Mưa Rơi Trong Thơ Nhạc - Phần 2

Bây giờ chúng ta bàn tiếp những cơn mưa còn lại. Mưa rơi vào màn đêm âm u cho nỗi sầu da diết, mưa cho phố vắng buồn tênh, mưa rơi nghe như tiếng lòng thở than, nhà thơ Cát Biển dâng nỗi lòng của anh qua bài "Mưa Đêm" như sau:

"Đêm nghe tiếng bụi ngàn

Đêm hoang gió luồng ngang

Đêm bão nổi cung đàn

Đêm như tiếng thở than

...

Xin hương ngát rộn ràng

Trong hơi ấm mộng đan

Tay vin dấu địa đàng

Cho ta thoả trần gian"

(bài "Mưa Đêm", thơ Cát Biển)

Nối tiếp dòng thơ Cát Biển từ vùng New England, nhà thơ Như Hoa từ vùng Texas nhớ mưa đêm, mưa dài thổn thức, mưa cho ai rơi lệ giọt ngắn, giọt dài, mưa thêm xót xa đêm trường cho tình chia ly cách xa:

"Mưa, mưa chi mưa mãi suốt đêm dài

Mưa nhớ ai, mưa nhớ ai mà mưa hoài

Mưa khóc ai giọt ngắn giọt dài

Mưa thương đời, đời lẻ loi

Mưa thương người, người nhỏ nhoi

Mưa, mưa trăm năm tuổi trở nên già

Mưa xót xa từng đêm trường

Mưa đắng cay từng đêm buồn

Mưa thành dòng đời nổi trôi

Mưa dập dềnh tình xa xôi."

(Thơ Như Hoa LQS, bài "Mưa")

Nhà thơ nữ Đỗ thị Xuân Thu thố lộ mình là người ghét mưa đêm để hồn cô đơn hiu quạnh và mưa đêm để lòng nghẹn ngào thổn thức:

"Em ghét mưa đêm

Lạnh lùng ray rứt

Để phòng em

Chăn gối cũng buồn tênh

Em ghét mưa đêm

Nghẹn ngào thổn thức

Để mi em

Tràn nước, mắt lênh đênh."

Mưa rơi trong màn đêm, mưa bay qua con phố nhỏ, mưa lùa hơi lạnh vào căn gác trọ xưa, bài "Nỗi Buồn Gác Trọ" của Mạnh Phát và Hoài Linh, đã một thời ru ngủ chúng ta, xin mời các bạn thả hồn về chốn cũ:

"Gác lạnh về khuya cơn gió lùa

Trăng gầy nghiêng bóng cài song thưa

Nhớ ai mà ánh đèn hiu hắt

lá vàng nhẹ nhẹ đưa

Tưởng như bước lê hè phố

Phố nhỏ đường mưa trơn lối về

Trăng sầu nhân thế đậu hoen mi

Có ai ngồi đếm mùa nhung nhớ

nỗi niềm đầy lại vơi

Mỗi mùa tiễn đưa một người"

("Nỗi Buồn Gác Trọ", Mạnh Phát - Hoài Linh)

Từ phố nhỏ đường mưa trơn lối về đó, ta hãy nghe nhà thơ Song Nhị đưa người tình về dưới phố trời mưa.

"Đã một lần hình như xa xưa

Ta đưa em về dưới phố trời mưa

Cơn mưa tầm cuối giờ tan học

Rồi nhớ thương nhau mấy chẳng vừa

Đã một lần trời mưa phố đông

Ta nghe như ướt cả trong lòng

Đưa em con phố buồn như nước

Một kẻ đi rồi ta nhớ trông"

(thơ Song Nhị)

Mưa trong thơ Song Nhị cho nhớ mong, cho thấm ướt nỗi lòng, rồi trời mưa giăng giăng nước mắt, nhà thơ Trần Ngọc Câm với lệ bùi ngùi vẫy tay tiễn chào, buông lời biệt ly, giã từ nhau nghe như cơn mưa chan hòa tâm thức tiềm ẩn những chuỗi nước mắt ngà yêu thương:

"Biệt ly nghe lòng lệ rơi

Còn chi lời tình buồn lơi

Cho em nụ hôn yêu đương

Chỉ còn bóng hình vấn vương"

(thơ Trần Ngọc Cầm, bài "Mưa Như Nước Mắt Ngà")

Trong cái u hoài của nước mắt chia ly, nhạc sĩ Vũ Tuấn Đức, cũng như thi sĩ Trần Ngọc Cầm dùng bối cảnh trời mưa như nỗi lòng tiễn biệt mà long lanh ánh mắt chia ly:

"Mưa trong mắt em

mưa trong bóng đêm

Từng giọt mưa rơi rơi

nhạt nhòa trên đôi môi

...

Còn gì đâu em ơi

chỉ còn anh đêm nay

nhìn giọt mưa

giọt mưa trong mắt em

Hu hu, hu hù hu, hu hú

Mưa trong mắt em ..."

("Mưa Trong Mắt Em", nhạc Vũ Tuấn Đức)

Ta hãy nghe nhà thơ Vi Anh bày tỏ nỗi nhớ khôn nguôi của mình qua bài thơ "Mưa tím hòang hôn" đượm nét nhẹ nhàng, quyện vào hồn bâng khuâng và thật dễ thương:

"Mưa chiều bên sông vắng

Nhớ anh buồn bâng khuâng

Ngón tay em thầm lặng

Đưa tình vào mênh mông

...

Mưa hòang hôn tím ngắt

Tím tà áo mây bay

Tím khung trời ước hẹn

Tím lòng em nhớ anh."

(thơ Vi Anh, bài "Mưa Tím Hoàng Hôn)

Nhà thơ Hoàng Trúc Ly cho người tình lời thơ tri ân như tiếng lòng trang trọng trong bài "Mưa Chiều Nay":

"Mùa mưa nghe trời ướt mắt xanh

Gió thổi mưa xưa hờn kinh thành

Nhớ ơi trăng của mười lăm tuổi

Anh của em và em của anh."

Với nhà thơ TTKH khi đi lấy chồng mà hình ảnh người tình cũ vẫn như nỗi ám ảnh, khi tình cũ vẫn mang theo trong tiềm thức không nhạt phai, bà cho những dòng mưa buồn thấu nỗi lòng như bứt rứt, những nghiệt ngã mà tâm hồn bà chịu đựng:

" Hạt mưa nó rụng bên sông bơ thờ

Tháng ngày nổi tiếng tiêu sơ

Than ôi, gió đã sang bờ ly tan

...

Ngòai trời mưa gió xôn xao

Ai đem khóa chết chim vào lồng nghiêm ?

Ai đem lễ giáo giam em ?

Sống hờ trọn kiếp trong duyên trái đời..."

(bài "Đan Áo Cho Chồng", TTKH)

TTKH bị hụt hẫng trong cuộc sống tiềm ẩn của mối tình xưa, thơ TTKH đượm nhiều xót xa, thơ ngâm ngùi, nuối tiếc của bóng hình mình mong muốn mà thi nhân đã không có được:

"Ngang trái đời hoa đã úa rồi!

Từng mùa gió lạnh sắc hương rơi...

Buồng nghiêm thờ thẫn... hồn eo hẹp

Ai nhớ người không muốn nhớ lời!

...

Tôi biết làm sao được hỡi trời ?

Giận anh không nỡ ! Nhớ không thôi!

Mưa buồn, mưa hắt; trong lòng ướt...

Sợ quá đi anh... có một người."

(thơ TTKH, 1938, "Bài Thơ Cuối Cùng")

Nhà thơ nữ Tôn Nữ Giáng Tiên làm thơ mưa nhớ người yêu đượm nỗi trách móc người tình nhẹ nhàng hơn. Bài thơ "Đi Trong Chiều Mưa", một bài lục bát duyên dáng:

"Chiều nay đi trong cơn mưa

Một mình mà chẳng ai đưa về nhà

Anh ơi, anh ở đâu xa

Mà em gọi mãi chỉ là âm vang ?

...

Quay về kỷ niệm màu xanh

Mưa em làm ướt áo anh bao lần

Tình ơi, lòng những phân vân

Nhớ ơi, đâu phải có ngần ấy thôi ?

