Tích Dư Xuân 惜餘春 - Hạ Chú

 

[踏莎行]       Đạp Sa Hành

急雨收春， Cấp vũ thu xuân,

斜風約水， Tà phong ước thủy,

浮紅漲綠魚文起。 Phù hồng trướng lục ngư văn khỉ.

年年遊子惜餘春， Niên niên du tử tích dư xuân,

春歸不解招遊子。 Xuân quy bất giải chiêu du tử.

留恨城隅， Lưu hận thành ngung,

關情紙尾。 Quan tình chỉ vĩ.

闌干長對西曛倚。 Lan can trường đối tây huân ỷ.

鴛鴦俱是白頭時， Uyên ương câu thị bạch đầu thì,

江南渭北三千里。 Giang Nam Vị bắc tam thiên lý.

Chú Thích

1- Tích dư xuân 惜餘春: tên từ bài do tác giả đặt cho bài từ “Đạp sa hành” của mình vì trong bài có câu “Niên niên du tử tích dư xuân 年年遊子惜餘春”. Toàn bài có 58 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn có 5 câu với 3 trắc vận. Cách luật:

X T B B cú

X B X T vận

X B X T B B T vận

X B X T T B B cú

X B X T B B T vận

X T B B cú

X B X T vận

X B X T B B T vận

X B X T T B B cú

X B X T B B T vận

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

2- Cấp vũ 急雨 = sậu phong cấp vũ 驟風急雨: mưa gió to đến nhanh bất ngờ.

3- Thu 收: kết thúc.

4- Tà phong 斜風 = tà phong tế vũ 斜風细雨: gió nhẹ mưa nhỏ.

5- Ước 約: ngăn trở, hạn chế.

6- Phù hồng 浮紅: Cánh hoa rụng trôi nổi trên mặt nước.

7- Trướng lục 漲綠: Nước xanh dâng cao.

8- Ngư văn 魚文 = ngư văn魚紋: những nếp của vẩy cá trên thân cá. Ngư văn cũng có thể hiểu là những gợn nước lăn tăn do tăm cá trên mặt nước.

9- Du tử 遊子: người đi xa nhà, xa quê hương.

10- Dư xuân 餘春: Những ngày cuối cùng của mùa xuân, ngày xuân còn lại rất ít ỏi. Tích dư xuân 惜餘春: nuối tiếc những ngày cuối cùng của mùa xuân, lấy chữ từ bài phú “Tích dư xuân phú 惜餘春賦” của Lý Bạch 李白:

“惜餘春之將闌，Tích dư xuân chi tương lan,

“每爲恨兮不淺。Mỗi vi hận hề bất tàn.

“Tiếc mùa xuân sắp hết,

“Mỗi lần xuân đi đều tiếc nuối chừ không cùng.”

11- Giải 解: biết, hiểu rõ.

12- Chiêu 招= chiêu đãi 招待: ứng tiếp.

13- Ngung 隅: góc, xó. Thành ngung 城隅: góc thành.

14- Quan tình 關情: tâm tình kích động.

15- Chỉ vĩ 紙尾: cuối lá thư, ám chỉ lá thư.

16- Huân 曛: ánh sáng cuối ngày lúc hoàng hôn.

17- Uyên Ương 鴛鴦: giống vịt mầu sặc sỡ thường sống thành đôi trống mái suốt đời không rời bỏ nhau, chỉ đôi lứa yêu nhau.

18- Câu thị 俱是: đều là.

19- Giang Nam 江南: vùng đất ở phía nam sông Trường giang, TH.

20- Vị bắc 渭北: phía bắc sông Vị Thủy 渭水, TH.

Dịch Nghĩa

Trận mưa rào sẽ kết thúc mùa xuân,

Trận gió nhẹ như ngăn cản mặt nước (ý nói gió nhẹ thổi trên mặt nước).

Hoa rơi trôi nổi trên mặt nước xanh dâng cao, tăm cá nổi lên.

Năm này qua năm khác, người đi xa xứ thương tiếc những ngày cuối xuân còn lại ít ỏi.

Xuân không biết đãi ngộ người du tử, vẫn đi mất.

Ôm mãi niềm u oán từ khi chia tay ở góc thành,

Những thâm tình quan thiết trong lá thư của người tình gửi tới,

Dựa lan can thật lâu ngắm ánh sáng hoàng hôn ở phương tây.

Đôi lứa uyên ương đều đã đến thời đầu bạc,

Kẻ Nam người bắc cách nhau 3 ngàn dặm.

Phỏng Dịch

1/ Tích Dư Xuân - Nhớ Tình Nhân

Mưa bạo tàn xuân,

Mặt hồ gió thổi.

Hoa trôi nước trướng tăm hơi nổi.

Năm năm lãng tử tiếc dư xuân,

Không chiều lãng tử xuân đi vội.

Ôm hận đường thành,

Cảm tình thư gửi.

Lan can đối vọng hoàng hôn mỏi.

Uyên ương đều đã bạc đầu thời.

Kẻ nam người bắc xa vời vợi.

2/ Nhớ Tình Nhân

Mưa bạo xuân tàn cỗi,

Gió vờn mực nước vợi.

Lục trướng cánh hoa rơi,

Lăn tăn gợn sóng nổi.

Hằng năm người viễn xứ,

Tiếc nuối ngày xuân tàn.

Xuân không hiểu ý tứ,

Lặng lẽ trôi miên man.

Ân hận góc thành từ biệt nhau,

Cuối thư kích động tâm tình sâu.

Lan can dựa mãi chiều thơ thẩn,

Ngàn dặm bắc nam đã bạc đầu.

HHD 

01-2022

1/ Tích Dư Xuân

Mưa rào tàn xuân

Nước lay gió nhẹ

Hoa trôi, nước lớn, bọt tăm cá

Hàng năm tha hương tiếc xuân tàn

Xuân không biết đãi ngộ du tử

Ôm hận góc thành

Thơ gởi tình ý

Dựa hiên lâu ngắm chiều tây nghỉ

Uyên ương đã đến lúc trắng đầu

Kẻ Bắc người Nam ngàn thiên lý

2/ Nhớ Tình Xa

Cơn gió nhẹ, mưa rào xuân hết

Cá nổi tăm, nước biếc hoa trôi

Mỗi năm khách lữ tiếc đời

Xuân về không biết thương người dặm xanh

Thơ thâm tình, góc thành ai oán

Dựa lan can ngắm ráng chiều lâu

Uyên ương đến lúc bạc đầu

Kẻ Nam người Bắc cách nhau dặm ngàn

Lộc Bắc

Mars24

 ***

Nhớ Tình Xa

Trận mưa rào mang mùa xuân đi vội
Cá sủi tăm nước biếc cánh hoa trôi
Lữ khách hàng năm tiếc nuối xuân thời
Những ngày cuối mùa chừng còn ít ỏi.
Xuân chẳng thiết tha người xa diệu vợi

Từ chia tay góc thành, luôn u oán
Lá thư người xúc cảm mối tình tan
Ngắm hoàng hôn dần tắt tựa lan can
Đôi uyên ương tóc ngả sang màu bạc
Vạn dặm ngàn Nam Bắc biệt không gian

Kim Oanh