Có
hai vợ chồng nhà nọ yêu nhau rất mực. Ngày mới lấy nhau, họ đã từng ăn
thề hẹn không bỏ nhau. Nếu không may một trong hai người chết đi thì
người kia sẽ chết theo để xuống âm ty cho có bạn.
Sau
đó không bao lâu, người vợ trẻ tự nhiên bị chết mang đi một cách đột
ngột. Không ai có thẻ tả được hết tình cảnh đau thương của người chồng.
Anh chàng đã mấy lần toan tự tử, nhưng bị người nhà ngăn trở và canh
phòng ráo riết. Hôm sắp sửa cất đám bỗng có một đạo sĩ đến bày cho chàng
phép cải tử hoàn sinh mà theo lời ông ta, đã từng có nhiều người dùng
rất ứng nghiệm. Phép của ông ta chẳng có gì khó, chỉ cần người sống gan
dạ và kiên trì một chút là được. Nghĩa là người sống mỗi ngày ba lần ôm
ấp và truyền hơi ấm của mình vào cho tử thi. Làm luôn như thế không nghỉ
ngày nào thì chỉ trong khoảng ba tháng mười ngày là người chết sẽ sống
lại.
Người
chồng cảm ơn đạo sĩ và làm đúng như lời dặn, hi vọng đưa người yêu trở
lại cõi thế. Ngày ngày chàng ôm ấp vợ, truyền sức nóng, hơi thở của mình
vào cái xác đã lạnh toát.
Nhưng
sau đó ba ngày, mùi thối của tử thi bay ra khắp xóm làm cho mọi người
không chịu được. Họ kéo nhau đến nhà bắt chàng phải chôn lập tức.
Bất
đắc dĩ, người chông nhờ xóm giềng chặt nứa làm giúp một cái bè để mình
đưa xác vợ đi một nơi khác. Nhiều người vui lòng giúp anh chàng trong
việc này. Chỉ trong nửa ngày, hắn đã chở xác người yêu đi biệt.
Chiếc
bè theo dòng nước trôi mãi. Người chồng vẫn ngày ngày ấp ủ vợ không
thôi. Cái tử thi đó trông vẫn như người nằm ngủ. Lòng anh chàng tràn trề
hy vọng. Đến một nơi kia, hắn cắm bè lại kề một bãi cỏ rộng, lên bộ nấu
ăn.
Tình
cờ trong khi đi nhặt củi chàng ta gặp một cụ già. Nhìn thấy ông cụ
chống gậy đi một mình giữa cảnh trời nước hoang vu, lại râu tóc trắng
xóa, hình dung không có gì là lam lũ, chàng trẻ tuổi lấy làm ngạc nhiên.
Hắn đang suy nghĩ thì thoáng cái
ông cụ đã đứng trước mặt. Hiểu ngay đó là bậc Tiên Phật, hắn vội phục
xuống chân cụ già rồi kể lể sự tình, cuối cùng không quên cầu khẩn ông
cụ sinh phúc giúp cho vợ mình sống lại. Cụ già đó chính là đức Phật,
thấy anh chàng nài nỉ hết sức, bèn thương tình, đi theo xuống bè, bảo
hắn chích máu ngón tay nhỏ ba giọt vào miệng vợ. Tự nhiên người đàn bà
mấp máy môi rồi từ từ ngồi dậy như vừa tỉnh một giấc mơ. Trước khi ra về
đức Phật có hỏi người vợ:
- Anh chàng này cho vay ba giọt máu để ngươi được hồi sinh. Vậy nhà người có yêu anh ta chăng?
Trước câu thề thốt chắc nịch của người đàn bà, đức Phật bảo:
- Không can gì. Nếu không yêu nữa thì chỉ việc trả lại ba giọt máu cho anh ta là đủ!
bọn họ nóng lòng muốn trở về quê hương, đức Phật gọi một con cá sấu khổng lồ từ vực sâu lên bảo chở họ đi.
