Tìm hiểu về Luật Thơ Hát Nói

Hát Nói là một bộ môn nghệ thuật có từ xưa. Theo nghiên cứu gần đây, Hát Nói có thể xuất hiện từ thời vua Lê Thánh Tôn (1470-1497). Ngày nay, Hát Nói được công nhận là một bộ môn nghệ thuật cần phải bảo tồn của dân tộc ta.

Hát Nói là một trong các lối hát ả đào hay đào nương ca. Hát ả đào gồm những lối ca trù do đào nương (hoặc cô đào) hát, đối với lối hát trai hay Hà nam do giáp công (hoặc kép) hát.

Hát ả đào kể có nhiều lối như dâng hương, giáo trống, gửi thư, thét nhạc, vân vận. Nhưng chỉ có lối hát nói là thông dụng nhất là có văn chương lý thú nhất.

Hát nói có thể coi là một biến thể của hai thể lục bát và song thất.

Đủ khổ, dôi khổ và thiếu khổ.

Mỗi bài hát nói chia làm nhiều đoạn gọi là khổ bài. Mỗi khổ có bốn câu, trừ khổ cuối chỉ có 3 câu. Theo số khổ, hát nói chia làm ba thể:
1) Đủ khổ là những bài có ba khổ (khổ đầu 4 câu, khổ giữa 4 câu, khổ xếp 3 câu) cộng là 11 câu. Thể này là chính thức.
2) Dôi khổ là những bài có hơn ba khổ (khổ dôi ra là khổ giữa)
3) Thiếu khổ là những bài thiếu một khổ (thường là khổ giữa) chỉ có 7 câu.
Hai thể sau là biến thức.

1. Đủ khổ

Các câu trong bài đủ khổ. Theo tiếng nhà nghề, 11 câu trong bài đủ khổ có tên riêng là:
Khổ đầu: Khổ mở lời, gợi ý. Hai câu 1-2 là lá đầu; hai câu 3-4 là xuyên thưa.
Khổ giữa: Diễn tả nội dung bài hát nói. Hai câu 5-6 là thơ; hai câu 7-8 là xuyên mau.
Khổ xếp: Phần kết luận bài. Câu 9 là dồn; câu 10 là xếp; câu 11 là Keo. Đặt biệt: Câu Keo là câu kết thúc ý của toàn bài.

Thí dụ: Ơi Người Thương Cũ của Quên Đi có 11 câu:

Ơi này người thương cũ
Mớ bồng bông gỡ rối sao đây
Bao tháng năm sương gió dạn dầy
Vừa gặp lại hồn như chao đảo
Nhất ngộ hữu duyên tình tất đáo
Đa lai vô phận mộng nan thành
Mắt nhìn nhau ta tóc chẳng còn xanh
Em cũng thế má hồng giờ phai nhạt
Nhưng kỷ niệm đâu thể nào mất mát
Đúng không em chuyện dĩ vãng một thời
Thì nay bạn hữu trong đời.
                              
Số chữ trong câu hát nói:

Số chữ không nhất định. Thường đặt những câu 7,8 chữ; nhưng có khi đặt những câu ngắn hơn chỉ cỡ 5 chữ, hoặc dài tới 12, 13 chữ.
Duy có câu cuối bao giờ cũng đặt 6 chữ và hai câu 5-6 đặt thành hai câu thơ thì phải theo thơ ngũ ngôn (5 chữ) hoặc thất ngôn (7 chữ). Nhưng hai câu 5- 6 không đặt theo thơ mà có số chữ so le cũng được.

Cách gieo vần trong bài hát nói.

Cách gieo vần phải theo các lệ sau này:
1. Trong bài hát nói, dùng cả hai thứ vần; vần bằng và vần trắc. Khi nào trong một câu đang vần bằng đổi sang vần trắc hoặc trái lại thế, thì vừa có yêu vận và cước vận.
Những câu ấy là các câu chẵn, trừ câu thứ sáu là câu thơ nên chỉ có cước vận thôi.
2. Trong mỗi khổ, cước vận của câu đầu và câu cuối phải dùng tiếng trắc, cước vận của hai câu giữa phải dùng tiếng bằng. Còn yêu vận của câu thứ hai thì dùng tiếng trắc mà của câu thứ tư thì dùng tiếng bằng để có thể chuyển vần trắc sang vần
bằng hoặc vần bằng sang vần trắc được.
3. Yêu vận gieo vào chữ cuối đoạn thứ nhì

Thí Dụ 1: "Nợ Nam Nhi"
Đây là bài Hát Nói đủ khổ, sử dụng cả Yêu Vận lẫn Cước Vận

Tang bồng hồ thỉ nam nhi trái
Cái công danh là cái nợ nần
Nặng nề thay hai chữ "quân thân"
Đạo vi tử, vi thần đâu có nhẹ
Cũng rắp điền viên vui tuế nguyệt
Trót đem thân thế hẹn tang bồng
Xếp bút nghiên theo việc kiếm cung
Hết bốn chữ "trinh trung báo quốc"
Nghiêng mình những vì dân vì nước
Túi kinh luân từ trước để về sau
Nghìn thu một tiếng công hầu

Thí dụ 2 : Chí Nam Nhi của Nguyễn Công Trứ

Đây cũng là bài đủ khổ, nhưng hai câu thơ lại đưa lên đầu bài Hát Nói. Chỉ sử dụng Cước Vận:

Thông minh nhất nam tử
Yêu vi thiên hạ kỳ (1)
Trót sinh ra thì phải có chi chi,
Chẳng lẽ tiêu lưng ba vạn sáu.
Đố kỵ sá chi con tạo,
Nợ tang bồng quyết trả cho xong.
Đã xông pha bút trận, thì gắng gỏi kiếm cung,
Cho rõ mặt tu mi nam tử.
Trong vũ trụ đã đành phận sự,
Phải có danh mà đối với núi sông.
Đi không, chẳng lẽ về không?

Luật bằng trắc trong bài hát nói.
Đại khái luật bằng trắc các câu trong mỗi khổ bài hát nói là như sau:
(những chữ thường) không cần theo đúng luật, theo lệ (nhất, tam, ngũ bất luận):
Câu thứ nhất: t T b B t T
thứ nhì:          b B t T b B
thứ ba:           b B t T b B
thứ tư :           t T b B t T
Lưu ý: Câu đầu và câu cuối theo một luật vì hai câu ấy đều gieo vần trắc; hai câu giữa đều theo một luật vì hai câu ấy đều gieo vần bằng.

Lời chú: 

1. Khổ xếp chỉ có ba câu thì theo luật của ba câu đầu kể trên
2. Những câu 5-6 và những câu khác trong bài hát nói, nếu đặt thành câu thơ, thì phải theo đúng luật thơ ngũ ngôn hoặc
thất ngôn.
3. Những câu 6 chữ theo đúng luật kể trên. Còn những câu dài hơn 6 chữ thì, đói với việc ứng dụng luật ấy, phải chia làm ba đoạn con, mỗi đoạn 2 chữ, hoặc 3, 4 chữ hay dài hơn nữa. Trong mỗi đoạn, chỉ kể chữ cuối là phải theo luật bằng
trắc, những chữ trên gác ra ngoài không kể, muốn đặt tiếng gì cũng được .
4. Những câu 4, 5 chữ chỉ chia làm hai đoạn thì đoạn thiếu là đoạn đầu không kể, còn hai đoạn dưới theo đúng luật.
Thí dụ:
Câu đầu bài Chơi thuyền Hồ Tây của Nguyễn Khuyến:
Thuyền(b) lan(b) nhẹ(t) nhẹ(t).
Câu đầu bài Cái thú say rượu của Nguyễn Công Trứ (?)
Say (b) chưa?(b) say(0) mới(t) thú(t).
5. Những câu lấy chữ sẵn không theo đúng luật bằng trắc. Thí dụ: Câu thứ hai của khổ xếp trong bài "Mộng Sự Với Chân Thân (Thú Nhàn?)" của Cao Bá Quát
.....
Gõ nhịp lấy đọc câu "Tương Tiến Tửu
Quân bất kiến Hoàng hà chi thủy thiên thượng lai. Bôn lưu đáo hải bất phục hồi.(*)
Làm chi cho mệt một đời
(*) Câu này là câu lấy chữ sẵn ở trong bài Tương tiến tửu của Lý Bạch)

Lời chú:

"Lệ gieo vần và luật bằng trắc tuy như đã kể trên, nhưng một đôi khi nhà làm văn không theo đúng hẳn cũng được, miễn là câu đặt có thể hát lưu loát thì thôi."

II. Dôi khổ ( Dư Khổ)
Cách làm bài hát nói dôi khổ.
Trong những bài dôi khổ, khổ đầu, vẫn ở trên, khổ xếp vẫn ở dưới, còn khổ giữa thì làm dôi ra thành hai ba khổ hoặc nhiều hơn nữa tùy ý.
Trong những khổ dôi ra, số câu, số chữ, cách gieo vần và luật bằng trắc cũng theo như các khổ chính.
Thí dụ: Phong cảnh Hương Sơn của Chu Mạnh Trinh

Mưỡu:

Đàn thông phách suối vang lừng,
Cá khe lắng kệ, chim rừng nghe Kinh.
Hát nói:
Bầu trời, cảnh bụt,
Thú Hương Sơn ao ước bấy lâu nay.
Kìa non non, nước nước, mây mây,
Đệ nhất động hỏi là đây có phải?
Thỏ thẻ rừng Mai chim cúng trái,
Lững lờ khe Yến cá nghe kinh.
Thoảng bên tai một tiếng chày kình,
Khách tang hải giật mình trong giấc mộng.
Này suối Giải Oan, này chùa Cửa Võng,
Này am Phật Tích, này động Tuyết Quynh.
Nhác trông lên, ai khéo vẽ hình:
Đá ngũ sắc long lanh như gấm dệt.
Thăm thẳm một hang lồng bóng nguyệt,
Chập chờn mấy lối uốn thang mây.
Chừng giang sơn còn đợi ai đây,
Hay tạo hoá khéo ra tay sắp đặt?
Lần tràng hạt niệm "Nam mô Phật",

Cửa từ bi công đức biết là bao.Càng trông, phong cảnh càng yêu!

III. Thiếu khổ

Những bài thiếu khổ. Một đôi khi bài hát nói thiếu hẳn đi một khổ, thường là khổ giữa, chỉ còn lại có 7 câu.
Thí dụ:        

Tiễn Biệt

Ngán cho nỗi xoay vần thế cục,
Sum họp này chả bỏ lúc phân ly!
Hởi ông tơ! Độc địa làm chi!
Bắt kẻ ở người đi mà nỡ được!
Thôi đã trót cùng nhau nguyện ước,
Duyên đôi ta chẳng trước thì sau,
Yêu nhau nhớ lấy lời nhau!

