Sáng Tác:Vương Thủy Tùng
tiêu đề Nhãn
- BIÊN KHẢO
- CÂU ĐỐI
- CỔ THI
- GIA CHÁNH
- GIẢI TRÍ
- HÌNH ẢNH HỘI NGỘ
- HÌNH ẢNH NAY
- HÌNH ẢNH XƯA
- HỘI HỌA
- KHOA HỌC
- LỊCH SỬ
- LỜI HAY Ý ĐẸP
- LƯU NIỆM
- SỨC KHOẺ
- SƯU TẦM
- THƠ
- THƠ CẢM TÁC
- THƠ DỊCH
- THƠ DIỄN NGÂM
- THƠ NHẠC
- THƠ PHỔ NHẠC
- THƠ SƯU TẦM
- THƠ TRANH
- THƠ TRANH NGHỆ SĨ
- TIN BUỒN
- TIN VUI
- VĂN
- VŨ HỐI THƯ HỌA
- VƯỜN THƠ VIÊN NGOẠI
- XƯỚNG HỌA
- YOUTUBE
Thứ Hai, 13 tháng 10, 2014
Trăng Xanh
Trăng tự tình đã hoá màu xanh
Lạnh vô cùng như trái tim anh
Tình yêu xưa đã thành kỷ niệm
Theo dòng đời chìm đắm mong manh
Em bây giờ xa cách từ lâu
Giữa biển đời như đã chìm sâu
Điệu nhạc buồn chập chùng quá khứ
Từng trái sầu rụng giữa mùa đau
Trong tận cùng giữa những xôn xao
Mình được gì với những hư hao
Đêm âu sầu hồn như lạnh cóng
Xa nhau rồi ......em biết vì sao
Gió bây giờ lạc giữa mùa đông
Khi tình mình như có như không
Trăng xanh xao ngậm ngùi nỗi nhớ
Không còn gì ngày tháng buồn trông
Khiếu Long
Thương Con Trai Người Thợ Xây Cầu Cần Thơ
Mười một tuổi còn được học
Sao đi khiêng,cõng gạch dọc công trình?
Em buồn nói để thanh minh:
"Từ khi ba mất một mình má lo
Tiền ăn,học phí thật to
Ruộng đồng vất vả,mẹ ho đã nhiều
Nhà luôn thiếu thốn mọi điều
Thôi đành nghỉ học trưa chiều làm công"
Mong Trời giải cứu công nông
Trò nghèo đến lớp mới mong đổi đời
Phượng Trắng
Winnipeg,tưởng niệm ngày 26/9(2007-2014)
Chú Bé LuLa
Sinh ra vào tháng 10 năm 1945, con một gia đình nông dân ở Brasil. Vì nhà nghèo, nên từ lúc mới 4 tuổi, thằng nhỏ đã phải đi bán đâu phụng ngoài đường, nhưng vẫn quần áo tả tơi, và thiếu ăn. Sau khi
được lên tiểu học, lúc đó gia đình đã dọn lên thủ đô Rio de Janeiro, sau các buổi học chú bé thường hay cùng với 2 người bạn cùng lứa đi đánh giầy ở đầu đường, hôm nào không có khách, thì coi như là nhịn đói.
Năm 12 tuổi, vào 1 buổi xế chiều, có 1 người khách, là chủ 1 tiệm giặt ủi và nhuộm áo quần đến chiếu cố, 3 đứa trẻ chạy lại chào hàng. Ông chủ tiệm nhin vào 3 cặp mắt đều đang khẩn khoản, không biết quyết định chọn đứa nào. Cuối cùng ông nói : "Đứa nào cần tiền nhất, tôi sẽ cho đứa đó đánh giầy, và sẽ trả công 2 đồng". Công đánh 1 đôi giầy chỉ có 20 xu, 2 đồng đúng là 1 món tiền rất lớn. Ba cặp mắt đều sáng lên.
Một đứa nói : "Từ sáng đến giờ cháu chưa được ăn gì cả, nếu không kiếm được tiền hôm nay, cháu sẽ chết đói !“ Đứa khác nói: "Nhà cháu đã hết thức ăn từ 3 ngày nay, mẹ cháu lại đang bệnh, cháu phải mua thức ăn cho cả nhà tối nay, nếu không thì lại bị ăn đòn…“. Cậu Lula nhìn vào 2 đồng bạc trong tay ông chủ-tiệm, nghĩ ngợi 1 lúc, rồi nói : “Nếu cháu được ông cho kiếm 2 đồng này, thì cháu sẽ chia cho 2 đứa đó mỗi đứa 1 đồng !”. Câu nói của Lula làm ông chủ tiệm và 2 đứa kia kinh ngạc. Lula giải thích thêm : “Tụi nó là bạn thân nhất của cháu, đã nhịn đói hết 1 ngày rồi, còn cháu thì hồi trưa còn ăn được ít đậu phụng, nên có sức đánh giầy hơn chúng nó, ông cứ để cháu đánh đi, chắc chắn ông sẽ hài lòng”.
Cảm động trước câu nói của thằng nhỏ, Ông chủ tiệm đã trả đủ 2 đồng bạc, sau khi được đánh bóng đôi giầy. Và thằng nhỏ Lula giữ đúng lời, đã đưa ngay cho 2 đứa bạn mỗi đứa 1 đồng.
Vài ngày sau, Ông chủ tiệm đã tìm đến thằng nhỏ Lula, nhận chú bé đến học nghề ở tiệm giặt nhuộm của ông, cứ sau buổi tan học, và bao cả bữa cơm tối. Tiền lương lúc học nghề tuy là rất thấp, nhưng so với đánh giầy thì khá hơn rất nhiều.
Thằng bé hiểu rằng : Chính vì mình đã đưa tay giúp đỡ những người khốn đốn, nên mới đem đến cho mình cơ hội làm thay đổi cuộc đời. Từ đó, miễn là có khả năng, chú bé Lula không ngần ngại giúp đỡ những người sống khốn khổ hơn mình.
Về sau, Lula nghỉ học đi làm thợ trong 1 nhà máy, và để bênh vực cho quyền lợi của những người thợ, cậu tham gia vào công-đoàn, năm 45 tuổi, Lula là một thành viên thành lập đảng Lao-Động.
Năm 2002, trong cuộc tranh cử Tổng-thống, khẩu hiệu của Lula là :"Ba bữa cơm no cho tất cả mọi người trong quốc gia này". Và Lula đắc cử làm Tổng Thống Brasil. Năm 2006 đắc cử nhiệm kỳ 2, cho nhiệm kỳ 4 năm tiếp.
Trong 8 năm tại chức, Ông ta đã thực hiện đúng lời mình đã hứa : 93% trẻ em và 83% người lớn ở nước này được no ấm. Thực hành đúng tâm niệm : giúp đời !
Và Brasil, dưới sự lãnh đạo của Ông đã không còn là "con khủng long nhai cỏ“ mà đã trở nên "Con mãnh sư Mỹ Châu“, và trở nên nền kinh tế đứng thứ 10 trên thế giới, nằm trong nhóm BRICS.
Luiz Inácio Lula da Silva: Đó là tên của vị Tổng thống Brasil, đã giải nhiệm ngày 31.12.2010 sau 2 nhiệm kỳ.
Haley(Dịch từ Historystories)Võ Thị Kim Đính Sưu tầm
Đài Loan Cầu Nguyện Và Tri Ân Trú Dân
Hàng năm, Giáo Hội Đài Loan dành riêng ngày Chúa Nhật áp chót hoặc cuối tháng 9 đề cầu nguyện và tri ân Trú Dân các quốc gia đã đến phục vụ xã hội và Giáo Hội. Mỗi Giáo Phận tự sắp xếp, tổ chức Thánh Lễ hay Đại Hội. Riêng GP. Gia Nghĩa, theo đề nghị của ĐGM, đã thành lập một ban do các linh mục đặc trách và giáo dân phụ giúp để tổ chức Thánh Lễ và Đại Hội.
