Ngọc Lâu Xuân 玉樓春 – Lý Thanh Chiếu

Bài Tống Từ Chú Giải

玉樓春 - 李清照 Ngọc Lâu Xuân – Lý Thanh Chiếu

紅梅 Hồng Mai

紅酥肯放瓊苞碎，Hồng tô khửng phóng quỳnh bao toái,
探著南枝開遍未。Tham trước nam chi khai biến vị.
不知醖藉幾多香，Bất tri uấn tạ kỷ đa hương,
但見包藏無限意。Đãn kiến bao tàng vô hạn ý.

道人憔悴春窗底，Đạo nhân tiều tụy xuân song để,
悶損闌干愁不倚。Muộn tổn lan can sầu bất ỷ.
要來小酌便來休，Yếu lai tiểu chước tiện lai hưu,
未必明朝風不起。Vị tất minh triêu phong bất khỉ.

Chú Thích

1- Ngọc lâu xuân 玉樓春: tên từ bài, còn gọi là “Mộc lan hoa 木蘭花”. Bài này có 56 chữ, đoạn trước và đoạn sau đều có 4 câu với 3 trắc vận. Toàn bài không đổi vận. Cách luật của bài từ này tương đồng với cách luật của Tô Thức 蘇軾:

X B X T B B T vận
X T X B B T T vận
X B X T T B B cú
X T X B B T T vận

X B X T B B T vận
X T X B B T T vận
X B X T T B B cú
X T X B B T T vận

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

2- Hồng tô 紅酥: đỏ nõn nà, chỉ cánh hoa mai.
3- Toái 碎 = tế toái 細碎: nhỏ bé.
4- Quỳnh bao 瓊苞: đài hoa như ngọc, ám chỉ nụ hoa như ngọc.
5- Tham trước 探著: dò xét. Chữ “Trước” dùng làm trợ từ.
6- Nam chi 南枝: cành ở phía nam.
7- Khai biến vị 開遍未: nở khắp hay chưa? Hoặc nói đảo lại là “Vị khai biến 未開遍: chưa nở khắp”.
8- Uấn tạ 醖藉: hàm dung, tương đương với chữ “Bao tàng 包藏” ở câu dưới.
9- Bao tàng 包藏: ôm chứa bên trong.
10- Đạo nhân 道人: tác giả tự xưng. Cũng có người nói chữ “Đạo” hàm nghĩa “Kẻ khác nói tôi là”. Chữ “Nhân” chỉ tác giả. Cho nên câu “Đạo nhân tiều tụy” diễn giải là “Kẻ khác bảo là thân người tôi tiều tụy”.
11- Tiều tụy 憔悴: gầy gò võ vàng.
12- Song để 窗底: dưới khung cửa sổ.
13- Muộn tổn 悶損: rất phiền muộn, rất sầu muộn, rất buồn lòng.
14- Lan can 闌乾 = lan can 欄桿: giàn thấp bằng gỗ hay tre làm ở trước cửa hay chung quanh nhà.
15- Tiểu chước 小酌: uống rượu vặt, ăn vặt.
16- Yếu lai 要來: muốn đến, muốn làm việc gì đó.
17- Hưu 休: dùng làm trợ từ. Tiện lai hưu 便來休: bèn đến ngay, bèn làm ngay.

Dịch Nghĩa

Vịnh Hồng Mai

Hoa hồng mai có mầu hồng mềm mại đã chịu để cho bao hoa tinh tế đẹp như ngọc nở ra.
Dò xét cành phía nam xem hoa đã nở khắp chưa.
Không biết hoa mai ấp ủ bao nhiêu hương thơm.
Chỉ thấy hoa mai chất chứa vô hạn thâm ý (chất chứa thời quang đẹp đẽ của mùa xuân).

(Người ta nói) rằng thân thể tôi tiều tụy ở dưới khung cửa sổ trong ngày xuân. (hoặc là tôi đang học đạo thân hình tiều tụy trong ngày xuân dưới khung cửa sổ).
Rất ưu sầu buồn bã, không dám đứng dựa lan can.
Lúc nào muốn uống rượu (thưởng hoa) thì làm ngay.
Chưa chắc gì sáng mai gió sẽ không nổi lên (làm hoa mai rụng hết).

Phỏng Dịch

1 Ngọc Lâu Xuân - Vịnh Hồng Mai

Hồng mềm chịu để bao quỳnh mở,
Nhìn tới cành nam hoa đã nở.
Chẳng hay ấp ủ mấy phần hương,
Chỉ thấy ôm đầy tình ý tỏ.

Rằng người tiều tụy bên song cửa,
Buồn bã lan can không muốn tựa.
Muốn nhâm nhi rượu tức làm ngay,
Chưa hẳn sáng mai không trở gió.

2 Vịnh Hồng Mai

Nụ hồng chịu mở rồi đây,
Liếc nhìn hoa đã nở đầy cành nam.
Chẳng hay hương đượm mấy phần,
Hoa mai ý nghĩa ngày xuân trên đời.

Rằng người tiều tụy chơi vơi,
Bên song buồn bã chẳng ngồi lan can.
Thưởng hoa uống rượu miên man,
Biết đâu mai sớm gió tàn muôn hoa.

HHD 

12-2021
***
1-Ngọc Lâu Xuân

Hồng mai chịu nứt nụ hoa nhỏ
Dò xét cành nam đà khắp nở?
Nào hay ấp ủ bao hương thơm
Chỉ thấy chứa đầy vô hạn ý

Tiều tụy xác thân dưới cửa sổ
Lan can chẳng dựa đầy buồn khổ
Lúc nào muốn hưởng hãy làm ngay
Đâu chắc sáng mai không nổi gió!

2- Vịnh Hồng Mai

Hồng mai nõn, nứt khe nụ nhỏ
Dò cành nam, hoa nở khắp chưa
Nào hay ấp ủ hương xưa
Áng chừng chan chứa đón đưa ý tình

Dưới cửa sổ, thân hình tiều tụy
Đầy khổ đau, chẳng lụy lan can
Lúc nào muốn hưởng, hưởng tràn
Sớm mai đâu chắc thoát làn gió giông!

Lộc Bắc
Feb25