Cá
sấu vượt sông được nửa ngày đường thì bụng đã đói. Nó bảo hai vợ chồng
lên bộ nghỉ ngơi để cho nó đi tìm cái ăn. Hai vợ chồng dắt nhau vào quán
cơm. Trong quán hôm đó có một người khách thương sang trọng. Hắn ta
thấy nhan sắc người vợ diễm lệ ít ai sánh kịp thì bỗng nảy tà dâm, mưu
toan chiếm đoạt. Hắn lân la lại gần, đưa các mẫu hàng tơ lụa và đồ trang
sức ra vờ chào khách, kỳ thực là để tán tỉnh người đàn bà đẹp. Hắn nói
trong thuyền hắn đậu ở gần đấy còn có nhiều món hàng nữa rất quý và rẻ,
muốn mời họ xuống xem.
Nhưng
người chồng thì chẳng thiết một tí nào. Cơm nước xong, bỏ mặc người
khách thương, dắt vợ ra bến vắng, ở chỗ hẹn với cá sấu, ngồi đợi. Họ
ngồi dưới bóng cây trò chuyện một chốc rồi vì mệt quá, ngủ quên lúc nào
không biết. Họ cũng chẳng ngờ sau lưng họ, người khách thương kia vẫn
theo hút không rời. Khi thấy hai người nằm ngủ, hắn đi nhẹ đến thức
riêng người vợ dậy, mời nàng xuống thuyền đậu kề đó để hắn biếu một món
trang sức; - "Thuyền của tôi chỉ cách đây mươi bước. Bà không phải đợi
lâu đâu!". Nghe nói thế, lòng người đàn bà bỗng thấy lay chuyển. Nàng
đứng lên, đi theo người khách thương xuống thuyền. Chỉ trong nháy mắt,
theo ám hiệu của chủ, bọn thủy thủ chiếc thuyền buôn nhổ neo và giong
buồm cho thuyền chạy mất.
Lại
nói chuyện cá sấu lúc ngoi lên chỗ hẹn thì thấy chỉ có một mình người
chồng, bấy giờ vẫn đang ngủ say. Cá sấu thức chàng dậy hỏi chuyện. Anh
ta ngơ ngác không hiểu thế nào. Một mất mười ngờ, hắn đổ tội cho cá sấu
đã ăn thịt mất vợ. Để giải mối ngờ, cá sấu mới bảo hắn kiếm cây luồn qua
miệng mình, khua trong dạ dày xem thử cho biết. Anh chàng làm theo, chỉ
thấy trong bụng cá sấu toàn là xương cá và đá cuội, mới biết mình ngờ
sai. Tìm khắp mọi nơi chẳng thấy vợ, hắn trở về bến, ôm đầu kêu khóc rất
thảm thiết. Cá sấu thương tình bèn bảo hắn cưỡi lên lưng rồi phóng đi,
đuổi theo những chiếc thuyền vừa qua lại để dò tìm tung tích. Sau mấy
lần dò hỏi, người ta cho biết một chiếc thuyền buôn vừa đi qua, trong đó
có một người đàn bà trẻ và đẹp. Họ tả nét mặt và hình dạng thì đúng là
vợ chàng. Cá sấu bèn cố công đuổi riết.
Khi nhìn thấy vợ ngồi trong thuyền khách thương, người chồng nói với vào:
- Nàng cứ nhảy ra đây... Tôi không thể sống xa nàng được... Tôi sẽ làm cho nàng sung sướng...
Nhưng người vợ trả lời chồng:
- Chàng về đi! Em đành phụ chàng. Chàng tha thứ cho em vậy.
Rồi đưa cho chồng một gói vàng:
- Chàng hãy nhận lấy vật này và coi như em đã chết từ hôm nào rồi.
Vừa
bực tức vừa thất vọng, chồng ném gói vàng xuống nước rồi nhờ cá sấu đưa
mình trở lại tìm đức Phật. Khi đức Phật gặp bọn họ, liền giục cá sấu
hối hả rượt theo chiếc thuyền khách thương để cho anh chàng thất tình
đòi lại ba giọt máu của mình.
Lại
nói chuyện người đàn bà sau khi chích máu ở tay để lấy ra ba giọt trả
nợ cho chồng thì ngã vật xuống chết ngay. Người khách thương hết sức
chữa chạy nhưng vô hiệu. Rồi sau đó hắn ném xác nàng xuống biển. Nhưng
do phép màu của đức Phật, người đàn bà ấy hóa thành con muỗi. Vì thiếu
máu, nên lúc nào muỗi cũng lén lút đi chích trộm của mỗi người một tí để
sống.