Nhưng không may, ngày Chúa Nhật 21.9, một cơn bão bao trùm toàn bộ Đài Loan. Mưa rất to đã làm cho số người tham dự không như dự tính, chỉ khoảng 260 - 270 người có mặt gồm Việt Nam, Phi Luật Tân, Nam Dương , Thái Lan, Ba Lan và giáo dân Đài Loan.
Sau Thánh Lễ có chương trình biểu diễn "bỏ túi" của các sắc dân. Kết thúc, Cha Peter Nguyen đại diện, phát biểu cảm tưởng, tri ân ĐGM, các Linh mục, các sisters, các trú dân và giáo dân Đài Loan đã đến hiệp thông và cầu nguyện.
Một vài hình ảnh do giáo dân (chụp hình không chuyên nghiệp) đã chụp gởi về bạn bè xem để biết thêm tin tức từ GH Đài Loan, đặc biệt GP Gia Nghĩa.
Lời nguyện giáo dân với 6 giáo dân và 6 ngôn ngữ khác nhau.
Sau phần Rước lễ, nhóm giáo dân Việt Nam đã cùng hát bài "Khúc cảm tạ" khá xúc động.
Thánh Lễ khai mạc, do ĐGM Gia Nghĩa chủ tế.
18 Linh Mục đồng tế với 6 quốc tịch: Viet Nam - Phi Luat Tan - Nam Duong - Thai Lan - Ba Lan
và 1 LM, 1 Thầy Phó Tế người Đài Loan. Cha Peter Duong ngồi ghế thứ 3 bên trái ĐGM.
Một giáo dân người Nam Dương đọc Bài Đọc 1.
Dâng bánh rượu với 4 giáo dân Thái Lan, Nam Dương và Phi Luật Tân
Văn nghệ "bỏ túi"
ĐGM rất vui thích và khích lệ nhóm múa Việt Nam qua nhạc cảnh "Cô Thắm về quê"
Nhưng không may, ngày Chúa Nhật 21.9, một cơn bão bao trùm toàn bộ Đài Loan. Mưa rất to đã làm cho số người tham dự không như dự tính, chỉ khoảng 260 - 270 người có mặt gồm Việt Nam, Phi Luật Tân, Nam Dương , Thái Lan, Ba Lan và giáo dân Đài Loan.
Sau Thánh Lễ có chương trình biểu diễn "bỏ túi" của các sắc dân. Kết thúc, Cha Peter Nguyen đại diện, phát biểu cảm tưởng, tri ân ĐGM, các Linh mục, các sisters, các trú dân và giáo dân Đài Loan đã đến hiệp thông và cầu nguyện.
Một vài hình ảnh do giáo dân (chụp hình không chuyên nghiệp) đã chụp gởi về bạn bè xem để biết thêm tin tức từ GH Đài Loan, đặc biệt GP Gia Nghĩa.
Cha Peter Duong và cô thư ký Tòa GM Gia
Nghĩa trong bộ áo dài truyền thống Việt, cô cũng là một vũ công trong
nhạc cảnh. Co Lieu Huệ Chuyên thường đánh đàn cho các Thánh Lễ Việt Nam:
Nhóm giáo dân Việt Nam khoảng 20 em nam nữ, 3 Sisters và 6 Linh mục
người Việt.
Lời nguyện giáo dân với 6 giáo dân và 6 ngôn ngữ khác nhau.
Sau phần Rước lễ, nhóm giáo dân Việt Nam đã cùng hát bài "Khúc cảm tạ" khá xúc động.
Thánh Lễ khai mạc, do ĐGM Gia Nghĩa chủ tế.
18 Linh Mục đồng tế với 6 quốc tịch: Viet Nam - Phi Luat Tan - Nam Duong - Thai Lan - Ba Lan
và 1 LM, 1 Thầy Phó Tế người Đài Loan. Cha Peter Duong ngồi ghế thứ 3 bên trái ĐGM.
Một giáo dân người Nam Dương đọc Bài Đọc 1.
Sau Bài Đọc 1, 1 giáo dân VN hát Đáp Ca: "Chúa chăn nuôi tôi... Chúa đưa tôi đi qua mọi nẻo đường...
Người đưa tôi đi lên núi cao, say sưa gió biển, vui uống suối miền Nam, vững tâm qua rừng mịt mù...
Dâng lễ vật với 6 giáo dân. 2 giáo dân Việt Nam ở hàng đầu.Dâng bánh rượu với 4 giáo dân Thái Lan, Nam Dương và Phi Luật Tân
Văn nghệ "bỏ túi"
ĐGM rất vui thích và khích lệ nhóm múa Việt Nam qua nhạc cảnh "Cô Thắm về quê"
rất vui nhộn với trang phục Việt Nam.Còn nhiều màn hợp ca, "Nhảy gậy" truyền thống của cộng đoàn Phi Luật Tân trong buổi diễn...
Một LM Việt Nam đang tặng bằng khen cho nhóm giáo dân Nam Dương.
LM Peter Dương Bá Hoạt
Chủ Nhật, 12 tháng 10, 2014
Sau Vườn Lãm Thúy - Viên Ngọại Nguyễn Khắc Nhân - Hồi Thứ Nhất
SAU VƯỜN LÃM THÚY - TÁC GIẢ : VIÊN NGỌAI
Phỏng theo Nguyên tác Truyện Kiều của Nguyễn Du.
HỒI THỨ NHẤT:
Thanh Minh viếng Mộ, Đạm, tố Đoạn trường,
(Tam dịch: Thanh Minh viếng Mộ hôm qua,
Chiêm bao Nàng Đạm , kể ra Đọan Trường)
Gia đình Vương ông vào bậc trung lưu , ông bà có ba người con là Thúy Kiều, Thúy Vân , và Vương Quan, nhân ngày Thanh Minh, Kiều cùng hai em, du xuân, viếng mả Đạm Tiên, đêm nằm mộng thấy Đạm Tiên hiện hồn về cho mười bài thơ Đoạn trường, và hẹn sau 15 năm sẽ đợi Kiều ở sông Tiền đường.
Người đời có câu.
Thú nào bằng? Đánh Tổ Tôm
Uống Trà Vĩnh Phú, Ngâm Nôm Thúy Kiều,
Phần Mở đầu:
Thú nào bằng? Đánh Tổ Tôm
Uống Trà Vĩnh Phú, Ngâm Nôm Thúy Kiều,
Phần Mở đầu:
1- Kiếp người ngắn ngủi tựa gang tay
Bẩy nổi ba chìm nhuộm đắng cay
Mưa nắng truyện đời đeo dính mãi
Đoạn trường nhìều lúc thật là gay….
Gia Cảnh Họ Vương
2- Ngôi nhà cổ kính, nếp Nho phong
Mái ấm từ đừơng chính của Ông
Gia cảnh trung thường ngày tháng đủ
Vợ chồng con cái vẫn thong dong
Thanh Minh viếng mả
3- Đạp Thanh mở Hội để du xuân
Quan, với Vân, Kiều, cất bước chân,
Tơi tả tàn tro bay phất phới
Ngổn ngang gò đống nhích đi dần
Viếng Mộ Đam Tiên
4-Mé tây một nấm , thấp xè xè
Kiều hỏi Vương rằng Mộ chỗ kia,
Vương đáp Đạm Tiên người kỹ nữ
Lỡ vòng tình ái, chậm đường xe….,
Kiều cảm động
5- Tiện đây ta thắp nén nhang lòng
Người dưới Tuyền đài hẳn cảm thông
Hiển hiện cho xem ngay tức khắc
Thơ đề mấy vận, đã làm xong
Kim, Kiếu, gặp gỡ
6= Nhạc vàng sang sảng ở đâu đây
Bước tới dừng chân tại chỗ này
Quen mặt Vương Quan chào hỏi bạn
Vân, Kiều, e lệ, cúi đầu ngay,
Mối duyên kỳ ngộ,
7- Thoạt trông đã thấy cảm tình rồi
Rạo rực trong lòng , chút ít thôi
Bên sắc bên tài đồng hội ngộ,
Tơ tình vướng vít chắp thành đôi,
Mộng gặp Đạm Tiên cho thơ
8- Giấc mộng vừa rồi thật gớm ghê
Người đâu âm phủ hiện ngay về
Đoạn trường ra đủ mười bài vịnh
Lại bảo Ông Chài , vớt giữa khe…..
