Tuyệt Cú - Hải Để Hữu Minh Nguyệt 絕句－海底有明月 - Giả Đảo

(Tặng HKG & ĐT & PHL)

Giả Đảo (賈島,779-843), tự Lãng Tiên, hiệu Kiệt Thạch Sơn Nhân, người Phạm Dương, tỉnh Hà Bắc (nay thuộc ngoại ô Bắc Kinh).

Thời trẻ, thi nhiều lần không đỗ, ông đi tu tại Lạc Dương, pháp danh là Vô Bản. Sau đến kinh đô Trường An, ngụ tại chùa Thanh Long. Ở đấy, ông gặp được Hàn Dũ và nghe lời danh sĩ này hoàn tục.

Sách Tân Đường thư chép:

“ông thi nhiều lần không đỗ , đời Đường Văn Tông (ở ngôi: 826-840), có người gièm pha, bị giáng chức làm Chủ bạ Trường Giang (nay là huyện Bồng Khê, tỉnh Tứ Xuyên). Lúc đó ông đã năm mươi tuổi. Năm sáu mươi hai tuổi, ông được đổi làm Tư thương tham quân ở Phổ Châu (nay là An Nhạc, tỉnh Tứ Xuyên).

Năm 65 tuổi, ông mất ở nơi làm quan, tức Phổ Châu.

Tác phẩm của ông để lại là Trường Giang tập, gồm 10 quyển. Đa phần viết theo thể thơ ngũ ngôn luật thi và ông tỏ ra sở trường về thể loại này.

Nguyên tảc                Dịch âm

絕句－海底有明月 Tuyệt cú - Hải để hữu minh nguyệt

海底有明月 Hải để hữu minh nguyệt,

圓於天上輪 Viên ư thiên thượng luân.

得之一寸光 Đắc chi nhất thốn quang,

可買千里春 Khả mãi thiên lý xuân.

Dịch nghĩa:

Tuyệt Cú - Đáy Biển Có Trăng Sáng

Dưới đáy biển có vầng trăng sáng,

Tròn như vòng trăng trên trời.

Chỉ cần một tấc ánh sáng đó,

Có thể mua được vẻ xuân rộng ngàn hải lý.

Dịch thơ:

Tuyệt Cú - Đáy Biển Có Trăng Sáng

Đáy bể có vừng nguyệt,

Tròn như trăng đỉnh trời.

Chỉ dài một tấc thôi,

Thắp xuân ngàn dặm khơi.

Lời bàn của Con Cò

Bài ngũ ngôn tứ tuyệt thể phú mô tả cái huyền diệu của bóng trăng trong một đêm rằm mùa xuân dưới đáy biển.

Câu 1 & 2:

Xác định thời điểm, và thời tiết thích hợp cho hình dạng của một bóng trăng (phản chiếu) dưới đáy biển (đêm rằm & tròn như mặt trăng trên trời). Tác giả, lênh đênh trên mặt biển (nhìn xa ngàn dặm khơi); mặt biển thì yên sóng lặng gió (hình dạng của bóng trăng phản chiếu dưới đáy bể không bị méo mó bởi sóng nước).

Câu 3:

Ánh sáng của bóng trăng dưới đáy biển chỉ dài một tấc mà tạo sinh khí cho một vùng rộng lớn (sẽ nói trong câu 4),

Câu 4:

Câu này mới thực sự tiêu biểu cho ngũ ngôn tứ tuyệt: Khả mãi thiên lý xuân (Nghĩa đen là có thể mua ngàn dặm xuân; Con Cò dịch là: Thắp xuân ngàn dặm khơi): thắp sáng ngàn dặm nước biển trong đêm xuân cho muôn loài sinh vật sống dưới nước (cá, tôm, sò, ốc, san hô, rong, rêu…). Hết sức siêu việt!

Góp ý của Isamurai :

Cám ơn Ông Cò. Bài thơ của Giả Đảo phải đọc vài lần mới "thấm”, may quá tác giả không "xỉn xỉn" như Lý Bạch nên sống được (thay vì đi mò trăng và mò tôm), và làm việc đến 65 tuổi (thượng thọ thời ấy). Xin phụ thêm mấy vần Nôm:

Đáy biển có trăng sáng

Tròn như ở trên trời

Với chút ánh trăng đó

Mua Xuân về ngàn khơi.

PHL

***

Dịch nghĩa:

Tuyệt Cú - Đáy Biển Có Trăng Sáng

Hải để hữu minh nguyệt Đáy biển có hình vầng trăng sáng,

Viên ư thiên thượng luân Tròn như vòng trên trời.

Đắc chi nhất thốn quang Chỉ cần một tấc ánh sáng đó,

Khả mãi thiên lý xuân Có thể mua được ngàn dặm xuân.

Dịch thơ:

Trăng Sáng

Đáy biển có trăng sáng,

Tròn như vòng giửa trời.

Nếu mua một tấc đó,

Ngàn dặm Xuân nơi nơi.

Full Moon by Jia Dao

On the ocean floor the moon is a bright,

It is as round as the wheel in the sky.

If we could obtain an inch of its light,

We would trade for Spring in a thousand miles.

Phí Minh Tâm

***

Tuyệt Cú - Đáy Biển Có Trăng 

Bóng trăng đáy biển sáng lòa

Tròn vo như thể hằng nga trên trời.

Chỉ cần một tấc đó thôi,

Đủ mua được vẻ xuân tươi dậm ngàn.

Mỹ Ngọc 

Feb.13/2022.

***

Tuyệt Cú - Đáy Biển Có Trăng Sáng Soi

1/

Đáy bể vầng trăng sáng

Tròn vo xe trời lăn

Có được một tấc cần

Đủ mua vạn dặm xuân

2/

Vầng trăng đáy bể rọi soi

Tròn vo như thể xe trời vần xoay

Chỉ cần một tấc sáng này

Đủ mua vạn dặm xuân đầy sóng ru!

Lộc Bắc

***

Góp ý của Bát Sách :

Những bài trong Thi Viện đều dịch LUÂN là bánh xe, BS không đồng ý, luân là cái vòng, hay vầng, vì Tàu họ gọi mặt trời là Nhật Luân, mặt trăng là Nguyệt Luân.

Bát Sách đồng ý với ÔC, nghĩ rằng Giả Đảo đang đi thuyền trên biển, và vì thời tiết tốt nên trời trong, biển lặng khiến trăng rằm tròn và sáng, in bóng xuống nước vẫn còn giữ được hình tròn mà không bị méo mó. Vầng trăng nhỏ như vậy mà chiếu sáng cả ngàn dặm, như đem mùa xuân đến cho nhân thế.

Đáy Biển Có Trăng Sáng

1/

Đáy biển bóng trăng trong,

Tròn tựa ở trên trời,

Chỉ cần tấc ánh sáng,

Mua xuân ngàn dặm khơi.

2/

Dưới Biển Có Bóng Trăng Trong

Soi vào đáy nước như vòng trên không,

Chỉ cần tấc sáng mông lung,

Là mua được cả một vùng trời xuân.

Bát Sách.

(ngày 13 tháng 2 năm 2022)

***

Ánh Nguyệt

Ngân nhũ một vầng sáng giữa trời

Lung linh đáy biển ánh trăng ngời

Giá như vốc được tơ vàng đó

Miên viễn tình xuân muôn sắc tươi

Yên Nhiên