臺城-劉禹錫 Đài Thành - Lưu Vũ Tích
臺城六代競豪華 Đài Thành lục đại cạnh hào hoa
結綺臨春事最奢 Kết Ỷ Lâm Xuân sự tối xa
萬戶千門成野草 Vạn hộ thiên môn thành dã thảo
隻緣一曲後庭花 Chỉ duyên nhất khúc Hậu Đình Hoa
Hai sách xưa nhất có mộc bản bài thơ:
Lưu Tân Khách Văn Tập - Đường - Lưu Vũ Tích 劉賓客文集-唐-劉禹錫
Tài Điều Tập - Thục - Vi Hộc 才調集-蜀-韋縠
Năm Bảo Lịch thứ hai (826), Lưu Vũ Tích rời chức thứ sử Hòa Châu (nay là huyện Hoà, tỉnh An Huy) trên đường về Lạc Dương, đi qua Kim Lăng (nay là thành phố Nam Kinh, tỉnh Giang Tô), viết tập thơ vịnh hoài di tích này, tên là Kim Lăng Ngũ Đề金陵五題, trong đó có 5 bài thơ: Thạch Đầu Thành, Ô Y Hạng, Đài Thành, Sinh Công Giảng Đường, và Giang Lệnh Trạch.
Ghi chú:
Đài Thành: cấm thành (cung thành), còn được gọi là Uyển Thành, xây đắp từ đời Đông Ngô (Tam Quốc). Thêm năm triều đại nữa là Đông Tấn, Tống, Tề, Lương, Trần đều đóng đô tại đây. Cuối đời Đông Tấn đổi thành Đài Thành, nay di tích còn tại ven hồ Huyền Vũ, sau chùa Kê Minh, thành phố Nam Kinh, tỉnh Giang Tô.
Lục đại: sáu triều đại gọi là Lục Triều gồm: Đông Ngô, Đông Tấn, Nam Tống, Tề, Lương, và Trần
Kết Ỷ Lâm Xuân: Kết Ỷ Các và Lâm Xuân Các, hai tòa lầu các cực kỳ xa hoa do Trần hậu chủ (Trần Thúc Bảo) xây cất để vui chơi.
Hậu Đình Hoa: tên thật của bài nhạc phủ là Ngọc Thụ Hậu Đình Hoa, do Nam triều Trần hậu chủ làm ra. Từ ngữ nhẹ nhàng, mà âm thanh rất ai oán, cho nên sau này được dùng nhiều để tượng trưng cho âm thanh mất nước.
Dịch nghĩa:
Đài Thành Thành Đài
Đài Thành lục đại cạnh hào hoa Sáu triều đại đóng đô ở Đài Thành thi nhau vẻ hào hoa,
Kết Ỷ Lâm Xuân sự tối xa Xây lầu Kết Ỷ và Giám Xuân để hưởng lạc là quá xa xỉ.
Vạn hộ thiên môn thành dã thảo Vạn hộ ngàn nhà nay đã trở thành đồng cỏ hoang dại
Chỉ duyên nhất khúc Hậu Đình Hoa Chỉ vì hậu quả bài ca Hậu Đình Hoa
Dịch thơ:
Thành Đài
Sáu triều thi thố vẻ hào hoa,
Kết Ỷ Lâm Xuân vượt quá xa.
Vạn vạn gia đình bị khốn khổ,
Chỉ vì ca khúc Hậu Đình Hoa.
Forbidden City by Liu Yu Xi
The Sixth Dynasties competed for the appearance of prosprity,
The Ji Qi and Lin Chun pavillions exceeded extravagance.
Now that ten thousand homes and gardens were covered with weed,
(A large number of families suffered from the extravagance of the king)
Simply because of that odious Hou Ting Hua song.
Old Forbidden City
Translation by Foxghost
Six dynasties of old Forbidden City each competed in opulence;
Diaphanous Tower and Spring Overlook Pavilion the most extravagant.
Now through a thousand palace gates their gardens choked by weeds,
‘Scholar Tree and the Harem’s Flower’* tells of how things come to this.
*Scholar Tree and the Harem’s Flower is also known as “The Song of a Subjugated Nation”. It was written by Emperor Chen Shubao, “The Last Ruler of Chen”, and while not a bad poet, he was not a very good emperor.
Góp ý của Con Cò:
Dịch nghĩa
- Thành Đài là thủ đô của 6 Triều đại liên tiếp: Đông Tấn, Tống, Tề, Lương, Trần. 6 triều này thi đua nhau phồn hoa.
- Tới triều Trần, Trần Hậu Chủ xây 2 cung điện Kết Ỷ & Giám Xuân vô cùng nguy nga và tốn phí nhất để hưởng lạc.
- Cho nên hàng vạn nóc nhà dân trở thành đồng cỏ hoang.
- Chỉ vì một khúc hát Hậu Đình Hoa (khúc hát dâm dật do Trần Hậu Chủ sáng tác làm cho nhà Trần mất nước về tay nhà Tùy)
Dịch thơ
Năm Bài về Kim Lăng - Thành Đài
Thành Đài trải sáu độ phồn hoa,
Kết Ỷ, Giám Xuân tốn tối đa.
Vạn hộ nhà dân thành hoang phế,
Chỉ vì một khúc Hậu Đình Hoa.
Con Cò
***
Thành Đài
Thành Đài sáu nước tiếp vui chơi,
Kết Ỷ Lâm Xuân lộng một thời.