Cung Thúc Thiêm

IV. Mưỡu
Định nghĩa.

Mưỡu là những câu làm theo thể lục bát đi kèm với bài hát nói, hoặc ở trên (mưỡu đầu), hoặc ở dưới (mưỡu hậu).
Không phải bài hát nói nào cũng có mưỡu; có nhiều bài không có. Lại có bài chỉ có mưỡu đầu hoặc mưỡu hậu; có bài có cả mưỡu đầu và mưỡu hậu.

Mưỡu Đầu.

Mưỡu đầu có thể đặt một cặp câu lục bát (Mưỡu đơn) hoặc hai cặp câu lục bát (mưỡu kép). Những câu mưỡu đầu bao giờ cũng đặt trùm trên bài hát nói. Câu mưỡu cuối không phải hiệp vần với câu đầu bài hát nói.
Bài "Phong Cảnh Hương Sơn" ở trên hai câu Lục Bát chính là Mưỡu Đầu Đơn

Mưỡu hậu.

Mưỡu hậu bao giờ cũng là mưỡu đơn. Mưỡu hậu thường đặt ở câu xếp và câu keo; nhưng cũng có khi đặt ở dưới câu keo, nghĩa là đặt hẳn xuống cuối bài hát nói. Nếu hai câu mưỡu hậu đặt xen vào giữa câu xếp và câu keo, thì câu lục phải ăn vần với câu xếp ở trên mà câu bát phải buông vần xuống cho vần câu keo ở dưới bắt vào. 

Thí dụ: Mẹ Mốc của Nguyễn Khuyến

So danh giá ai bằng mẹ Mốc,
Ngoài hình hài, gấm vóc chẳng thêm ra; 
Tấm hồng nhan đem bôi lấm xoá nhoà, 
Làm thế để cho qua mắt tục. 
Ngoại mạo bất cầu như mỹ ngọc, 
Tâm trung thường thủ tự kiên kim 
Nhớ chồng con muôn dặm xa tìm, 
Giữ son sắt êm đềm một tiết. 
Sạch như nước, trắng như ngà, trong như tuyết,  
Mảnh gương trinh vằng vặc quyết không nhơ, 
Đắp tai ngảnh mặt làm ngơ,
Rằng khôn cũng kệ, rằng khờ cũng thây. 
Khôn kia dễ bán dại này!

Ngoài ra, một bài hát nói có thể vừa có mưỡu đầu và mưỡu hậu.

Huỳnh Hữu Đức
Theo "Việt Nam Văn Học Sử Yếu" của Dương Quảng Hàm.

Phút Thanh Thản Nơi Chùa Hoa Yên - Việt Nam

Trần Anh Dũng 

( Cựu Học Sinh Tống Phước Hiệp - NK 1972)

An Bày

Tuyết điểm đầu xanh chửa hết sầu
Đường trần thiết nghĩ chẳng bao lâu
Chia nhau một chút niềm cô quạnh
Sẻ bớt ưu tư lắm chuyện rầu
Sức khoẻ như đèn treo trước gió
Nhân sinh há biết lúc cơ cầu
Đường đời kết nghĩa nương nhau sống
Cái kiếp làm người lắm bể dâu

Cái kiếp làm người lắm bể dâu
Bên nhau mấy nỗi được như cầu
Buông xuôi nhẹ hẳn lòng thanh thản
Nghĩ tới buồn thêm dạ phát rầu
Hết nợ đường tình đành rẽ lối
Còn duyên níu kéo hẵn dài lâu
Căn cơ số phận an bày sẵn
Tuyết điểm đầu xanh chửa hết sầu

Vanessa Le

Tuyết Lạnh

Tuyết trắng ướp chưa tròn ước nguyện
Thiên đàng tình ngoe nguẩy ra đi
Cỏ khô lạnh ôm ghì chân nhỏ
Thánh ý buồn bày tỏ lương duyên

Thoát thai hóa bướm hiền ong mật
Thật trăng cao không khuyết nửa vành
Xanh đồi cỏ lửa thiêu từ " Mất "
Thần thoại tình cất mái lều tranh

Nắng chiều lơi lã mành buông thắm
Đắm đuối hương xưa bỏ ngõ lòng
Gió mênh mông dòng sông xanh biếc
Mơn man tình tuyết lạnh băng tan

Canh tàn giục khúc âm ba đổ.....
Thế gian ơi! Sao lắm khổ cuộc tình

Pleiku 28-8-2009
Lê Kim Hiệp

Nguy Hiểm Của Trời Lạnh

Trời Lạnh Ghê!
Hàng năm chúng ta lại nhắc nhở nhau chớ có coi thường Tử Thần khí lạnh của thu, đông. Hắn hại ta nhiều cách: mưa lũ, bão tuyết gây tai nạn ở nhà, trên đường, làm mất điện, v.v., và còn dùng ngay cái băng giá của hắn khiến ta khốn quẫn.

Khí lạnh giết người

Ở Mỹ, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh (Centers for Disease Control and Prevention) cho biết mỗi năm, Tử Thần mùa lạnh đến bắt đi nhiều trăm người.
Ta mất mạng nếu nhiệt độ của cơ thể xuống thấp hơn mức có thể chịu đựng (hypothermia). Bình thường, nhiệt độ cơ thể ta (thân nhiệt) 98.6 độ F. Khi tiếp xúc với môi trường lạnh bên ngoài, cơ thể ta chống lại khí lạnh bằng nhiều cách, tạo thêm nhiệt để duy trì thân nhiệt. Nhưng nếu lạnh quá sức chịu đựng, nhất là trong môi trường ẩm ướt như lúc trời mưa bão, các cơ chế chống lạnh của cơ thể ta không còn hữu hiệu, thân nhiệt hạ thấp dần.

Khi thân nhiệt xuống đến 95 độ F (tức 35 độ C), nguy hiểm bắt đầu. Thân nhiệt xuống thấp thế sẽ làm thay đổi chức năng của các màng tế bào, dịch trong tế bào thoát ra ngoài, hoạt động của các diếu tố (enzymes) xáo trộn, những chất điện giải trong người ta cũng mất đi sự cân bằng. Tế bào sẽ chết vì các tổn thương này, và cũng vì hiện tượng nước đóng đá tại trong và ngoài tế bào.
Tình trạng thân nhiệt hạ thấp như vậy có thể gây do việc ta ở ngoài trời lạnh lâu quá, nhất là nơi nhiều gió máy. Ngay cả việc tiếp xúc quá lâu với nước hay chất kim loại (metal), những thứ dẫn truyền hơi lạnh, cũng khiến cơ thể ta mau thất thoát nhiệt, thân nhiệt dễ hạ thấp. Trong nhà có sưởi ấm áp, khô ráo, ta thường không có vấn đề, trừ khi rủi bị cúp điện nên sưởi tắt.

Tuổi tác, một số bệnh tật và thuốc dùng khiến ta dễ thành mồi ngon cho Tử Thần mùa lạnh. Người kém may mắn, không nhà không cửa cũng vậy, điều này chúng ta dễ hiểu.
Những thay đổi của cơ thể khi cao tuổi có thể làm chúng ta không cảm thấy lạnh nhiều để lưu tâm đề phòng. Các bệnh suy tuyến giáp trạng (hypothyroidism), suy tuyến thượng thận (adrenal insufficiency), bệnh tâm thần, các bệnh nhiễm trùng, tình trạng suy dinh dưỡng, đường xuống thấp trong máu khiến ta đầu hàng khí lạnh dễ dàng hơn. Một số thuốc dùng (beta-blockers, clonidine, meperidine, neuroleptics, general anaesthetic agents, …) có thể cản trở các cơ chế giúp cơ thể ta đối phó với môi trường lạnh chung quanh. Rượu cũng thế.

Triệu chứng

Tùy thân nhiệt xuống thấp đến mức nào, triệu chứng sẽ nhẹ hay nặng.
Khi thân nhiệt xuống thấp từ 90 đến 95 độ F (mild hypothermia), chúng ta run, tim ta đập nhanh, đồng thời hơi thở cũng dồn dập, chân đi không vững, nói năng không còn lưu loát, và trí óc bắt đầu mất sáng suốt.

Khi thân nhiệt xuống thấp hơn, từ 82 đến 90 độ F (moderate hypothermia), lúc đó mạch sẽ chậm đi, tim bơm máu không còn hữu hiệu, máu đến thận kém đi, hơi thở chậm, óc càng thêm mất sáng suốt, các phản xạ giảm đi, và ta không còn run để tạo nhiệt được nữa. Tim có thể bắt đầu thất nhịp.
Khi thân nhiệt xuống dưới 82 độ F (severe hypothermia), tim đập càng chậm, phổi sẽ ứ nước, áp huyết hạ, tiểu ít, các phản xạ mất hẳn, óc đi vào hôn mê, tim thất nhịp và rồi ngừng đập.

Ngoài ra, khí lạnh cũng dễ gây hiện tượng tổn thương tại chỗ gọi là “khí lạnh cắn” (frosbite). Khí lạnh làm các mạch máu ngoại biên co thắt (vasocontriction), lượng máu đến nuôi các vùng ngoại biên như tai, mũi, má, ngón tay hoặc ngón chân ít đi. Càng lạnh, các mạch máu ngoại biên co thắt càng nhiều. Đến một lúc, tai, mũi, má, ngón tay hoặc ngón chân, không có đủ máu nuôi nên chết. Vùng bị frostbite đầu tiên tái, bóng như sáp (waxy), song không đau hay khó chịu mấy. Sau đó, những hiện tượng giống như bị bỏng lửa xảy ra: da đỏ, sưng lên, nổi những bọng nước. Nặng hơn, da chết dần, thâm đen, rồi các bắp thịt, gân (tendons), xương và thần kinh phía dưới da cũng tổn thương, chết theo. Thăm khám một người thân nhiệt xuống thấp vì khí lạnh, chúng ta nên khám kỹ, tìm cả những vùng dễ bị khí lạnh cắn.

