Nguyên tác: Phiên âm:
採蓮曲 Thái Liên Khúc
李白 Lý Bạch
若耶溪旁採蓮女 Nhược Da khê bạng thái liên nữ
笑隔荷花共人語 Tiếu cách hà hoa cộng nhân ngữ
日照新粧水底明 Nhật chiếu tân trang thủy để minh
風飄香袂空中舉* Phong phiêu hương duệ không trung cử
岸上誰家游冶郎 Ngạn thượng thùy gia du dã lang
三三五五映垂楊 Tam tam ngũ ngũ ánh thùy dương
紫騮嘶入落花去 Tử lưu tê nhập lạc hoa khứ
見此踟躕空斷腸 Kiến thử trì trù không đoạn trường
* di bản: tụ袖 thay vì duệ袂 = cùng nghĩa (tay áo)
Văn bản Ngự Định Toàn Đường Thi Quyển 21 và 163.
Mộc bản Ngự Định Toàn Đường Thi Quyển 21 Tương Hòa Ca Từ 御定全唐詩卷二十一相和歌辭 và Ngự Định Toàn Đường Thi Quyển 163 Lý Bạch 御定全唐詩巻一百六十三李白 . Mộc bản trong các sách khác:
Lý Thái Bạch Văn Tập - Đường - Lý Bạch 李太白文集-唐-李白
Lý Thái Bạch Tập Chú - Đường - Lý Bạch 李太白集注-唐-李白
Lý Thái Bạch Tập Phân Loại Bổ Chú - Đường - Lý Bạch 李太白集分類補註-唐-李白
Hội Kê Xuyết Anh Tổng Tập - Tống - Khổng Duyên Chi 會稽掇英總集-宋-孔延之
Thạch Thương Lịch Đại Thi Tuyển - Minh - Tào Học Thuyên 石倉歷代詩選-明-曹學佺
Ngự Tuyển Đường Tống Thi Thuần - Thanh - Cao Tông Hoằng Lịch 御選唐宋詩醇-清-高宗弘曆
Ghi chú:
Thái Liên Khúc là tựa một bài nhạc phủ tương hòa ca; bài thơ được cho là của Lý Bạch. Cả hai bài nhạc phủ và thơ là một bài thơ cổ phong 8 câu 7 chữ như trên. Tất cả các sách kể cả 3 sách của Lý Bạch và các trang web (Tàu, Pháp, Mỹ…) đều đăng bài thơ 8 câu 7 chữ.
Nhược Da Khê: suối ngày xưa Tây Thi giặt lụa ở đất Việt, ngày nay ở phía nam thành phố Thiệu Hưng, tỉnh Chiết Giang. Lý Bạch có nhắc đến Nhược Da Khê trong bài Việt Nữ Từ Kỳ 5.
Tân trang: trang sức, quần áo đẹp, màu sắc, sang trọng của phụ nữ
Duệ: tay áo
Du dã lang: nam thanh niên đi chơi tìm thú vui
Tam tam ngũ ngũ: ba hoặc năm, năm ba người
Tử lưu: sắc tía, màu đỏ của giống ngựa quý, giống ngựa tốt quý, chỉ người quý tộc hay quan chức, ẩn dụ Phạm Lãi
Trì trù: chần chờ, chậm chạp
Dịch nghĩa:
Thái Liên Khúc
Khúc Hát Hái Sen
Nhược Da khê bạng thái liên nữ
Bên khe Nhược Da có cô gái hái sen,
Tiếu cách hà hoa cộng nhân ngữ
Phía sau hoa sen nghe tiếng người cười nói.
Nhật chiếu tân trang thủy để minh
Mặt trời chiếu vào trang sức áo quần phản ánh vào đáy nước.
Phong phiêu hương duệ không trung cử
Gió thổi vào cánh tay áo phảng phất đưa hương thơm lên không trung
Ngạn thượng thùy gia du dã lang
Trên bờ có mấy chàng trai con nhà ai đang rong chơi
Tam tam ngũ ngũ ánh thùy dương
Năm ba người ẩn hiện dưới bóng rợp của dương liễu rũ.
Tử lưu tê nhập lạc hoa khứ
Thúc ngựa Tử lưu vào đám hoa rụng rồi đi khuất mất,
Kiến thử trì trù không đoạn trường
Trước cảnh này (các cô gái hái sen), họ chần chờ nuối tiếc (đứt ruột) ra đi.
