Đề Bình Dương Quận Phần Kiều Biên Liễu Thụ 題平陽郡汾橋 - Sầm Tham (Thịnh Đường )

Sầm Tham 岑參 (715-770) tổ tiên ở Nam Dương sau di cư tới Giang Lăng, dòng dõi của tể tướng Sầm Văn Bản 岑文本 (595-645), thi nhân đời Đường đại biểu cho thơ biên tái cùng với Cao Thích 高適. Tác phẩm có Sầm Gia Châu thi tập 岑嘉州詩集.

Lời phi Lộ

Sầm Tham muốn nhắn người tình rằng mình vẫn nhớ nàng nhưng giả vờ vịnh cây liễu để che mắt vợ. Nhưng thiên hạ thừa biết rằng ông lén vợ về Bình Dương để gặp người tình xưa (ngày xưa hai người từng hò hẹn ở gốc liễu này). Các bậc trượng phu ngày xưa đi ve gái có cần phải giấu vợ đâu; nếu quả thật họ Sầm làm thơ thể tỷ để che mắt vợ thì ít nhất cũng nể vợ.

Nguyên tác Dịch âm

題平陽郡汾橋 Đề Bình Dương Quận Phần Kiều

邊柳樹 Biên Liễu Thụ

此地曾居住 Thử địa tằng cư trú,

今來宛似歸 Kim lai uyển tự quy.

可憐汾上柳 Khả liên Phần thượng liễu,

相見也依依 Tương kiến dã y y.

Dịch nghĩa

Vịnh cây liễu bờ sông Phần ở quận Bình Dương

Ta đã từng ở nơi này

Nên năm nay ta trở lại

Khá thương cho cây liễu trên bờ sông Phần

Lúc gặp lại ta vẫn thấy như hồi nào

(Sầm Tham từng ở Bình Dương 8-9 năm).

Dịch thơ

Vịnh Cây Liễu Bên Cầu Sông Phần Ở Quận Bình Dương

Đất ấy từng cư ngụ,

Năm nay trở lại xem.

Liễu sông Phần dễ mến,

Gặp lại vẫn y nguyên.

Lời bàn

Sầm Tham không nhớ quận Bình Dương (mà ông đã cư ngụ gần 10 năm) bằng nhớ liễu ở bến sông Phần. Mục đích ông về Bình Dương là để thăm cây liễu ở bến sông Phần (xem nó có còn tươi đẹp như xưa hay không).

Con Cò

***

Vịnh Cây Liễu Sông Phần

Đây chốn ta từng ở

Trở về thăm lúc này

Khá thương Phần liễu rủ

Gặp lại vẫn không thay!

Năm xưa từng ngụ chốn này

Về thăm thỏa ước năm nay, một lần

Khá thương cây liễu sông Phần

Gặp nhau vẫn vậy, ân cần như xưa!

Lộc Bắc

***

Cây Liễu Bên Sông

Nơi đây ta trú nhiều ngày…

Năm nay có dịp đáo lai chốn này

Sông Phần liễu rũ thân gầy

Bao năm Em vẫn chẳng thay đổi gì

Kiều Mộng Hà

Austin.4.27.24

***

Cây Liễu Bên Bờ.

Ta từng ở chốn này,

Trở lại thăm hôm nay.

Liễu bến Phần thương mến,

Gặp nhau chẳng đổi thay.

Mỹ Ngọc 

Apr. 27/2024.

***

Cây Liễu Bên Sông

Bình Dương nơi ngụ thuở xưa

Năm nay trở lại cho vừa nhớ thương

Sông Phần rủ nhánh liễu dương

Bao năm vẫn vậy vấn vương bóng hình

Thanh Vân

***

Vịnh Cây Liễu Bên Cầu Sông Phần

Bình Dương một thuở nơi này
Nhớ nhung chốn cũ mong ngày đoàn viên
Thương thay cội liễu sông Phần
Bao năm gặp lại tình thân chẳng dời

Kim Oanh

***

Góp ý:

Đọc bài thơ nhiều lần, BS chẳng thấy gì hấp dẫn, chỉ hơi cảm khái một chút vì Sầm về lại chốn xưa mà cảnh vật còn y như cũ, không phải như mình, nếu trở lại Sàigon thì tìm đâu ra kỷ niệm, “ con đường xưa em đi “…

Lời bàn của ÔC có vẻ hợp lý, khiến bài thơ có vẻ lãng mạn hơn nên BS mới có hứng mà dịch.

Y là dựa vào, bảo vệ, yêu thích, như cũ, hoặc dáng cây cối tốt tươi. Theo Nguyễn Tôn Nhan thì Y Y, chữ kép là dáng mềm mại.

Trong mây cuốn Đường thi của BS, chỉ sách của Trần Trọng Kim có bài này, được dịch theo lục bát, thì không thấy ý thăm người yêu như ÔC:

Đất này trước đã ở lâu,

Năm nay trở lại khác đâu về nhà,

Khá thương cây liễu trên bờ,

Thấy nhau vẫn cứ nhởn nhơ như thường.

Sau đây là bài dịch của Bát Sách:

Ngũ ngôn:

Đất đó ta từng ở,

Năm nay lại trở về,

Khá thương cây Phần liễu,

Nhìn lại vẫn xum xuê.

Lục bát: (theo ý ÔC)

Ta từng ở tại nơi đây,

Trở về nhớ những ngày đầy ái ân,

Khá thương cây liễu sông Phần,

Nhìn nhau còn thấy dáng xuân thủa nào.

Bát Sách

***

Nguyên tác: Phiên âm:

題...柳樹-岑參 Đề...Liễu Thụ - Sầm Tham

此地曾居住 Thử địa tằng cư trú

今來宛似歸 Kim lai uyển tự quy

可憐汾上柳 Khả liên Phần thượng liễu

相見也依依 Tương kiến dã y y

Bài thơ có mộc bản trong sách:

Ngự Định Toàn Đường Thi - Thanh - Thánh Tổ Huyền Diệp `御定全唐詩-清-聖祖玄燁

Thạch Thương Lịch Đại Thi Tuyển - Minh - Tào Học Thuyên 石倉歷代詩選-明-曹學佺

Ghi chú:

Tựa đầy đủ là: Đề Bình Dương Quận Phần Kiều Biên Liễu Thụ (Tham tằng cư thử quận bát cửu niên) 題平陽郡汾橋邊柳樹 (參曽居此郡八九年)

Bình Dương: quận nay là Lâm Phần, tỉnh Sơn Tây

Phần: sông Phần, chảy qua Bình Dương, Sơn Tây, dài khoảng 716 km và là chi lưu lớn thứ hai của sông Hoàng Hà

Uyển tự: thích

Quy: trở về nhà.

Khả liên: dễ thương.

Y y: mô tả thái độ quan tâm đến cây liễu, phất phơ trong gió.

Dịch nghĩa:

Vịnh Cây Liễu Bên Cầu Sông Phần Ở Quận Bình Dương

(Tham từng sống ở quận này tám chín năm)

Ta từng sống ở đất này,

Hôm nay thích trở về thăm nơi cũ.

Cây liễu dễ thương trên bờ sông Phần,

Thấy lại cũng như hồi nào (không thay đổi).

The Willow Tree by the Fen River Bridge in Ping Yang by Cen Can

I used to live in this area,

Today I return to visit.

The likeable willow on the bank of the Fen River,

Seems not to have changed.

Dịch thơ:

Vịnh Cây Liễu Bên Cầu Sông Phần

Thể lục bát: 

Trước kia từng sống nơi đây,
Về thăm chốn cũ hôm nay thỏa tình.
Liễu xưa không đổi dáng hình,
Phất phơ trong gió một mình bên sông.

Thể ngũ ngôn tứ tuyệt: 

Từng sống ở nơi này,
Hôm nay viếng lại đây.
Liễu yêu đón gió mát,
Hình dáng vẫn không thay.

Phí Minh Tâm