Các vị cao niên có khi không than là cảm thấy lạnh, dù họ đang trong tình trạng nguy hiểm. Các cụ cũng có thể không run vì lạnh. Nên nếu có các cụ trong nhà, bạn để ý các dấu chứng báo động sau ở các cụ:
- Cụ có vẻ mất sáng suốt hoặc buồn ngủ bất thường
- Cụ nói chậm hẳn đi, không rõ tiếng, hoặc hơi thở cụ nông
- Mạch cụ yếu, áp huyết xuống thấp
- Thấy cụ có vẻ thay đổi cách hành xử hoặc dáng vẻ trong thời tiết lạnh
- Cụ phản ứng chậm chạp hoặc có vẻ như khó điều khiển các cử động của cơ thể
- Cụ than cứng tay hoặc chân (stiffness of arms or legs)

Thấy những dấu chứng báo động trên, bạn thử lấy nhiệt độ của cụ xem sao. (Nhà lúc nào cũng nên có cây lấy nhiệt độ.) Nếu thấy nhiệt độ của cụ dưới 96 độ F, bạn gọi 911. Sự chữa trị các trường hợp thân nhiệt xuống thấp vì lạnh thường phải trong môi trường bệnh viện, với sự theo dõi thường xuyên.
Trong lúc chờ xe cứu thương đến, bạn giữ cụ ấm và khô, dùng mền, khăn, hoặc áo khoác đắp lên cụ. Nhiệt từ chính cơ thể bạn cũng tốt, bạn có thể nằm gần cụ cho cụ thêm ấm. Tránh đừng chà xát tay, chân cụ, vì da các cụ có tuổi rất nhạy cảm và dễ tổn thương.

Chống khí lạnh

Như vậy, để tránh nguy hiểm do khí lạnh, vui hưởng lễ lạc mùa này, và còn có dịp nhìn thấy cỏ cây thay áo mới trong mùa xuân tươi mát, ta cẩn thận:

- Trong nhà cần có sưởi, chúng ta chẳng nên tiếc tiền sưởi, ngày ra vào co ro, đêm khó ngủ, có khi còn nguy hiểm. Các vị cao niên nên để sưởi ít nhất cũng khoảng 68-70 độ F. Mền điện cũng là cách tốt giúp ta ấm áp ban đêm trong giường. Lỡ nhà có mất điện, không dùng sưởi được, nên thu xếp đến ở với ai có sưởi.

- Mỗi lần nảy ý định đi đâu ra khỏi nhà lâu, mở radio, truyền hình, hoặc đọc báo xem tin thời tiết. Song đừng đặt hết lòng tin vào họ, những người giữ việc tiên đoán thời tiết, nên bi thảm hóa tình thế thêm một chút, vì nào ai biết rõ ý Trời, trời có thể bất ngờ trở lạnh hơn họ tiên đoán, có khi còn mưa nữa đấy.

- Ăn mặc ấm áp. Nên mặc quần áo chống lạnh có nhiều lớp (layered, insulated clothing), ít bị ẩm (bằng polypropylene hay len), và lót một lớp chống gió bên ngoài (windproof outer layer). Nếu không có loại quần áo đặc biệt này, ta mặc nhiều lớp quần áo rộng rãi, các lớp quần áo giúp giữ không khí ấm áp giữa chúng. Luôn nhớ mang theo đồ đi mưa, phòng khi trời trở, mưa bất ngờ. Nếu có thể thu xếp, nên tránh ra ngoài khi trời đang giông bão.

- Giữ quần áo cho khô. Quần áo ướt mất khả năng giữ nhiệt của chúng, và cùng với gió, chúng khiến ta mau bị lạnh, run. Đi đâu về lỡ gặp mưa, ta thay ngay quần áo khô, ấm.
- Đội mũ hay quàng đầu cho ấm. (Bạn có biết, đến 30-50% thân nhiệt của ta bị mất qua da đầu.) Cẩn thận mang thêm cả găng tay.

- Tránh đừng hăng, vận động quá đáng, chảy mồ hôi nhiều. Khi ta chảy mồ hôi, mồ hôi bốc hơi và làm cơ thể mất bớt nhiệt.

- Tìm chỗ trú nếu thấy lạnh, hay tự làm một chỗ trú để tránh khí lạnh (trường hợp ở trong rừng,…). Nếu cần, nên đốt lửa lên để sưởi ấm.

- Ăn và uống nhiều hơn trong mùa lạnh. Mang theo thức ăn chứa nhiều năng lượng (như những thỏi kẹo candy bars, trail mix), khi ra ngoài vào những lúc mà thời tiết có vẻ bất thường, ta không biết rõ lòng Trời. Nhưng nhớ tránh dùng rượu, nhất là lúc trước khi đi ngủ. Rượu cho ta cảm giác ấm hơn thực đấy, song nó làm nở những mạch máu gần ngay dưới da, khiến nhiệt trong người ta thất thoát qua những mạch máu này nhanh và nhiều hơn.

Ở những tiểu bang tuyết giá, ta cũng nhớ sửa soạn xe cộ, và hết sức cẩn thận khi lái trên những con đường tuyết đã đóng thành đá để tránh tai nạn. Có cái điện thoại di động trong người phòng khi hữu sự, xe chết máy, gặp tai nạn, lao xuống hố, v.v., là một bảo đảm rất tốt.
Đi ngoài đường trơn trượt, nên mang giầy loại tốt, có đế cao su bám đường giúp đỡ té ngã. Vồ ếch, té ngã chỏng gọng dễ gãy xương. Các vị có tuổi khi ngã dễ gãy xương hông (hip fracture), có thể đưa đến tử vong.

BS Nguyễn Văn Đức

Yên Đỗ sưu tầm

Bến Xưa

Mỗi dịp dừng tay đỗ bến xưa

Trò em tha thiết nỗi mong chờ

Rực rỡ nền trời câu nhất tự

Lung linh bảng phấn dạng Âu Cơ

Rồi lúc thanh nhàn tách bến xưa

Nhìn mây hỏi gió đến bao giờ

Trò em vâng dạ ngày xưa ấy

Công đức huy hoàng được mấy chưa?

