Nhìn đầu đề của bài thơ thì tưởng Nguyên Chẩn tả hoa cúc. Đọc sơ qua bài thơ thì thấy rằng dường như ông chỉ thích loại cúc mùa Thu. Đọc kỹ câu 4 thì vỡ lẽ rằng ông không vì hoa cúc mà làm bài này; ông chỉ muốn nói rằng ông ghét mùa đông vì lúc đó chả còn loại hoa nào cho ông ngắm cả. Nói cách khác, Nguyên Chẩn thích mọi loại hoa (chứ không riêng hoa cúc) và còn thích nói ỡm ờ với thiên hạ! Mời các bạn xét xem Ông Cò có nói oan cho Nguyên Chẩn không?
Nguyên tác Dịch âm
菊花 Cúc Hoa
秋叢繞舍似陶家 Thu tùng nhiễu xá tự Đào gia,
遍繞籬邊日漸斜 Biến nhiễu ly biên nhật tiệm tà.
不是花中偏愛菊 Bất thị hoa trung thiên ái cúc,
此花開盡更無花 Thử hoa khai tận cánh vô hoa.
Chú Giải: Đào gia: Nhà riêng của Đào Tiềm đời Tấn, yêu hoa cúc nổi tiếng.
Dịch nghĩa
Hoa cúc mùa thu nở tưng bừng khắp nhà như nhà của họ Đào,
Bước theo hàng rào thăm hoa trong lúc chiều dần xuống.
Chằng phải vì đã sẵn yêu hoa cúc,
Khi đợt hoa cúc này tàn, thì không còn hoa nào nở trong năm này nữa.
Dịch thơ
Hoa Cúc
Cúc thu loạn nở giống nhà Đào
Chiều bước ven rào đẹp biết bao
Chẳng phải vì ta thiên vị cúc
Đợt hoa này hết có hoa đâu!
Lời bàn
Hai câu đầu nói cúc mùa thu của nhà mình nhiều và đẹp như cúc nhà Đào Tiềm
Hai câu cuối phân trần rằng ông không thiên vị cúc mùa thu mà chỉ vì khi loại cúc này tàn thì sẽ tới mùa đông (cái mùa chả còn bất cứ loại hoa nào nữa).
Cái kiểu tả cảnh này thật láu cá nhưng cũng thật dễ thương. Ông Cò gọi lối tả cảnh này là thơ tả-cảnh-kiểu-liêu-trai.
Con Cò
***
Góp ý của Mirordor:
Hình như rằng ta có thể hiểu ý Nguyên Chấn lối khác. Những người đọc bài thơ này đồng ý với nhau rằng Đào gia đây chỉ nhà của 陶潛=Đào Tiềm, và Đào Tiềm để lại tiếng cho đời như một người khí khái, thà làm ẩn sĩ rồi chết đói, để tiếp tục được sống thanh cao, thanh bạch qua hai câu thơ:
採菊東籬下 thái cúc đông li hạ
悠然見南山 du nhiên kiến Nam san [飲酒=Ẩm tửu]
Nếu Nguyên Chẩn, một người sống sau Đào Tiềm quanh 400 năm nghĩ đến họ Đào khi ngắm hoa cúc thì phải chăng nhà thơ đang cám cảnh tinh thần thanh cao đáng quý của nhà ẩn sĩ? Trong cổ thi Hoa Lục, cúc là một trong bốn 四季名花= tứ quý danh hoa tượng trưng cho tinh thần cao quý, trong sạch, bất khuất. Có phải chăng nhìn cúc như thế đáng để bõ công làm thơ ca ngợi hoa hơn không?
Mirordor
***
Hoa Cúc
Tưng bừng thu sắc tựa Đào gia
Thả bước rào thưa bóng xế tà
Chẳng giữa muôn hoa, yêu Cúc sẵn
Hoa này nở hết, hết muôn hoa!
Lộc Bắc
***
Dịch Nghĩa:
Hoa Cúc
Mùa thu hoa cúc nở khắp nơi như nhà của họ Đào,
Đi theo bờ giậu xem hoa lúc ngày dần xuống.
Không phải vì đứng giữa hoa mà thiên vị yêu hoa cúc
Nhưng đợt hoa cúc này tàn thì không còn hoa nào nở trong năm nữa.
Chú Thích:
Cúc là loài hoa nở quanh năm. Hai vụ chính là xuân hạ và thu đông.
Đào Tiềm (365 - 427) tự Uyên Minh đời Đông Tấn, là nhà thơ nổi tiếng yêu hoa cúc.
Thi nhân thích hoa cúc không phải vì chính hoa cúc mà vì mùa đó không có hoa khác. Gặp mùa nhiều hoa thì chưa chắc. Đáng thương hại cho thân phận hoa cúc.
Dịch Thơ:
Hoa Cúc
Thu sang cúc nở khắp nhà nhà
Rảo bước xem hoa lúc xế tà
Chẳng phải tình riêng ưa thích cúc
Cúc này rụng hết chẳng còn hoa.
Phí Minh Tâm
***
Chrysanthemum
In autumn, chrysanthemum flourishes everywhere like at Tao Qian’s house.
I walk along the hedge watching flowers as the day slowly goes down.
I like chrysanthemum not because I am surrounded by flowers.
However, when this chrysanthemum season is gone there will be no more flower blossoming this year.
Yuan Zhen
***
Cúc thu nở rộ tựa Đào gia
Rảo bước ven rào lúc xế tà
Chẳng phải bên hoa mà mến cúc
Mà vì cúc úa, hết muà hoa.
Hoàng Xuân Thảo
***
Nhìn Hoa Cúc Nhớ Ông Đào
Cúc hoa rộ nở cửa ông Đào
Thư thả thưởng hoa mọc cạnh rào
Chẳng phải say mê màu rực rỡ
Mà quên bông khác bị hư hao
Lạc Thủy Đỗ Quý Bái
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét