Đề Long Hạm Sơn 題龍頷山 - Lê Thánh Tông

題龍頷山                  Đề Long Hạm Sơn

翠微有地可徘徊， Thúy vi hữu địa khả bồi hồi,

望遠登高宇宙恢。 Vọng viễn đăng cao vũ trụ khôi.

卻訝告成封玉撿， Khước nhạ cáo thành phong ngọc kiểm,

殊非失路入天台。 Thù phi thất lộ nhập thiên thai.

閒雲滿地無人埽， Nhàn vân mãn địa vô nhân tảo,

虛室淩宵鎮日開。 Hư thất lăng tiêu trấn nhật khai.

窈窕澗窮林藪外， Yểu điệu giản cùng lâm tẩu ngoại,

特邀黃屋翠花來。 Đặc yêu hoàng ốc, thuý hoa lai.

Lê Thánh Tông

***

* Chú thích:

- LONG HẠM SƠN 龍頷山 : Núi Hàm Rồng ở xã Đông Sơn, phía đông bắc huyện Đông Sơn, trấn Thanh Hoá. Có tất cả 99 ngọn núi quanh co liên tiếp hệt như một con rồng đang bò lượn, cuối cùng nổi lên một ngọn rất cao như đầu rồng.

- Thúy Vi 翠微: là tên một loại hoa lan rừng mọc nhiều trên các triền núi; nên từ Thúy Vi còn có nghĩa chỉ màu xanh biếc chập chùng của lưng chừng núi.

- Bồi Hồi 徘徊: 2 chữ Bồi Hồi đều có bộ XÍCH ㄔ là Bước chân trái (có nghĩa là ĐI) ở bên trái; nên BỒI HỒI 徘徊 nghĩa gốc là Đi tới đi lui, là lãng vãng không nở rời đi nơi khác; là Bịn rịn luyến lưu nơi nào đó...

- Ngọc Kiểm 玉撿: Cái nắp bằng đá quý (ngọc) của hộp thư của các vua chúa ngày xưa.

- Lâm Tẩu 林藪: LÂM là Rừng; TẨU là Đầm nước lớn. LÂM TẨU nói chung là rừng rậm ao chuôm.

- Yêu 邀: là Mời mọc, Rủ rê.

- Hoàng Ốc 黃屋: là Xe vua; THÚY HOA 翠花 : là Cờ xí của vua.

* Nghĩa bài thơ:

Thơ Cảm Đề Núi Hàm Rồng

Trên triền núi chập chùng xanh om là nơi có thể làm cho ta lưu luyến không nở rời đi, nhưng lên càng cao thì tầm nhìn càng xa và càng cảm thấy vũ trụ như to lớn hơn. Lại càng nhạc nhiên như đại công đã cáo thành mà đóng nắp hộp ngọc lại, lại cảm thấy như là đã lạc đường mà đến tận chốn Thiên Thai. Mây vương vải đầy trên mặt đất không người buồn quét, gian nhà trống vươn lên giữa từng không suốt ngày luôn mở ra. Dòng nước khe ẻo lả chảy đến tận cùng ở bên ngoài rừng cây và đầm nước, như có ý đặc biệt muốn mời mọc xe vua và đoàn cờ xí ghé lại nơi nầy.

* Diễn Nôm:

 Đề Long Hạm Sơn

Rừng núi xanh om dạ ngất ngây,

Lên cao nhìn rộng đất trời đầy.

Giật mình Ngọc kiễm phong nơi ấy,

Lạc bước Thiên Thai đến tận đây.

Mây vướng bước chân không kẻ quét,

Nhà cao phòng ốc vượt từng mây.

Nước khe ẻo lả ngoài lâm tẩu,

Như đón mời vua đến chốn nầy!

Lục bát:

Xanh om rừng núi luyến lưu,

Lên cao trông rộng du du đất trời.

Như phong ngọc kiễm đến nơi,

Lại như lạc bước bên trời Thiên Thai.

Không người quét núi đầy mây,

Vươn cao phòng ốc mở đầy từng khơi.

Ngoằn ngèo khe suối chơi vơi,

Núi rừng như muốn đón mời xe vua!

Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm

***

Cảm Đề Núi Hàm Rồng

Núi chập chùng xanh tươi ngây ngất

Trên cao nhìn trời đất rộng ra

Ngạc nhiên “ Ngọc Kiểm” đây mà !

Tựa hình lạc bước như là thiên thai

Mây vươn vải không ai quét dọn

Phòng ốc cao ,vút ngọn tầng mây

Ngoằn ngoèo khe suối đầm lầy

Núi rừng mời mọc nơi nầy đón Vua

songquang