Lê Tương Ứng

(Trong dịp Thầy dự buổi Họp Mặt CHS Tống Phước Hiệp VL ngày 14-12-2014)

Đếm Nhịp Thời Gian - Gọi Người Yêu Dấu

Ta ngồi đếm nhịp thời gian
Em lại đi giữa ngỡ ngàng chiều đông
Trong tận cùng nỗi mênh mông
Đời phù du bụi mưa hồng lãng quên

Gió tung mái tóc ưu phiền
Sương mùa điểm trắng chiều nghiêng ngại ngần
Dòng sông tình tự có lần
Trôi vào hư ảo , vọng ngân kinh chiều

Tim ta sau trước một điều
Từ trong tiền kiếp đã yêu em rồi
Mùa trăng trôi nổi bồi hồi
Lung linh em bước lên ngôi mê tình

Về thiên thu đó bóng hình
Trầm luân hồ mị, lời kinh úa vàng
Chiếu chăn còn dấu địa đàng
Sầu dâng khô cạn nỗi mê man đời

Khiếu Long
***

Gọi Người Yêu Dấu 

Trầm chuông đọng cõi nhân gian
Vô thường nhịp gõ theo làn gió đông
Giang tay đứng giữa trời không
Gọi người yêu dấu bên giòng nhớ quên

Tóc buông sợi nhớ bạc phiền
Tương tư chiếc nụ sầu nghiêng ánh ngần
Mộ lòng khép kín tự lần
Lời kinh khắc khoải vọng âm nẻo chiều

Trọn tim em chỉ một điều
Thiên thu tiền định lỡ yêu mất rồi
Thân trôi vạn kiếp luân hồi
Có nhau từ thuở ban sơ bén tình

Chúng mình như bóng với hình
Tình thơ nghĩa thắm trung trinh đá vàng
Trăm năm lạc lối thiên đàng
Hương nguyền giao phối chứa chan mộng đời...

PTMC
Tiểu Vũ Vi
07/12/14

Bỏ Làng Ra Đi-Nhạc PhạmThế Mỹ,Ca sĩ Xuân An,Họa sĩ Đặng Can-VĩnhLong

Cảm ơn anh Anh Đặng Can, những nét vẽ của anh đã ghi lại những kỷ niệm êm đềm nơi dòng sông bến cũ, mái nhà xưa của Vĩnh Long một thời đã xa..... Kính tặng Họa sĩ Đăng Can, Trang nhà Cánh Đồng Truyền Giáo và Chúc Một Năm Mới 2015, An bình, sức khoẻ cùng vạn sự may lành.

Sáng Tác: Bỏ Làng Ra Đi ( Mai Này Tôi Trở Lại)
Nhạc Sĩ: Phạm Thế Mỹ
Ca Sĩ: Xuân An (Trước năm 1975)
Trang Vẽ: Họa Sĩ Đặng Can - Vĩnh Long
Thực Hiện: Kim Oanh

Vui Sống

Gẫm lại thì mình tuổi đã cao
Nhưng đời mong giữ đẹp muôn màu.
Tâm hồn nghệ thuật còn lai láng
Cảm hứng thi ca vẫn dạt dào.
Vui với bạn bè khi xướng họa
Bạn cùng mây nước lúc tiêu dao.
Mặc ai chen chúc đường danh lợi
Ta chẳng quan tâm một chút nào 

Los Gatos (10/11/14)
Quang Tuấn

Bôi Giang Phiếm Chu Tống Vi Kim Quy Kinh - Đỗ Phủ

Bôi Giang Phiếm Chu Tống Vi Kim Quy Kinh

Truy tiễn đồng chu nhật
Thương xuân nhất thủy gian
Phiêu linh vi khách cửu
Suy lão tiện quân hoàn

Hoa tạp trùng trùng thụ
Vân khinh xứ xứ san
Thiên giai cố nhân thiểu
Cánh ích mấn mao ban

Đỗ Phủ

* * *
Dịch Xuôi: Lênh Đênh Cùng Thuyền Trên Sông Bội Đưa Tiễn Vi Kim Về KInh

Nhớ ngày cùng thuyền đi một đoạn đường tiễn bạn
Trên sông nước mênh mông trong một trời xuân buồn
Nối trôi làm khách lâu rồi ở nơi đất khách
Tuổi già suy yếu mừng cho nhau còn được trở về chốn cũ phố xưa

Hoa dại nở rộ đầy rừng
Mây bay giăng giăng khắp núi
Ven trời từ nay thiếu vắng cố nhân
Râu tóc chắc lại càng thêm bạc trắng loang lổ cằn cỗi

Phạm Khắc Trí 
* * *
Lênh Đênh Thuyền Tiễn

Ngày tiễn thuyền xuôi nước
Xuân buồn nặng nỗi quê
Tuổi xanh mòn đất khách
Đầu bạc mừng nhau về

Hoa dại đầy rừng vắng
Mây bay ngập núi cao
Ven trờI nay thiếu bạn
Tóc rối mờ trăng sao

Phạm Khắc Trí  

12/01/2014

Lời Thêm: Họp tan tan hợp, lẽ thường tan rồi sẽ hợp. Nhưng xa nhau rồi mà không mong gì nữa gặp lại. Ôi chao, đầu bạc, xứ người , đêm trường , cô tịch , tóc rối mờ trăng sao

Bây Giờ, Ngày Hôm Nay ( Thẻ Học Sinh Tống Phước Hiệp NK 62-69)

Bao nhiêu năm mới trở về
Bên Thầy, bên Bạn tràn trề niềm vui
Ôi! Ơn Thầy - Tình bằng hữu
Tóc bạc pha sương: tình càng thắm
Má hóp nhăn nheo: Nghĩa vẫn tròn
Răng rụng lưa thưa: còn vài cái
Thế mà thương lắm! Đẹp làm sao!
Nói làm sao hết bạn hiền ơi!
Phượng thắm, tình son thuở thiếu thời.
Về đây mới biết tình chưa dứt
Nho nhỏ trong tim những bóng hình!

