Thù Trương Thiếu Phủ 酬張少府 - Vương Duy (699 - 759)

Hồi Đáp Trương Thiếu Phủ 

Cuối đời chỉ mong thân tâm được yên thôi 

Mọi chuyện không còn muốn vướng bận gì đến nữa

Tự biết không có phương sách gì giúp ích được cho thiên hạ

Nên tốt hơn cả là hãy quay về chốn cũ rừng xưa 

Ngày ngày vui cùng gió thông đùa tung giải áo 

Đêm đêm dưới vầng trăng sáng lửng lơ đầu núi thả hồn nghe tiếng đàn tôi 

Riêng về lẽ Cùng Thông vấn hỏi

Tiếng ca ngư phủ vẫn âm vang khắp xóm chài vọng về từ ngoài biển khơi

(Lạm Bàn: Vâng, dòng sống, vô thủy vô chung từ bao đời, liên tục mưa nắng, đêm ngày, hết cùng phải đến thông thôi. Let's go with the flow. Cheer up, please! PKT 07/23/2020) 

***

Lẽ Cùng Thông Hồi Đáp 

Tuổi già sống với đạo, 
Gác bỏ chuyện ngoài đời. 
Thế sự lo không được, 
Rừng xưa nương bóng vui. 
Gió thông đùa giải áo, 
Trăng núi tiếng đàn tôi. 
Người hỏi cùng thông lý, 
Ca chài vang biển khơi. 

A Reply to Deputy Magistrate Zhang

Peter Harris - Three Hundred Tang Poems

In the evening of life, I care only for peace and quiet

I can't bother with all the affairs of the world

As I look at myself, I have no grand strategies

I'm simply concerned to go back to my old forest home

Where the wind in the pines loosens the belt of my gown

And the mountain moon shines down on the zither I play

You ask what the principle is for achieving the way

A fisherman's song going into the deep river bank 

Phạm Khắc Trí

Mây Tần
***

1. Bản chữ Hán:

酬張少府 Thù Trương Thiếu Phủ 

晚年唯好靜， Vãn niên duy hiếu tĩnh,

萬事不關心。 Vạn sự bất quan tâm.

自顧無長策， Tự cố vô trường sách,

空知返舊林。 Không tri phản cựu lâm.

松風吹解帶， Tùng phong xuy giải đới,

山月照彈琴。 Sơn nguyệt chiếu đàn cầm.

君問窮通理， Quân vấn cùng thông lý,

漁歌入浦深。 Ngư ca nhập phố thâm.

王維                 Vương Duy

2.Xuất Xứ của bài thơ:

Năm Khai Nguyên thứ 29 đời Đường Huyền Tông (741), Vương Duy làm bài thơ nầy để trả lời cho Trương Thiếu Phủ. Từ chữ "THÙ 酬" : là Chén rượu của chủ mời khách. Ở đây có nghĩa là Hồi Đáp (Thù Đáp 酬答). Ta biết được trước đó Trương Thiếu Phủ tức Thừa Tướng Trương Cửu Linh 張九齡, cũng là một nhà thơ đời Đường, đã có gởi cho Vương Duy một bài thơ rồi. Khi Trương còn làm Thừa Tướng, Vương Duy là một thành viên đắc lực ủng hộ cho chủ trương chính sách của Trương; sau Trương Cửu Linh bị lý Lâm Phủ dèm pha bài xích, bị cách chức Thừa Tướng về quy ẩn, kết thúc khoảng thời gian chính trị tốt đẹp của đời Đường Huyền Tông. Vương Duy cùng các quan viên khác cũng từ quan quy ẩn theo. Đây là bài thơ trao đỗi giữa Vương Duy và Trương Cửu Linh bày tỏ sự chán nản và thất vọng trước triều chính và thời cuộc lúc bấy giờ.

3. Chú Thích:

- Hiếu 好: là Thích; cũng chữ nầy nếu đọc là HẢO thì có nghĩa là Tốt.Nên HIẾU TĨNH 好靜 là Thích Yên Tịnh.

- Tự Cố 自顧: là Tự nhìn lại mình; Tự đánh giá mình.