Em là chiếc bóng đơn côi

Đưa tay đón cả chiều trôi vào lòng"

("Đi Trong Chiều Mưa", 1997, Tôn Nữ Giáng Tiên)

Tương phản với TTKH và TNGT, nhạc Tô Vũ ngợi ca mối tình nồng mà em trao cho anh. Yêu nhau bằng nỗi nhớ nhung, mộng lòng chờ mong dù mưa to gió lạnh của chiều đông băng giá, em vẫn thăm anh một chiều mưa, em đến thăm anh một chiều xưa, một nhạc phẩm loại tình ca để đời của nhạc sĩ Tô Vũ, mưa yêu đương, mưa hẹn hò cho hai đứa gần nhau:

"Em đến thăm anh một chiều mưa

Mưa dầm dề, đường trơn ướt tiêu điều

Em đến thăm anh người em gái

Tà áo hương nồng

Mắt huyền trìu mến sưởi ấm lòng anh

Em đến thăm anh chiều đông giá

Em đến thăm anh trời mưa gió

Đường xa lạnh lùng"

(nhạc "Em Đến Thăm Anh Một Chiều Mưa",

1952, Tô Vũ sáng tác)

Từ nhạc Tô Vũ đến thơ Bàng Bá Lân vẫn là những kỷ niệm trong mưa, cả hai nhạc và thơ cho thấy mưa là nguồn hạnh phúc hân hoan để đôi tình nhâ gặp nhau:

"Từ ấy trên đường loáng thoáng mưa

Tìm hoài đâu thấy gót chân xưa !

Đường mưa bao giờ gót chân bước

Gợi mãi tình buổi dại khờ."

(bài "Tình Trong Mưa", 1942, Bàng Bá Lân)

Mưa để người thi sĩ dâng hồn lãng mạn yêu mưa, để rồi say hồn ngắm nhìn mưa về bay bay giữa chiều đô thi, ta hãy nghe Dương Viết Điền, Hạ Ái Khanh ngân giọng:

"Ta nhớ mãi ngày xưa

Thích đi hoài trong mưa

Giữa chiều thương đô thị

Ði mấy cũng không vừa

Thưở ấy trời mưa bay

Ta thường uống rượu say

Rồi đi trong thành phố

Nhìn trời mưa bay bay"

(bài "Đi trong Mưa", thơ Dương Viết Điền - HAK)

Nhà thơ Vũ Thị Thiên Thư mô tả cảnh cơn mưa lũ đổ xuống từ trời cao, mưa quyện lấy gió lạnh, mưa như đơm hoa từ bầu trời cao vút ngàn, xa xăm theo dãy ngân hà mưa tuôn:

"Dòng sông lạnh khói sương tan

Đẫm cơn mưa lũ tự ngàn khơi xa

Tưng bừng trời đất mưa hoa

Hạt theo đuổi hạt tinh hà quyện cao"

("Mưa, Bên Bờ Sông Cũ", VTTT)

Bài Mưa trên được thi sĩ Thanh Thanh chuyển sang lời Anh ngữ khi giới thiệu với các củ tọa Hoa Kỳ trong một buổi mạn đàm văn hóa Việt Mỹ:

"The river is cold, the mist being lifted,

Its banks are soaked in torrents

coming from afar.

Now rain is blossoming amongst sky and earth,

Drop following drop,

the Galaxy rises star after star.

("It Rains On The Old Riverside", translated by Thanh Thanh)

Mưa là hiện tượng thiên nhiên mà bao nhiêu nền văn chương các xứ đã trang trọng đem vào thơ văn từ Trung Hoa, Anh, Pháp, Mỹ, Nhật, Đức, Ý, Tây Ban Nha, Việt Nam,... như ví dụ của người Việt ta có những Thanh Thanh, Thiên Thư, Vương Ngọc Long, Mai Dức Vinh, Hà Huyền Chi, Thụy Vi, Ngọc Diễm, Hạ Ái Khanh, Nhật Ngân, Phạm Duy, Thiện Doãn, Anh Vũ, Cát Biển, Đức Huy,.. rất nhiều nhiều thi hay nhạc sĩ Việt đã đóng góp cho sự phong phú hóa cái nhìn về văn chương và âm nhạc.

Thi nhân Hải Đà (Vương Ngọc Long) đã dịch khá nhiều thơ Anh, Pháp và Trung Hoa sang Việt ngữ. Sau đây là bài thơ Pháp của thi sĩ Paul Verlaine, bài "Il pleure dans mon coeur", tiêu biểu do Hải Đà chuyển ngữ và được nhạc sĩ Mai Đức Vinh phổ thành nhạc:

"Tiếng khóc, tiếng khóc trong lòng

Như mưa ngoài phố

Tình ơi sầu khổ

Thấm thía tim đau

Êm êm, êm êm giọt sầu

Mưa rơi trên mái

Lòng ơi buồn mãi

Tình khúc chơi vơi

Vô tình mưa rơi ..."

