Lãng Đào Sa 浪淘沙 - Tân Khí Tật 辛棄疾

Bài Tống Từ Chú Giải

浪淘沙 - 辛棄疾 Lãng Đào Sa - Tân Khí Tật
山寺夜半聞鐘     Sơn tự dạ bán văn chung

身世酒杯中。 Thân thế tửu bôi trung.
萬事皆空。 Vạn sự giai không.
古來三五個英雄。 Cổ lai tam ngũ cá anh hùng.
雨打風吹何處是， Vũ đả phong xuy hà xứ thị,
漢殿秦宮。 Hán điện Tần cung.

夢入少年叢。 Mộng nhập thiếu niên tùng.
歌舞匆匆。 Ca vũ thông thông.
老僧夜半誤鳴鐘。 Lão tăng dạ bán ngộ minh chung.
驚起西窗眠不得， Kinh khởi tây song miên bất đắc,
卷地西風。 Quyển địa tây phong.

Chú Thích

1- Lãng đào sa 浪淘沙: tên từ bài. Nguyên là bài hát của Đường giáo phường còn có tên là Lãng Đào Sa Lệnh 浪淘沙令 hay Mại Hoa Thanh賣花聲, thất ngôn tuyệt cú, Lý Dục đổi thành trường đoản cú, tổng cộng 54 chữ, vần bằng. Cách luật:

X T T B B vận
X T B B vận
X B X T T B B vận
X T X B B T T cú
X T B B vận

X T T B B vận
X T B B vận
X B X T T B B vận
X T X B B T T cú
X T B B vận

X=bất luận; T= thanh trắc; B= thanh bằng; cú: hết câu; vận: vần

2- Dạ bán văn chung 夜半聞鐘: mươn ý câu thơ của Trương Kế "Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền 夜半鐘聲到客船: nửa đêm tiếng chuông vọng đến thuyền của khách đậu trên bến".
3- Thân thế 身世: bình sinh, cuộc đời người.
4- Tửu bôi trung 酒杯中: trong chén rượu. Thân thế tửu bôi trung = ý nói mượn rượu tiêu sầu.
5- Hán điện 漢殿: cung điện nhà Hán, ám chỉ Lưu Bang.
6- Tần cung 秦宮: cung điện nhà Tần, ám chỉ Tần Thủy Hoàng.
7- Mộng nhập 夢入: cảnh trong mộng.
8- Thiếu niên tùng 少年叢: đám thiếu niên.
9- Thông thông 匆匆: việc xảy ra vội vàng nhanh chóng.
10- Ngộ 誤: lầm lẫn.
11- Tây song 西窗: cửa sổ ở phiá tây căn nhà, nguyên ý là tưởng nhớ vợ con ở xa. Trong bài này có nghĩa là suy tư tưởng nhớ.
12- Quyển địa 卷地: thường chỉ gió lốc cuốn đất. Ở đây mượn nói bị cuốn vào vòng khốn đốn.
13- Tây phong 西風: gió thu.

Dịch Nghĩa

Suốt ngày uống rượu tiêu sầu.
Muôn sự chỉ là số không. (Một đời loan toan bươm chải nay là con số 0)
Xưa nay chỉ có năm ba người anh hùng.
Gió dâp mưa vùi ở xứ nào đó (Lại bị thời gian chôn vùi.)
(Như) Lưu Bang, Tần Thủy Hoàng.

Đám thiếu niên như trong mộng cảnh. (Đám thiếu niên anh tuấn)
Múa hát vội vàng. (đám thiếu niên nay đã bị hủy diệt chỉ biết múa hát)
(Hoặc giả câu “Mộng nhập thiếu niên tùng, ca vũ thông thông” có người giải thích là “Thiếu niên phồn hoa chỉ như 1 giấc mộng, mà nay tất cả đã bị phá diệt”.
Nửa đêm ông sư già lầm mà đánh chuông.
Sực tỉnh, tưởng nhớ suy tư không ngủ được.
Gió thu cuốn đất.

Phỏng Dịch

1 Lãng Đào Sa - Nửa Đêm Nghe Tiếng Chuông

Thân thế chén rượu nồng,
Muôn sự đều không.
Xưa nay dăm bẩy gã anh hùng.
Gió dập mưa vùi đâu đấy nhỉ,
Hán điện Tần cung.

Mộng cảnh thiếu niên đông,
Múa hát lung tung.
Nửa đêm sư cụ đánh lầm chung.
Sực tỉnh tây song không ngủ được,
Cuộn đất thu phong.

2 Nửa Đêm Nghe Tiếng Chuông

Thân thế nằm trong chén rượu nồng,
Cuộc đời muôn sự cũng là không.
Anh hùng kim cổ bao nhiêu kẻ,
Mưa dập gió vùi Tần Hán cung.

Mộng cảnh thiếu niên múa hát đông,
Nửa đêm sư cụ đánh lầm chuông.
Tây song sực tỉnh không sao ngủ,
Cuộn đất gió thu chuyển lạnh lùng.

HHD 

8-2018
***
Bản Dịch:

Sơn Tự Nửa Đêm Nghe Tiếng Chuông

1-

Thân thế chén rượu nồng
Vạn chuyện đều không
Kim cổ ba bẩy kẻ anh hùng.
Gió dập mưa vùi nơi nao đó
Điện Hán, Tần cung.

Nhập mộng trẻ như rừng
Múa hát tưng bừng
Nửa đêm sư cụ nhỡ gióng chuông
Kinh hãi suy tư không ngủ được
Cuốn đất tây phong

2-

Sao chẳng uống rượu nồng
Vạn sự thảy đều không
Xưa nay mấy anh hùng,
Gió bạt, mưa vùi dập
Đất Hán lẫn Tần cung

Rừng thiếu niên nhập mộng
Ca múa nhạc tưng bừng
Sư khuya nhỡ gióng chuông,
Thất kinh không chợp mắt
Gió cuốn bụi mù tung!!

Lộc Bắc
Aug2018