Ba Nữ Từ 巴女詞 - Lý Bạch

Nguyên tác    Dịch âm

巴女詞            Ba Nữ Từ

巴水急如箭    Ba thủy cấp như tiễn,
巴船去若飛    Ba thuyền khứ nhược phi.
十月三千里    Thập nguyệt tam thiên lý,
郎行幾時歸    Lang hành kỷ thì quy?
                        Lý Bạch
***
(Ba là tên một nước thời cổ, nay là huyện Ba Trung, tỉnh Tứ Xuyên).

Dịch nghĩa

Lời Gái Xứ Ba

Nước sông Ba chảy gấp, nhanh như tên bắn,
Thuyền trên sông Ba lướt nhanh như chim bay,
Một khoảng cách (tuy dài) 3 ngàn dặm (đáng nhẽ chỉ tốn chừng 1 tháng) mà 10 tháng vẫn chưa về?
Thế thì tới bao giờ (thằng) chồng (lêu lổng của tôi) mới chịu về nhà đây?

Dịch thơ

Lời Gái Xứ Ba

Sông Ba như tên bắn!
Thuyền Ba tợ chim bay!
Mười tháng ba ngàn dặm!
Bao giờ lão về đây?

Con Cò

***
Góp ý của Bát Sách:

Đây là lần đầu tiên BS thấy bài thơ Ba Nữ Từ của Lý Bạch, vì từ trước tới giờ chỉ đọc trong sách in, mà mấy chục cuốn Thơ Đường củ aBát Sách không hề thấy bài này.

Bài thơ ngắn gọn, dễ dàng, không có điển tích, rất dễ hiểu. Nếu diễn tả ra văn suôi thì ý của bài thơ như sau: Người vợ ở nhà một mình, phòng không chiếc bóng, vô cùng cô đơn, mà ông chồng thì đi xa, 10 tháng chưa trở về nhà. Nhà nàng chắc ở gần bờ sông Ba, ngày ngày thấy nước sông chẩy mạnh, thuyền bè đi lại như bay, nên thắc mắc tự hỏi, tại sao việc đi lại dễ dàng, nhanh chóng như vậy mà chồng không chịu về thăm? Câu hỏi rất nhẫn nhục, tuy có ẩn ý trách móc, nhưng vẫn dịu dàng. Ông chồng biệt tăm như vậy vì sao thì Lý không nói, để cho mình đoán: chàng lo làm ăn, hay ham vui mà lê lết ở trà đình, tửu quán, hoặc xóm yên hoa… Nỗi đơn tư này cũng não lòng lắm, nhưng không dữ tợn như ý của ÔC, tới nỗi phải cắt của quý của chồng.

Lời Gái Xứ Ba.

Nước sông Ba lẹ như tên,
Đẩy như bay những chiếc thuyền sông Ba,
Mười trăng, ba vạn dặm xa,
Chừng nào lão trở về nhà được đây?

Bát Sách.
***

Nguyên tác:      Phiên âm                     Dịch thơ 

巴女詞-李白     Ba Nữ Từ                    Lời Gái Ba
    
巴水急如箭      Ba thủy cấp như tiễn,         Nước chảy như tên bắn,
巴船去若飛      Ba thuyền khứ nhược phi. Thuyền nhẹ lướt như bay.
十月三千里      Thập nguyệt tam thiên lý,  Mười tháng ba ngàn dặm,
郎行幾歲歸      Lang hành kỷ tuế quy?       Bao năm trở lại đây?

Bài thơ với phong cách rất dân gian được chép trong các sách của Lý Bạch:

· Lý Thái Bạch Tập Chú - Đường - Lý Bạch 李太白集注-唐-李白
· Lý Thái Bạch Văn Tập - Đường - Lý Bạch 李太白文集-唐-李白
· Lý Thái Bạch Tập Phân Loại Bổ Chú - Đường - Lý Bạch 李太白集分類補註-唐-李白.

Hai mộc bản bên dưới trong Phân Loại Bổ Chú LTB Tập 分类补注李太白诗 của Tiêu Sĩ Bân đời Nguyên và Ngự Định Toàn Đường Thi Quyển 184 đời Thanh.