KHẢO DỊ
Việt-nam còn có truyện Lương Nhân có lẽ cũng từ truyện Sự tích con muỗi phát triển ra.
Lương Nhân quê ở Vĩnh-yên, lấy vợ là Thị Xuân. Vợ chết, Lương Nhân quá
thương cõng xác vợ theo mình không rời. Phật thương tình hiện lên phun
ba ngụm nước cho Thị Xuân sống lại. Một hôm vợ chồng có việc đi xa, ngủ
nhờ ở thuyền. Trong lúc Lương Nhân ngủ say thì vợ bỏ chồng theo ông chủ
thuyền. Lương Nhân gặp lại đức Phật. Phật bảo đến đòi ba ngụm nước. Thị
Xuân phun xong lăn ra chết.
Sau đó Lương Nhân gặp Hán Chân. Hai người lấy nhau, kiếm ăn rất chật
vật. Một hôm Lương Nhân đi vắng, một người khách lạ thấy Hán Chân có sắc
đẹp liền ve vãn nhưng bị nàng cự tuyệt. Để mua chuộc, người khách xin
hai miếng trầu và đưa cho nàng hai trăm lạng bạc. Hán Chân nhận và khi
chồng về kể lại sự thật. Lương Nhân ngờ vợ và định giết vợ. Vợ trốn đi,
cải trang làm con trai vào học ở một ngôi chùa tại Sơn-tây. Đã đẹp lại
học giỏi nên sư nữ Thị Vân đâm mê Hán Chân, hẹn hò làm vợ chồng.
Được mấy năm Hán Chân đội tên Lương Chân đi thi đỗ trạng, được vua gả
công chúa. Hán Chân xin phép về quê mở hội làm chay. Lương Nhân bấy giờ
làm nghề nông, nghe có hội, đem rau đến bán. Vợ chồng gặp nhau. Phật hóa
phép cho Lương Nhân thành một chàng trai đẹp đẽ thông thái. Hán Chân
đưa chồng về triều tâu rõ sự thật. Vua gả công chúa cho Lương Nhân làm
vợ hai. Thị Vân cũng được đón về làm vợ ba[2].
Truyện Sự tích con muỗi tương tự với một số truyện cổ tích phương Tây. Trước hết là cổ tích Đức do Grim (Grimm) sưu tập:
Xưa có một người lính can đảm lấy vợ là một nàng công chúa. Ngày mới
lấy nhau, hai bên cùng hẹn sống chết có nhau. Nếu vợ chết trước chồng
thì chồng sẽ tự chôn sống với người yêu. Ngược lại, nếu chồng chết trước
vợ thì vợ cũng sẽ làm như vậy.
Ít lâu sau người vợ mang bệnh qua đời. Người chồng quyết chết theo vợ,
chàng tự chui vào huyệt nằm bên cạnh cái xác. Trong lúc đợi chết, chàng
bỗng thấy một con rắn bò đến gần vợ, bèn ngồi dậy giết chết con vật. Sau
đó, một con rắn khác đến tìm, thấy đồng đội đã chết, liền trở về mang
ba cái lá cây đến làm cho sống lại. Người đàn ông bèn nhặt lấy ba lá và
bắt chước phương pháp cứu chữa của con rắn làm cho vợ mình cũng sống.
Đoạn, chàng đưa vợ về nhà, giao ba cái lá cây quý báu kia cho một người
đầy tớ tin cậy giữ.
Từ khi sống lại, người vợ trẻ tự nhiên thay đổi tình cảm đối với chồng.
Nàng không yêu chồng nữa. Một lần vợ chồng đi tàu trên biển, người vợ
phải lòng viên cai tàu. Giữa lúc chồng đang ngủ say, nàng cùng viên cai
tàu nâng bổng người chồng vứt xuống biển. Nhờ được người đầy tớ trung
thành vớt lên và dùng ba lá cây cứu sống lại, người đàn ông mới thấy
lòng dạ bạc bẽo và gian ác của vợ. Cuối cùng hắn đã trị tội vợ đến chết.
