Cửu Nhật Đăng Cao 九日登高- Vương Xương Linh

九日登高             Cửu Nhật Đăng Cao 

青山遠近帶皇州， Thanh sơn viễn cận đới hoàng châu,
霽景重陽上北樓。 Tễ cảnh trùng dương thướng bắc lâu.
雨歇亭臯仙菊潤， Vũ yết đình cao tiên cúc nhuận,
霜飛天苑御梨秋。 Sương phi thiên uyển ngự lê thu.
茱萸插鬢花宜壽， Thù du tháp mấn hoa nghi thọ,
翡翠橫釵舞作愁。 Phỉ thúy hoành thoa vũ tác sầu.
謾說陶潛籬下醉， Mạn thuyết Đào Tiềm ly hạ túy,
何曾得見此風流。 Hà tằng đắc kiến thử phong lưu !
王昌齡                     Vương Xương Linh

*CHÚ THÍCH:

- Hoàng Châu: là Vùng châu thổ của hoàng thành.

- Tễ Cảnh: là Cảnh trí lúc trời vừa mới tạnh mưa.

- Đình Cao: là Bờ, luống chung quanh đình.

- Thiên Uyển : là Vườn hoa của Thiên Tử.

- Ngự Lê: là Cây lê trồng trong vườn ngự uyển.

- Thù Du: là loại cây ăn trái được thu hoạch vào khoảng cuối tháng 6. Cây lá có tính sát trùng tiêu độc, ngừa phong đón gió, nên trong ngày Lễ Trùng Cữu dân gian hay bẻ một nhánh lá nhỏ giắt bên mình để " trừ tà ", để được bình an khoẻ mạnh nên ngày lễ nầy còn được gọi là Tiết Thù Du. Thù Du là trái cherry ở Mỹ đó.

- Mạn Thuyết: Ta còn nói thành Mạn Đàm, là nói lan man, nói chơi về người nào hoặc việc gì đó.

- Đào Tiềm: tức Đào Uyên Minh, là một ẩn sĩ cao nhã đời Tấn, thích hoa cúc và chuyên trồng cúc ở bờ giậu phía đông, nổi tiếng với câu : Thái cúc đông ly hạ, du nhiên kiến nam sơn 採菊東籬下 悠然見南山. Có nghĩa : Hái cúc rào phía đông, xa xa thấy núi nam.

* NGHĨA BÀI THƠ:

Ngày Chín Lên Cao

Núi xanh gần gần xa xa như là một vành đai bao quanh mảnh đất của hoàng thành. Cảnh vật sau cơn mưa của Tiết Trùng Dương khi lên lầu phía bắc để ngắm nhìn. Những luống hoa cúc tiên bên đình mượt mà hơn sau cơn mưa, và những trái lê trong vườn ngự uyển ửng hồng hơn khi nhuốm sương thu. Nhánh thù du cài lên tóc mai cùng với hoa cúc là hoa trường thọ, giống như là cành trâm phỉ thúy lắc lư trên mái tóc khi đang ca múa càng gợi niềm sầu. Đừng nói là Đào Tiềm say dưới giậu hoa cúc là vô cớ, vì trong đời ta há dễ được mấy lần nhìn ngắm cái cảnh phong lưu tao nhã nầy ?!

Vương Xương Linh là nhà thơ biên tái nổi danh thời Thịnh Đường, nổi tiếng là Thánh thủ của thơ Thất ngôn Tứ tuyệt và là Thi Thiên Tử của đương thời, cùng với Thi Tiên Lý Bạch, Thi Phật Vương Duy, Cao Thích, Sầm Tham và Vương Chi Hoán giao tình rất hậu. Những bài thơ tả cảnh ghi lại các phong tục dân gian như bài thơ nầy rất hiếm thấy trong thi phẩm của ông, nên được mọi người rất trân qúi.

* DIỄN NÔM:

Mùng Chín Đăng Cao

Núi xanh vây phủ lấy hoàng châu,

Trời tạnh Trùng Dương lên bắc lâu.
Đình cúc sau mưa vàng sắc mượt,
Ngự lê sương nhuốm ửng màu thu.
Thù du cài lẫn hoa trường thọ,
Phỉ thúy vắt chung tóc gợi sầu.

Chả trách Đào Tiềm say dưới giậu,

Bao lần được thấy nét phong lưu?!

Lục bát:

Núi xanh cao thấp bốn phương,

Hoàng thành trời tạnh Trùng Dương lên lầu.

Sau mưa luống cúc tươi màu,

Nhuốm sương lê cũng đỏ au trong vườn.

Thù du cài tóc thọ trường,

Lắc lư phỉ thúy vấn vương mối sầu.

Đào Tiềm say khước vì đâu 

Trong đời há dễ qua cầu phong lưu ?!

Đỗ Chiêu Đức Biên Soạn