Kim Trọng sang Lãm Thúy
9- Ngẫm từ hội ngộ đến hôm nay
Mong ước chỉ hồng được nối dây
Vội vã tìm sang Vườn Thúy ngóng
Những mong gặp mặt thỏa lòng say
Kim Trọng Thuê Hiên Lãm Thúy nhòm Kiều
10- Khách thương nhà sẵn để phòng không
Kim Trọng tìm sang hỏi mướn phòng
Lại có Thúy hiên từng đối diện
Thỏa lòng khao khát khỏi hao công
Kiều bỏ quên khăn quàng trên cành cây
11- Chiều hôm mát mẻ , bước ra ngoài
Lững thững bên thềm dạo gót chơi
Giở chiếc khăn là treo ngọn cỏ
Rồi quên không lượm bỏ đi hoài,
Kim Trọng nhìn thấy chạy ra lượm
12- Phòng thư vừa lúc hẻ nhòm ra
Nhác thấy trên cành có chiếc Thoa
Vội vã chạy ra tay đỡ lấy
Lòng mừng khấp khởi miệng ha ha,…
Kiều tìm thoa trên cây
13= Vội vàng rảo bước tời bên thềm
Tìm chiếc thoa vàng lỡ bỏ quên
Đang lúc băn khoăn hồi hộp kiếm
Bỗng nghe tiếng nói , ở sau rèm
Kim Kiều tương ngộ
14- Khăn là thoa qúy của em đây
Anh thấy rõ ràng trước ngọn cây
Gỡ lấy đem về làm của báu
Mùi hương rung động đáy lòng ngay
Kiều nghe thấy đáp lời lại
15- Tạ lòng Quân tử buổi hôm nay
Nhặt được thoa vàng tiện nữ đây
Trao trả cho em xin cảm …đội,
Trọng tài khinh nghĩa, qủa không hay
Kim Trọng lên tiếng
16- Bấy lâu nhớ trộm với thầm yêu
Nay được Kim thoa chính của Kiều
Dừng lại đôi lời xin nạp đủ
Đài gương mong đoái chút thân bèo,
Kim Kiều giao kết
17- Dù khi lá thắm với chỉ hồng
Cha mẹ so xem ý có đồng
Con trẻ quê mùa đâu dám cưỡng
Chỉ xin cam kết trước là xong,
Vương gia vắng nhà
18- Vắng nhà được buổi mấy hôm nay
Em lẻn sang đây nói truyện này
Hai đứa chúng mình cùng gắn bó
Giao thề nguyện có đất trời hay,
Giao kết bài hai
19- Chính thức tuy chưa gọi vợ chồng
Nhưng lòng đôi trẻ đã cùng thông
Hai bên từ đó càng thân mật
Sờm sỡ bên nhau dạo phím đồng,…
Kiều gẩy đàn cho Kim Trọng nghe
20-Tiếng tình tiếng tính , tiếng khoan khoan
Đây khúc Tý Bà ở Ải Quan ,
Sùi sụt . Chiêu Quân lòng tưởng nhớ
Nhớ nhà, nhớ nước, nhớ giang san,
Kiều gẩy đàn bài hai
21- Khúc đâu Tư Mã Phượng cầu hoàng
Réo rắt tiếng cầm lựa phím loan
Khúc Quãng nghe ra nhiều ý lạ,
Hành vân. Lưu thủy, giọng càng vang,
Kim Trọng chau mày
22- Rằng hay thì thật qủa là hay
Ngậm đắng nuốt cay, dạo phím này
Những khúc tiêu tao em chọn ấy,
Thiệt lòng, mà dạ cũng ngây ngây
Kim Trọng vê hộ tang
23- Cửa sài vừa ngỏ chốt then hoa
Vội vã gia nhân báo tín nhà
Thúc phụ từ đường về cõi thọ
Dậy Kim về gấp hộ tang ma
Kim Trọng bào hung tín đến Kiều
24- Cáo thư nhận được sáng ngày qua
Thúc Phụ dậy Kim trở lại nhà
Đường Thúc quy tiên vừa đột ngột
Hộ tang mãn lệ kíp thời, qua
Kim Kiều tạm biệt
25- Trên ngựa lòng Kim những rối bời
Dặn dò cẩn thận một đôi lời
Gìn vàng giữ ngọc cho hay nhé
Một bước chân đi một ngậm ngùi
Kiều đáp từ
26- Mưa nắng trên đường trở lại quê
Ra đi xin nhớ những câu thề
Phu thê đạo cả , cương thường nặng
Gạt lệ chia tay thật não nề,
Dương lịch ngày 29-4-2009
Viên Ngoại : Nguyễn Khắc Nhân(Thái Hanh)
Sắc Màu Đêm
Đêm lạnh quá anh chưa về chung lối
Dòng sông em vẫn hoài ngóng thuyền xa
Trăng nhung nhớ cong dáng huyền chờ đợi
Hắt hiu buồn theo từng tháng ngày qua
Đèn hiu hắt soi dáng mềm tóc xỏa
Giá buốt ùa về phủ kín bờ vai
Từng bước nhỏ lạc loài nghe rất lạ
Gõ nhịp rơi lạc lõng tiếng thở dài
Trong im lặng dấu trong em khắc khoải
Chiều nghiêng ngày mang hơi giá mùa đông
Ngơ ngẩn nhìn bao xác lá thu phai
Nhưng nhức nhớ theo vần thơ sầu muộn
Đêm thao thức xanh xao từng nhịp thở
Mắt u hoài đọng lại giọt buồn rơi
Xác xao hồn nghe tim mình nhức nhối
đau đáu thèm vị ngot một bờ môi....
Đêm rồi đêm ... vẫn là đêm thức trắng
khung tranh đen thăm thẳm sắc màu buồn
Trần Thị Dã Quỳ
Thế Sự Thăng Trầm
Thế sự thăng trầm quân mạc vấn
Yên ba thâm xứ hữu ngư châu.(*)
Chuyện đời lên xuống xin đừng hỏi
Bến vắng ngồi nhìn cá cắn câu.
Trần tục người xưa còn chỗ lánh
Tôi giờ không biết trốn vào đâu.
Thị phi phải quấy nghe buồn quá
Đen trắng đục trong nghĩ lại rầu.
Vẫn biết, buông thôi, là được chứ
Nhưng sao lòng vẫn nặng lo âu.
Tri âm tri kỷ ai đâu nhỉ
Năm tháng qua nhanh đã bạc đầu
Phạm Khắc Trí
09/26/2014
(*) Hai câu mở đầu lấy ở trong bài thơ "Thú Nhàn" của Cao Bá Quát (? - 1854). Dịch nghĩa : Chuyện đời lên xuống xin anh đừng hỏi / (chỉ biết có) khói sóng, bến vắng, một chiếc thuyền câu.
***
Các Bài Hoạ:
An Nhiên Tự Tại
Cõi thế bao la đừng tự vấn
Ta là ai đó giữa năm châu?
Là ai cũng thế cần chi hỏi
Miễn được an nhàn một buổi câu
Sao phải quan tâm tìm chỗ lánh
Mà không thanh thản : có chi đâu!
Công danh, địa vị - cho người giữ
Ganh ghét, bon chen - để họ rầu!
Đã biết cuộc đời là ảo ảnh
Thì nên rủ bỏ mọi lo âu
Ung dung cùng bạn vui thi phú
Tự tại an nhiên chẳng nặng đầu
Phương Hà
***
Đã Mang Lấy Nghiệp
Mang mang thế sự hà tu vấn ?(*).