Trong kho cổ tích của người Ý (Italia) cũng có hai truyện nói đến việc
người chồng làm cho cô vợ trẻ của mình sống lại, Ở truyện thứ nhất,
người chồng ban đêm ngồi gác tại một ngôi đền, trong đó có quan tài của
vợ. Bỗng dưng thấy một con rắn bò đến cạnh quan tài, bèn giết đi. Nhưng
con rắn lại sống lại, nhờ có một con rắn khác đưa đến một thứ cỏ "cải tử
hoàn sinh". Anh ta bèn dùng cỏ ấy cứu sống vợ. Ở truyện thứ hai, người
chồng giết chết một con thằn lằn đến gần quan tài của vợ nhưng con vật
đã được mẹ nó cứu sống nhờ có một thứ hoa hồng. Anh bèn cứu vợ bằng hoa
hồng ấy.
Một truyện cổ tích Pháp cũng có nội dung gần giống những truyện đã kể:
Một chàng trai trẻ tuổi tên là Hoa Hồng lấy vợ nhưng không may hai
tháng sau khi cưới, vợ chàng bị bạo bệnh rồi qua đời. Thương nhớ vợ hết
sức, anh chàng cứ chiều chiều đến khóc ở mộ vợ. Một hôm, theo lệ thường
anh bước vào nghĩa địa, bỗng có con ma hiện ra trao cho một cái hộp bằng
bạc trong có một đóa hoa hồng. Ma bảo anh muốn cho vợ sống lại thì cứ
nạy quan tài ra rồi ghé đóa hoa vào mũi vợ ba lần. Anh làm theo lời, vợ
bèn sống lại.
Ít lâu sau, người chồng có việc phải đi Paris gặp người em ruột. Lúc
đến nơi thấy em đau nặng, anh bận chữa chạy cho em, quên cả việt viết
thư cho vợ như đã hứa. Vợ lấy làm lạ, chắc chồng đã chết. Cũng lúc đó,
có một viên quan ba ở đội quân "đầu rồng" làm một bức thư giả báo tin là
người chồng đã chết. Rồi hắn âm mưu lấy được người đàn bà kia làm vợ.
Qua một thời gian, bệnh tình của em có phần đỡ. Hoa Hồng bèn trở về thì
vợ đã bỏ nhà đi lấy chồng. Anh rất buồn, bỏ ra tỉnh đầu quân. Anh không
ngờ mình trở thành một người lính đầu rồng và càng không ngờ trở thành
thư ký riêng cho viên quan đã đoạt vợ mình. Khi gặp mặt vợ cũ, anh biết
vợ không yêu mình nữa.
Một hôm Hoa Hồng được viên quan mời ăn tiệc và trong lúc ăn người ta
lén bỏ và túi anh một bộ thìa nĩa bằng bạc. Tiếp đấy, anh bị người ta
lục soát và kết án xử tử vì tội ăn trộm. Trong ngục, anh chàng đút lót
tiền cho một người lính già, đưa cho hắn cái hộp bạc của con ma ngày
trước, dặn hắn phương pháp làm cho mình được sống lại sau khi bị bắn.
Sau khi anh chết, người lính già tiêu hết tiền rồi mới nghĩ đến việc cứu
anh, nhưng anh vẫn sống lại khi đóa hoa đặt vào mũi.
Bấy giờ ở một tòa lâu đài gần bên có một nàng công chúa đêm đêm biến
thành quái vật giết chết những người lính gác. Hoa Hồng đến cứu nàng
thoát khỏi phép độc của mụ phù thủy. Anh lấy nàng làm vợ và sau đó được
thừa kế ngai vàng.
Ông vua mới đi khắp nước để duyệt đội ngũ. Duyệt đến đội lính "đầu
rồng" cũ, vua bảo họ còn thiếu một người. Khi người ta dẫn người lính
già, ân nhân của mình đến, vua tháo lon của viên quan ba, người đã đoạt
vợ mình ngày trước, gắn cho người lính già. Đoạn vua bắt viên quan ba
cùng với vợ hắn lên giàn hỏa[3].
Người Ả-rập (Arabes) có truyện Sự gian dối của đàn bà:
Một người Ít-xra-en (Issrael) có người vợ đẹp, hắn yêu hết sức. Bỗng
nhiên vợ chết, hắn đến ở bên mộ không rời. Chúa Jê-su thấy hắn khóc lóc
luôn cạnh bèn hỏi chuyện. Khi nghe hắn kể nỗi lòng, Chúa bảo: "Có muốn
làm cho nàng sống lại không?". Thấy hắn nói không muốn gì hơn thế, Chúa
bèn làm cho một người da đen sống lại. Hắn vội nói: - "Ô không phải, vợ
tôi ở mộ kia". Chúa lại làm cho người da đen chết mà hà hơi cho vợ hắn
sống lại. Hắn mừng quá, sau đó bảo vợ: - "Tôi canh mộ mình bấy lâu quên
ăn quên ngủ, bây giờ mệt quá cho nghỉ một tí". Rồi hắn gối đầu lên chân
vợ chuyện trò, dần dần ngủ quên. Trong khi đó, một hoàng tử xinh trai
cưỡi ngựa đi qua, người đàn bà đặt đầu chồng xuống đất, đi theo. Hoàng
tử cho ngồi sau lưng.
Chồng tỉnh dậy không thấy vợ bèn theo dấu, đuổi kịp gót ngựa. "Đây là
vợ tôi, hắn nói, xin ngài làm ơn bỏ lại cho!". Vợ hắn nói: - "Tôi thuộc
về nhà vua rồi". Hoàng tử dừng ngựa, nói: "Anh ghen với vợ ta ư?" -
"Không. Đây là vợ tôi. Chúa vừa mới giúp tôi làm cho nàng sống lại".
Bỗng Chúa Jê-su hiện ra, hắn reo lên: - "Có phải Chúa vừa làm sống lại
người này cho tôi không?". Vợ hắn lấp liếm: - "Láo, ta là vợ hoàng tử".
Chúa hỏi: - "Có phải ngươi là kẻ do ý Chúa mới được sống lại không?" -
"Vâng, nhờ hơi thở của Chúa" - "Vậy thì trả lại cho ta cái mà ta cho".
Người đàn bà thở ra và chết ngay. Chúa phán: - "Nếu ai muốn thấy một
người lần trước chết bất nghĩa, được cứu sống và lần sau chết có nghĩa
thì nhìn người da đen kia; còn muốn thấy người lần trước chết có nghĩa,
được cứu sống và lần này chết bất nghĩa thì nhìn người đàn bà này".
Người chồng thề sẽ không lấy vợ nữa, sau đó ở lại sa mạc tu hành cho đến
chết[4].
Trong Liêu trai chí dị có truyện Ông hiếu liêm họ Vũ phần nào giống với
Sự tích con muỗi. Ở đây kẻ bạc tình lại là người đàn ông. Hắn đi kinh
đô tìm công danh, bị bệnh thổ huyết, lại bị đầy tớ lừa đảo, sắp chết dọc
đường. Nhờ có một người đàn bà - vốn là một hồ ly chung tình - cho một
viên thuốc thần khỏi bệnh và từ đó trở nên giàu có, danh giá. Hai người
thành vợ chồng. Nhưng sau hắn chê vợ già, đi lấy một người đàn bà họ
Vương làm thiếp. Lâu rồi vợ cũng biết tin, bèn tìm đến, kết chị em thân
mật với họ Vương. Thấy chồng bạc bẽo lại mưu toan giết mình, vợ đòi lại
chồng viên thuốc. Hắn nôn ra xong, thì bệnh cũ dần tái phát rồi chết.
Người Khơ-me (Khmer) cũng có truyện Sự tích con muỗi nhưng nội dung khác hẳn:
Ngày xưa loài muỗi được thần Xi-va sáng tạo, mình như mình chim, mõm
như mõm chó. Chúng bay hàng đàn, chuyên ăn thịt người làm cho người chết
mòn chết mỏi. Một hôm có nàng tiên mách cho loài người đốt lửa xung
quanh chỗ ở để ngăn không cho muỗi đến. Không làm gì được người, muỗi
bèn nhờ thần Xi-va làm cho mình trở nên thật bé để tiện lén lút ăn thịt.
Nhưng cũng không làm gì được người vì hể thấy ở đâu bị cắn đau là người
đánh ngay vào đấy. Muỗi lại đi kêu nài thần Xi-va lần nữa. Thần cho mỗi
con một cái vòi thay cho mõm để hút máu vừa lanh lẹ vừa không ai biết.
Từ đó mà có giống muỗi ngày nay[5].
( Theo http://maxreading.com )
Huỳnh Hữu Đức sưu tầm
