Mãn Đình Phương 滿庭芳 - Tần Quan

滿庭芳 - 秦觀 Mãn Đình Phương - Tần Quan

山抹微雲， Sơn mạt vi vân,
天連衰草， Thiên liên suy thảo,
畫角聲斷譙門。 Họa giác thanh đoạn tiều môn.
暫停征棹， Tạm đình chinh trạo,
聊共引離尊。 Liêu cộng dẫn ly tôn.
多少蓬萊舊事， Đa thiểu bồng lai cựu sự.
空回首、煙靄紛紛。Không hồi thủ, yên ái phân phân.
斜陽外， Tà dương ngoại,
寒鴉萬點， Hàn nha vạn điểm.
流水繞孤村。 Lưu thủy nhiễu cô thôn.

銷魂。 Tiêu hồn.
當此際， Đương thử tế,
香囊暗解， Hương nang ám giải,
羅帶輕分。 La đái khinh phân.
謾贏得， Mạn doanh đắc,
青樓薄倖名存。 Thanh lâu bạc hãnh danh tồn.
此去何時見也， Thử khứ hà thời kiến dã,
襟袖上、空惹啼痕。Khâm tụ thượng, không nhạ đề ngân.
傷情處， Thương tình xứ,
高城望斷， Cao thành vọng đoạn,
燈火已黃昏。 Đăng hỏa dĩ hoàng hôn.

Chú Thích

1- Mãn Đình Phương 滿庭芳: tên từ điệu, gồm 95 chữ. Đoạn trước có mười câu, 4 bình vận. Đoạn sau có 11 câu, 5 bình vận. Cách luật:

X T B B cú
B B X T cú
T X B T B B vận
T B B T cú
T T T B B vận
X T B B T T cú
B B T, X T B B vận
B B T cú
B B X T cú
B T T B B vận

B B vận
B T T cú
B B T T cú
X T B B vận
T B T,
B B T T B B vận
T T B B T T cú
B X T, X T B B vận
B B T cú
B B T T cú
X T T B B vận

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần
(Những thanh X là những thanh mà Tần Quan đã thay đổi từ chính thể).

2- Mạt 抹: bôi lên, thoa lên. Vi vân 微雲: đám mây nhỏ.
3- Liên 連; liền. Bản khác chép niêm 黏: dán vào, dính vào.
4- Họa giác畫角: tù và dùng trong quân đội.
5- Thanh đoạn 聲斷: âm thanh không liên tục, tiếng nối tiếng dứt.
6- Tiều môn 譙門: thành môn 城門, toà nhà trên thành làm vọng gác.
7- Chinh trạo 征棹: thuyền viễn hành, thuyền đi đường xa. (Trạo: mái chèo, phiếm chỉ thuyền).
8- Tạm đình chinh trạo 暫停征棹: tạm dừng thuyền nghỉ ngơi. Tác giả ám chỉ việc trú ngụ tại nhà quan Thái Thủ đất Hội Kê (hoặc Cối Kê Kuàiji) 會稽làm thượng khách.
9- Liêu 聊: hứng thú.
10- Dẫn 引: cử, nâng.
11- Tôn 尊: ly uống rượu, chén uống rượu.
12- Liêu cộng dẫn ly tôn聊共引離尊: Hứng thú cùng nâng chén rượu ly biệt. (Chủ nhân mở tiệc chiêu đãi rất lớn, mời rất nhiều khách và nhiều ca nữ giúp vui trong đó có người ca nữ mà Tần Quan yêu mến.)
13- Bồng lai cựu sự 蓬萊舊事: chuyện ái tình của nam nữ trong quá khứ. Tác giả ám chỉ những ngày hoan lạc ở Bồng Lai các 蓬萊閣, nơi tác giả tạm trú làm khách trong nhà quan Thái Thủ đất Hội Kê 會稽 (Thiệu Hưng, TH ngày nay).
14- Yên ái 煙靄: mây mù.
15- Phân phân 紛紛: tạp loạn, mang loạn.
16- Hàn nha 寒鴉: một loài chim quạ có mầu đen và xám.
17- Nhiễu 繞: vòng quanh, vòng vo chung quanh.
18- Hàn nha vạn điểm, Lưu thủy nhiễu cô thôn寒鴉萬點，

流水繞孤村: mượn câu thơ của Tùy Dương Đế 隋煬帝:
“寒鴉千萬點，Hàn nha thiên vạn điểm, (ngàn vạn điểm hàn nha),
“流水繞孤村.” Lưu thủy nhiễu cô thôn. (dòng nước quanh cô thôn).

19- Tiêu hồn 消魂: Cực độ tương tâm. Tâm thần hoảng hốt không biết mình ở đâu.
20- Hương nang 香囊: túi đựng chất thơm và đồ trang sức của phụ nữ.
21- La đái 羅帶: Dải lụa cột ngang thắt lưng
22- Mạn 謾: uổng phí, vô ích.
23- Mạn doanh đắc, Thanh lâu bạc hãnh danh tồn謾贏得，青樓薄倖名存: hốt nhiên được mang danh kẻ bạc tình trong đám lầu xanh. Trích dẫn câu thơ của Đỗ Mục杜牧:

“十年一覺揚州夢，Thập niên nhất giác Dương Châu mộng
“贏得青樓薄倖名. Doanh đắc thanh lâu bạc hãnh danh.

“Mười năm chợt tỉnh giấc mộng ở Dương Châu,
“Có được tên tuổi là kẻ bạc tình trong giới lầu xanh”.