- Phản 返 : có bộ Xước 辶(辵) là Đi lòng vòng; nên PHẢN 返 có nghĩa là Đi ngược trở về.

- Giải Đới 解帶: là Dây buộc áo được mở ra (ngày xưa không có gài nút áo).

- Cùng Thông 窮通: CÙNG là Hết đường (để làm quan); THÔNG là đường được mở ra (để làm quan). nên CÙNG THÔNG LÝ 窮通理 là Cái lẽ cùng thông, gặp thời và hết thời ở đời.

- Ngư Ca 漁歌 : là Tiếng ca hát của người câu cá, đánh bắt cá ở ven sông. Ở đây mượn để chỉ người ở ẩn. 

4. Nghĩa bài thơ:

Đáp Lời của Trương Thiếu Phủ

Những năm càng về già càng thấy thích với cảnh yên tịnh hơn, nên muôn việc đều không muốn quan tâm đến nữa. Tự nhìn lại mình thì thấy mình cũng chẳng có kế sách hay ho gì khác, thì thôi, chỉ còn biết trở về với mái rừng xưa, để cởi bỏ áo ra mà hứng cái mát mẻ của gió thông, và gãy một khúc đàn vào những đêm trăng núi chênh chếch chiếu. Nếu bạn muốn hỏi ta về lẽ cùng thông ở đời ư, thì bạn ơi, hãy nghe tiếng hát của những người câu cá ở bến sông sâu kia kìa !

Đọc bài thơ nầy lại làm cho ta nhớ đến bài hát nói "Thoát Vòng Danh Lợi" của cụ Nguyễn Công Trứ với:

Chen chúc lợi danh đà chán ngắt,

Cúc tùng phong nguyệt mới vui sao...

5. Diễn Nôm:

Đáp Thù Trương Thiếu Phủ 

Năm tàn thích yên tịnh,

Muôn việc chẳng quan tâm.

Tự biết không ưu sách,

Thì thôi về cựu lâm.

Gió thông reo mát áo,

Trăng núi chiếu đàn cầm.

Bạn hỏi cùng thông lý,

Tiếng hát chài bên sông.

Lục bát:

Càng già càng muốn yên thân,

Thì thôi muôn việc quan tâm làm gì.

Tự mình chẳng kế sách chi,

Trở về rừng cũ thiết gì lợi danh.

Gió thông phe phẩy áo xanh,

Núi trăng bát ngát đàn tranh đêm trường.

Cùng thông bạn hỏi lẽ thường,

Ngư ca trên bến chẳng vương bụi trần !

杜紹德

Đỗ Chiêu Đức

***

Đáp Trương Thiếu Phủ

1/
Lớn tuổi thích bình an
Việc đời hết muốn bàn
Mình giờ không kế mới
Rừng cũ dưỡng thân tàn
Gió tùng thổi vạt áo
Trăng núi sáng cung đàn
Thông lẽ cùng muốn biết
Lắng lời chài hát vang

2/
Thích yên tịnh lúc về già
Nên giờ đã hết thiết tha việc đời
Còn đâu kế lược một thời
Trí mòn tìm phút thảnh thơi núi rừng
Gió thông đùa cợt thắt lưng
Ngân vang đàn trổi đón mừng trăng trong
Lẽ cùng bạn hỏi sao thông
Hãy nghe chài hát vang lồng bãi xa.

Quên Đi

***

Đáp Trương Thiếu Phủ

1)
Cuối đời mong ổn định
Không muốn cạnh tranh gì
Tự mình vô kế sách
Quay về chốn xưa đi
Vui với rừng thông cũ
Giải áo gió đùa chi
Ánh trăng đêm chiếu diệu
Núi thả hồn vu vi...
2)
Tuổi già vui cửa Đạo
Đời phức tạp chơi vơi
Gió thông bay giải áo
Non trăng với đàn tôi
Cùng tắc thông chi lý
Biển động gió trùng khơi
Tiếng ca tung lưới cá
Gió rít vang tơi bời !

Mai Xuân Thanh
Ngày 19/09/2020