Bình luận:
Nếu bài Thái Liên Khúc của Bạch Cư Dị là một bài tả cảnh tình và ao sen là nơi hẹn hò của một cặp tình nhân, thì bài của Vương Xương Linh thể tỷ người đẹp như hoa, hoa đẹp như người nên lẫn lộn, phải nhờ tiếng nói mới biết có mặt người. Bài của Lý Bạch kể bằng ẩn dụ một cuộc tình đẹp nhưng dang dở của Tây Thi Phạm Lãi.
Dịch thơ:
Khúc Hát Hái Sen
Em hái sen hồng suối Nhược Da,
Tiếng cười tiếng nói lẫn trong hoa.
Bóng kiều lấp lánh trong lòng nước,
Gió nhẹ hương thơm thoảng thoảng qua.
Một số chàng trai trên ngựa quý,
Năm ba ẩn hiện dưới thùy dương.
Đạp hoa giục ngựa biến đi mất,
Ngơ ngẩn ai người dạ vấn vương.
Sur les bords du Jo-Jeh by Li Bai
Sur les bords du Jo-yeh, les jeunes filles cueillant la fleur du nénuphar,
des touffes de fleurs et de feuilles les séparent;
elles rient et, sans se voir, échangent de gais propos.
Un brillant soleil reflète au fond de l'eau leurs coquettes parures;
Le vent, qui se parfume dans leurs manches, en soulève le tissu léger.
Mais quels sont ces beaux jeunes gens qui se promènent sur la rive?
Trois par trois, cinq par cinq, ils apparaissent entre les saules pleureurs.
Tout à coup le cheval de l'un d'eux hennit et s'éloigne,
en foulant aux pieds des fleurs tombées.
Ce que voyant, l'une des jeunes filles semble interdite,
se trouble, et laisse percer l'agitation de son cœur.
Authorship: by Marie Jean Léon, Marquis d'Hervey-Saint-Denys (1823 - 1892), "Sur les bords du Jo-Yeh"
Harvesting Lotus by Li Bai
Girls picking lotus on Ruye brook, Laughter and chatter ring amidst the blossoms.
Sun and water reflect their new make-up, Wind carries perfume from fluttering sleeves.
Just What lucky gents loiter by the shore, Resting in 3s and 5s in the willow shade.
Neighs of my scarlet steed scatter the flowers, my stomach is torn from this shattered scene.
Notes:
- Note 1. Lotus (荷花 or 莲花) has been harvested since ancient times, for food and medicine. "Rouye" Brook is in Shaoxing, Jiangnan. It was done by young farm girls from low boats. Of course the local boys like to watch from the bank.
- Note 2. The girls obliged. They dressed especially for this work. The idyllic scene and romantic tradition was the subject of many poems to this day. Lotus picking also became forms of entertainment, to gather the flowers and also for drinking parties.
- Note 3. This poem describes the happy and carefree scene. It ends when the horse shattered the moment. Li Bai was regretful and also envious. This is a classic poetic device, to suddenly turn the mood at the end in a contrary direction.
Phí Minh Tâm
Sau khi đọc bài góp ý cho bài số 55c, Thái Liên Khúc - Lý Bạch, của Anh Tâm,
Mỹ Ngọc muốn góp thêm bài phỏng dịch cho bài số 55c với 8 câu 7 chữ.
Khúc Hái Sen
Cô hái sen bờ suối Nhược Da,
Hoa thì cười nở gái lời ca.
Nắng soi tô điểm lòng ao sáng,
Hương áo tầng không gió thổi phà.
Đãng tử nhà ai trên bãi thế!!!
Dưới hàng dương liễu tụm dăm ba.
Phóng ngang, ngựa tía làm hoa rụng,
Khiến vấn vương người dạ xót xa.
Mỹ Ngọc
May 29/2022.
***
Nước Cuốn Hoa Trôi
Vài cô gái hái sen thấp thoáng
Mặt hồ gương nắng rọi má hồng
Gió thoảng đưa mùi hương xiêm áo
Thanh âm văng vẳng lượn từng không
Dăm ba lãng tử ngang qua đó
Dưới tàn cây rổn rảng nói cười
Ngơ ngẩn trông vời kìa ai đứng
Ngựa hí vang rền hoa rụng rơi
Yên Nhiên
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét