Tuế Vãn Tự Cảm 歲晚自感 - Vương Kiến

Nguyên tác          Dịch âm

歲晚自感             Tuế Vãn Tự Cảm 

人皆欲得長年少 Nhân giai dục đắc trường niên thiếu 
無那排門白髮催 Vô ná bài môn bạch phát thôi 
一向破除愁不盡 Nhất hướng phá trừ sầu bất tận 
百方回避老須來 Bách phương hồi tị lão tu lai 
草堂未辦終須置 Thảo đường vị biện chung tu trí 
松樹難成亦且栽 Tùng thụ nan thành diệc thả tài 
瀝酒願從今日後 Lịch tửu nguyện tòng kim nhật hậu 
更逢二十度花開 Cánh phùng nhị thập độ hoa khai 

                             Vương Kiến

***

Chú giải: 

Ná: một thoáng. Bài môn: mở cửa. Thôi: thúc dục. Hồi tị: tránh đi. Biện: biện luận. Tu: nên, cần thiết. Trí: dựng lên. Diệc: cũng. Thà: trợ từ. Tài: trồng cây. Lịch tửu: rót nhẹ rượu xuống đất để thề nguyền. Cánh: thêm vào, lại lần nữa. 

Dịch nghĩa 

Cuối Năm Nghĩ Quẩn 

Người đời đều muốn được trẻ trung mãi mãi, 
Nhưng vừa mới mở cửa ra, đã thấy tóc bạc thêm. 
Một mực muốn phá tan sầu, mà sầu bất tận, 
Tìm trăm phương tránh già, mà cái già vẫn đến với mình. 
Nhà cỏ tuy chưa muốn làm, nhưng cuối cùng cũng phải cất, 
Cây thông tuy khó trồng, rồi cũng sẽ trồng. 
Rót rượu (xuống đất) ta nguyện từ nay về sau, 
Sẽ gặp hai mươi lần hoa nở nữa. 

Dịch thơ 

Cuối Năm Nghĩ Quẩn 

Người đời muốn được lâu năm trẻ 
Qua cửa vừa xong tóc bạc rồi 
Nhất định đuổi sầu sầu tới viếng 
Quyết tâm ngừa lão lão vô chơi 
Nhà tranh chửa muốn nhưng nên cất 
Tùng khó khăn trồng cũng trồng thôi 
Rót rượu nguyện rằng ta sẽ thấy 
Nở hai chục nữa mùa hoa tươi 

Con Cò 

 

***

Nhân giai dục đắc trường niên thiếu. 
Vô ná bài môn bạch phát thôi. 
Nhất hướng phá trừ sầu bất tận. 
Bách phương hồi tị lão tu lai. 
Thảo đường vị biện chung tu trí. 
Tùng thụ nan thành diệc thả tài 
Lịch tửu nguyện tòng kim nhật hậu. 
Cánh phùng nhị thập độ hoa khai.

Nghĩa chữ: 

- Tuế vãn: Cuối năm. 

- Giai: Đều, cùng. 

- Ná: Đúng ra là chữ Na, đọc Ná cho đúng luật bằng trắc. Na, Ná có nghĩa là một thoáng, rất mau, như sát na của nhà Phật. 

- Bài môn: mở cửa.Tại sao không dùng chữ khai? 

- Thôi: dục, đẩy, mọc.. 

- Hướng: quay về, nghiêng về, có xu hướng. 

- Hồi tị: tránh đi, như tị nạn. 

- Biện: ÔC nói là biện luận. Nguyễn Tôn Nhan giảng là biện luận, đầy đủ, làm, BS nghĩ làm là đúng ý trong bài này. 

- Tu: cần thiết, nên, như bất tu là chớ nên. (tà phong, tế vũ, bất tu quy) 

- Diệc: cũng. 

- Tài: trồng cây. 

- Lịch tửu: rót rượu nhè nhẹ xuống đất để thề nguyền. 

- Cánh phùng: lại gặp. 

Giải nghĩa thơ: 

Cảm Nghĩ Cuối Năm. 

Người đời thường muốn được trẻ lâu, 
Nhưng một thoáng thôi, mới mở cửa ra là tóc bạc mọc. 
Có khuynh hướng phá tan sầu mà sầu không dứt. 
Cả trăm phương để tránh già mà già vẫn tới. 
Nhà cỏ chưa làm, rốt cuộc cũng phải cất, 
Trồng tùng khó thành, cũng phải trồng, 
Rót rượu nhè nhẹ (xuống đất) nguyện rằng kể từ lúc này, 
Mình sẽ gặp được thêm 20 mùa hoa nở. 

Đây là bản dịch: 

Cảm Nghĩ Cuối Năm. 

Ai nấy đều mong mãi trẻ lâu, 
Mới vừa mở cửa, tóc phai mẩu, 
Một hướng định quên, sầu chẳng hết, 
Tránh già cố giữ có được đâu, 
Nhà cỏ chưa làm, rồi sẽ cất, 
Cây thông giữ khó phải trồng mau. 
Rót rượu, nguyện từ nay sẽ cố, 
Đón hoa còn hai chục năm sau, 

Bát Sách. 

***

Ai ai cũng muốn trẻ hoài, 
Nhưng khi mở cửa tóc mai bạc màu. 
Đoạn buồn mà vẫn thấy sầu… 
Tránh già, già dẫu không cầu… đến mau. 
Nhà tranh chưa kết… lợp sau. 
Trồng tùng tuy khó đến dâu cũng trồng. 
Thôi thì tự nhủ với lòng: 
Hai mươi năm nữa ta đồng ngắm hoa! 

Đỗ Tước 

***

Từ ngữ: 

Vô nả: bất lực (helpless) 

Bài môn: đẩy cửa 

Hồi tỵ: quay lánh ra chỗ khác 

Lịch tửu: Rảy rượu xuống đất, bày tỏ mong muốn hoặc thề thốt 

Dịch nghĩa: 

Tuế Vãn Tự Cảm  Vương Kiến  

Nhân giai dục đắc trường niên thiếu 

Vô nả bài môn bạch phát thôi 

Nhất hướng phá trừ sầu bất tận  

Bách phương hồi tỵ lão tu lai

Thảo đường vị biện chung tu trí

Tùng thụ nan thành diệc thả tài 

Lịch tửu nguyện tòng kim nhật hậu.

Cánh phùng nhị thập độ hoa khai

Cảm Nghĩ Cuối Năm

Người đời ai cũng ham muốn được trẻ dài lâu,
Sao bất lực mới mở cửa mà tóc bạc đã giục giã đến.
Một hướng là gạt bỏ sự lo lắng buồn rầu vô tận,
Trăm cách khác lánh xa không cần cái già đến sớm.
Nhà tranh chưa toan cất nhưng trước sau cũng phải làm,
Cây thông khó mọc cao lớn nhưng rồi cũng phải trồng.
Rót rượu ta nguyện ước từ hôm nay về sau,
Sẽ chứng kiến thêm hai mươi lần hoa nở.

Dịch thơ: 

Cảm Nghĩ Cuối Năm 

Ai ai cũng muốn trẻ nhiều năm, 
Cửa mới bước qua tóc hoa râm. 
Lo lắng buồn rầu cần gạt bỏ, 
Lánh xa “tứ đổ” là phương châm. 
Nhà tranh chưa muốn rồi cần cất, 
Thông cội lâu năm cứ tạo mầm. 
Rảy rượu giao thừa lòng nguyện ước, 
Ba mươi năm nữa hoa thăng trầm. 

Year End Resolutions by Wang Jian 

Everyone wants to be young for a long time, 

However, in the time to open the gate, already your hair turns white. 

Put away your worries and sadness is one way to make old age delay, 

And there are hundred of other ways. 

The thatch house is not planned, build it anyhow, 

The pine tree grows old slowly, plant it soon. 

Sprinkling the wine on New Year’s Eve, I make a wow 

To watch twenty more years of flowers bloom. 

Phí Minh Tâm

*** 

Cuối Năm Tự Nghĩ 

Hết thảy người đời mong trẻ mãi 
Tóc phai một thoáng đẩy rào ra 
Phá sầu triệt để sầu không dứt 
Lẩn tránh trăm đường lão chẳng tha 
Nhà cỏ chưa làm, xong phải cất 
Tùng thông mọc khó, cũng dăm ba 
Nhẹ nhàng rót rượu từ nay nguyện, 
Gặp tiếp hai mươi bận nở hoa! 

Lộc Bắc