Bất túc nhân tâm thạch hóa châu!
Cuộc sống mịt mờ sao phải hỏi?
Khuyên người nhớ lại một đôi câu,
Đã mang lấy nghiệp vào thân... xác,
Trời nào cho lánh, lánh đi đâu ?!
Thị phi tốt xấu, nhân tình thế !
Gác hết ngoài tai sẽ chẳng rầu !
Nhân sanh tri túc, thì là..." túc " !
Bất " Nhàn " nên lòng mãi lo âu,
Chả lẽ suốt đời không tri kỉ ?
Kén lừa chi lắm...dễ bạc đầu !!!
Đỗ Chiêu Đức.
(*)Mang mang thế sự hà tu vấn ? 茫茫世事何須問?
Bất túc nhân tâm thạch hóa châu ! 不足人心石化珠 !
Có nghĩa:
Chuyện đời vốn mờ mịt, sao lại phải hỏi làm gì?
Lòng người thường không biết ĐỦ, là đá mà cứ muốn hóa thành châu ngọc hoài!
***
An Nhàn
Thiên địa mang mang đa nhiễu sự
Ngã tâm hữu hữu nhất minh châu (*)
Ước thân như áng mây nhàn hạ
Há lo gì thấm thoát bóng câu
Mấy mươi năm đắm mình sinh kế
Đến cuối cùng có được chi đâu
Rằng hoạn lộ công danh dang dở
Gẫm lòng đây chẳng chút vương sầu
Nay nắng chiều nghiêng soi tuổi hạc
Qua bão giông vững cánh chim âu
Vui cùng bạn thi ca xướng hoạ
Quí nào hơn khi bạc mái đầu.
Quên Đi
(*)
(*)
Thiên địa mang mang đa nhiễu sự 天 地 茫 茫 多 擾 事
Ngã tâm hữu hữu nhất minh châu 我 心 有 有 一 明 珠
(Trời đất thật mênh mông nhiều việc rối rắm
Lòng ta luôn có một viên ngọc sáng.)
Thiên địa mang mang đa nhiễu sự 天 地 茫 茫 多 擾 事
Ngã tâm hữu hữu nhất minh châu 我 心 有 有 一 明 珠
(Trời đất thật mênh mông nhiều việc rối rắm
Lòng ta luôn có một viên ngọc sáng.)
***
Hoạ Tá Vận Ngũ Ngôn
Xót XaĐôi khi lòng vương vấn
Lệ thắm đôi dòng châu
Thời gian xin cho hỏi
Sao mi tựa bóng câu?
Cái già làm sao lánh ?
Ai có tránh được đâu !
Tuổi xanh thật khó giữ ,
Để mặt hoa rầu rầu .
Phù du và ảo ảnh ,
Sao người mãi lo âu .
Thôi thì hãy cứ phú ,
Xót xa thêm bạc đầu.
Mailoc
Thứ Bảy, 11 tháng 10, 2014
Mối Hờ - Lãng Quên
Mối Hờ
Không duyên chẳng nợ vì đâu
Vô tình hay đã thắt sâu mối hờ
Mắt xanh chi lắm đục lờ
Tình trong chẳng thấy dật dờ mù sương
Tim ngoan trăn trở còn vương
Hoa đời thôi đã nhạt hương sắc màu
Bóng ai dần khuất Cầu Lầu
Trời ơi kẻ ở nhặt sầu đánh rơi
Giấc mơ vàng đá chưa vơi
Phòng không lạnh ngắt rõ nơi điêu tàn
Thời gian lặng lẽ nhịp nhàng
Hồn đây lá chết trút vàng hiên thu
Cô đơn trở giấc thâm u
Não nùng ai oán điệu ru chẳng rời
Niềm đau chôn giấu một đời
Chiêm bao thảng thốt vang trời tiếng la
Xa nhau mình đã mấy xa
Mong tin cánh én lượn qua chốn này
Tương tư chất ngất tình đầy
Trời cao ông hỡi chỉ đày thân tôi
Bao giờ sao sớm đổi ngôi
Nụ hôn kỳ tích trên môi lạ lùng
Cho xin một chút ngại ngùng
Nói lên thầm kín trĩu chùng con tim
Kim Phượng
***
Lãng Quên
(Từ Mối Hờ của Kim Phượng Úc Châu)
Cải trời vàng rực đường đi
Bước chân nhẹ hẫng thầm thì lối quen
Chìa vôi ngồi đứng không yên
Trách ai lỗi hẹn nỡ quên đường về
Mưa phùn rơi nhẹ bốn bề
Đêm mù sương tỏa tỉ tê đắng lòng
Nhìn sang bến đợi bên sông
Chờ ai mòn mỏi bóng hồng còn xa
Đâu đây vang tiếng lời ca
“Bậu đi phận bậu để ta một mình"
Thương cây trúc mọc bên đình
Tháng ngày đơn lẻ chung tình với ai ?
Thôi đành vàng đá nhạt phai
Nửa đêm trở giấc thở dài nhớ em
Lặng thầm ngõ vắng mông mênh
Dư hương người cũ còn bên… lối nầy
Dương Hồng Thủy
(12/10/2014)
Thi Thánh Đỗ Phủ Và Thi Hào Nguyễn Du
Những ai thích và nghiên
cứu thơ Đường đều không thể không biết qua 8 bài THU HỨNG của Đỗ Phủ,
nhất là bài thứ nhất đã ảnh hưởng rất nhiều đến các thi nhân Việt Nam,
kể cả Thi Hào NGUYỄN DU của ta nữa...
Bây giờ đang là mùa thu, xin kính mời tất cả cùng đọc lại bài thơ nầy và
các bài thơ " bị ảnh hưởng " khác....
秋興 其一 Thu Hứng Kỳ nhất
玉露凋傷楓樹林, Ngọc lộ điêu thương phong thụ lâm,
巫山巫峽氣蕭森。 Vu sơn Vu giáp khí tiêu sâm.
江間波浪兼天湧, Giang gian ba lãng kiêm thiên dũng,
塞上風雲接地陰。 Tái thượng phong vân tiếp địa âm.
叢菊兩開他日淚, Tùng cúc lưỡng khai tha nhật lệ,
孤舟一繫故園心。 Cô chu nhất hệ cố viên tâm.
寒衣處處催刀尺, Hàn Y xứ xứ thôi đao xích,
白帝城高急暮砧。 Bạch
Đế thành
cao cấp mộ
châm.
杜甫 Đỗ Phủ
DỊCH NGHĨA:
Ngày Thu Cảm Khái - Bài 1
1. Sương móc phủ trắng làm cho rừng phong thêm tiêu điều .
2. Núi Vu, khe Vu hơi thu hiu hắt thâm u .
3. Sóng trên mặt sông từng đợt như nhảy tận lưng trời
4. Trên cửa ải mây mù cùng sương khói như giăng sát mặt đất
5. Bụi cúc đã hai lần nở hoa làm rơi nước mắt của ngày xưa cũ.
6. Sợi dây của chiếc thuyền đơn lẻ còn buộc chặc tình cố hương.
7. Ở đây nơi nơi ai nấy đều đang lo cắt may áo rét .
8. Trên thành
Bạch Đế cao cao nầy, tiếng chày giặt
áo về
chiều
nghe như càng hối hả hơn thêm.