Mưa buồn nhẹ rơi như "Il pleure dans mon coeur" đến bài ca "Je n'oublierais jamais" để em không bao giờ quên anh mà Nhật Ngân tạo thành ca khúc lời Việt "Mưa Trên Biển Vắng", nhịp điệu sầu vơi:

"Mưa buồn mãi rơi trên biển xưa âm thầm

Ôi biển vắng đêm nao tình trao êm đềm

Cơn sóng nào gợi lên nỗi đau trong em

bao nhiêu chiều lang thang một mình."

Mưa trên biển vắng là ca khúc ôm cả không gian biển cả yêu thương quyện vào cái thời gian trời mưa lạnh giá, sóng sô biền biệt xa xăm mang theo cơn mưa u buồn âm thầm cho ta cả một bài tình ca thấm hồn buồn tênh. Với tôi kỷ niệm còn đó một Long Hải chập chờn, một Vũng Tàu như mơ, một La Jolla ôm trong nỗi nhớ hay một Laguna đong đầy ký ức trong tôi:

"Anh giờ đã như mây dạt trôi phương nào?

Em còn mãi nơi đây ngồi ôm kỷ niệm

Ôi cách biệt đêm nào bước chân đôi ta

âm thầm sóng đã xóa nhòa những bước êm"

Tiếng mưa rơi hay nhịp tim buồn khi tình bỏ ta ra đi như lời bài tình ca "Rhythm of the Rain" qua nhóm nhạc Cascade, nhạc khóc cho nhịp mưa rơi báo hiệu em đã dối gạt anh, từ bỏ anh theo tình yêu mới. Anh nhắm mắt cố quên đi tháng ngày cũ như cơn mơ, nhưng thôi hết rồi. Anh đang tìm sự bình yên trong tâm tưởng. Anh sẽ tìm một khúc quanh mới cho tương lai mình:

"Listen to the rhythm of the falling rain

Telling me just what a fool Íve been

I wish that it would go and let me cry in vain

And let me be alone again...

The only girl I care about has gone away

Looking for a brand new start ..."

Nếu nhóm nhạc Hoa Kỳ the Cascade có "Rhythm of the Rain" thì nhạc sĩ Khánh Băng của ta có bài tình ca mưa rơi hay muôn thuở "Tiếng Mưa Rơi":

"Nhìn mưa rơi nhuộm tím bầu trời

Gió đêm vi vu muôn ngàn lời

Mấy ai yêu thương nhau trọn đời

Gió ơi !

...

Tình yêu xin đừng đến làm gì

Đến chi cho đau thương ngập tràn

Lắng nghe tiếng mưa rơi bàng hoàng

Gió ơi ! ....."

Đầu thập niên 70's ban nhạc Creedance Clearwater Revival với giọng ca cao vút của John Forgerty cho giới trẻ nhưng say mê qua các ca khúc "Proud Mary", "Lodi", "Suzie Q", "Green River", "Have you ever seen the rain ?",... và bài tôi yêu thích hơn cả là "Who'll Stop the Rain"...

Mưa rơi ru niềm nhung nhớ về ký ức xưa của Sài Gòn năm cũ, tiếng hát John C. Forgerty, giọng ca chính trong ban nhạc CCR vang lên lời ngân thiết tha "Who'll Stop the Rain":

"Long as I remember

The rain been coming down

Clouds of mystery falling

How I cheered for more"

... Lâu rồi tôi vẫn nhớ khi mưa đổ xuống trần gian với những áng mây huyền bí,... thế là tôi vui mừng xin trời mưa tiếp. Hàng đám đông người chạy ùa đi trú mưa, xích lại gần nhau hơn để tìm hơi ấm... rồi mưa cứ mãi đổ lên đầu tôi, mà tôi tự nhủ thầm rồi đây ai sẽ làm cho tạnh mưa... Cám ơn John Forgerty nhắc tôi những cơn mưa nồng nàn năm xưa, khi mà chính mình mãi tự hỏi mưa rơi để rồi yêu người hay yêu mưa, hay vì cả hai đều mang lại cho tôi sự ấm áp nào đó...