 

Ngoài ra còn có mộc bản trong các sách:

· Phương Dư Thắng Lãm - Tống - Chúc Mục 方輿勝覽-宋-祝穆
· Thục Trung Quảng Ký - Minh - Tào Học Thuyên 蜀中廣記-明-曹學佺
· Thạch Thương Lịch Đại Thi Tuyển - Minh - Tào Học Thuyên 石倉歷代詩選-明-曹學佺
· Ngự Định Toàn Đường Thi - Thanh - Thánh Tổ Huyền Diệp 御定全唐詩-清-聖祖玄燁
· Ngự Tuyển Đường Tống Thi Thuần - Thanh - Cao Tông Hoằng Lịch 御選唐宋詩醇-清-高宗弘曆

Hầu như các sách đều có văn bản Hán tự y nhau. Câu 4 xài chữ tuế 歲 thay vì chữ thì 時 như trong Thivien. Chữ tuế歲, không những được viết trong nguyên bản, mà còn là thanh trắc đúng niêm luật hơn chữ thì 時 thanh bằng.

Ghi chú:

Ba: Ba đây không phải là Ba Quốc, vì nước Ba đã bị tiêu diệt khoảng 300 năm trước công nguyên. Ba cũng không phải chủng tộc người Ba vì Trung Hoa không có chủng tộc Ba. Ba còn được gọi là Ba Địa chỉ một vùng đất rộng lớn. Trong thời nhà Chu và nhà Tần, với Trùng Khánh là trung tâm (đông là Tứ Xuyên và tây là Hồ Bắc), Ba Địa bắt đầu từ nam Thiểm Tây ở phía bắc, đến giữa Quý Châu ở phía nam, sông Hán và sông Tương Giang ở phía đông, và sông Du Đà ở phía tây. Những dân tộc khác nhau sinh sống trong khu vực gọi là người Ba.

Ba thủy: sông Ba, đúng hơn là sông Trường Giang chảy qua khu vực Ba Địa

Ba thuyền: thuyền đi trên sông Ba, trên Trường Giang

Bài thơ đơn giản, dễ hiểu, không trau chuốt, nhưng chân thật, tinh cảm lưu luyến. Lý Bạch làm bài thơ này vào năm Khai Nguyên 13 (năm 725) khi ông đi xa Tứ Xuyên lần đầu. Có thể nói Lý Bạch cũng là người Ba. Ông mượn lời người phụ nữ để nói lên tình cảm của chính mình.

Hai câu thơ đầu, tả nước sông Ba chảy xiết nhanh như tên bắn (nước Trường Giang gần thác Tam Hiệp), thuyền trên sông lướt như bay.

Hai câu cuối, chàng ra đi đã mười tháng, sông chỉ dài ba ngàn dặm, mà bao nhiêu năm nữa mới trở về?

***

Sóng Ba đi như tên
Thuyền ba nhanh hơn chim
Ba trăng dài ngàn dặm
Lão về đây bắt đền

Lạc Thủy Đỗ Quý Bái
***
Bài Từ Gái Nước Ba

1-
Sông Ba chảy tên bắn
Thuyền Ba lướt như bay
Mười tháng, ba ngàn dặm!
Năm nào mới về đây?

2-
Sông Ba chảy xiết tên bay
Thuyền Ba lướt vội sóng quay quắt sầu
Ba ngàn dặm, mười tháng sau!
Năm nào trở lại, chàng đâu không về?

Lộc Bắc

***

Lời Cô Phụ

Nước sông cuồn cuộn chảy như tên.
Thuyền lao vun vút khác gì chim.
Ba ngàn dặm đường, sao mười tháng
Chàng vẫn chưa về, vẫn vắng tin?

Mùi Quý Bồng

***

Bài Cảm Tác

Đi đâu phải nhớ đường về
Đừng để người đợi ê chề trông mong
Thư từ, tin nhắn cũng không
Biệt tăm vô tín chết đông hay đoài?
Trước khi đi nói thương hoài
Thay lòng đổi dạ nơi ngoài quê hương
Nếu còn một chút tình thương
Ba hồn bẩy vía đầu dương trở về!

Đồ Cóc