Năm Đại Lịch Nguyên niên
(766), Đỗ Phủ lưu lạc ở đất Quì Châu, do loạn An Lộc Sơn nên vẫn còn
cảnh chiến tranh loạn lạc. Lúc bấy giờ ông đã 55 tuổi rồi mà hùng tâm
tráng chí
chưa thi thố được gì cả, lại nhiều bệnh tật, bạn bè lại cách trở sơn
khê, nên trong cảnh núi non ảm đạm, gió thu hiu hắt của mùa thu, xúc
cảnh sanh tình, khơi niềm cảm hứng mà sáng tác 8 bài THU HỨNG nầy. 8 bài
đi liền một thể, nhưng cũng có thể tách riêng mà thưởng thức từng bài
một. Bài THU HỨNG thứ nhất là bài được mọi người biết đến nhiều nhất và
được các danh nhân Việt Nam ta diễn nôm nhiều nhất. Mời tất cả cùng đọc
các bài diễn nôm sau đây :
Lác đác rừng phong hạt móc sa,
Ngàn non hiu hắt, khí thu lòa.
Lưng trời sóng rợn lòng sông thẳm,
Mặt đất mây đùn cửa ải xa.
Khóm cúc tuôn đôi dòng lệ cũ,
Con thuyền buộc chặt mối tình nhà.
Lạnh lùng giục kẻ tay đao thước,
Thành Bạch, chầy vang bóng ác tà.
Nguyễn Công Trứ
***
Vàng úa rừng phong, hạt móc bay,
Non Vu hiu hắt phủ hơi may.
Dòng sông cuồn cuộn, trời tung sóng,
Ngọn ải mờ mờ, đất rợp mây.
Lệ tủi: sợ coi chòm cúc nở,
Lòng quê: mong buộc chiếc thuyền đầy.
Giục ai kéo thước lo đồ lạnh,
Đập vải trời hôm rộn tiếng chày.
Ngô Tất Tố:
Móc trắng rừng phong vẻ úa gầy,
Vu Sơn, Vu Giáp khí thu
dày.
Lòng sông sóng tận lưng trời nhảy,
Đầu ải mây sà mặt đất bay.
Lệ cũ nở hai mùa cúc đó,
Lòng quê buộc một chiếc thuyền đây.
Nơi nơi áo lạnh địi dao thước,
Bạch Đế thành hôm rộn tiếng chày.
Khương Hữu Dụng
***
Sương đọng
rừng phong héo hắt cây
Vu Sơn, Vu Giáp, khí mù bay
Trên sông sóng cuộn, trời liền nước
Ngoài ải hơi đùn, đất giáp mây
Một chiếc thuyền đơn tình cũ buộc
Hai phen cúc nở lệ xưa đầy
Nơi nơi áo lạnh tìm dao thước
Bạch Đế chiều hôm rộn tiếng chày.
Bùi Khánh Đản
***
Dịch ra thơ Lục Bát
Rừng phong xơ xác sương bay,
Vu sơn Vu giáp hơi may lạnh lùng.
Ngất trời sóng dội lòng sông,
Mịt
mù mặt đất, mây lồng ải xa.
Con thuyền buộc mối tình nhà,
Hai lần cúc nở, lệ sa hai hàng.
Áo đông may cắt rộn ràng,
Tiếng chày đập vải, hôm vang Bạch thành.
Trần Trọng Kim
***
Bài Diễn Nôm:
Rừng phong hiu hắt phủ mờ sương,
Núi Giáp non Vu lạnh buốt xương.
Sóng vỗ ngất trời sông nước cuốn,
Hơi mù
rợp đất
gió mây vương.
Hai lần cúc nở thương ngày cũ,
Một mối thuyền con luyến cố hương.
Thành Bạch nhà nhà may áo ấm,
Tiếng chày đập vải rộn muôn phương.
Đỗ Chiêu Đức
Bài thơ này vừa là bức tranh phong cảnh mùa thu ảm đạm, hắt hiu, vừa là
bức tranh tâm trạng trĩu nặng u sầu của Đỗ Phủ trong cảnh loạn ly. Ông
lo cho vận nước đang cơn bĩ cực và ngậm ngùi xót xa cho thân phận bất
hạnh của mình nơi đất khách quê người.
Cùng một tâm trạng như Đỗ Phủ...
Ta thấy hai bài Thu Dạ của Nguyễn Du, cũng làm lòng người cảm thấy nao
nao cho tâm trạng của ông trong hoàn cảnh khốn đốn tản cư lánh nạn
giữa thời ly
loạn . Hai
bài thơ nầy được trích trong Thanh Hiên Thi Tâp ( 78 bài ) nằm trong
phần " Mười năm gió bụi" ( 1786-1795 )thời gian ông lẫn trốn ở Quỳnh Côi
quê vợ thuộc Thái Bình. Hai bài thơ tả cảnh ĐÊM THU thật buồn, nhất là
Bài 2 nói lên cái hoài bão trong lòng của ông và nhất là lại sử dụng
lại các VẦN của bài THU HỨNG 1 của Đỗ Phủ làm cho ta lại càng cảm thấ lí
thú và xúc động hơn. Mời tất cả cùng đọc lại bài thơ nầy...
秋夜 其二 Thu Dạ Bài 2
白露為霜秋氣深, Bạch lộ vi sương thu khí thâm,
江城草木共蕭森。 Giang thành thảo mộc cộng tiêu sâm.
剪燈獨照初長夜, Tiễn đăng độc chiếu sơ trường dạ,
握髮經懷末日心。 Ốc phát kinh hoài mạt nhật tâm.
千里江山頻悵望, Thiên lí giang sơn tần
trướng vọng,
四時煙景獨沉吟。 Tứ thời yên cảnh độc trầm ngâm.
早寒已覺無衣苦, Tảo hàn dĩ giác vô y khổ,
何處空閨催暮砧。 Hà xứ không khuê thôi mộ châm.
阮攸 Nguyễn Du
CHÚ THÍCH :
- Tiễn đăng 剪燈 : Cắt hoa đèn để cho ngọn lửa cháy sáng. Có lẽ tác giả liên tưởng đến hai câu thơ của Lý Thương Ẩn:
"Hà đương cộng tiễn tây song chúc, 何當共剪西窗竹,
Khước thuyết Ba Sơn dạ vũ thì" 卻說巴山夜雨時?
(Bao giờ mới được cùng nhau cắt
hoa đèn nơi song cửa phía tây, (để) Kể cho nhau
nghe nỗi lòng nơi Ba Sơn lúc đêm mưa lạnh đây ? ).
-
Ốc Phát 握髮 : Ốc 握 Có bộ THỦ là Tay bên trái, nên chỉ động tác của tay,
có nghĩa là NẮM, như ỐC THỦ là Bắt Tay ( ta gọi là " Bonjuor " ). Chữ
nầy còn được đọc là ÁC, nên Ốc Phát còn đọc là Ác phát:
Theo điển
ỐC PHÁT THỔ BỘ 握髮吐哺 là viết gọn lại của câu :
一沐三握髮,一飯三吐哺 Nhất mộc tam
ỐC PHÁT, Nhất phạn tam THỔ BỘ, có nghĩa : Một lần gội đầu phải vắt tóc
lên 3 lần, Một lần ăn cơm phải nhả cơm ra 3 lần, nên " Ác phát thổ bộ"
là vắt tóc nhả cơm: Do tích Chu Công là một đại thần của nhà Chu rất
chăm lo việc nước. Đang ăn cơm, có khách đến nhả cơm ra tiếp; đang gội
đầu có sĩ phu tới, liền vắt tóc ra đón, hết người này đến người khác, ba
lần mới gội đầu xong, ba lần mới ăn cơm xong. Câu thơ của Nguyễn Du ý
nói: Chí nguyện được đem tài mình ra giúp nước như Chu Công, cuối cùng
không biết có toại nguyện hay chăng ? Nghĩ đến mà lòng vô cùng lo ngại.
DỊCH NGHĨA :
1. Móc trắng thành sương , hơi thu đã già,
2. Cây cỏ quanh thành bên sông đều có vẻ tiêu điều .
3. Một mình khêu ngọn đèn lẻ loi ,đêm bắt đầu dài .
4. Vắt tóc vẫn lo cho cái chí nguyện trong những ngày cuối đời .
5. Non sông nghìn dặm nhìn mà buồn ngơ ngẩn.
6. Phong cảnh bốn mùa riêng mình luống ngậm ngùi
7. Mới rét mà đã thấy khổ vì không áo ấm ,
8. Văng vẳng nơi đâu tiếng đập vải của người khuê phụ rộn rã trong bóng chiều tà .
DIỄN NÔM:
Đêm Thu - Bài 2
Móc trắng thành sương thu đã sâu,
Bên thành hoa cỏ cũng rầu rầu.