"The crowd had rushed together

Trying to keep warm

And still the rain kept falling on my head

And I wonder, still I wonder

Who'll stop the rain ..."

Thơ hay nhạc Pháp vốn lãng mạn và trữ tình, bài "Barbara", thơ của thi sĩ Jacques Prévert, nhạc của ca nhạc sĩ Yves Montand. Nào, ta hãy nghe Thụy Vi Paris chuyển ngữ lời Việt:

"Có nhớ không Barbara

Ngày ấy ở Brest trời mưa không dứt

và em đi dưới mưa với nụ cười

rạng rỡ đầm đìa nước mưa

Nhớ không Barbara

Trời mưa không dứt

Mình đã gặp nhau

Cùng trao nhau nụ cười

Nhớ không Barbara

Em, anh chưa biết em

Em, cũng chưa biết anh

Nhớ không em

Hãy nhớ ngày ấy

Đừng quên nhé..."

Bài tình ca "Em Bỏ Anh Khi Anh Cần Em Nhất" do ca nhạc sĩ Randy Vanwarmer viết lời, một bài hát tan thương do chính anh ca, nó như tâm sự của sự gẩy đổ, tan vở, một bài hát nhạc hòa âm dịu dàng trong tiếng ca Randy như sự trách nhẹ người yêu bỏ ra đi. Sau này tôi được biết anh qua đời vì chứng ung thư máu, anh chết khi còn khá trẻ. Mưa làm cho một chuyện tình đau thương, mang đầy kỷ niệm xa nhau trong mưa và bài ca vang lời quá ư là u buồn những sóng gió trong tình yêu hay hôn nhân.

"Sáng hôm ấy em đã thu xếp hành lý bỏ anh ra đi

Anh ngó ra ngoài hiên cửa

Và cố gắng nói vọng theo

Em vẫn bỏ đi khi trời bên ngoài mưa rơi

Cửa vẫn mở... anh không cản lối em đi"

(VH phỏng dịch)

(You packed in the morning

I stared out the window

And I struggled for something to say

You left me in the rain

Without closing the door... I didn't stand in your way)

Dù chàng muốn nói một điều gì đó, nhưng lại không thể diễn đạt tâm tư mình, dù chàng biết chàng rất cần người yêu đổi ý ở lại. Bài hát cho tôi thầm nghĩ như lời van xin thật dịu dàng:

"Em biết không,

Bây giờ anh yêu em nhiều hơn trước nhiều lắm

Và thượng đế có thấu lòng anh tìm đâu ra nguồn an ủi nữa

Bởi vì em bỏ anh ra đi khi mà anh cần em nhiều nhất

Đúng vậy, em ra đi khi mà anh cần em nhiều nhất..."

(Phóng tác lời Việt)

(Now I love you more than I loved you before

And now where I'll find comfort, God knows

'Cause you left me just when I needed you most

Oh yeah, you left me just when I needed you most)

(by Randy Vanwarmer)

Đề tài mưa là một chủ đề phong phú văn thơ, tôi tìm thấy có quá nhiều bản nhạc hay nhiều áng thơ nữa, nhưng như mọi sự phải có sự kết thúc của nó, và vì sự giới hạn của nó, tôi xin chấm dứt bài viết về chủ đề "Mưa về trong Thơ Nhạc" tại đây với bản tình ca bất hủ của nhạc sĩ Văn Phụng, bài "Giã Từ Đêm Mưa":

"Ðêm khuya, mưa rơi, rơi trên đường vắng

Ðôi chân , lang thang, tâm tư trầm lắng

Hạt mưa, reo rắt nỗi buồn, cho thế gian sầu

Thương mối duyên đầu, yêu lứa đôi nghèo

Ðội mưa... mà đi...

Ði trong, đêm mưa, mưa rơi tầm tã

Hoang mang, bâng khuâng, ai mong từ giã

Hạt mưa, rơi ướt mi nàng, se thắt tim chàng

Giây phút ngỡ ngàng, đôi lứa thôi đành

Giã từ... đêm mưa..."

Xin chào các bạn và hẹn gặp lại trong bài biên khảo kế tiếp, bạn nhé. Chúc vui.

Việt Hải Los angeles