Bạch Tuyết
(Viết cho lần Họp Mặt CHS Tống Phước Hiệp NK 62-69 ngày 14-12-2014)

Họp Mặt Lần 6 Của Cựu Học Sinh Tống Phước Hiệp NK 1962-1969- Phần 1

Thành Phần Khách Mời

Trong lần họp mặt lần thứ 6 này, Ngoài những Cựu Học Sinh Tống Phước Hiệp Vĩnh Long Niên Khoá 1962-1969, còn có sự hiện diện của Quý Thầy và Bạn :

Thầy Lê Minh Thuận , thầy Lê Tương Ứng, thầy Lê Quang Liêm, Thầy Lê Thiện Quí, Thầy Nguyễn Nhã, Thầy Nguyễn Bá Tường đương nhiệm Hiệu Trưởng trường Lưu Văn Liệt, Anh Trần Ngọc Tuyến.

Ngọc Hoa, Thế Lang, Mui, Tuyết Nga, Sương, Hồng,Hạnh 49.

Từ Trái sang phải:

Hàng đứng : Thơ, Mui, Điệp (Lê), Thầy Nhã, Hồng, Tuyết Nga.

Hàng ngồi : Ngọc Hoa, Bạch Tuyết, Sương.

Hàng đứng : Ngọc Hoa, Thơ, Mui, Hồng, Thầy Nhã, Tuyết Nga.

Hàng ngồi : Đức, Bạch Tuyết, Sương.

Từ trái sang phải : Thầy Quí, Thầy Thuận, Thầy Nhã, Thầy Liêm.

Thầy Tường, thầy Ứng, thầy Quí, thầy Thuận.

Từ trái sang phải : Phụng (Lưu), Thông, Mẫn, thầy Tường, thầy Ứng.

Thầy Thuận, thầy Nhã, thầy Liêm, Đức, Thới.

Hên, Khanh, Hiền, Định.

Xuyên, Tuyến, Hiếu, Xuân.

Hạnh 49, Lệ Tuyết, Mỹ, Phỉ.

Thế Lang, thầy Ứng, Khải (Dương)

Sương, Duyên, Chí Thanh,Ánh, Chúc.

Thầy Thuận, thầy Nhã đang quay hình, thầy Liêm.

Phía sau, Thơ và Đức đang trao đổi chương trình trong buổi tiệc.

Bạch Tuyết, Trường, Hồng, Chi.

Ngọc Hoa (đứng) và Bạch Tuyết (ngồi) đang chuẩn bị máy để tác nghiệp!

Thơ (đứng phía sau Tuyết), Phỉ (mặc áo xanh) .

Thông, Mẫn, Tường, Khai.

Thới, Phụng, Thông, Mẫn, Khai.

Thầy Quí, thầy Thuận, thầy Nhã, thầy Liêm.

Phía sau là thầy Ứng, Chí Thanh và Điệp (Lê).

Thới, Phụng, Thông, Mẫn.

Huỳnh Hữu Đức

Khoảng Lặng…

1.

      Mùa Giáng sinh vừa rồi hai người bạn phương xa bất ngờ gửi quà về cho chúng tôi.

      Đứa nào cũng hai thứ tóc trên đầu; vậy mà lạ chưa cả ba vẫn háo hức, vẫn hồi hộp mở quà. A! Toàn chocolate! Năm loại chocolate! Có ba loại gọn nhẹ dễ chia. Còn hai loại do Thế và Sen quá bận rộn nên chúng tôi chưa khui.

      Mỗi chúng tôi tạm nhận một phần quà. Đó là những chai rượu xinh xắn quấn giấy bạc xanh, đỏ, vàng, tím… Những chai rượu được làm bằng chocolate đen, nhân là một chút rượu tạo cảm giác say nhẹ. Đó còn là những miếng chocolate đen, chocolate trắng nhân lạc, nhân hạt điều hay một loại hạt nào đó. Chịu! Tôi không nhận biết được. Chỉ thấy chúng giống kẹo lạc Việt Nam nhưng không phải là đường với lạc mà chocolate đen- trắng và lạc. “Thực bất tri kì vị”, đừng buồn tôi, nhé các bạn!

      Hai loại chocolate còn lại một loại được đựng trong lọ màu tím rất đẹp, bạn nói chocolate này nhân là hạt nho khô, ăn khá ngon. Loại nữa trong bì. Không đoán được chocolate gì. Tiếp tục đợi vậy…

      Từng món quà được bạn tỉ mẩn xếp vào thùng với những dòng chữ viết tay dặn dò thân thương. Từng món quà bạn gửi như ngầm muốn chúng tôi được thưởng thức những loại kẹo chocolate đặc sản của nước Úc. Nào là chocolate đắng, chocolate ngọt; nào là chocolate nhân rượu, nhân nho khô, nhân là các loại hạt…Riêng chocolate hình chai rượu xinh xắn để chúng tôi mở uống mừng Giáng sinh và năm mới, phải thế không?

