Nguyên bản Dịch âm
登高 Đăng Cao
風急天高猿嘯哀 Phong cấp, thiên cao, viên khiếu ai,
渚清沙白鳥飛回 Chử thanh, sa bạch, điểu phi hồi.
無邊落木蕭蕭下 Vô biên lạc mộc tiêu tiêu há,
不盡長江滾滾來 Bất tận Trường giang cổn cổn lai.
萬里悲秋常作客 Vạn lý bi thu thường tác khách,
百年多病獨登臺 Bách niên đa bệnh độc đăng đài.
艱難苦恨繁霜鬢 Gian nan khổ hận phồn sương mấn,
潦倒新停濁酒杯 Lạo đảo tân đình trọc tửu bôi.
Đỗ Phủ
登高 Đăng Cao
風急天高猿嘯哀 Phong cấp, thiên cao, viên khiếu ai,
渚清沙白鳥飛回 Chử thanh, sa bạch, điểu phi hồi.
無邊落木蕭蕭下 Vô biên lạc mộc tiêu tiêu há,
不盡長江滾滾來 Bất tận Trường giang cổn cổn lai.
萬里悲秋常作客 Vạn lý bi thu thường tác khách,
百年多病獨登臺 Bách niên đa bệnh độc đăng đài.
艱難苦恨繁霜鬢 Gian nan khổ hận phồn sương mấn,
潦倒新停濁酒杯 Lạo đảo tân đình trọc tửu bôi.
Đỗ Phủ
Dịch thơ
Lên Cao
Gió lộng trời cao vượn hú sầu
Nước trong cát trắng chim về đâu?
Vô vàn lá úa rào rào rụng
Bất tận Trường Giang cuồn cuộn mau
Vạn dặm thu buồn làm khách mãi
Trăm năm cõng bệnh lết lên cao
Gian nan khổ hận sương pha tóc
Ốm yếu thân già uống được sao!
Con Cò
***
Dịch Thơ: Lên Cao
Trời cao gió lộng vượn ỷ ôi
Cồn trong cát trắng chim bay hồi
Lá rừng trút đổ không ranh giới
Sông dài vô tận cuồn cuộn trôi
Thu buồn gợi nhớ lòng viễn khách
Già bịnh đài cao quyết chẳng thôi
Gian nan khổ hận tóc mai bạc
Vất vả từ đi chén rượu bồi.
A Long Climb By Du Fu Translation by David Lunde
Sharp wind, towering sky, apes howling mournfully;
untouched island, white sand, birds flying in circles.
Infinite forest, bleakly shedding leaf after leaf;
inexhaustible river, rolling on wave after wave.
Through a thousand miles of melancholy autumn, I travel;
carrying a hundred years of sickness, I climb to this terrace.
Hardship and bitter regret have frosted my temples--
and what torments me most? Giving up wine!
Trời cao gió lộng vượn ỷ ôi
Cồn trong cát trắng chim bay hồi
Lá rừng trút đổ không ranh giới
Sông dài vô tận cuồn cuộn trôi
Thu buồn gợi nhớ lòng viễn khách
Già bịnh đài cao quyết chẳng thôi
Gian nan khổ hận tóc mai bạc
Vất vả từ đi chén rượu bồi.
A Long Climb By Du Fu Translation by David Lunde
Sharp wind, towering sky, apes howling mournfully;
untouched island, white sand, birds flying in circles.
Infinite forest, bleakly shedding leaf after leaf;
inexhaustible river, rolling on wave after wave.
Through a thousand miles of melancholy autumn, I travel;
carrying a hundred years of sickness, I climb to this terrace.
Hardship and bitter regret have frosted my temples--
and what torments me most? Giving up wine!
Phí Minh Tâm
Chú thích:
Đăng cao: Theo phong tục người Hán ngày xưa, nhân tiết Trùng Dương hayTrùng Cửu vào ngày 9 tháng 9 âm lịch, người ta leo lên chỗ thật cao và chúc tụng nhau. Họ mang theo rượu ướp hoa cúc và đeo cành thù du trên người để được hên. Các Đường thi sĩ tên tuôi đều có làm bài thơ về tục lệ này. Vương Duy với bài Cửu Nguyệt Cửu Nhật Ức Sơn Đông Huynh Đệ, Lý Bạch với bài Cửu Nguyệt Thập Nhật Tức Sự, Đỗ Mục với bài Cửu Nhật Tề Sơn Đăng Cao…Theo quan điểm dân gian, số 9 là số dương và là đỉnh cao nhất, tốt nhất, trân quý nhất trong một chu kỳ.
