Thu Vũ Dạ Miên 秋雨夜眠 - Bạch Cư Dị

Thu Vũ Dạ Miên 

Lương lãnh tam thu dạ,
An nhàn nhất lão ông.
Ngoạ trì đăng diệt hậu,
Thuỳ mỹ vũ thanh trung.
Hôi túc ôn bình hoả,
Hương thiêm noãn bị lung.
Hiểu tình hàn vị khởi,
Sương diệp mãn giai hồng. 

Bạch Cư Dị 
***
Dịch nghĩa:

Ngủ Trong Đêm Thu Mưa

Một đêm giá lạnh trong ba tháng thu;
có một ông già đang an nhàn.
Lên giường trễ sau khi tắt đèn;
ngủ ngon trong tiếng mưa rơi.
Chỉ còn tro tàn trong lò sưởi;
Bỏ thêm trầm hương vào lồng đốt.
Buổi sáng quang đãng, khí lạnh chưa tới;
Lá đỏ đẫm sương rụng đầy thềm.

Bản dịch:

Ba tháng thu một đêm lạnh lẽo
Một lão nhân trong vẻ an nhàn
Lên giường đèn tắt muộn màng
Vùi say giấc điệp mơ màng nhạc mưa
Trong lò hồng tro vừa tắt ngủm
Thêm trầm hương một nhúm vào lồng
Rét còn chưa tới, rạng đông
Sương đêm nhuộm thắm rực hồng lá thu  

Mailoc  

***
1. Nguyên bản chữ Hán cổ của bài thơ:

秋雨夜眠         Thu Vũ Dạ Miên 

涼冷三秋夜， Lương lãnh tam thu dạ,
安閒一老翁。 An nhàn nhất lão ông.
臥遲燈滅後， Ngọa trì đăng diệt hậu,
睡美雨聲中。 Thụy mỹ vũ thanh trung.
灰宿溫瓶火， Hôi túc ôn bình hỏa,
香添暖被籠。 Hương thiêm noãn bị lung.
曉晴寒未起， Hiểu tình hàn vị khởi,
霜葉滿階紅。 Sương diệp mãn giai hồng !
白居易             Bạch Cư Dị

2. Chú thích:

- Lương Lãnh: Lương là Mát; Lãnh là Lạnh; Lương Lãnh là Mát đến thấy lạnh, vì đã Tam Thu là vào khoảng tháng 9 âm lịch.

- Bình Hỏa: là Cái bình bằng sành hơ trên lửa cho nóng để ôm ngủ cho ấm trong đêm thu lạnh lẽo.

- Bị Lung: là cái mền bung ra như cái lồng để chui vào cho ấm.

- Hiểu Tình: là Buổi sáng tạnh ráo không có mưa thu.

- Sương Diệp: là Những chiếc lá nhuốm sương thu.

3. Bối cảnh xuất xứ của bài thơ:

Bài thơ trên đây được sáng tác vào năm Đại Hòa thứ 6, đời vua Đường Văn Tông. Lúc bấy giờ Bạch Cư Dị đang là Phủ Doãn của tỉnh Hà Nam, đã trên sáu mươi tuổi và thân thể đã suy nhược già yếu. Việc quan tuy nhàn hạ nhưng vô vị, cộng thêm người bạn thơ thân thiết là Nguyên Chẩn 元稹 vừa mới tạ thế, nên tâm tình

của ông đang xuống dốc buồn chán và lãnh đạm với mọi việc. 

4. Nghĩa Bài Thơ:
Ngủ Trong Đêm Mưa Thu

Một lão ông đang an nhàn ngủ đi trong cái lạnh lẽo của ba tháng mùa thu. Nằm trăn trở hèn lâu khi đèn đóm đà tắt hết, rồi ngủ thiếp đi ngon lành trong tiếng mưa thu. Tro tàn trong lò còn làm ấm lên cái bình sưởi, và trầm hương còn tỏa hương thơm vào tấm chăn thơm ấm áp. Trong buổi sáng mai quang tạnh nhưng lạnh lẽo nầy, ta còn nằm ráng mà chưa muốn thức dậy, trong khi sương thu đã nhuộm đỏ cả các lá cây rụng xuống phủ đỏ cả các bậc thềm! 

 
5. Diễn Nôm:
Ngủ Trong Đêm Mưa Thu

Ba tháng thu lạnh lẽo,
An nhàn một lão ông.
Tắt đèn đi ngủ trễ,
Mưa thu say giấc nồng.
Bình sưởi tàn tro ấm,
Chăn gối thoảng hương nồng.
Sáng trời chưa muốn dậy,
Sương nhuốm lá đỏ hồng! 

 
Lục bát:

Ba thu lạnh lẽo heo may,
An nhàn một lão ông ngoài sáu mươi.
Đèn tàn nằm trễ nghe lười,
Mưa thu thánh thót ngủ vùi năm canh.
Tro tàn bình ấm còn quanh,
Trầm hương thoang thoảng chăn lành lạnh thơm.
Sáng ngày biếng dậy chập chờn,
Sương thu nhuộm lá đỏ rơn mặt thềm!

Đỗ Chiêu Đức
***
Giấc Ngủ Đêm Thu Mưa

Trời khuya lạnh lẽo giữa thu sang
Trong tiếng mưa rơi tựa nhịp đàn
Ông lãp say sưa trong giấc muộn
Đêm qua trằn trọc giữa canh tàn
Lò tro hơi ấm nồng lan tỏa
Chăn dạ hương trầm ngát chửa tan
Sáng rét, trời quang, nằm nán lại
Ngoài hiên lá rụng đỏ chen vàng.

Phương Hà

***
Ngon Giấc Đêm Mưa Thu

Ba tháng thu trời lạnh ngủ quên
Nhàn cư ông lão sống êm đềm
Tắt đèn ngủ muộn mưa rền rí̃
Say giấc mơ màng tiếng nhạc đêm
Lò sưởi than hồng còn ấm cúng
Trầm hương chăn gối thoảng thơm thêm
Sáng ra tỉnh mộng chưa ngồi dậy
Lá rụng sương rơi nhuộm đỏ thềm

Mai Xuân Thanh
Ngày 30/11/2018

***

Đêm Ngủ Bên Mưa Thu

Ba tháng Thu qua đêm lạnh giá

Có lão ông nhàn nhã mơ màng

Lên giường, đèn tắt trễ tràng

Say sưa giấc điệp giữa ngàn tiếng mưa

Trong bếp sưởi tro vừa tàn tắt

Bỏ trầm hương thêm đốt vào lò

Hừng đông khí lạnh chưa vô

Bên thềm lá đỏ tựa hồ đẫm sương

Song Quang

***
Say Giấc Đêm Mưa Thu

An nhàn lạnh lẽo thu sang
Lão ông trăn trở mơ màng thâu canh
Đèn lụn trễ giấc bên mành
Mưa ru thiếp ngủ ngon lành nồng say
Tro tàn hơi ấm quanh đây
Gối chăn ấm áp còn vây hương trầm
Sớm mai biếng dậy vùi nằm
Sương nhuộm lá đỏ ướt đầm ngoài hiên

Kim Oanh