24- Thanh lâu 青樓: nơi phụ nữ ở, cũng được dùng để chỉ nơi kỹ nữ ở.
25- Bạc hãnh 薄倖: bạc tình.
26- Khâm tụ 襟袖: cổ áo và tay áo.
27- Không nhạ 空惹: hoàn toàn đụng chạm tới, dính líu tới.
28- Đề ngân 啼痕: vệt nước mắt.
29- Vọng đoạn 望斷: đưa mắt nhìn thật xa.

Dịch Nghĩa

Trên núi có vệt mây.

Bầu trời nối tiếp với đám cỏ uá. (1 kiểu hành văn thịnh hành thời xưa)
Trên thành tiếng tù và ngập ngừng.
Tạm dừng thuyền viễn hành,
Hứng khởi cùng nhau (với đám kỹ nữ) nâng chén rượu chung vui, nói lời tiễn biệt.
Bao nhiêu khúc tình ái trước đây,
(Bây giờ) nhắc lại chỉ là những đoạn khói mây hỗn tạp.
Phía ngoài ánh tà dương,
Bầy quạ như hàng vạn điểm (đen),
Dòng nước chẩy vòng vo quanh xóm làng đơn độc.

Lòng buồn thương cực điểm.
Trong lúc đó,
(Nàng) âm thầm mở túi đựng chất thơm và đồ trang sức,
Dải thắt lưng lụa nhẹ mở (Lấy kỷ vật ra tặng cho chàng)
(Theo tập quán xưa, khi mới gặp nhau hay lúc chia tay thường tặng nhau kỷ vật).
Lấy được tên tuổi (một cách vô ích),
Là kẻ bạc tình trong giới lầu xanh.
Lần đi này không biết lúc nào mới thấy lại,
Trên tay áo cổ áo, dính toàn là vệt nước mắt.
Trong lúc tình buồn,
Đứng trên thành cao nhìn thật xa,
Thấy đèn, lửa nổi lên, đã đến lúc hoàng hôn

Phỏng Dịch

1/ Mãn Đình Phương - Luyến Tình

Núi quết mây vương,
Trời liền cỏ úa,
Ngập ngừng tiếng ốc cao thành.
Tạm dừng phiêu lãng,
Cử chén biệt ly tình.
Tất cả thần tiên chuyện cũ,
Quay nhìn lại, sương khói linh tinh.
Tà dương chiếu,
Quạ đen vạn điểm,
Dòng nước nhiễu thôn bình.

Buồn tênh.
Trong lúc đó,
Hương trang lén mở,
Giải lụa trao anh.
Được ban hão,
Lầu xanh bạc bẽo hư danh.
Cách biệt bao giờ gặp lại?
Trên tay áo, giọt lệ long lanh.
Thương tình lắng,
Thành cao ngó suốt,
Chiều đến lửa đèn quanh.

2/ Luyến Tình

Núi cao phủ đám mây viền,
Bầu trời cỏ uá nối liền mầu xanh.
Tù và từng tiếng trên thành,
Thuyền xa đến bến tạm đình vui chơi.

Cùng nhau nâng rượu ly bôi,
Bao nhiêu tình cũ đầy vơi rối mờ.
Quạ đen muôn điểm chiều mơ,
Cô thôn dòng suối lững lờ uốn quanh.

Tiêu hồn một thoáng đến nhanh,
Túi thơm dải lụa chút tình trao nhau.
Bạc hãnh lang chốn thanh lâu,
Một lần từ biệt quay đầu viễn phương.

Bao giờ gặp lại người thương?
Não lòng nước mắt còn vương áo hồng.
Thành cao buồn đọng ngóng trông,
Xa xa đèn lửa trời không chiều về.

HHD 

6- 2019
***
Mãn Đình Phương, Tần Quan

1-

Mây nhạt núi cao
Trời liền cỏ, lác
Tù và vọng gác mất còn
Thuyền ngưng, chèo nghỉ
Hứng, nâng rượu biệt ngon
Bao nhiêu ái ân ngày cũ
Nhắc lại chỉ khói mây vờn
Ngoài nắng quái
Quạ đen vạn điểm
Nước chảy vòng cô thôn

Nát hồn
Trong lúc đó
Túi hương lén mở
Dải lưng nhẹ tuồn
Được tên tuổi
Lầu xanh bạc bẽo tiếng đồn
Nay đi khi nào thấy lại?
Trên áo dài đầy ngấn lệ tuôn
Buồn tình lúc
Thành cao nhìn suốt
Đèn lửa thắp hoàng hôn.

2-

Vệt mây núi, trời liền cỏ, lác
Tù và nơi vọng gác mất còn
Thuyền dừng chèo nghỉ dưới non
Hứng nâng rượu biệt lời buồn tiễn đưa

Bao tình yêu, ngày xưa ân ái
Nhắc lại chi chỉ khói mây vờn
Ngoài nắng quái, quạ vạn con
Nước sông uốn lượn chảy tròn xóm thôn

Trong lúc đó, sầu buồn cực điểm
Nơi túi hương, dấu diếm vàng son
Mở giải lụa, tư trang tuồn
Lầu xanh bạc bẽo danh cồn bấy lâu

Nay bước đi khi nào thấy lại
Ngấn lệ tràn đầy vải áo khăn
Thành cao nhìn suốt mấy tầng
Hoàng hôn đèn thắp bội phần buồn tênh!

Lộc Bắc
Sept23