Thôi Xao Một Giấc Mộng Xuân

1) Thôi và xao là 2 chữ hán-việt . Thôi có nghĩa là đẩy , Xao có nghĩa là gõ. Giả Đảo (793 - 865) , phân vân, không biết nên dùng chữ "thôi" hay chữ "xao" trong bài Đề Lý Ngưng U Cư: Nhàn cư thiểu lân tình / Thảo kính nhập hoang viên / Điểu túc trì biên thụ / Tăng thôi nguyệt hạ môn hay là: Tăng xao nguyệt hạ môn. Tạm chuyển dịch : Thơ Đề Nơi Ở Ẩn Của Lý Ngưng: Chốn nhàn nhà thưa thớt / Lối cỏ qua vườn hoang / Chim ngủ bờ ao vắng / Tăng đẩy cửa trăng vàng hay:  Tăng gõ cửa trăng vàng . Chuyện kể ,cuối cùng, nhờ Hàn Dũ (768 - 824) góp ý, Giả Đảo chọn chữ "xao", Tăng gõ cửa trăng vàng. Có lẽ, vì "gõ" cửa có tiếng động, nên nghe vui hơn chăng ? Từ giai thoại này cho đến nay, "thôi xao" còn dùng để nói về lựa chọn đến từng chữ trong thơ.

(2) Mới đây,đầu năm lạc vào một cõi thơ lạ , thơ haiku 3 câu 5, 7, 5 chữ của Nhật , tôi có võ vẽ làm 1 bài thơ nhan đề là MỘT GIẤC MỘNG XUÂN. Bài này gồm 3 đoạn haiku Phố Cũ , Hồi Tưởng , và Tỉnh Mộng . Cảm xúc viết theo dòng, ý nghĩa ,âm thanh, hình ảnh cuả từng con chữ mê hoặc, lôi cuốn ,cho đến câu cuối, như mộng ,như thực. Hôm nay, đọc lại, dường như không còn trong tình trạng đồng thiếp nữa, nên lại cảm thấy muốn "thôi xao", có một vài con chữ như muốn được sửa lại . "Đường xưa em nón nghiêng tóc xoã" sửa lại là " Đường xưa em nón nghiêng tóc thả ". Và "Hoa nắng động lung linh" sửa lại là " Hoa nắng động xôn xao ". 

Một Giấc Mộng Xuân

Phố Cũ

Phố cũ nhìn lạ lẫm

Người về lạc bước vỉa hè quen

Tiếng ve sầu râm ran

Hồi Tưởng

Khung trời xanh tuổi dại

Đường xưa em nón nghiêng tóc thả

Hoa nắng động xôn xao

Tỉnh Mộng

Quả bàng khô rụng khẽ

Nồi kê ai bếp còn đỏ lửa

Rượu Tầm Dương quên say

(3)Thực tình, Tóc xoã hay tóc thả , hoa nắng động lung linh hay hoa nắng động xôn xao . Không biết tại sao muốn sửa lại như vậy . Có nên không? Đành thôi . Nhị cú tam niên đắc / Nhất ngâm song lệ lưu / Tri âm như bất thưởng / Quy ngoạ cố sơn thu ( Tuyệt Cú - Giả Đảo). Ba năm làm được hai câu / Mỗi ngâm mỗi tủi lệ sầu chứa chan / Tri âm hờ hững chẳng màng / Thì thôi núi cũ thu vàng chờ nhau 

Phạm Khắc Trí

 03/08/2015