Viên khiếu ai: khỉ kêu vượn hú bên bờ Trường Giang vùng Tam Hiệp
Chử: cồn cát hay cù lao nhỏ giữa dòng sông
Lạc mộc: lá cây rụng
Tiêu tiêu: tiếng lá rụng ào ào (âm thanh)
Cổn cổn: nước chảy cuồn cuộn (hình ảnh)
Vạn lý: vạn dặm, hình dung từ chỉ xa nhà xa quê hương
Thường tác khách: xa quê hương, phiêu bạc trường kỳ
Bách niên: trăm năm, chỉ thời gian dài
Gian nan: khó khăn khổ cực vì giặc giã cũng như thân bịnh hoạn
Phồn sương mấn: tóc mai bạc như sương càng ngày càng nhiều
Lạo đảo: suy đồi
Tân đình: vừa mới ngừng
Trọc tửu: rượu đục, chưa lọc của nhà nghèo
Bốn câu thơ đầu miêu tả cảnh vật khi lên cao: gió mạnh, trời cao, nghe vượn hú; cồn trong, cát trắng, chim bay quanh; lá thu rơi rào rào không ngưng; nước Trường Giang cuồn cuộn chảy về vô tận.
Bốn câu cuối nói lên hoàn cảnh và tâm trạng thi nhân: mùa thu bi thương phải xa quê hương vạn dặm; cô đơn lên cao không bạn bè, quanh năm lại bịnh hoạn; tóc mai ngày càng thêm bạc vì gian nan khổ cực; tồi tệ hơn là mới đây phải ngừng rượu dù chỉ là rượu đục (vì bịnh hay vì hết tiền?).
***
Bài Đăng Cao của Đỗ Phủ:
Dịch nghĩa:
Gió thổi gấp, trời cao, vượn kêu buồn,
Bến nước trong, cát trắng, chim bay lượn vòng.
Vô vàn lá xào xạc rụng xuống,
Dòng sông dài cuồn cuộn chảy vô tận.
Xa nhà vạn dặm, vẻ thu hiu hắt, mãi vẫn làm khách xứ người,
Cuộc đời lắm bệnh, một mình lên đài cao.
Gian nan, khổ hận, tóc mai dày nhuốm màu sương gió,
Thân già ốm yếu nên mới phải thôi cạn chén rượu đục.
Phỏng Dịch thơ:
Lên cao
Gió giật trời cao vượn hú buồn
Bến trong cát trắng lũ chim cuồng
Vô vàn rừng lá ào ào trút
Bất tận sông dài cuộn cuộn tuôn
Vạn dặm thu sầu thân khách trọ
Trăm năm bệnh lắm gót lầu bươn
Gian nan khổ hận đầu sương đẫm
Vất vả thôi dừng chén rượu suông!
Dịch nghĩa:
Gió thổi gấp, trời cao, vượn kêu buồn,
Bến nước trong, cát trắng, chim bay lượn vòng.
Vô vàn lá xào xạc rụng xuống,
Dòng sông dài cuồn cuộn chảy vô tận.
Xa nhà vạn dặm, vẻ thu hiu hắt, mãi vẫn làm khách xứ người,
Cuộc đời lắm bệnh, một mình lên đài cao.
Gian nan, khổ hận, tóc mai dày nhuốm màu sương gió,
Thân già ốm yếu nên mới phải thôi cạn chén rượu đục.
Bài thơ này tác giả làm dịp tiết trùng dương năm Đại Lịch thứ 2 (767) khi ở Quỳ Châu, chỉ trước khi qua đời khoảng 3 năm. Theo phong tục của người thời đó, đến ngày trùng dương thường lên cao uống rượu. Bài thơ thông qua miêu tả cảnh sắc mùa thu lúc lên cao, diễn tả tâm trạng buồn đau lúc già bệnh mà thân phiêu bạt xa quê đã lâu ngày.
Lên cao
Gió giật trời cao vượn hú buồn
Bến trong cát trắng lũ chim cuồng
Vô vàn rừng lá ào ào trút
Bất tận sông dài cuộn cuộn tuôn
Vạn dặm thu sầu thân khách trọ
Trăm năm bệnh lắm gót lầu bươn
Gian nan khổ hận đầu sương đẫm
Vất vả thôi dừng chén rượu suông!
Lộc Bắc
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét