Cả ba bài thơ đều nói về “Mưa” và bày tỏ tâm sự của mình. Người thứ nhất là vua Trần Minh Tông (陳 明 宗) tên húy là Trần Mạnh (陳奣), sinh năm 1300, mất 1357. Người thứ hai là bà Hồ Xuân Hương (chữ Hán:胡春香, 1772 – 1822) là một nữ sĩ sống ở giai đoạn cuối thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX, mà tiểu sử của bà, tới nay, vẫn còn nhiều tranh cãi. Tác phẩm để lại hoàn toàn là thơ, trong đó phần chữ Nôm mà phẩm chất tốt đẹp cần nghiên cứu kỹ.
Bài thơ thứ nhất có tựa là Dạ Vũ (Mưa Đêm) của vua Trần Minh Tông , là một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt, được sáng tác, 30 năm sau nghi án giết oan cha vợ là Trần Quốc Chẩn. Thời điểm sáng tác vào khoảng năm 1356 nhân dịp ngài về thăm đền thờ Trần Quốc Chẩn, huyện Chí Linh, lúc nầy ngài đã trở thành Thái thượng hoàng. Năm sau ngài mất, từ đó nhà Trần bắt đầu suy vi.
“Dạ Vũ” (Mưa Đêm) là bài thơ trữ tình, mang đậm nét suy tư trầm buồn của một vị vua trong cảnh đêm mưa thu sắp tàn.
Bài thứ hai có tựa là Thu Vũ (秋 雨): Mưa Thu của Hồ Xuân Hương (胡春香, 1772–1822) là một thi sĩ sống ở giai đoạn cuối thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX, Hồ Xuân Hương sáng tác bài nầy khi nghe tin Nguyễn Du bị bệnh nặng hơn 3 tháng (Tam xuân tích bệnh bần vô dược/ Táp tải phù sinh hoạn hữu thân) mà không thang thuốc vì nghèo không tiền! Nàng động lòng trắc ẩn mến thương, viết bài thơ để đáp lại bài “Thu Dạ” của Nguyễn Du. Bài thơ nguyên tác bằng chữ Hán, làm theo thể thơ Đường gồm 7 chữ, 8 câu nhưng được “cách tân” cho phù hợp với phong cách thơ văn Việt Nam. Trong sự nghiệp văn chương đồ sộ của bà, sáng tác hầu hết bằng chữ nôm, còn thơ chữ Hán rất ít chỉ độ 10 bài. Mặc dù thơ chữ Nôm nhưng hình thức thì theo thể thơ Đường như đã trình bày ở trên.
Trời thu ảm đạm, mây trời bao la khói sương mù mịt, mưa thu tí tách trên sân vắng, rơi nhặt thưa trên tàu lá chuối nghe buồn làm sao! Nàng (HXH) ngồi một mình trong phòng vắng nghe tiếng mưa rơi lòng buồn ảo não, nhớ người yêu Nguyễn Du , giờ nầy không biết ra sao, tình xa vạn dậm biết bao giờ gặp lại? Ngâm xong bài thơ “Thu Dạ”nàng bàng hoàng ngẩn ngơ, nhớ ơi là nhớ!
Bài thứ ba Thính Vũ của Nguyễn Trãi 阮廌 (1380-1442) hiệu Ức Trai là một nhà thơ nổi tiếng cũng là một nhà chính trị. Thơ Nguyễn Trãi có phong thái của một bậc anh hùng có chí khí bản chất thoát vòng danh lợi. Những bài thơ chữ Hán của ông điêu luyện về ngôn ngữ và thể hiện tinh thần Nho giáo.
“Thính Vũ” là một bài thơ chữ Hán đầy tình cảm bộc lộ tâm tư của tác giả bắt đầu là cảnh trời mưa, trong gian phòng u tối tịch mịch, thi nhân là khách trọ đã thức thâu đêm một mình trong căn phòng vắng vẻ u tối nghe tiếng mưa rơi tâm trạng bồn chồn, như chưa thực hiện một hoài bão lớn, một trách nhiệm nam nhi nợ nước thù nhà, tiếng trúc khua tiếng chuông chùa hoà âm điệu làm cho nỗi buồn càng chất ngất thức thâu đêm, ngoài trời mưa rỉ rả lúc to lúc nhỏ, ngâm thơ vẫn không sao ngủ được đến sớm mai ( Hương Lệ Oanh)
***
Bài thứ nhứt: Dạ Vũ
夜雨
秋氣和燈失曙明
碧蕉窗外遞殘更
自知三十年前錯
肯把閒愁對雨聲
(陳 明 宗)
***
Phiên âm Hán Việt:
Dạ vũ
Thu khí hòa đăng thất thự minh,
Bích tiêu song ngoại đệ tàn canh.
Tự tri tam thập niên tiền thác,
Khẳng bả nhàn sầu đối vũ thanh.
Trần Minh Tông
***
Dịch nghĩa:
Mưa đêm
Hơi thu hòa cùng ánh đèn làm mờ đi ánh sáng ban mai.
(Giọt mưa rơi) trên tàu chuối xanh ngoài song cửa (tí tách) tiễn canh tàn.
Tự biết ba mươi năm trước ta đã lầm lỗi,
Nay đành ôm hận mối sầu mà nghe tiếng mưa rơi.
Dịch thơ:
Mưa Đêm
Thu nhạt trăng mờ,buổi sớm mai
Bên song tàu chuối tiễn canh dài
Ba mươi năm trước,ta lầm lỡ
Ôm hận nghe mưa, đếm giọt rơi.
Nguyễn Cang
***
Bài thứ hai, Thu Vũ
秋雨
天隔雲陰慘不明
蕭蕭秋雨落閒庭
短長枯樹枝頭淚
舒急黃蕉葉上聲
吟斷低迷千里夢
愁牽寥落五更情
深閨最苦如花面
一片愁容畫不成.
(胡春香)
***
Phiên âm Hán Việt:
Thu Vũ
Thiên cách vân âm thảm bất minh,
Tiêu tiêu thu vũ lạc nhàn đình.
Đoản trường khô thụ chi đầu lệ,
Thư cấp hoàng tiêu diệp thượng thanh.
Ngâm đoạn đê mê thiên lý mộng,
Sầu khiên liêu lạc ngũ canh tình.
Thâm khuê tối khổ như hoa diện,
Nhất phiến sầu dung hoạ bất thành.
Hồ Xuân Hương
***
Dịch thơ:
Bản 1: Ngân Triều diễn thơ, Mưa Thu:
Mưa Thu
Mây mù ảm đạm, mây mông mênh
Tí tách mưa thu, sân vắng tanh.
Cây chết đầu cành, rơi những lệ,
Mưa khua tiếng chuối, tiếng trầm thanh.
Đọc thư thờ thẩn người xa cách,
Quạnh vắng sầu giăng suốt ngũ canh.
Đắng lắm khuê phòng hoa héo hắt,
Nỗi buồn se thắt vẽ không thành.
Ngân Triều
***
Bản 2: Nguyễn Cang dịch thơ, Mưa Thu:
Mưa Thu
Trời mây sầu thảm ngập mông mênh
Tí tách mưa thu, sân vắng tanh
Cây chết, vắn dài cành nhỏ lệ
Mưa rơi tàu chuối tiếng trầm, thanh
Thơ ngâm dứt đoạn, sầu ly biệt
Khắc khoải u hoài thức trắng canh
Vò võ khuê phòng hoa héo úa
Sầu riêng một mảnh mộng không thành!
Nguyễn Cang (15/10/2017)
***
Bản 3: Hương Lệ Oanh dịch thơ:
Mưa Thu
Mây trời buồn thảm ngập chiều hoang,
Sân vắng mưa thu rớt nhẹ nhàng.
Cây chết cành khô rơi giọt lệ,
Mưa trên tàu chuối dội âm vang.
Thơ ngâm đứt đoạn sầu hiu quạnh,
Thức suốt canh trường lệ chứa chan!
Khắc khoải khuê phòng hoa héo hắt,
Sầu tư nặng trĩu vẽ không an!
Kim Oanh - Hương Lệ Oanh
***
Bài thứ ba, "Thính Vũ" của Nguyễn Trãi
聽雨 Thính Vũ
寂寞幽齋裏 Tịch mịch u trai lý
終宵聽雨聲 Chung tiêu thính vũ thanh
蕭騷驚客枕 Tiêu tao kinh khách chẩm
點滴數殘更 Điểm trích sổ tàn canh
隔竹敲窗密 Cách trúc xao song mật
和鐘入夢清 Hòa chung nhập mộng thanh
吟餘渾不寐 Ngâm dư hồn bất mị
斷續到天明. Đoạn tục đáo thiên minh
阮廌 Nguyễn Trãi
***
Dịch nghĩa:
Nghe Mưa
Trong thư phòng, vắng vẻ tối tăm,
Suốt đêm nghe tiếng mưa rơi
Buồn áo não, làm kinh động gối khách,
Giọt mưa tí tách suốt mấy canh tàn.
Cách bụi trúc, tiếng khua nhặt đập vào cửa sổ,
Hòa lẫn với tiếng chuông vẳng vào trong giấc mộng.
Ngâm vịnh mãi rồi vẫn không ngủ được,
Nghe đứt nối cho đến trời bình minh.
Dịch thơ:
Bản 1: Nguyễn Cang
Nghe Mưa
Tối tăm phòng vắng, lặng êm đềm
Mưa suốt năm canh chạnh ngóng thêm
Buồn bã giật mình, lay gối khách
Eo sèo mưa thấm, lạnh trời đêm
Gió khua bụi trúc vang khung cửa
Hòa tiếng chuông chùa khuấy mộng êm
Ngâm vịnh trở trăn thao thức mãi
Mưa đêm khoan nhặt sáng dần im!!!
Nguyễn Cang
***
Bản 2: Hương Lệ Oanh
Nghe Mưa
Thư phòng vắng vẻ càng u-tịch,
Thao thức nghe mưa tí tách ngoài.
Phơn phớt gió lùa lay gối khách,
Mưa rơi rả rích suốt đêm dài.
Mở lòng tiếng trúc khua cùng gió,
Hoà nhịp chuông ngân giấc mộng lay.
Ngâm vịnh vẫn không sao ngủ được,
Tiếng mưa thưa nhặt đến ban mai.
Hương Lệ Oanh
Virginia
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét