Loạn Hậu Đáo Côn Sơn - 亂後到崑山感作 - Nguyễn Trãi

Loạn Hậu Đáo Côn Sơn Cảm Tác
Nguyên tác: Nguyễn Trãi

亂後到崑山感作
阮廌

一別家山恰十年
歸來松匊半翛然
林泉有約那堪負
塵土低頭只自憐
鄕里纔過如夢到
干戈未息幸身全
何時結屋雲峰下
汲澗烹茶枕石眠

- Phiên âm -

Loạn hậu đáo Côn Sơn cảm tác
Nguyễn Trãi

Nhất biệt gia sơn kháp thập niên
Quy lai tùng cúc bán tiêu nhiên
Lâm tuyền hữu ước na kham phụ
Trần thổ đê đầu chỉ tự liên
Hương lí tài qua như mộng đáo
Can qua vị tức hạnh thân tuyền
Hà thời kết ốc vân phong hạ
Cấp giản phanh trà chẩm thạch miên

Dịch nghĩa:

Sau loạn về Côn Sơn cảm tác

Từ giã quê hương vừa đúng mười năm
Nay trở về, tùng cúc một nửa đã tiêu sơ
Đã hẹn với rừng suối mà sao nỡ phụ
Trong cát bụi cúi đầu tự thương mình
Vừa qua làng, tưởng như chiêm bao
Chiến tranh chưa dứt, may được toàn thân
Bao giờ được làm nhà dưới núi mây
Múc nước suối nấu trà, gối lên đá mà ngủ

Bản dịch:

Xa quê hương mười năm ròng rã 
Nay trở về tùng nửa tàn phai 
Suối rừng ước hẹn chẳng sai 
Cúi nhìn cát bụi xót thay nỗi mình 
Vừa qua làng tưởng chừng như mộng 
Chiến chinh dài còn sống là may 
Ước nhà xây giữa ngàn mây 
Pha trà gối đá lăn quay ngủ vùi 

Mailoc
***

Về Côn Sơn Sau Loạn Lạc

Mười năm thấm thoát biệt quê nhà

Tùng cúc giờ đây nửa úa già

Xưa hẹn núi rừng lòng khắc nhớ

Nay nhìn bụi đất xót thương ta

Tưởng trong mộng lúc về thôn xóm

Thân vẹn toàn chiến sự trải qua

Mơ một túp lều vùng gió núi

Giấc nồng gối đá suối pha trà

Quên Đi

***
1. Phỏng dịch:

Về Lại Côn Sơn

Thắm thoắt mười năm biệt cố hương
Cúc tùng quá nửa nhuốm thê lương
Núi rừng hẹn ước ngày quay lại
Mảnh đất đê đầu mối cảm thương
Thôn xóm thoáng qua như giấc mộng
Chiến tranh còn mãi tựa tơ vương
Bao giờ kết thúc trời mây tạnh
Gối đá nằm ru ngủ dưới sương.

Nguyễn Đắc Thắng

***

Đỗ Chiêu Đức tham gia với các phần sau đây:
1. BẢN CHỮ HÁN CỔ CỦA BÀI THƠ.

Loạn Hậu Đáo Côn Sơn Cảm Tác            亂後到崑山感作

Nhất biệt gia sơn kháp thập niên,              一別家山恰十年
Quy lai tùng cúc bán tiêu nhiên.               歸來松菊半翛然
Lâm tuyền hữu ước na kham phụ,            林泉有約那堪負
Trần thổ đê đầu chỉ tự liên.                       塵土低頭只自憐
Hương lý tài qua như mộng đáo,              鄉里纜過如夢到
Can qua vị tức hạnh thân tuyền.               干戈未息幸身全
Hà thời kết ốc vân phong hạ,                   何時結屋雲峰下
Cấp giản phanh trà, chẩm thạch miên      汲澗烹茶枕石眠

Nguyễn Trải

2. CHÚ THÍCH :

1. GIA SƠN 家山 : Nhà ở trên núi, thay vì nói GIA HƯƠNG là Quê Hương, thì ông nói là GIA SƠN vì Quê hương của ông là Vùng Núi.

2. KHÁP 恰 : Phó Từ chỉ Vừa Vặn, Đúng Lúc.

3. NA KHAM 那堪 : Đây là từ BẠCH THOẠI lẫn trong VĂN NGÔN, tức là Văn nói lẫn trong Văn Viết. Tiếng Hán Hiện Đại vẫn còn sử dụng từ nầy. Có nghĩa : Làm sao mà..., Làm sao có thể...

NA KHAM PHỤ : Làm sao mà Phụ rãi cho đành. Làm sao mà có thể quên được !

4. TÀI QUA 纔過 : Phó Từ, cũng là Bạch Thoại, Tiếng Hán Hiện Đại còn rất thông dụng từ nầy trong Đàm Thoại.

TÀI QUA : là Mới vừa qua. Đáng lẽ phải đọc là TÀI QUÁ, như DƯƠNG QUÁ trong Thần Điêu Hiệp Lữ của KIM DUNG vậy, có bản dịch là DƯƠNG QUA. Tất cả đều do bằng trắc mà thôi !

5. CAN QUA 干戈 : CAN là Cái Mộc để đở, QUA là ngọn Giáo để đâm. Một đâm một đở, chỉ sự đánh nhau, nên CAN QUA nghĩa rộng là CHIẾN TRANH.

3. DỊCH NGHĨA :

CẢM TÁC ĐẾN CÔN SƠN SAU BUỔI LOẠN LY.

Rời xa quê hương vùng núi nầy thoắt cái mà đã mười năm rồi. Nay về thăm lại thì hỡi ôi những cây tùng và các khóm hoa cúc ngày xưa đều đã tiêu điều quá nửa. Nhưng vì có ước hẹn trước với rừng xanh và dòng suối nơi đây cho nên phải quay trở lại ( không nở phụ ước ), cúi đầu nhìn xuống đất quê nơi cố thổ mà tự cảm thương thân mình lưu lạc . Làng xóm năm xưa vừa thoáng qua như trong cơn mộng, chiến tranh còn dai dẵng chưa yên, may mà thân mình vẫn còn được bảo toàn. Không biết đến bao giờ thanh bình để được kết một mái tranh dưới đĩnh núi phủ đầy mây trắng nầy, lấy nước suối để pha trà và gối đầu lên các tảng đá mà ngủ ( 1 giấc cho ngon lành ! ).

4. DIỄN NÔM :

Quê nhà cách biệt thoát mười năm,
Tùng cúc tiêu điều trở gót thăm.
Hẹn ước lâm tuyền sao phụ rãy,
Cúi đầu cố thổ những bâng khuâng.
Xóm làng như mộng vờn qua đó,
Chinh chiến chưa yên chẳng lụy thân.
Ước dưới núi mây ta kết cỏ,
Suối trà gối đá ẩn lều tranh!

Lục bát :

Xa quê thoắt đã mười năm,
Tiêu điều tùng cúc âm thầm xót xa.
Lâm tuyền ước hẹn cùng ta,
Cúi nhìn đất Tổ quê Cha chợt buồn.
Xóm làng như mộng vấn vương,
Chiến tranh dai dẳng xót thương thân mình.
Khi nào dưới núi kết tranh,
Suối trà gối đá rừng xanh ngủ vùi!

Đỗ Chiêu Đức.