Chong đèn một bóng đêm vằng vặc,
Vắt tóc toàn tâm Ý những
sầu.
Ngàn dặm núi sông hằng trông ngóng,
Bốn mùa cảnh trí gợi lo âu.
Khổ thay lạnh sớm chưa may áo,
Tiếng chày giặt tối vẳng đâu đâu!
Đỗ Chiêu Đức
Sát sao hơn NGUYỄN DU, NGUYỄN LỘ TRẠCH sử dụng lại một cách đầy đủ hơn
để họa các VẬN trong bài THU HỨNG của Đỗ Phủ, nhưng... không phải để
than van oán trách buồn thảm cho số phận hẫm hiu của mình, mà là... một
tấm chân tình của một Nhà Nho Ưu thời mẫm thế lo cho thời cuộc, cho đất
nước trong buổi tàn thu. Ta hãy cùng đọc bài thơ THU HOÀI sau đây của
ông...
1. BẢN CHỮ HÁN CỔ CỦA BÀI THƠ :
Thu Hoài 秋懷
Cực mục tiêu sơ hồng diệp lâm 極目蕭條紅葉林,
Thiên Sơn tĩnh lập ảnh sâm sâm 千山靜立影森森。
Tiểu lâu đoạn giác minh sương lãnh 小樓斷角鳴霜冷,
Chiến
lũy trầm luân khốc nhật âm 戰壘沉淪哭日陰。
Thảo muội kinh dinh tiên thế nghiệp 草昧經營先世業,
Giang hồ ưu ái hủ nho tâm 江湖優愛腐儒心。
Vạn gia chinh phạt hàn y tận 萬家征伐寒衣盡,
Sầu sát thu khuê xứ xứ
châm 愁殺秋閨處處砧。
Nguyễn Lộ Trạch 阮露澤
Nguyễn Lộ Trạch sinh ngày 15 tháng 2 năm 1853 tại Cam Lộ, tỉnh Quảng
Trị. Tuy nhiên, quê gốc của ông là làng Kế Môn, huyện Phong Ðiền, tỉnh
Thừa Thiên (nay thuộc xã Điền Môn, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa
Thiên-Huế).
Tổ
tiên ông trước ở vùng châu Hoan-châu Ái (tức vùng Thanh Hóa-Nghệ An-Hà
Tĩnh ngày nay), đến thế kỷ 16, theo tướng Nguyễn Hoàng vào vùng Thuận
Hóa. Cha ông là Nguyễn Thanh Oai, đỗ Tiến sĩ năm 1843 dưới triều vua
Thiệu Trị (cùng khoa với danh
thần Phạm Phú Thứ), từng giữ chức quyền Thượng thư bộ Hình, Tổng đốc
Ninh Thái (gồm Bắc Ninh và Thái Nguyên)...
Nguyễn Lộ Trạch
là người đọc nhiều sách, biết nghề thuốc, có kiến thức sâu rộng, nhưng
không đi thi, chỉ chú tâm vào con đường thực dụng. Ông thường ngao du
khắp các tỉnh miền Trung, tìm người cùng chí hướng kết giao, được người
đương thời goi là "cậu ấm tàng tàng" .
2. CHÚ THÍCH:
CỰC MỤC : là nhìn mút con mắt.
TIÊU SƠ : là Thưa thớt, Lèo tèo.
ẢNH SÂM SÂM : là Cái bóng Âm U, Mờ Mịt.
TIỂU LÂU : là Lầu Nhỏ, Ở đây là Vọng Gác.
ĐOẠN GIÁC : là Dứt tiếng Tù Và( thổi khi gác ).
MINH 鳴 : là Thổi, là Kêu, là Hót, là Gỏ.
TRẦM LUÂN : là Chìm Đắm. Ở đây Nghĩa là Bị Che Phủ, Mờ Mịt.
THẢO MUỘI : là Buổi Ban Sơ,
HỦ NHO : là Nhà Nho Hủ Lậu, đây chỉ là lời nói khiêm nhường.
CHÂM : là Tấm Thớt. Ngày xưa dùng lót ở dưới để đập chỉ, tơ hoặc quần
áo... cho sạch. Đây là cách giặt giũ ngày xưa, vì vải vóc ngày xưa rất
thô kệt, đọc thơ Đường ta hay thấy từ nầy, tiếng ĐẬP( GIẶT ) quần áo hay
làm cho người ta buồn hoặc nhớ nhà....
3. NGHĨA BÀI THƠ:
Nhìn mút con mắt cũng chỉ thấy rừng lá đỏ tiêu điều lèo tèo thưa thớt.
Ngàn núi đứng yên trong cảnh thâm u mờ mịt của mùa thu. Trên vọng gác
đã dứt tiếng tù và thổi lên trong sương lạnh, và chiến lũy thì mờ mịt
như đang khóc trong trời thu ảm đạm. Sự nghiệp kinh doanh của đời trước
mờ mịt như thuở ban sơ. Sông hồ thì như còn ưu ái với lòng của kẻ hủ nho
nầy. Muôn nhà vì chinh chiến mà hàn Y đã cạn kiệt, nên kẻ trong phòng
khuê buồn muốn thúi ruột khi nghe tiếng chày giặt áo quần vải vóc vang
lên khắp nơi ( để gấp rút may thêm áo lạnh gởi ra chiến trường ).
4. DIỄN NÔM:
Mút mắt tiêu điều rừng lá đỏ,
Đứng yên ngàn núi bóng thâm u.
Gác canh vắng ngắt trong sương sớm,
Chiến lũy mịt mờ lúc sáng thu.
Sự nghiệp cha ông con cháu giữ,
Tấc lòng nho hủ nước sông lưu.
Muôn nhà chinh chiến hàn Y hết,
Tiếng giặt chày vang buồn chiến khu!
Đỗ Chiêu Đức
Mơ Về Nơi Xa Lắm - Phú Quang- Gia Huy
Trong đêm ngồi một mình nhớ người yêu nơi xa ,chắc có lẽ người ấy cũng thao thức cô đơn một mình,trong đêm Hà nội có gió heo may về,để tưởng nhớ em. Anh viết giai điệu cho bản nhạc này trong đó đầy ấp tình yêu trong nỗi nhớ cô đơn và là đêm dài không ngủ để tặng em bài hát này cho tình yêu chúng mình thăng hoa ngày gặp lại . . .
Sáng Tác Phú Quang
Tiếng Hát Gia Huy
Thực Hiện: Nguyễn Thế Bình
Đà Lạt Mến Yêu
Tôi đến bên em chỉ một lần
Một lần thôi cũng đủ bâng khuâng
Cam Ly suối bạc vương ghềnh đá
Than Thở chiều xưa tiếng xa gần
Xuân Hương in bóng người năm cũ
Mơ màng ru ngủ những hàng thông
Đêm thâu ánh điện vàng thung lũng
Thương mãi người xa một tấm lòng.
Đà Lạt ôi bao giờ trở lại?
Mimosa còn nở
Tiếng người yêu nay biết đâu tìm
Tôi lạc lõng giữa giòng thơ năm cũ.
Biên Công Danh
Hò Hẹn Đêm Thu - Thu Trong Mắt
Xướng: Hò Hẹn Đêm Thu
Anh hãy ngồi đây uống với em
Lung linh trăng rọi trước hiên thềm
Giọt vương giọt vấn bờ môi ấm
Giọt nhớ giọt thương khoé mắt mềm
Nâng chén tương phùng say đắm đuối
Nhấp ly giao ước mộng êm đềm
Lâng lâng hồn lạc vào vô thức
Hẹn mỗi đêm rằm, anh với em...
Phương Hà
Họa: Thu Trong Mắt
Ta thích nhìn sâu thẳm mắt em!
Xem thu lặng lẽ đến bên thềm
Hàng cây ngã bóng mơn vai nhỏ
Vòm lá len mưa đọng tóc mềm
Gió lộng ráng chiều buông vội vã
Rèm lay ánh điện tỏa êm đềm
Vầng trăng lủi thủi niềm cô quạnh
Tâm sự mơ màng lại nhớ em!
Nguyễn Đắc Thắng
Đêm nhớ
(Từ Hò Hẹn Đêm Thu của Phương Hà)
Đêm khuya lặng lẽ nhớ về em!
Gió lạnh đìu hiu lá rụng thềm
Mưa lất phất bay từng hạt nhẹ
Mây buông hờ hững dải bông mềm
Mơ màng đôi mắt buồn xa vắng
Thoang thoảng bên tai vọng tiếng đềm
Quạnh vắng đêm nay sao nhớ quá
Bao giờ ta mới hết mong em!
10/2014
Thiên Thu
Thứ Sáu, 10 tháng 10, 2014
Tìm Hiểu Bệnh Ebola (Ebola Virus Disease)
Hiện
nay đang có dịch bệnh Ebola gốc từ Phi Châu gây tử vong rất cao, khiến
toàn thế giới xôn xao e ngại. Các nhà hữu trách đang tìm phương pháp
chữa bệnh và ngăn ngừa không để lan tràn. Cho đến nay chỉ có chừng gần 3
ngàn người chết vì bệnh này trong kỳ phát bệnh bắt đầu tháng 3/2014
vừa qua, tuy nhiên vẫn
chưa có thuốc chữa bệnh và chích ngừa.
Anh Thomas Duncan ở Dallas, người đầu tiên mắc bệnh Ebola ở Hoa Kỳ vừa chết vì bệnh này.
Ở
Hoa Kỳ, một người đàn ông ở Dallas, tên Thoma Duncan, từ Liberia về
nước cách đây khoảng hai tuần lễ. Trên máy bay anh ta không có triệu
chứng, nhưng khi về đến nhà vài ngày thì thấy sốt cao, đi khám bệnh chỉ
cho thuốc trụ
sinh thông thường, vài ngày sau trở nặng, thí nghiệm máu xác định anh
ta mắc bệnh Ebola, anh được cách ly và điều trị chu đáo, nhưng anh đã
qua đời ngày 8 tháng 10, 2014. Đây là trường hợp nhiễm bệnh Ebola đầu
tiên tại Hoa Kỳ và đã qua đời khiến cho nước Mỹ, kể cả tổng thống Obama
lo ngại, đang tìm những biện pháp ngăn ngừa thích đáng. Sự thiếu sót
trong việc điều trị bệnh nhân này là đã không tìm ra bệnh sớm và điều
trị sớm mặc dù anh đã có đủ yếu tố có thể nghĩ đến bị virus Ebola (trở
về từ Liberia nơi có dịch bệnh, có sốt).
Để quý vị biết về bệnh nguy hiểm này, chúng tôi xin được trình bày tổng quát về nguyên nhân, triệu
chứng, biến chứng, cách điều trị, cách đề phòng... Dưới cùng có các danh từ y học để tham khảo.
Nếu
quý vị muốn biết thêm chi tiết xin liên lạc với các các cơ quan y tế
hoặc bác sĩ gia đình, hoặc vào các website của cơ quan CDC, Webmd, Mayo
Clinic...
Định nghĩa:
Siêu vi khuẩn Ebola
Bệnh
Ebola, trước đây còn được gọi là bệnh “sốt xuất huyết Ebola”, là một
bệnh hiếm, nhưng rất nguy hiểm, có nguồn gốc từ Phi Châu do một loại
siêu vi khuẩn (virus) có tên là Ebola gây ra. Virus này gây xuất huyết
cơ thể (chảy máu trong người), các chức năng bộ phận cơ thể bị suy kiệt
trầm trọng đưa đến cái chết rất nhanh. Bệnh có thể lây từ người này
sang người khác.
Hiện nay vẫn chưa có thuốc trị bệnh hữu hiệu, hoặc thuốc ngừa, tỷ lệ tử vong rất cao có thể lên đến 90%.
Nguyên nhân và cách lây bệnh
Nguyên
nhân gây bệnh là do siêu vi khuẩn có tên Ebola (tên một con sông của
nước Congo, nơi người ta tìm thấy bệnh lần đầu tiên vào năm 1976), có
trên xác thú vật như loài khỉ, dã nhân, dơi trái cây… ở Phi Châu. Một
siêu vi khác có tên Marbug cũng gây ra bệnh tương tự.
Bệnh
có thể lây từ súc vật
qua người khi người tiếp cận với chất dịch từ con bệnh, thường thường
từ xác thú vật có bệnh như qua đường máu, chất thải như phân, nước tiểu
của thú vật hoặc dơi mắc bệnh. Bệnh có thể lây từ người qua người cùng
một cách thức như nhau.
Vòng lây bệnh:
Từ thú vật hoang dã ở Phi Châu như khỉ, dơi, thú hoang lây sang người, từ người
sang người hoặc thú vật, rồi lại sang cho người…
Những
người chôn xác bệnh nhân nếu không mặc quần áo đặc biệt có thể lây
bệnh. Chuyên viên ý tế nếu không mang vải che miệng (mask), găng tay,
hoặc bị kim tiêm đã dùng cho người bệnh đâm trúng phải có thể lây bệnh.
Bệnh không lây qua côn trùng như muỗi..
Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh
Những trường hợp sau đây làm người ta dễ có cơ hội nhiễm bệnh:
- Du lịch đến vùng có dịch bệnh (hiện nay một số nước Phi Châu đang có dịch như Liberia, Guinea, Sierra Leone, Nigeria…
- Những chuyên viên nghiên cứu các loại thú vật đã kể trên.
- Các chuyên viên ngành y tế trực tiếp săn sóc bệnh nhân.
- Những người chôn xác thú vật hoặc xác người mắc bệnh.
- Thân nhân trong gia đình có người mắc bệnh..
- Người có sự đề kháng kém.
- Nếu định bệnh chậm và điều trị bắt đầu chậm, người bệnh có nguy cơ chết rất cao.
Triệu chứng:
Triệu chứng ban đầu của bệnh rất giống như các bệnh thông thường như cảm, cúm,
sốt rét.., nên rất khó nhận dạng.
- Triệu chứng sở khởi của bệnh Ebola bao gồm: Nóng sốt, ớn lạnh, nhức đầu, đau nhức bắp thịt, đau khớp xương, cơ thể suy yếu...
- Khi
bệnh trở nặng hơn, người bệnh có triệu chứng: nôn, ói, tiêu chảy, mắt
đỏ, nổi sẩy ngoài da, tức ngực, ho, đau bụng, sụt cân mau lẹ, xuất huyết
ở mắt, mũi, tai, tím bầm ngoài da, nội xuất huyết...
Biến
chứng
Bệnh có thể gây ra biến
chứng rất nặng, là nguyên nhân đưa đến tử vong như: nhiễm trùng các bộ
phận cơ thể, bệnh nhân suy kiệt; xuất huyết trầm trọng bên ngoài cũng
như trong nội tạng (nội xuất huyết); vàng da (do xuất huyết); mê man; co
giật; bị sốc (trụy tim mạch).. và dĩ nhiên là “chết”, rất khó cứu chữa.
Một
biến chứng nguy hiểm khác là suy giảm hệ miễn nhiễm khiến cho cơ thể
không đủ khả năng đề kháng chống với siêu vi Ebola cũng như với các loại
vi trùng khác.
Một số người may
mắn được bình phục có thể vì hệ miễn nhiễm của họ không bị mất, sức đề
kháng cao nên sống sót, nhưng số này rất ít, đa số
đều chết vì suy hệ miễn nhiễm và hởi sự điều trị quá trễ.