      Các bạn của chúng tôi vẫn luôn ân cần và chu đáo. Bạn không biết hạt dẻ Úc, lập tức gửi về và không quên chỉ vẻ cách nướng, cách luộc hạt dẻ! Thấy dưa leo Nam Úc trái thuôn dài khác ở bên nhà bèn lục tung trí nhớ tìm mọi mối thân quen để xin bằng được hạt giống gửi về cho bạn trồng. Nghĩ xà lách Úc tốt cho người bị bệnh ung thư (vì ngọn lá có màu phơn phớt tím) là mơ mộng bạn mình sẽ nhân giống và trồng bạt ngàn rồi bán. Tiền vô như nước. Những mộng mơ dễ thương sao…

2.

      Một lần Kim Oanh hỏi tôi địa chỉ Nhung. Dễ quá. Nhưng tôi vẫn có một chút băn khoăn liệu có thể im lặng cho mà không hỏi ý Nhung chăng. Khi biết mỹ ý của Kim Oanh, tôi đã vui vẻ bí mật “bật mí”. Và rồi một món quà từ Kim Oanh, Kim Phượng đã đến với Nhung-món quà như từ trên trời rơi xuống.

      Không thể diễn tả hết sự ngạc nhiên và xúc động của Nhung khi được mời ra nhận quà. Bưu tá viên đã đi khuất, Nhung vẫn nâng niu hộp quà trên tay. Khẽ khàng mở quà mà Nhung cứ mãi băn khoăn sao Kim Oanh và Kim Phượng lại biết địa chỉ. Mãi đến khi đọc thư, Nhung mới biết có sự tiếp tay của nội gián. Nhung đưa thư cho tôi, tôi lắc đầu. Nhưng nói: “ Đọc đi! Gửi cả cho mày đó”. Ồ, hai chị em Kim Oanh quả là đắc nhân tâm! Cả tôi cũng có quà! Vui ghê!

      Quà là hai phong chocolate đen- loại chocolate đắng mà Nhung rất thích và ba cái khăn quàng cổ: một màu nâu nhạt, hai cái màu tím nhưng chất liệu vải và hoa văn khác nhau. Nhung chia mỗi đứa một phong chocolate, còn khăn quàng cổ thì Nhung ưu tiên cho tôi chọn. Tôi chọn khăn màu nâu, hai cái tím phần Nhung- tím là màu ruột của Nhung mà. Hai chị em Kim Oanh gửi quà cho Nhung, tôi hưởng ké. Một phong chocolate, một khăn quàng cổ là được rồi. Vả lại sau này tôi muốn ăn vèn phần chocolate hay lấy chiếc khăn quàng nào khác của Nhung thể nào Nhung chẳng nhường …

3.

      Mới đây là món quà của một người bạn trong nhóm G7 của Nhung- những cô bạn học đại học không phân biệt tuổi tác- những người bạn vong niên!

      Nhóm G7 trước kia đều ở Pleiku. Giờ con cái có vợ có chồng lập nghiệp nơi xa, một số đã lên chức bà ngoại. Vậy là tạm xa Pleiku để giúp con cháu. Cô bạn vừa gửi quà về cho nhóm ở tận Sài Gòn nhưng luôn nhớ sinh nhật của từng người. Đặc biệt là bao giờ cũng tặng quà cho cả nhóm.

      Lần trước là một lẵng hoa cho người có ngày sinh nhật và nước hoa cho cả nhóm. Các bạn tập trung chúc mừng rồi ăn bánh với yaourt trái cây. Những hộp nước hoa được đánh số và từng người hí hửng rút số nhận quà. Những tiếng reo, tiếng cười rộn rã. Bao muộn phiền, bao mệt mỏi như tan biến.

Lần này là confiture. Một thùng chín lọ mứt từ mứt dâu đỏ, mứt dâu đen, mứt chanh dây, mứt nho, mứt cam, mứt thơm, mứt phúc bồn tử, mứt việt quất…Quà gửi về nhà và cô bạn nhỏ đã không quên tôi.

      Nói sao cho hết sự tinh tế, ân cần, chu đáo của những người bạn. Sự tinh tế đã tạo bao khoảng lặng cho người nhận…

Tháng1.2015

Nguyễn Thị Đức 

                                                                                         

Họp Mặt Lần 6 Của Cựu Học Sinh Tống Phước Hiệp NK 1962-1969- Phần 2

Thầy Tường, Thầy Quí, Thầy Ứng, Thầy Nhã, Thầy Thuận, Thầy Liêm.

Lệ Tuyết, Nga, thầy Tường, thầy Quí, thầy ứng, thầy Nhã,thầy Thuận, Mui, Xuân Mai.

Thầy Quí, thầy Ứng, thầy Nhã, thầy Thuận, thầy Liêm.

Mui, Thế Lang, Sương, Điệp (Bùi)

Tuyết Nga, Thế Lang, Sương, Điệp (Bùi).

Hiền, Định, Thu, Thành, Xuyên, Tuyến.

Nga, Thế Lang, Chí Thanh (đứng), Điệp (Bùi), Xuân Mai.

Đứng: Hồng, Mui, Lang.

Ngồi: thầy Quí, thầy Thuận, thầy Nhã.

Huỳnh Hữu Đức