Muôn vạn cửa nhà thành ruộng cỏ,
Hậu Đình Hoa khúc hại tàn đời.
Mỹ Ngọc phỏng dịch.
Oct. 14/2024.
***
Đài Thành
Đài Thành lục đại tiếng hào hoa
Nhị các Ỷ. Xuân, hưởng lạc đa
Vạn hộ ngàn dinh thành cỏ nội
Phải chăng do khúc Hậu Đình ca?
Kiều Mộng Hà
Oct15.2024
***
Đài Thành
Đài Thành lộng lẫy sáu triều xưa
Xa xỉ hai lầu mây với mưa
Nay cảnh điêu tàn đồng cỏ dại
Hậu Đình Hoa khúc mất ngai vua
Thanh Vân
***
Dựa theo nguyên bản, ban đầu chữ cuối câu 1 và câu 4 Lộc Bắc cũng dùng chữ “hoa” mà không để ý, đến khi Bát Sách nhắc thì thấy đa số các bài phỏng dịch, trên internet cũng đều như vậy, bèn viết lại cho khác như phía dưới dù không đúng ý của tác giả lắm lắm!
Thành Đài
Thành Đài sáu nước đọ kiêu xa
Kết Ỷ, Lâm Xuân tối điệu đà
Vạn hộ, ngàn nhà nay cỏ dại
Chỉ vì một khúc Hậu Đình Hoa!
Lộc Bắc
Oct24
***
Góp Ý Cho Bài Đài Thành Của Lưu Vũ Tích.
Bài của anh Tâm soạn đã giải nghĩa rất rõ ràng, đầy đủ chi tiết, BS khỏi phải tra cứu gì nữa, chỉ muốn bổ túc một ít chi tiết lịch sử về Trần Hậu Chủ Thúc Bảo.
Nhà Trần thuộc Nam Triều, do Trần Bá Tiên, tức Vũ Đế lập ra, đóng đô tại Kiến Khang. Tiên băng, con là Trần Thiến lên ngôi, hiệu Văn Đế. Không hiểu, tới đời nhà Trần, Đài Thành được gọi là Kiến Khang không?
Năm 566, Văn Đế qua đời, Trần Bá Tông lên ngôi, sử gọi là Phế Đế, vì ông bị chú là Trần Húc phế đi mà chiếm ngôi năm 569, hiệu Tuyên Đế, lập Trần Thúc Bảo làm Thái Tử. Năm 582, khi Tuyên Đế băng, em Bảo là Thúc Lăng tính giết anh cướp ngôi, đâm Bảo bị thương gần chết, nhưng thoát, giết được Lãng nhờ sự giúp sức của em khác là Thúc Kiên.
Khi lên làm vua, Thúc Bảo giỏi văn thơ, không biết trị nước, hoang phí, dâm dật, xây tới 3 lâu đài: Lâm Xuân Các, Thúc Bảo ở, Kết Ỷ Các cho quý phi Trương Lệ Hoa, và Vọng Tiên Các cho Khổng Quý Tần.. Bài thơ chỉ nhắc 2. Lúc đó, Bảo đã có Hoàng Hậu và Thái Tử rồi, nhưng Bảo muốn phế mà lập con trai của Lệ Hoa.
Thúc Bảo sáng tác ra khúc Ngọc Thụ Hậu Đình Hoa để ca tụng sắc đẹp của Lệ Hoa, và Lâm Xuân nhạc để ca tụng Khổng Quý Tần..
Năm 588, Tuỳ Văn Đế sai Dương Quảng, Dương Tuấn, Dương Tố, Hạ Nhược Bật, Hàn Cầm Hổ đánh Trần, và diệt nước này vào năm 589.
Tùy bắt Trần Hậu Chủ trốn trong giếng nước, cùng với Trương Lệ Hoa và Khổng Quý Tần.. Dương Quảng thấy Lệ Hoa đẹp quá, muốn lấy làm thiếp, nhưng Dương Tố, vai chú, đem giết hai nàng.
BS nhớ có đọc chuyện một thư sinh, đêm ngủ ở gần mả của Trương Khổng, được hai nàng hiện lên ve vãn, ân ái, nhưng không tìm lại được…
Thúc Bảo bị giải về Trường An, được đối đãi tử tế tới lúc qua đời vào năm 604.
Đọc bài này thì BS nhớ tới bài Bạc Tần Hoài hay Dạ Bạc Tần Hoài của Đỗ Mục:
Yên lung Hàn thuỷ, nguyệt lung sa,
Dạ bạc Tần Hoài cận tửu gia.
Thương nữ bất tri vong quốc hận,
Cách giang do xướng Hậu Đình Hoa….
Lúc đó nhà Đường đã suy, nhưng đâu đã mất nước, nên BS cho Đỗ khó tính, không chê tác giả khúc ca mất nước, mà lại trách nàng ca sĩ…
Thành Đài
Sáu triều tranh chấp vẻ phồn hoa,
Kết Ỷ, Lâm Xuân vượt quá xa.
Vạn hộ, muôn nhà thành cỏ dại,
Chỉ vì một khúc Hậu Đình Hoa.
Bát Sách.
( Ngày 20/10/ 2024 )
*Chữ cuối của câu 1 và câu 4 đều là chữ hoa, chữ Việt giống nhau, chữ Nho viết khác, BS không mấy hài lòng, nhưng không làm sao được.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét