Thu Dạ Dữ Cố Nhân Chu Hà Thoại Cựu 秋夜與故人朱何話舊 - Nguyễn Ức

Thu Dạ Dữ Cố Nhân Chu Hà Thoại Cựu 

Thu lai ngẫu bạng cúc hoa tùng,
Nhất thất chi lan xú vị đồng.
Thế sự phiếm luân đăng ảnh ngoại,
Giao tình thâm ký tửu bôi trung.
Kỷ hành bạch phát thì tương vãn,
Vạn lý thanh vân tín vị thông.
Ðộc đối bất lai kim tịch mộng,
Tây phong xuy vũ lạc ngô đồng. 

Nguyễn Ức 

***
Dịch nghĩa 

 
Mùa thu về, ngẫu nhiên ngồi bên khóm hoa cúc,
Cùng một nhà chi lan, hương như nhau.
Bên ánh đèn bàn phiếm việc đời,
Tình bầu bạn gửi hết vào chén rượu.
Vài sợi tóc bạc, báo tuổi đã sắp già,
Đường công danh vạn dặm, nay vẫn chưa tỏ lối.
Riêng gặp mặt nhau, đêm nay khỏi phải nằm mộng,
Gió tây hắt mưa làm rụng lá ngô đồng. 

Dịch Thơ :
Đêm Thu Cùng Bạn Chu Hà Ôn Chuyện Cũ

Bên cúc vàng ngẫu nhiên cùng ngắm
Chung một nhà cùng đẳm chi lan
Bên đèn thế sự phiếm bàn,
Tình thâm gửi trọn chén tràn ly bôi.
Vài sợi tóc như vôi, già tới,
Đường công danh vời vợi ngàn xa.
Gặp nhau đêm trắng thiết tha,
Gió tây mưa dập xót xa ngô đồng 

Mailoc phỏng dịch
***
秋夜與故人朱何話舊 Thu Dạ Dữ Cố Nhân Chu Hà Thoại Cựu

秋來偶伴菊花叢， Thu lai ngẫu bạn cúc hoa tùng,
一室芝蘭嗅味同。 Nhất thất chi lan khứu vị đồng.
世事泛談燈影外， Thế sự phiếm đàm đăng ngoại ảnh
交情深寄酒杯中。 Giao tình thâm ký tửu bôi trung
幾莖白髮時相晚， Kỷ hành bạch phát thời tương vãn,
萬里青雲訊未通。 Vạn lý thanh vân tín vị thông.
獨對不來今夕夢， Độc đối bất lai kim tịch mộng,
西風吹雨落梧桐。 Tây phong xuy vũ lạc ngô đồng.

阮億                          Nguyễn Ức
***
Chú Thích:

- Cố Nhân: là Người Xưa, là Bạn Cũ.
- Thoại Cựu: Nhắc chuyện xưa, chuyện cũ.
- Ngẫu Bạn 偶伴: Ngẫu nhiên được bầu bạn. Thi Viên ghi chữ Bàng 徬 là Bàng Hoàng 徬徨.
- Khứu 嗅: là Ngửi, nên Khứu Vị là Ngửi mùi. Còn Thi Viên ghi chữ XÚ 臭: là Mùi Hôi, thối. Nên Xú Vị Đồng 臭味同 là Mùi hôi thối giống như nhau.
- Phiếm Đàm: là Nói chuyện phiếm. Bản của Thi Viên là Phiếm Luận 泛論: là Luận chuyện phiếm, không sát nghĩa bằng Phiếm Đàm, hơn nữa Phiếm Luận chữ LUẬN lại sai Luật Bằng Trắc trong câu.
- Kỷ Hành: là Mấy Cọng , mấy Sợi.
- Tín 訊: là Âm Tín 音訊 là Tin Tức. Thi Viên ghi là Tín 信 là Thư Tín, không sát nghĩa với từ Vị Thông 未通 ở phía sau. Tín Vị Thông 訊未通 Có nghĩa là Không thông, không biết tin tức gì của nhau cả! 

***

Dịch Nghĩa:
Đêm Thu Nhắc Chuyện Cũ Với Người Xưa Là Chu Hà

Nhớ thuở thu về, ngẫu nhiên được bầu bạn cùng bạn bên khóm cúc, nên một nhà cùng sực nức mùi của hoa chi lan. Bên ánh đèn đêm, ta cùng nhau bàn phiếm về chuyện đời, và cái giao tình của ta càng sâu đậm thêm qua chung rượu. Nay thì, lơ thơ mấy cọng tóc trắng khi tuổi đã về chiều, lại cách trở vạn dặm mây xanh bặc vô âm tín. Một mình ngồi dưới ánh đèn biết bạn cũng không tới được trong giấc mộng đêm nay, ngoài kia, gió tây đang thổi những giọt mưa thu làm rơi rụng lá ngô đồng.

Khóm cúc tượng trưng cho sự thanh cao nhàn nhã như ẩn sĩ Đào Tiềm đời Tấn " Thái cúc đông ly hạ (Hái cúc ở bờ giậu phía đông), còn hoa chi lan tượng trưng cho tình bạn cao nhã thắm thiết. Nhắc chuyện cũ với bạn xưa vì quan san cách trở, lại bặc vô âm tín, lại tuổi già sức yếu, biết là khó có thể gặp lại nhau, dù là trong mộng ! Tình cảm quả là thắm thiết não nề trong đêm mưa thu rả rít gió cuốn làm rơi rụng cây lá ngô đồng!

Diễn Nôm

Nhớ thu gặp bạn cúc vừa hoa,
Hương ngát chi lan sực nức nhà.
Chuyện phiếm bên đèn bàn thế sự,
Tình sâu chung rượu gởi lòng ta.
Lơ thơ tóc bạc già đeo đẵng,
Vạn dặm mây xanh tin vắng xa.
Dẫu mộng khó mong còn gặp lại,
Ngô đồng rơi rụng gió mưa sa!

Đỗ Chiêu Đức