Người
thoát chết sẽ phục hồi rất chậm, có thể nhiều tháng, trong lúc đó siêu
vi khuẩn vẫn còn tồn tại trong cơ thể. Những dư chứng của những người
này là suy nhược, rụng tóc, viêm gan, mệt nhọc, nhức đầu, sung dịch
hoàn, sưng mắt..
Chẩn đoán bệnh (diagnosis)
Việc
chẩn đoán bệnh rất khó khăn vào lúc ban đầu, như đã nói ở trên, vì
triệu chứng rất giống các bệnh thông thường như cảm, cúm, sốt rét. Chỉ
thử máu mới tìm ra được siêu vi Ebola.
Vì
thế, một người ở trong hoàn cảnh dễ lây bệnh như vừa du lịch nơi có
dịch, có cơ hội tiếp xúc với người mắc bệnh, khi có triệu chứng như sốt,
nhức đầu, bác sĩ sẽ cho thử máu ngay để xác định có mắc virus Ebola hay
không.
Điều trị
Hiện
chưa có thuốc điều trị hoặc tiêu diệt vi khuẩn. Thường thường kết quả
điều trị khả quan khi các nguyên tắc như sau được áp dụng:
- Điều trị thật sớm. Vì vậy nên tìm ra bệnh càng sớm càng tốt
- Người bệnh có hệ miễn nhiễm cao.
- Điều trị “chống đỡ” và điều trị những biến chứng
Người
ta chỉ có thể giúp người bệnh ở tình trạng đủ sức chống cự với siêu vi
và biến chứng như: truyền nước biển, huyết tương, máu tươi (nếu mất
máu), giữ huyết áp bình thường, cho thở dưỡng khí đầy đủ, điều trị những
biến chứng nhiễm trùng khác… Phương pháp này được gọi là “điều trị
chống đỡ” (supportive treatment).
Cơ thể
người mắc bệnh có thể tự tạo ra chất kháng thể (antibody) sau 10 ngày và kéo dài trong 10 năm.
Phòng bệnh (prevention)
Đề phòng là phương pháp tốt nhất và quan trọng để tránh bệnh nhiễm vi khuẩn Ebola và Marburg bằng những cách sau đây:
- Tránh không đến những vùng đang có dịch bệnh. Nếu có phải đến thì nên có những biện pháp đề phòng thích nghi.
- Tránh
tiếp xúc với người bệnh hoặc nếu phải tiếp xúc thì nên mặc quần áo đặc biệt chống nhiễm trùng.
- Rửa
tay bằng xa phòng thường xuyên. Làm sạch tay bằng dung dịch diệt trùng
được gọi là “hand sanitizer” (vệ sinh tay); hoặc rửa bằng cồn mạnh.
- Tránh ăn thịt thú rừng, thú đi rong (nhất là thịt khỉ), vì các loại thú này dễ mang virus bệnh.
- Không tiếp xúc với xác người chết hoặc xác
thú vật mắc bệnh mà không có biện pháp an toàn. Việc chôn cất xác người bệnh phải được chuyên viên vệ sinh phụ trách.
- Không để người măc bệnh sống chung trong nhà. Người có bệnh phải được cách ly đặc biệt.
- Khi
nghi là có bệnh nên đi khám bác sĩ ngay, đặc biệt nên khai rõ mình đã
đến nơi nào, đã tiếp xúc với người hoặc thú vật có bệnh hay không. Nếu
tìm ra bệnh sớm và được điều trị sớm, cơ may khỏi bệnh khá cao nếu bệnh
nhân có miễn nhiễm tốt.
- Chuyên
viên y tế cần áp dụng những phương pháp khử trùng hiệu quả (đeo khẩu
trang, mặt nạ, bao tay, hoặc các dụng cụ cách trùng..)
- Những
người vừa từ các vùng nghi ngờ có bệnh như ở Phi châu, hoặc có dịp tiếp
xúc với người hoặc thú mắc bệnh, nếu có sốt cần phải được thử máu siêu
vi ngay, hoặc cách ly.
Bệnh này
không dễ lây như bệnh cúm, sởi, tiêu chảy.., do đó nếu biết cách đề
phòng, người ta có thể tránh được việc lây bệnh và kiểm soát được bệnh
dịch.
***
Tóm
lại, bênh Ebola do một siêu vi trùng đặc biệt có tên Ebola (hoặc
Marbug), triệu chứng ban đầu gồm sốt, nhức đầu, nôn, mửa, tiêu chảy, sau
đó có các biến chứng nặng như xuất huyết, suy nhược toàn thân, tỷ lệ
chết rất cao. Thử máu mới có thể xác định được bệnh. Chưa có cách điều
trị và thuốc ngừa hữu hiệu, việc phòng bệnh rất quan trọng. Không nên
tiếp xúc với xác thú vật hoặc người mắc bệnh. Khi có triệu chứng nghi
ngờ nên gặp nhân viên y tế ngay để được thử máu và điều trị càng sớm
càng tốt.
BS Đỗ Văn Hội
Hoàng Dũng sưu tầm
Tài liệu tham khảo:
- Ebola disease: Mayo Clinic, WHO, CDC, Wikipedia…
Danh từ y học cần biết:
- Siêu vi khuẩn (virus): là loại vi trùng cực nhỏ, cần phải có kính hiển vi tối tân mới nhìn thấy được.
- Miễn nhiễm (immunity):
là sự đề kháng của cơ thể chống lại một loại bệnh. Miễn nhiễm có được
do đã tiếp xúc với bệnh, hoặc chính ngừa tạo ra kháng thể (antibody) có
khả năng chống lại vi trùng khi nó xâm nhập vào cơ thể như bệnh sởi
(measles), quai bị
(mump), thủy đậu (rubella); tê liệt trẻ em (polio), phong đòn gánh hay
sài uốn ván (tetanus), bệnh lao, bệnh cúm (flu), đậu mùa, viêm gan A, B
(không có thuốc ngừa viêm gan C)…
- Xuất huyết (hemorrhagia): chảy máu do thiếu tố chất giúp đông máu vì suy gan.
- Viêm gan (hepatitis):
các siêu vi trùng có thể làm cho tế bào gan tổn thương, nếu nặng gan
không tạo được những chất cần thiết giúp ích cho cơ thể. Viêm gan như
viêm gan A, B, C… hoặc do rượu làm chai gan, hoặc chất hóa học gây ung
thư gan..
- Thử máu: có nhiều kỹ thuật thử máu để xác định một số bệnh khi tìm thấy có
siêu vi, như Enzyme-linked
immunosorbent assay (ELISA); Reverse transcriptase polymerase chain
reaction (PCR). Chỉ một số phòng thí nghiệm lớn mới có các loại thử
nghiệm này.
- Chẩn đoán (diagnosis):
phương pháp xác định chính xác là có bệnh, không “đoán mò”, thường
thường do kết quả của phòng thí nghiệm như phim X ray, MRI, CT Scan, thử
máu, nước tiểu..
- Phòng bệnh;
phòng ngừa (prevention): là phương pháp phòng ngừa không mắc bệnh, hoặc
nếu đã mắc bệnh đề phòng những biến chứng có thể làm giảm thiểu sự bất
khiển dụng của cơ thể. Ta gọi là y khoa phòng ngừa hay phòng
bệnh (Preventive Medicine).
Nếu quý vị muốn biết thêm chi tiết xin gọi:
BS Võ Đình Hữu (MD) 714-928-3038; drhvo@ yahoo.com (Cali)
BS Bùi Quang Dũng (MD) 407-443-4829; drdavidbui@ bellsouth.net (Florida)
BS Đỗ Văn Hội: 407-234-3596; Hoivando@ gmail.com (Florida)
Hoặc bác sĩ gia đình của quý vị.
Đăng ký:
Bài đăng (Atom)