
Cảm đề viết thêm một bài thơ về ngày khai mở đóa sen thơm ngày cũ
Cảm Đề Thái Liên Khúc của Vương Xương Linh.
Xem thơ lãng mạn thật nhẹ nhàng,
Hoa kia sao lại đúng tên nàng,
Tình xưa tưởng đã thành truy ức,
Mà trái tim ta vẫn rộn ràng.
Bát Sách.
(ngày 19/ 06 / 2022)
***
Góp ý:
Vì BS cảm khái bài hái sen nên hé mở tâm tình "Sen thơm ngày cũ" và còn nói tôi rành 36 câu.. chuyện đó...nên tôi cũng xin góp ý chút đỉnh.
Trước hết, đàn em có lời xin lỗi ỐC. Em nào dám giận gì đàn chủ đâu! Em vốn lười..lại thêm chữ nghĩa ăn đong nên cứ dựa cột..mà nghe. Anh em mình tuổi quá bát tuần rồi... Hai đại ca trong nhóm thì anh HXT đã giỗ đầu rồi. Anh hơn em 6 tuổi nhưng em rất mừng thấy anh còn mạnh đi đây đi đó..đầu óc minh mẫn lèo lái diễn đàn:"Da mồi nhưng trí còn minh mẫn..Tóc bạc mà lòng vẫn..ngẩn ngơ."
Bài thơ-rất đẹp như BS nói-làm tôi nhờ bức ảnh nổi tiếng chụp mỹ nhân sadec Thái Nhã Vân..trong hồ sen..da trắng yếm đen..quần lĩnh...
BS cũng thả hồn về dĩ vãng vì Sen thơm ngày cũ. Bạn vàng nhớ sen thơm thì ta khác chi đâu. Cũng một thư Hồng thắm dày vò cả cuộc đời...Tưởng rằng đã quên...Nhớ thời Tình Thương khi bạn vàng viết tạp chuyện và ta viết"Thế giới chúng tôi" có bao kỷ niệm trường y quá đẹp. Ta phục bạn vàng vẫn có can đảm để nói về những giây phút xao lòng ngoài vợ ngoài chồng..Này bạn vàng..có một bài hát bạn nên mở mà nghe như ta thường hay nghêu ngao..Đó là bài của nhạc sĩ Thanh Bình (Cùng tên BS). Nhạc sĩ này nổi tiếng với bài"Tình lỡ". Bài này của ông ta nhiều ca sĩ hát..nhưng ta thích nhất là Sĩ Phú. Đó là bài "TIẾC MỘT NGƯỜI" với những câu như "Hỡi hương nào gây nhớ..mới hay tình thật bền..Tình ngủ êm trong tim...Đã thấy tàn cuộc đời..còn TIẾC hoài một người.. ngổn ngang tâm sự Đắng.. Toàn bài lời hợp tâm tư bọn mình. Ráng tìm nghe. Có bà DS Minh Châu hát cũng thấm lắm.. Thôi thì "Duyên trăm năm đứt đoạn..Tình một thuở còn hương"..như câu thơ Đoàn Phú Thứ.
Xin góp ý dich:
Sen Xanh quần lụa một mầu tươi
Ánh má phù dung nở nụ cười.
Thấp thoáng trong ao đâu thấy bóng
Vẳng nghe giọng hát biết là người!
Đỗ Tước
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét